Gatunki literackie - Notatki - Historia literatury polskiej, Notatki z Filologia polska

Pobierz Gatunki literackie - Notatki - Historia literatury polskiej i więcej Notatki w PDF z Filologia polska tylko na Docsity! POJĘCIA Bajka Opowieść prozą lub wierszem, podejmująca zagadnienia moralne, opisująca ludzkie postawy, przywary, ułomności, powszechnie spotykane sytuacje i prawidłowości życia społecznego. Jeden z najczęściej uprawianych gatunków literatury dydaktycznej, ze względu na walory dydaktyczne (jasno sprecyzowany morał, użyteczność prawd) oraz przystępność formy (niewielka objętość, rodzaj egzemplifikacji). Utwory należące do tego gatunku występują od początku rozwoju literatury dla dzieci po współczesność. W obrębie bajki wyróżnia się zwykle 2 podgatunki: o Bajka magiczna, czyli baśń o Bajka zwierzęca, najstarsza z form bajki ludowej, obecna w literaturze pisanej od IV w.p.n.e. Za twórcę bajki uważa się Ezopa (gr. Bajkopisarz z Azji Mniejszej) Bajki pisane prozą wyrastały z twórczości ludowej. Najwybitniejszym bajkopisarzem w literaturze rzymskiej był Fedros (I w.p.n.e.), pisał bajki wierszowane, opracowując na nowo motywy z bajek Ezopa. Bajki zwierzęce przyswoił literaturze Biernat z Lublina (XVI w.). Pod postaciami zwierząt są przedstawione przymioty i postawy ludzki, a relacje i wzajemne stosunki w społeczności zwierzęcej są odzwierciedleniem prawidłowości charakterystyczne społeczności ludzkiej. Baśń, bajka magiczna Gatunek epicki ukształtowany w kulturze ludowej, odznaczający się obecnością pierwiastków fantastyki i cudowności, które harmonijnie, w sposób naturalny i nie wymagający żadnych uzasadnień łączą się ze światem realnym. Baśń należy do najstarszych gatunków literackich w historii kultury, kształtowała się równocześnie z mitem. Nawiązywała do obrzędów inicjacyjnych. Zazwyczaj bohaterem baśni w jej klasycznym kształcie fabularnym jest młody chłopiec zmuszony do opuszczenia rodzinnego domu i sprostania wyzwaniom losu, po zwycięskim przejściu przez próby bohater powraca do domu jako dojrzały młodzieniec. Znakami tej dojrzałości są: królewska korona i ręka pięknej królewny. Język baśni jest swoisty, pełen ukrytych treści i niedomówień. Wymaga obrazowo – symbolicznego odbioru, ponieważ w obrazach, które kreuje, jest zawarta ludowa mądrość. Podział baśni na ludową i literacką. Klechda Termin niejednoznaczny, po raz pierwszy wprowadzony przez K.W. Wojcickiego jako określenie utworów fantastycznych pochodzenia ludowego. Zazwyczaj termin Klechda odnosi się do tej odmiany utworów fantastycznych, które określa się nazwą baśń (np. „klechdy sezamowe” i „klechdy polskie” Leśmiana). Pojęcie klechda nie przyjęło się ani w literaturze, ani w języku potocznym, ma wyraźne nacechowanie stylistyczne: sugeruje obecność utworu. Legenda Epicki utwór literacki, którego fabuła jest osnuta wokół jakiegoś autentycznego wydarzenia lub faktów z życia uznanych postaci, silnie nasyconych pierwiastkami fikcji literackiej (forma prozaiczna, wierszowana, dramatyczna). Legenda różni się od podania tym, że niewiele w niej z prawdy historycznej, a autentyczne wydarzenia stają się jedynie podstawą swobodnie tworzonej opowieści. docsity.com Fantastyka Konwencja artystyczna oparta na takiej kreacji rzeczywistości przedstawionej, która wykracza poza sferę uznaną w danym czasie i społeczeństwie za obszar prawdopodobny, poza społeczne przeświadczenia na temat istoty świata pozatekstowego, jego charakteru i praw nim rządzących. Fantastyka towarzyszy literaturze dzieci i młodzieży od początków jej ukształtowania się jako odrębnej twórczości. Fantasy Gatunek literacki stanowiący unowocześnioną wersję powieści fantastycznej i baśni. Fantasy określa taki typ utworów, które nawiązują do baśni, legend i podań, mitów, sag bohaterskich, w odróżnieniu od powieści fantastycznonaukowj, rezygnują z wprowadzania pierwiastków naukowych czy paranaukowych lub tłumaczeń zjawisk fantastycznych przewidywanym rozwojem cywilizacji. W utworach fantasy na równych prawach występują technika i magia, bohaterowie wyposażeni są w nadludzką siłę, niezwykłe zdolności lub umiejętności. Ilustracja w książkach dla dzieci Do końca XVII wieku nie była powszechnie dostępna, dzieci korzystały z elementarzy i książek religijnych czytanych im przez dorosłych. Przemiany społeczno – ekonomiczne w krajach zachodnich w XVIII wieku miały wpływ na powstanie łatwo dostępnej książki ilustrowanej. Były to głównie tzw. przypowieści moralne składające się z cykli dydaktycznych obrazków z krótkim tekstem objaśniającym. Dalszy rozwój książki ilustrowanej wiąże się z wynalezieniem litografii (ok. 1800r.), która obok drzeworytu sztorcowego stała się powszechną techniką, ułatwiającą powielanie grafiki książkowej. Zauważono, że ilustracje zamieszczone w książkach ułatwiają nie tylko zrozumienie ich treści, ale też naukę czytania. Powstały wiec bogato ilustrowane książki obrazkowe dla dzieci, w których ilustracje podkreślały treść, humor słowny i sytuacyjny, a także wymowę dydaktyczną utworu (Hoffman „Piotruś Rozczochraniec”). Pod koniec XIX wieku nastąpiły pierwsze symptomy zmiany ilustracji zapowiadające nadchodzącą secesję. W okresie międzywojennym plastycy odeszli os tradycyjnych, dekoracyjnych ilustracji i poszli w kierunku uproszczonych form – skrótowego, rzeczowego, a czasem żartobliwego rysunku. Tekst i ilustracja weszły w bezpośredni związek. Po II wojnie światowej ilustrowali: M. Hiszpańska – Neumann, O. Siemaszko, M. Piotrowski, J. Srokowski, B. Bocianowski, J.S. Miklaszewski, B. Zieleniec, J.M. Szancer, A. Uniechowski, B. Butenko, J. Stanny, J. Młodożeniec, W. Majchrzak, B. Tuchanowska, Z. Witwicki, K. Michałowska. W latach 60. XX wieku twórczość ilustratorska polskich grafików została nazwana polską szkołą ilustracji. A to dzięki korzystaniu z tradycji, a jednocześnie otwartości na nowe kierunki w sztuce. Polska ilustracja książkowa nie uległa modom, nie sięgała po gotowe wzorce typu komiksowego. Polscy ilustratorzy wprowadzili do ilustracji książkowej elementy charakterystyczne dla sztuki plakatu – skróty myślowe, oszczędność, aluzyjność wypowiedzi. Folklor dziecięcy Dział lub dziedzina folkloru obejmująca teksty krążące w środowisku dziecięcym w obiegu ustnym, charakterystyczne dla dziecięcej obyczajowości, funkcjonujące najczęściej w zabawie dziecka. Najczęściej przyjmuje się, że w skład folkloru dziecięcego wchodzą teksty stworzone przez dorosłych specjalnie dla dzieci, np. kołysanki, rozbudzanki; teksty stworzone przez dzieci z kultury dorosłych często w trakcie ………………. Szczególnej deformacji; teksty stworzone przez same dzieci w trakcie zabaw. W obręb badań folkloru dziecięcego wchodzą wytwory materialne zabaw dziecięcych, scenariusze gier i zabaw (np. gra w klasy, kamienie), zbieractwo dziecięce i formy wymiany, wiersze pamiętnikowe, poetycka docsity.com