Ewolucja i Charakterystyka Gatunków Dziennikarskich: Notatki z Dziennikarstwa, Notatki z Dziennikarstwo i nowe media

Pobierz Ewolucja i Charakterystyka Gatunków Dziennikarskich: Notatki z Dziennikarstwa i więcej Notatki w PDF z Dziennikarstwo i nowe media tylko na Docsity!

Gatunki dziennikarskie

Gatunki dziennikarskie:

1. GD to zindywidualizowane podstawowe struktury
2. pełniące im tylko właściwe zadanie w procesach komunikowania masowego
3. struktury te składają się z elementów tworzywa, formy, treści
4. Występują w sposób powtarzalny w publikacjach prasowych, radiowych i telewizyjnych, a także w przekazach internetowych- niektórzy twierdza, że GD to systemy kodów polegające na tym, że autor wypowiedzi koduje ją by była odczytywana według. jego intencji - GD to forma umowy dwustronnej, której złamanie może zakłócić proces porozumienia się. Autor umawia się z odbiorcą, że to co będzie treścią wypowiedzi jest prawdziwe i ten, który odbiera przekaz, wie, że jest to prawdziwe.Gatunki dziennikarskie ze względu na tworzywo:- gatunki językowe (teksty drukowane, wygłaszane, połączone z dźwiękiem)- g. językowe obrazowe (teksty drukowane z ilustracjami np.: teksty, zdjęcia filmowe, przekaz wizyjny (prasa, TV, radio)- g. obrazowe ( rysunki, wykresy, zdjęcia, filmy bez tekstu, przekazy typu non comments , prasa, TV, Internet.Na GD składa się:Forma jest kluczowym elementem przy klasyfikowaniu GD.Na formę składa się:- styl językowy (możliwość odróżnienia wiadomości od tekstu felietonowego czy eseju)- kompozycja i układ (wiadomość powinna mieć właściwą kompozycję np. lid. 1, 2, 3, rozwinięcie, pytanie w wywiadzie , nie elitarny układ eseju. Pytania muszą mieć jakąś kompozycję, cechą eseju jest, że kompozycji nie ma.

• Ukształtowanie graficzne (nagłówki wytłuszczone kursywą, inter line)
• Sposób ujęcia tematu ( konkretnie i rzeczowo w artykule publicystycznym ,żartobliwie i dygresyjnie w felietonie).
• Rola i udział podmiotu autorskiego (podmiot nie obecny w wiadomości, dwa podmioty w wywiadzie, narrator w gawędzie). GD a inne formy wypowiedzi:
• g. literackie (poemat, powieść, nowela) często dochodzi do mieszania
• gatunki z zakresu nauk (artykuł naukowy, rozprawa naukowa, wykład)
• g. sztuk pięknych (formy muzyczne, malarskie, rzeźbiarskie)
• g. filmowe (western, kryminał, komedia)
• g. z zakresu sztuki estradowej (piosenka, kabaret, cyrk)
• g. z zakresu reklamy (neony, opakowania, spoty) Czym różnią się gatunki dziennikarskie od gatunków literackich:
• teksty dziennikarskie odnoszą się do rzeczywistości sprowadzalnej, literatura to raczej świat fikcji.
• GD mają ścisły związek z mediami
• g. literackie występujące w mediach, nie pełnią funkcji powiadamiania i nie kształtują opinii publicznej. Dobór i zakres stosowania GD wynika z:
• sytuacji w jakiej realizuje się komunikat- adresata ( nie możemy stosować form wyrafinowanych jeśli kierujemy przekaz do zwykłego odbiorcy np.: FAKT- funkcji i celu publikacji (jeśli chcemy poruszyć środowisko opiniotwórcze to będziemy używali form publicystycznych , reportażu opiniowego, artykułu dyskusyjnego, budowanego na ostrej tezie co ma na celu wywołanie publicznej dyskusji, jeśli chcemy kogoś ośmieszyć- felieton.

Synkretyczność gatunkowa: Rzadko można spotkać czysty gatunek, jest on zawsze skażony synkretycznością. Tzw. czyste , klasyczne gatunki pojawiają się obecnie niezbyt często. Rozwój technologiczny mediów, szybkości i zasięg przekazu doprowadził do mieszania się cech i konwencji gatunkowych. Proces ten objął nie tylko gatunki stricte dziennikarskie, ale doprowadził do mieszania się cech wypowiedzi dziennikarskiej.Co należy zrobić by właściwie nazwać i sklasyfikować gatunek:Dominata gatunkowa, czyli zespół cech, które dominują lub przeważają w wypowiedzi, niekiedy trzeba zrobić to dwukrotnie czyli najpierw stwierdzić czy jest to gatunek dziennikarski a po odpowiedzi twierdzącej według tej samej metody dominaty zaliczyć go do odpowiedniej grupy (w pierwszej kolejności).------------------------------- Gatunki dziennikarskie GENEZA i EWOLUCJA:GD pojawiają się wtedy, kiedy pojawiają się formy przekazu.GD mają początek, kiedy ludzie zaczęli się komunikować ( słowo, obraz, obraz i tekst) Czasy Rzymskie:

• ACTA POPULI ROMANI pierwszy publiczny, periodyczny środek przekazu (tabliczki ustawione z informacjami np.: wyniki igrzysk, zawodów, życia)
• piśmiennictwo epistolarne (początki publicystyki)- początki retoryki MARCUS FABIUS QUINTYLIANS autor formuły 5 pytań: KTO , CO , GDZIE , KIEDY , JAK Żeby kogoś dobrze poinformować trzeba odpowiedzieć na te 5 pytań. Potem doszło pytanie: z jakim skutkiem Epizod Chiński:VII w. kaligrafowane na papierze ryżowym zbiory przekazów rozporządzeń rozpowszechniane za czasów dynastii TANG. VII-IXw (TANG) Europa między średniowieczem a odrodzeniem:
• początki informacji prasowej
• zbiory doniesień dla dworów, firm handlowych i banków
• pierwsze AVISSO i ZEITUNG- druki ulotne operujące zrazu wiadomością, później relacją oraz ilustracją (XVw.)
• ESSAIS Michaela Montaigna wydane w 1580r to pierwszy gatunek literacki, który znalazł poczesne miejsce w publicystyce. Periodyczna prasa informacyjna XVIII i jej cechy:
• wiadomości, wzmianki, relacje zamieszczono w sposób przypadkowy, wg. kolejności spływu (czasami numer otwierała nie istotna informacja)
• układ prasy statyczny, książkowy, jedno lub dwułamowy.
• brak światła (były akapity)- pagina ciągła (kolejna strona)
• brak wyodrębnionych nagłówków- wygórowana cena Pierwszy dziennik 1702 THE DAILY COURANT Wiek XVIII to prasa społeczno kulturalna:
• krystalizują się takie odmiany jak: artykuł publicystyczny i esej.
• 1665r. W Jurnal des Sorantes zamieszczono recenzję 1 ksiązki
• 3 lata później w londyńskim Mercurius Politycus 1 reklama- Tomy prasy otwierają się na formy liter.-nauk. Oświecenie (czas przełomu) :
• rozwój czytelnictwa- prasa różnicuje się tematycznie i formalnie (opisy krajów egzotycznych, odkrycia naukowe, rozwój rolnictwa)- pojawiają się pierwsze magazyny (reprodukcje rysunków i rycin)- Krystalizują się wszystkie klasyczne formy wypowiedzi prasowej.

prasa bulwarowa wywodzi się z okresu kiedy młodzi chłopcy sprzedawali ją na paryskich bulwarach. LE PETIT JOURNAL pierwsze masowe pismo informacyjne o nakładzie 300 tyś. egzemplarzy (Moise Miliard) kosztował 1 SU (najmniejsza moneta we Francji) Agencje prasowe:

• Charles Houas i jego biuro handlu informacją (pierwsza europejska AP)
• berlińscy plenipotenci- Bernard Wolf (BPA) obecnie- ISRAEL BEER VEL JULIUSZ REUTER (AP REUTERA) OBECNIERozwój dziennikarstwa agencyjnego:DEPESZE- Samuel Morse jego telegraf i alfabet zaprezentowany w 1840r.- pierwsze depesze 1844 w Boltimowe Patriot - brytyjski Times (w tym roku) publikuje depesze o narodzinach syna królowej Wiktorii. POCZATKI FOTOGRAFII PRASOWEJ:
• Zois Daoguerre 1839- 1842 Illustrated London News pierwsze zdjęcia
• fotoreportaże - z wojny krymskiej Roberta Fentona 1855 I wojny secesyjnej Matthew Brady (1861-1865)
• pierwsza fotografia autentyczna fotografia prasowa 1888r. (portret) Schyłek XIXw :
• kończy się w prasie europejskiej proces formowania się wszystkich klasycznych gatunków informacyjnych i publicystycznych oraz ich odmian- chronologicznie ostatnim był reportaż społeczny. Nowe medium film Bracia Lumiere 1885r. Początki radia:
• 1914 pierwsza publiczna audycja (Belgia)
• chronologicznie ostatni był reportaż społeczny
• ramówka radiowa zawiera klasyczne gatunki prasowe (wiadomość, depesze, felieton, Gawęda, komentarz; formy zmodyfikowane- transmisja; muzyka, literatura, rozrywka, reklama) Telewizja:
• prace badawcze lata XX- w 1929r. pierwsza stacja nadawcza w USA
• w 1935r. pierwsza elektroniczna stacja nadawcza w USA Rewolucja internetowa:
• charakter globalny- dodatkowy kanał dla mediów
• internetowe wersje gazet, chat, programy radiowe i telewizyjne
• portale pełniące funkcje czasopism i gazet Gatunki informacyjne: Dziennikarze są historykami chwili Albert Camus INFORMACJA:
• o informacji mówi się jako o drugim obok publicystyki podstawowym rodzaju wypowiedzi dziennikarskiej, które są zbiorem publikacji o właściwym ich celach stylu kompozycji, źródła i miejsca publikacji.
• informacją potocznie nazywamy różne jej odmiany: wiadomość, notatkę, wzmiankęInformacja może istnieć bez publicystyki zaś publicystyka nie może istnieć bez informacji.Publicystyka to zwykle łączenie informacji wiązania przyczyn ze skutkami, analizowanie ciągów zdarzeniowych i refleksja intelektualna. Informacja powiadamia o faktach, publicystyka o sądach. Informacja poszerza zakres uczestnictwa w dziejących się wydarzeniach, pub. pogłębia przeżywanie tych zjawisk.Informacja to przekazywanie odbiorcy za pośrednictwem mediów aktualnych treści poznawczych.Publicystyka natomiast to aktualne tendencje (subiektywne) interpretowanie wszelkich zagadnień społecznych.Cechy informacji:-

aktualność actus czyń, działanie, jak najszybszy przekaz po fakcie- wierność odzwierciedlenie opisywanej lub pokazywanej rzeczywistości - zrozumiałość wiele przekazów o charakterze informacyjnym odbiorcy rozumieją. W miarę możliwości należy unikać wyrazów obcojęzycznych i nazw fachowych.- zwięzłość to w pewnym uproszczeniu dobranie takich środków językowych, by za pomocą niezbyt wielu słów precyzyjnie opisać istotę wydarzenia.- ścisłość i jednoznaczność komunikat powinien dotyczyć faktów przedstawionych w sposób konkretny. Należy unikać ujęć dygresyjnych i wątków pobocznych.- obrazowość należy używać wyrazów i sformułowań dających odbiorcy możliwość wyobrażenia sobie opisywanej sytuacji. Informacja nie powinna zawierać więc eufemizmów i peryfraz. 3 zasady konstrukcji informacji:- danie odpowiedzi na pytania: KTO, CO, GDZIE, KIEDY, JAK, DLACZEGO, Z JAKIM SKUTKIEM - odwrócona piramida to co jest kluczowe i kolejne informacje i uzupełnianie inf. - separowanie faktów od komentarza. Podstawowa forma to:

• wiadomość- wypowiedź publikowana na stronach informacyjnych.
• Wzmianka jest rodzajem wiadomości z własnym nagłówkiem, ale to forma drobna występująca gdzieś w końcu kolumny informacyjnej bez zdjęcia.
• Notka lub notatka -jej cechą jest to że lokuje się w kolumnie. Notatki to często zestawienie depesz agencyjnych. - zajawka - kiedyś były to krótkie zdania np.: tytuły tekstów z podaniem stron, obecnie jest tendencja do rozbudowania zajawek. Ale ich wyróżnieniem jest podanie numeru strony.- komunikat - tym różni się od innych form informacyjnych, że operuje się językiem statycznym, urzędowym, oficjalnym; jest nadawca komunik. - biogram - zwykle daje się gdy osoba zainteresowana przedstawia czego dokonała i zawiera główne informacje o takiej osobie + zdjęcie portretowe.- sprostowanie -jest on oparty na przepisach prawa prasowego. - Wyjaśnianie to forma półsprostowania.Wywiad terminologia i geneza:wywiad to: - nazwa gatunku multimedialnego o charakterze informacyjnym lub publicystycznym, - metoda zbierania informacji Pierwszy wywiad przeprowadzony był przez Jamesa Gordona Benetta w 1835r. na łamach New York Herald, jego rozmówcą był poczmistrz Bufallo. Na przełomie XIX i XXw. Wywiad stał się rodzajem gry salonowej za sprawą Marcela Prousta, nie miał większego znaczenia w prasie politycznej.Wywiad rozmowa przeprowadzona przez dziennikarza lub dziennikarzy z osobą która się czymś wyróżnia, jest autorytetem w jakiejś dziedzinie.Wywiadem nie jest sonda uliczna ani dyskusja (odniesienie do jednego wyrażenia zarysowanego problemu). Treścią wywiadu z jedną osobą jest wiele tematów.Dyskusja cechuje się jednym wiodącym tematem.Wywiad -cechy gatunkowe:- musi być przeprowadzony z osobą czymś się wyróżniającą , będącą autorytetem w jakiejś dziedzinie- treścią wywiadu powinny być rzeczy ciekawe, nowe i aktualne- omawiane problemy są sprawdzalne, a tym samym właściwe- odpowiedzi powinny mieć piętno. Odmiany (ze względu na sposób przekazu):
• bezpośredni przed audytorium- prasowy- radiowy i telewizyjny (improwizowane, spontaniczne, robione na żywo, nagrywane i poddawane

Patologia w wywiadzie:- ustawienie rozmówcy pod z góry zamierzoną tezę. Respondent przedstawiony jako osoba o negatywnych cechach charakteru.- ton mentorski syndrom misyjności mediów, pouczenie respondenta, traktowanie go z góry- klimat przesłuchania prokuratorskiego natrętnie powtarzanie pytań łapanie za słówka Funkcja nagłówków:- nagłówki były elementami dzielącymi materiał, elementy dynamiki- zaczęły dookreślać tekst, zawartość treściowa tekstu- nagłówek zaczął spełniać funkcję typową dla wiadomości, stawał się formą informacyjnąObecnie nagłówki porządkują materiał ale przede wszystkim dynamizują materiał, są elementem przyciągającym. Każdy nagłówek składa się z nadtytułu, tytułu głównego i tytułu.- nadtytuł wprowadzenie do tytułu gł. w ogólną część tekstu, uzupełnia metaforyczność.- tytuł gł. występuje zawsze, powinien być atrakcyjny, magnetyczny, dobry tytuł gwarantuje uwagę.- podtytuł występuje sporadycznie, może mieć charakter lidu. Nagłówki dzielimy na:

• nagłówki jednoczłonowe tytuł gł.
• nagłówki wieloczłonowe przynajmniej jeden element poza tytułem głównym Ze względu na kształt grafiki :
• jednołamowe
• wielołamowe Nagłówek grzbietowy występuje dość rzadko:ffsd Nagłówek afiszowy włomywany w tekst Zwarty rozbity (rozbita struktura) Nagłówek rozcięty:przechodzi przez 2 kolumny Typy układów:- statyczny- dynamicznyNa układ składa się wszystko : nagłówek, lid.Obecnie są gazety dynamiczne jeszcze100 lat temu były statyczne. Układ w gazecie to to samo co np.: ramówka telewizyjna, układ strony internetowej.Z gazet codziennych najbliżej układu statycznego jest :Nasz Dziennik Techniki manipulacji w mediach:Manipulacja to zespół technik pozwalający na kształtowanie poglądów i postaw ułatwiających nadawcom manipulowanie, osiągnięcie celów ukrytych przed odbiorcami. Co sprzyja skutecznej manipulacji:- manipulator wykorzystuje emocje odbiorcy- często manipulatorzy bazują na wzbudzaniu w przekazach poczucia lęku.- niektóre komunikaty wywołują poczucie winy ze względu na przyjęte przez odbiorców postawy lub zachowania.Manipulację ułatwiają: stereotypy, uwarunkowania kulturowe, wzory zachowań, dziedzictwo historyczne, symbolika narodowa i religijna, bierność odbiorcy przy znacznej aktywności narodowej. Manipulacją nie jest:- to co powstaje w wyniku nie świadomych, niezamierzonych błędów warsztatowych, czy czynników obiektywnych np.; natury technicznej- kreowanie fikcji, całkowite zmyślenie Techniki manipulacji :

1. Selekcja faktów czyli fragmentacja: wybieranie faktów odpowiadających nadawcy (włącznie)w związku z założoną tezą zgodną z naszymi intencjami, nasza własna wizja naszego wydarzenia , faktu czy zespołu faktów. Odmianą tej techniki jest pomijanie tekstu lub jego dorabianie. Technika dość prymitywna.
2. Pozorny obiektywizm:Zakłada, że czytelnik nie jest dociekliwy, raczej przegląda nagłówki, pierwsze rozwinięcia, tekst jest pozornie

właściwy. Autor z góry zakłada i liczy na to, że tylko część dotrze do odbiorcy. Odmianą jest celowy dobór miejsca i sposobu reprezentacji materiału na kolumnach i serwisach.

3. Kreacja faktu fakt medialny:Autor na podstawie subiektywnego i wybiórczego zestawienia informacji i okoliczności tworzy nowy fakt lub ich sekwencje.
4. Zabiegi o charakterze leksykalnym:Autorzy którzy chcą wpłynąć na odpowiedni odbiór tekstu dobierają wyrazy lub zwroty o silnej konotacji pozytywnej lub negatywnej. Najczęściej wykorzystuje się przymiotniki i demokratyczny, suwerenny, postępowy solidarnościowy, liberalny, albo postkomunistyczny, reakcyjny, zaściankowy, fundamentalistyczny.
5. Naddatek informacyjny:Jest wtrąceniem nie mającym bezpośredniego związku z opisywaną sytuacją, ale na tyle silnie nacechowanym, że może poprzez wywołanie skojarzenia odpowiednio nastawić odbiorcę. Jeżeli pisze o kimś kto awansował to wtrąca się np.: były wieloletni funkcjonariusz PZPR lub internowany w czasie stanu wojennego
6. Wywoływanie szumu informacyjnego: Działa na emocje. Robić komuś wodę z mózgu. W jednym tekście celowo chaotycznie zderzamy fakty o różnym charakterze, hierarchii ważności, przeważnie wybierasz te, których oczekuje. Nie rozumiejąc znaczenia komunikatu odbiorca może go źle zinterpretować, może mieć to wpływ na właściwe rozszyfrowanie kolejnych przekazów.
7. GATE-KEEPING czyli sposób i miejsce prezentacji materiału:Tekst w gazecie, wiadomość w serwisie, może znaleźć się na czołówce albo wewnątrz numeru na 5 lub 6 kolumnie w formie wzmianki. Decyzja prowadzącego wydanie g-k może mieć motywy: społeczno, ideowo- polityczne, komercyjne lub techniczno warsztatowe i zwykle nie ma nic wspólnego z zasadą wartości informacji (news value)
8. Blokowanie lub neutralizowanie:Negatywne lub pozytywne emocje można wzmocnić zestawiając obok siebie na kolumnie (lub kolejno w serwisie)kilku doniesień dotyczących tego samego tematu. Obecność obok lub kolejno w serwisie) biegunowo różnych w ocenie materiałów może sprzyjać ich neutralizacji.
9. Manipulowanie sondażami: Najczęściej polega na przygotowaniu takich pytań (często przez redakcję) na które odpowiedzi udowadniają złożoną przez nadawcę tezę. Wieloznaczność pytań wprowadza odbiorcę w błąd i pozwala na dowolną interpretacje odpowiedzi.
10. Manipulowanie kadrem i ujęciem:Odpowiednio dobrane i z kodowane zdjęcie może wywołać skrajną niechęć lub fascynację wobec osób fotografowanych. Ujęcie kadrowe robione żabim okiem lub z góry mogą fałszować rzeczywistość podobnie jak tendencyjne dobrane plany wskazujące np.: niedoskonałości postawy i urody. Rola elementów graficznych w prasie:- elementy graficzne to : mapy, wykresy, tabele, zestawienia- mogą stanowić informację samą w sobie- dopełniać informacją tekstową lub filmową - w publicystyce wzmacniają funkcję perswazyjną i sprzyjają lepszej percepcji- dynamizują układ gazety Funkcje fotografii prasowej:

sygnowany skrótem PAP. Artykuł wstępny można pomylić z komentarzem. Komentarz charakteryzuje się pojęciem analitycznym. Może być tak że w miejsce artykułu wstępnego może być komentarz. Przed ostateczną decyzją rozstrzygnięcie czy to komentarz czy art.. wstępny. Komentarz Wypowiedź publicystyczna o najwyższym stopniu aktualności i silnym stanowisku autora. Gatunek w którym dominuje funkcja perswazyjna, autor przekazuje odbiorcom pewną interpretację faktów, próbuje ich ukierunkować. Odbiorca musi wiedzieć, czyje stanowisko jest w nim reprezentowane i jakie ono jest. Ważną rolę w prasie odgrywa komentarz redakcyjny (editorial), publikowany w ważnym miejscu pisma. Redakcja określa w nim własną linię polityczną lub wyraża stanowisko w jakiejś kwestii.Art. redakcyjny forma incydentalna zazwyczaj wypowiedz zespołu w jakieś ważnej kwestii. Nie można wziąć za art. Redakcyjny informacji o podniesieniu ceny, życzenia też nie należy traktować jako publ.Art. dyskusyjny cechą jest to, że zaczyna od szokującej, bulwersującej tezy. To jest pierwsza część potem idzie oryginalna i kontrowersyjna warstwa argumentacji. Powinien kończyć się szokującą płętą niekiedy zachętą do zabierania głosu w tej sprawie.W PRL art. dyskusyjny był zalążkiem do rozpoczęcia dyskusji. Art. polemiczny ma swoją oryginalną strukturę. Powinien mieć wyodrębnione części.W 1 przywołuje się główne tezy zawarte w tekście do którego się odnosimy, potem faza destrukcji, w której staramy się udowodnić że art. jest błędny, zła interpretacja faktów, oparty na nie właściwych źródłach. Kiedy zniszczymy konstrukcje tekstu przeciwnika (ośmieszając) na zgliszczach budujemy własną wersję. FELIETON- to krótki utwór napisany w sposób żartobliwy, utrzymany w osobistym tonie. Napisany w sposób lekki i efektowny. Tekst felietonowy nie może być poważny musi być pisany z dystansem, ma on być wyczuwalny.Cechy felietonu:- nie istnieje bez przyczyny, jest zawsze repliką nigdy głosem pierwszym- nieograniczona swoboda w doborze tematu i elementów formy- wielowątkowość, dygresyjność - synkretyczność felieton dzięki swobodzie formalnej bardzo często wykorzystuje cechy innych gatunków np.; recenzji np.; felieton, Gawenda, esej itp.- skrajny subiektywizm- skłonność do parodii parodiowanie czyjś zachowań, wypowiedzi, publikacji.- programowa nieoficjalność- perswazyjność, sugestia, demagogia.- zażyłość z odbiorcą- właśnie te bezpośrednie zwroty do czytelnika. Felietonistykę inteligencką wprowadził A. SłomińskiESEJ genezaesej się bierze ze szkoły sceptyków, my powinniśmy pamiętać że twórcą był Michael Montaigne. Wydał w 1580r Essais czyli Próby. (komentarze pamiętnika myśli)(Pisał glosy komentarze na marginesie czytanych lektur)Esej- nieduży utwór pisany prozą, zazwyczaj na tematy ogólne, charakteryzujący się swobodą ujęcia i dążenia do osiągnięcia wartości literackich. Autor przekazuje w dowolnym celu i za pomocą wybranych środków stylistycznych i kompozycyjnych swoje osobiste doświadczenia, wiedze, refleksje, wrażenia, lub ujęcia związane z tematem. Przyjęta konwencja wymaga od czytelnika, aby traktował esej jako akty życiowe autora, a nie jako fikcję. Objętość eseju nie przekracza zazwyczaj kilku stron, ale istnieją tego typu formy o objętości książki. GAWĘDA:Utwór epicki, prozatorski lub wierszowany będący opowiadaniem świadka lub uczestnika wydarzeń. (przeszła z literatury do prasy)Po raz

pierwszy została wykorzystana gawęda w prasie przez H. Rzewuskiego zainspirowanego Panem Tadeuszem w latach 1839-1841 na łamach Tygodnika Petersburskiego Cechy gawędy:- obecność narratora - może być to sam autor, lub wymyślona przez niego postać. - Narrator musi być sympatyczny, rubaszny, gadatliwy, poczciwy, rezolutny, człowiek któremu możemy zaufać swój chłop - Jest to osoba znająca z autopsji lub z bezpośredniego przekazu opowiadane przez siebie wydarzenie. Struktura gawędy daleko idąca swoboda, narracja prowadzona jest z osobistego punktu widzenia, w narracji brak chronologii, są dygresje, anegdoty, wiersze, sentencje, dowcipy, piosenki. Ideałem jest stworzenie wrażenia spontaniczności.Funkcje została wykorzystana jako instrument dydaktyki, miała uczyć właściwych wzorców zachowań.Zaczęła się pojawiać w prasie czytelników niewykształconych (mieszkańcy wsi, dzieci, pracownicy) W prasie dla wsi był wykreowany poczciwy sołtys itp.Publicystyka wizualna to przekaz będący indywidualną próbą dotarcia z propozycją takiej a nie innej syntetycznej interpretacji problemu czy zjawisk. PW ze względu na ekspresję, humor a niekiedy pewną przewrotność poprzez sfere emocjonalną wpływa na postawy i zachowania.- Chronologicznie pierwszą formą publicystyki wizualną była karykatura polityczna pojawiająca się w prasie oświeceniowej. Drugim elementem jest fotomontaż, bardzo oddziaływujący na emocje, ale nie posługuje się jak karykatura. - Przekaz typu non coment to krótka wypowiedź złożona z ujęć kamerowych wizualny, komentarz do wydarzenia. Dramaturgię buduje nie tylko przekaz ale również dźwięk. Fotoreportaż bez tekstu. REPORTAŻ geneza Genezę reportażu barwnie przedstawił M. Wańkowicz w karafce la fonteine a pisząc reportaż jest tak stary jak mowa ludzka. Miał częściowo rację. Pierwszy reportaż to wojenny i podróżniczy nie koniecznie u Homera ale np.: w piśmiennictwie rzymskim, relacjach osobistych podróżników, w opisaniu świata Marco Polo czy relacjach i opisach (drukowanych) publikowanych w pismach ulotnych XVIII wiecznych francuskich Voyages.Reportaż społeczny o bardziej publicystycznym zacięciu, chociaż genezy należy doszukiwać się w literaturze realistycznej, naturalistycznej (Prus, Sienkiewicz, Orzeszkowa, Hugo , Balzak)Reportaż według:: Krzysztofa Kąkolewskiego to opowiadanie o prawdziwych faktach- J. Moziorskiego to sprawozdanie za pośrednictwem obserwatora o prawdziwych wydarzeniach ,sytuacjach i ludziach- Z Mitzar forma ta służy do opisywania zdarzeń i faktów (bezpośrednia obserwacja)- J. Krzyżanowskiego reportaż powiadamia o zjawiskach realnych, które mogłyby bezpośrednio poznane i udokumentowane. Reportaż :którego podstawową funkcją jest sprawozdanie z rzeczywistych wydarzeń za pośrednictwem obserwatora, którym jest zazwyczaj reportażysta. Ważną cechą reportażu jest autentyzm i osobisty stosunek autora do bohatera. Gatunek ten zawiera dokładny opis środowiska i charakterystykę postaci. Autor wprowadza wiele zabiegów, takich jak: wypowiedzi świadków, dane liczbowe, dokumentacja, które mają utwierdzić odbiorcę w przekonaniu o autentyczności opisywanego zdarzenia. Podział ( reportażu) w obrębie tego gatunku obejmuje:

• relacje - struktura jest ściśle określona przez wydarzenia

2. Szkice są formami dużymi, gdzie nie ma metody narracji jednopłaszczyznowej.- szkice środowiskowe podejmowanie się charakterystyki danego, jakiegoś środowiska, nie występuje zwarty ciąg zdarzeniowy, ale dominuje opis i charakterystyka. Element akcji np.: dialogi, są z reguły słabo zaznaczone i rozproszone po całym tekście.- szkice problemowe wszystko podporządkowane jest zarysowaniu problemu (wyjaśnieniu) Elementy opisu i charakterystyki nie są najważniejsze, często to rodzaj pretekstu czy punktu wyjścia. Szkic może mieć elementy typowe dla szkicu środowiskowego. Odmianą tego szkicu bywa reportaż interwencyjny. Konkretna drastyczna sytuacja stanowi pretekst do postawienia problemu szerzej.- szkic portretowy wydaje się bardziej zwarty ,bowiem autor konstruuje go wokół jednej lub kilku osób. Jest to forma bardziej dynamiczna. Cała konstrukcja podporządkowana jest tej osobie. Narracja może mieć charakter chronologiczny, może być dwuplanowa, może być jednopłaszczyznowa (jeden dzień z życia). Autor może być aktywny, bądź w cieniu.- szkic fabularny ciąg zdarzeniowy układa się w fabułę. Ten typ narracji jest bliski anglosaskiej story, przy czym w tej ostatniej autor jest nieobecny. Reporter może być jednym z uczestników. Ten typ nie zawiera żadnych prób analizy komentarza, jeżyk zbliżony do literackiego często w tym przypadku mówi się o reportaż literackim.Czy jest sens wprowadzać termin reportaż literacki:Zdania są podzielone. Przeciwnicy podkreślają, że tym samym dzieli się na gorszy ten gazetowy i lepszy aspirujący do miana literatury. Reportaż wcieleniowy a reportaż uczestniczący:R. wcieleniowy jest zawsze r. uczestniczącym, ale nie każdy uczestniczący jest wcieleniowym.- reportaż wcieleniowy autor wchodzi w jakieś środowisko, nie przyznając się, że jest dziennikarzem, jest to najlepszy sposób zbliżenia się do prawdy są to teksty mistrzowskie. - reportaż uczestniczący wtedy kiedy autor jest świadkiem, uczestnikiem i nie ukrywa swojej roli.Jest reportaż dokumentalny i historyczny:Pisany w oparciu o dokumenty archiwalne, relacje (nie jest ani uczestniczącym ani wcieleniowym). Okres PRL był najlepszym dla polskiego reportażu. RECENZJA :Jest to gatunek będący sprawozdawczym omawianiem, krytyczną analizą lub oceną książek, spektakli, wystaw, koncertów i innych aktualnych, zjawisk artystycznych.Odmianą recenzji jest przegląd czyli wypowiedź analizująca i oceniająca zespół dzieł artystycznych o podobnych cechach treściowych lub formalnych. Dominanta gatunkowa: obecność słów i zwrotów i elementów oceniających wartościujących i ekspresyjnychSynkretyczność recenzji:Znajdujemy w niej elementy stylizacji felietonowej, reportażowej, eseistycznej. Możemy mieć problem z trafną klasyfikacją tekstu a nawet znalezieniem dominanty. Często wszechstronna i pogłębiana recenzja, przyjmuje kształt szkicu krytycznego lub staje się rozprawą naukową.Geneza:Pierwsze wypowiedzi XVIw. Cała recenzja XVI i XVIIw. brała się z potrzeby promowania książek i przedstawień teatralnych. Przełom pierwszym recenzentem z prawdziwego zdarzenia był Maurycy Machnicki. Patrzył na dzieło jako na całość. Metafora CHarlesa Saint-Beura krytyk to człowiek, którego zegarek idzie pięć minut szybciej od innych RADIO:Specyfika gatunkowa.Radio pod względem gatunkowym jest lub może być odpowiednikiem dziennika, tygodnika.Brak elementów

wizualnych. Radia łączy g. dziennik., informacyjne i publicystyczne formami z zakresu muzyki, rozrywki, literatury, nauki dydaktyki oraz reklamy.Specyfika warsztatowa:- twórca musi zdawać sobie sprawę że przekaz ma charakter ulotny- tekst pisany może być konsumowany wielokrotnie, przekaz radiowy musi być odebrany od razu.