Funkcjonowanie dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkolnictwie
ogólnodostępnym
Zagadnienie włączania osób nie w pełni sprawnych do życia społecznego, jest cały czas
aktualne, lecz niestety nie rozwiązane w stopniu zadowalającym. Wiąże się to nie tylko z
barierami organizacyjnymi, architektonicznymi i materialnymi, ale także, a może przede
wszystkim: z psychologicznymi. Gdy w rodzinie pojawia się dziecko, nikt nie spodziewa się,
że będzie niepełnosprawne. Nawet jeżeli istnieją obawy z powodu występujących w rodzinie
chorób genetycznych, starszego wieku rodziców, czy ich złego stanu zdrowia, przyszli
rodzice i tak wierzą, że urodzi się dziecko spełniające ich marzenia o ślicznym, zdrowym
noworodku.
Bardzo mało wad rozwojowych jest wykrywalnych i widocznych już w momencie urodzenia
dziecka. Przedwczesny poród i nieprawidłowa ciąża tworzą zagrożenie dla rozwoju, ale, tak
jak niski wynik w skali Apgar, nigdy nie są równoznaczne ze złą prognozą. Ewentualne wady
i zaburzenia takie jak: wady anatomiczne, przepukliny, zaburzenia krążenia, oddychania,
niektóre wrodzone wady metabolizmu i wiele innych, mogą pojawić się znacznie później w
toku dalszego rozwoju dziecka.
Wszystkie dzieci zarówno te zdrowe, jak i niepełnosprawne, w pewnym okresie ich życia,
zostają objęte tzw. "obowiązkiem szkolnym". Problem wybrania odpowiedniej szkoły dla
dziecka spoczywa w tym momencie na rodzicach. Stosunkowo "korzystna" jest sytuacja
rodzin, w których dzieci ujawniają wady rozwojowe, uwzględniane przez system szkolny. Dla
dzieci głuchych i niedosłyszących, niewidomych i niedowidzących, upośledzonych w stopniu
lekkim i umiarkowanym oraz porażonych ruchowo istnieją szkoły i przedszkola o profilu
dostosowanym do rodzaju ich niepełnosprawności. Ich wadą jest jednak to, iż specjalne
ośrodki szkolno - wychowawcze przeważnie są oddalone od miejsca zamieszkania i
wymagają od dzieci niepełnosprawnych życia w internacie, który nie jest w stanie zaspokoić
wszystkich, a zwłaszcza psychologicznych potrzeb dzieci. W dużo gorszej sytuacji były do tej
pory dzieci, które należą do grupy obejmującej wiele wariantów nieprawidłowego rozwoju,
różnego rodzaju sprzężeń defektów i deficytów, a także mocnych stron funkcjonowania,
których nie uwzględnia szkolnictwo specjalne. A są to na przykład: dzieci autystyczne czy
psychotyczne; dzieci o normalnym ilorazie inteligencji, ale bardzo infantylne emocjonalnie;
dzieci rozumiejące mowę, ale nie posługujące się nią czynnie; dzieci nadpobudliwe, które nie
wytrzymują siedzenia w ławce przez sześć godzin dziennie itp. Bardzo wielu rodziców, przez
lata boryka się z problemem znalezienia dla swojej pociechy właściwego miejsca kształcenia,
a przecież są to dzieci specjalnej troski i o specjalnych potrzebach edukacyjnych, dla których
edukacja dostosowana do ich możliwości odgrywa podstawową rolę w rozwoju. Dzieci te, nie
zawsze są w stanie sprostać wymaganiom programu lub się po prostu nudzą, stają się
przedmiotem negatywnej oceny wywołującej w psychice skutki w postaci zniechęcenia,
poczucia niskiej wartości, lęków i depresji.
Największym jednak problemem w celu przeprowadzenia badań nad funkcjonowaniem w
szkołach masowych dzieci ze specjalnymi problemami edukacyjnymi było dotarcie do klas, w
których te dzieci uczą się. Nauczyciele i dyrektorzy szkół, często nie wyrażają zgody na
