1
16. GAŁĘZIE PRAWA
16 .Rodzaje prawa. System prawny RP.
R
egulacje
prawne w życiu publicznym, walka z korupcją,
1) zna różne rodzaje prawa,
2) potrafi podać przykładowe prawa
z poszczególnych dziedzin i gałęzi.
1. Rodzaje prawa
Gałąź prawa to ukształtowany w toku historycznego rozwoju zbiór norm prawnych, które regulują
daną dziedzinę stosunków społecznych. Zasadniczym kryterium podział norm prawnych jest rodzaj
stosunków społecznych, które prawo reguluje. Gałęzie prawa powstają przede wszystkim na skutek
specjalizacji życia np. prawo pracy ukształtowało się dopiero w XIX w. (OPERON)
Gałęzie prawa dzielimy na:
a) prawo prywatne –
chroni interesy jednostek, reguluje stosunki majątkowe i osobiste. Stronami
stosunku prawnego są jednostki.. Opiera się na zasadzie równorzędności podmiotów.
b) prawo publiczne –
służy ochronie interesów państwa, zbiorowości, dobra wspólnego. Reguluje
stosunki między organami państwa oraz między państwem a jednostką. Opiera się na zasadzie
podporządkowania jednych podmiotów drugim.
1. GAŁĘZIE PRAWA
prawo międzynarodowe publiczne – prawo powstające w drodze umów międzynarodowych,
obowiązujące te państwa które są jego sygnatariuszami; na podstawie prawa
międzynarodowego publicznego powstają organizacje międzynarodowe (stałe instytucje
międzynarodowego życia publicznego). Podstawowym źródłem prawa międzynarodowego
publicznego są umowy międzynarodowe, zwyczaj międzynarodowy, orzecznictwo sądów
międzynarodowych.
Przykład – Karta Narodów Zjednoczonych jest podstawą prawną działania Organizacji
Narodów Zjednoczonych, w skład które wchodzą wszyscy sygnatariusze
Karty.
prawo konstytucyjne – prawo publiczne. Obejmuje normy dotyczące ustroju państwowego,
kompetencji organów władzy oraz praw obywateli. Normy konstytucyjne mają szczególny
charakter gdyż są zasadami całego prawa w państwie, w którym obowiązują. Podstawowymi
źródłami tego prawa jest konstytucja oraz ustawy konstytucyjne.
Przykład - Konstytucja z 2.04. 1997 r. Rzeczypospolitej Polskiej określa ustrój polityczny,
gospodarczy i społeczny państwa polskiego. Określa również prawa i wolności
obywateli, a także ich obowiązki.
prawo administracyjne – prawo publiczne. Reguluje stosunki prawne powstające między
organami władzy państwowej i samorządowej oraz między tymi organami a obywatelami.
Dzieli się je na: materialne, ustrojowe oraz prawo postępowania. Podstawowymi źródłami
prawa administracyjnego są kodeks postępowania administracyjnego oraz akty wydawane
przez różne organy administracji.
Przykład –
prawo karne – prawo publiczne. Określa co jest przestępstwem, jakie kary grożą za
popełnianie przestępstw oraz zasady odpowiedzialności karnej. Prawo to dzieli się na :
materialne, procesowe i wykonawcze. Podstawowymi źródłami prawa karnego jest kodeks
karny, kodeks karny wykonawczy oraz kodeks postępowania karnego.
