Pobierz Globalizacja - Krans Szurek Glokalizacja i więcej Streszczenia w PDF z Socjologia tylko na Docsity!
STUDIA EUROPAEA GNESNENSIA 17/ ISSN 2082- DOI 10.14746/seg.2018.17.
Orest Krasiwski (Gniezno)
KULTURA A GLOBALIZACJA:
PROBLEMY ZASADNICZE
Abstract The article analyzes the influence of globalization on the cultural processes of so- ciety, exploring the significance of global culture for self-identification and self- determination, as well as its impact on local national culture. The author investigation the reasons behind glocalisation, also showing the consequences of the spread of mass culture, the transition of the western way of life, values and ideals of the consumption society.
Key words Globalization, culture, glocalisation, Westernization, acculturation, ethnic status, deterritorialization, homogenization
STUDIA EUROPAEA GNESNENSIA 17/2018 · IDEE
Główną tendencją współczesnego postępu światowego są wielowymiarowe procesy globalizacji, które rozwijają się w wielu dziedzinach ludzkiego życia i społeczeństwa. Charakteryzują się one umacnianiem wzajemnych relacji, nieustanną integracją rynków, finansów, technologii, rozpowszechnianiem uniwersalnych norm i wartości demokratycznych, sieci informacyjnych, wzrostem przepływu czterech „i”: inwestycji, przemysłu (ang.industry), in- formacji oraz indywiduów^1. W dobie globalizacji pojawiają się nowe zjawiska społeczne i kulturowe, które były znane w czasach historycznych na znacznie mniejszą skalę, a także zupełnie nowe, dotyczące różnych aspektów życia człowieka, w tym kultury, tworzące kulturę globalizacyjną. Termin „globalizacja kultury” pojawił się w latach 80. ubiegłego wieku jako odzwierciedlenie nowej jakości człowieka w wyniku przyspieszenia integracji narodów do globalnego systemu, związanego z rozwojem nowoczesnych środków komunikacji i stosunków gospodarczych, tworzenia korporacji transnarodowych oraz wpływem mediów. Światowa turystyka, pojawienie się kulturowych hybryd, postmodernistyczna kultura to zjawiska, które pokazują globalne zmiany. Ważnym problemem w tych warunkach jest wewnętrzna motywacja osoby, jej samoidentyfikacja, która jest główną konsekwencją globalizacji. Jako zjawisko społeczne kultura związana jest z przestrzenią, a niektóre jej struktury i dzieła funkcjonują na obszarach, na których żyją jej twórcy i kon- sumenci. Każda struktura kulturowa i polityczna, ośrodek lub grupa, które merytorycznie różnią się, doświadczają większego lub mniejszego wzajemne- go oddziaływania w procesie komunikacji międzynarodowej, co prowadzi do zmniejszenia i stopniowego zanikania różnic między nimi, aż do wzmocnie- nia więzi i eliminacji izolacji, a tym samym, do odrębności międzykulturo- wych. Oznacza to, że globalizacja kulturowa charakteryzuje się konwergencją kultur pomiędzy różnymi narodami i krajami, prowadzi do absorpcji naro- dowego dziedzictwa kulturowego przez popularne międzynarodowe albo powoduje częściowe zniknięcie lub przekształcenie się w międzynarodowe, co może być traktowane jako utrata tożsamości narodowej. Zdaniem polskie- go badacza socjologii kultury M. Golki procesy globalizacyjne prowadzą z jednej strony tak do akulturacji, zacierania wyraźnych cech pewnych kul- tur, częściowego ukrycia lub zanikania, jak i do ekspansji światowego „kultu- rowego panoptikum” i tworzenia globalnie powiązanych zasad kreowania kultury, jej rozpowszechniania, promocji i funkcjonowania w stale aktuali-
(^1) Kanteri, Pittinsky 1995-1996, s. 2.
STUDIA EUROPAEA GNESNENSIA 17/2018 · IDEE
podejścia do innych narodów w dziedzinie kultury oraz dogłębnego zrozumie- nia fundamentalnych religijnych i filozoficznych zasad innych cywilizacji^5. Kolejnym problemem spowodowanym przez globalizację jest deterytoria- lizacja. Istotą koncepcji deterytorializacji, wynikającej z idei kanadyjskiego filozofa Herberta Marshalla McLuhana, i przedstawionej w badaniach E. Giddensa i D. Harnay’ego, jest idea transformacji relacji między miejscem zamieszkania człowieka a jego kulturowymi, społecznymi praktykami, do- świadczeniem i tożsamością i jest kluczowym aspektem transformacji lokal- nej (kultury lokalnej, państwa, narodu – wszystkich aspektów i poziomów społeczeństwa lokalnego) w warunkach globalizacji^6. Według J. Tomplinsona deterytorializacja, nazywana przez niego „kulturą podróżującą”, nie grozi jeszcze utratą lokalności, ponieważ osoba żyjąca na pewnym terytorium jest do niego głęboko przywiązana. Deterytorializacja jest tylko transformacją lokalności w przestrzeni światowej i implikuje istnienie ścisłych związków między kulturą a lokalnością, poprzedzających procesy globalne. Jeśli weź- miemy pod uwagę migrację mieszkańców obszarów wiejskich do dużych miast, spowodowaną koniecznością zapewnienia robotnikami nowo powsta- jących przemysłowych gigantów w miastach, fizycznie oddzieleni od swoich korzeni migranci nie utracili więzi ze swoją etniczną ojczyzną dzięki mediom. Jednocześnie w nowych warunkach stworzyli ośrodki swojej kultury na no- wym terytorium. Dlatego też deterytorializacja może być postrzegana nie tylko jako odejście od poprzedniego stanu, w którym doświadczenie kultu- rowe było ściśle związane z określonym miejscem zamieszkania danej osoby, ale także jako skuteczny sposób na zdobycie doświadczenia kulturowego, które istnieje w świecie globalnym. W tym kontekście deterytorializacja sprzyja modernizacji kultury globalnej, a różne kultury lokalne mają bezpo- średni wpływ na tworzenie i rozwój kultury światowej. Charakterystyczną cechą kultury globalnej jest problem samoidentyfikacji i samostanowienia. Jest to spowodowane rosnącym zainteresowaniem lokal- ną kulturą narodową, etnicznymi i religijnymi osobliwościami. Według ro- syjskiego socjologa M. Pokrowskiego wszystkie produkty kultury globalnej są efektem samoidentyfikacji, a wzrost procesów identyfikacyjnych zachodzi nie tylko na poziomie indywidualnym, ale także w grupie. Są one manifestowane jako cechy etniczne, religijne, społeczne, polityczne itp.^7
(^5) Huntington 2007. (^6) Оlijnyk 2009, s. 43. (^7) Pokrowskij 2011, s. 110-112.
OREST KRASIWSKI, KULTURA A GLOBALIZACJA: PROBLEMY ZASADNICZE
Procesem obiektywnym, reakcją na globalizację, w szczególności relacje między partykularyzmem a uniwersalizmem, indywidualnym i ogólnym, lokalnym i ponadlokalnym, do pewnego stopnia konwergencją globalnej i lokalnej kultury, ich związek wzajemny, jest glokalizacja^8. W dyskursie nau- kowym pojęcie glokalizacji zostało wprowadzone przez amerykańsko-bry- tyjskiego naukowca R. Robertsona w latach 90. XX wieku i zdefiniowane jako „regionalna reakcja na globalizację światową”, która jest wynikiem korelacji globalnego i lokalnego^9. Neologizm zaproponowany przez autora jest wyni- kiem połączenia dwóch słów: „globalny” i „lokalny” i oznacza, że globalizacja jest realizowana na poziomie lokalnym i wpływa na kultury lokalne, tak samo jak kultury lokalne oddziaływają na procesy globalizacji. „Globalizacja dosto- sowuje się do lokalizacji, a lokalizacja dostosowuje się do globalizacji”^10 , pisze profesor Uniwersytetu w Segedynie J. Takeuchi. Globalizacja nie pojawia się jako napięcie, atak na coś, tylko działa coraz bardziej jako symbioza między globalnym a lokalnym. Wysiłki globalizacji są zawsze skierowane do ściśle określonego miejsca, i w pewnym sensie jest to proces glokalizacji^11. Jednak polski socjolog E. Wnuk-Lipiński uważa, że nie wszystkie party- kularyzmy są zuniwersalizowane. Tylko minimalna liczba z nich podlega temu procesowi, inne pozostają lokalnymi cechami, niezależnie od postępu globalizacjii tylko niewielka część uniwersalizmów jest postrzegana przez środowisko lokalne. Zawartość i opakowanie Coca-Coli są identyczne w Chi- nach, Bułgarii, Izraelu, na Ukrainie, w Południowej Afryce lub w Boliwii, podobnie jak produkcja McDonald’sa, filmy amerykańskie lub produkty mu- zyczne. Mutacje lokalne ograniczają się głównie do tłumaczenia globalnych nazw i sloganów reklamowych na języki lokalne, ale nie zawsze tak jest. Po- nadto poziom globalny z reguły jest ekspansywny, a lokalny – defensywny^12. W tej sytuacji swoisty protekcjonizm lokalnej kultury rozgrywa się zgodnie ze standardami globalizacji i do pewnego stopnia przeciwstawia się globalizacji. Glokalizacja może być traktowana jako „swoista reakcja na kosmopoli-
(^8) „Pojęcia «glokalny» i «glokalizacja» pojawiły się po raz pierwszy w marketingu i opierały się na japońskiej koncepcji «dochakuka», która początkowo oznaczała dostosowanie technologii go- spodarstwa do warunków lokalnych. Pojęcia «globakalny» i «glokalizacja» w marketingu oznaczały sprzedaż i promocję towarów na całym świecie, poprzez specyficzne rynki lokalne, dostosowanie globalnego produktu do każdego konkretnego rynku. Do tego dochodziła bardzo konkretna świadomość, że lokalne i zróżnicowane są lepiej sprzedawane”. Patrz.: Оlijnyk 2009. (^9) Robertson 2003, s. 31-51. (^10) Yuichi 2005, s. 208. (^11) Pomieciński 2009. (^12) Wnuk-Lipiński 2005, s. 30.
OREST KRASIWSKI, KULTURA A GLOBALIZACJA: PROBLEMY ZASADNICZE
pozostaje zarówno częścią kultury krajowej, jak i nakłada pewne obowiązki wobec innych kultur. Po czwarte, glokalizacja pokazuje, jak globalizacja zmienia kulturę lokalną, zwyczaje, obrzędy, rytuały, zachowania, które poprzednio nadawały ludności swoistości etnograficznej, i które stopniowo znikają, w miarę jak większość społeczeństwa przyswaja nowe standardowe formy życia. Z jednej strony dążenie kultury lokalnej do wielokultorowości jest ważnym elementem postę- pu i w pewnym stopniu zapewnia bezpieczeństwo i „niby ułatwia komunikację lub kontrolę nad systemem zunifikowanym”, z drugiej strony – „sprawia, że cały system staje się podatny na różne formy zagrożeń”^15. Podstawą globalizacji jest globalizacja światowej gospodarki, która jest ściśle powiązana z polityką i kulturą, a także jest „procesem liberalizacji i to- warzyszącej jej integracji funkcjonujących izolowanych rynków gospodarek narodowych w jednym wewnętrznym zintegrowanym rynku światowym”^16. Jednocześnie globalny kapitalizm próbuje podporządkować sobie i skomer- cjalizować nie tylko gospodarkę, ale także wszelkie idee, produkty materialne i niematerialne, zwłaszcza telewizję, reklamę, prasę, literaturę, filmy itp. W związku z tym ważnym czynnikiem procesów globalizacyjnych w kulturze, wynikiem „produkcji kulturalnej”, jest ich potencjał komercyjny. W gospo- darce rynkowej wszystko, co może przynieść zysk, podlega komercjalizacji. Dlatego na świecie istnieje zapotrzebowanie na nowe zmiany globalizacyjne w dziedzinie kultury, szczególnie w muzyce, literaturze, kinie, telewizji itp. Ważną rolę w życiu współczesnego społeczeństwa odgrywa konsumpcjo- nizm (społeczeństwo konsumpcyjne), spowodowany globalizacją, a także kryzys wartości społecznych, przejawiający się luką kulturową pokoleń, zróżni- cowaniem społeczno-kulturowym. Konsumpcjonizm jest związany z rozwo- jem gospodarki i wzrostem produkcji, zmianą jakości stosunków społecznych, tradycji i ma bezpośredni wpływ na kulturalny rozwój społeczeństwa. Ideologia konsumpcjonizmu została ustanowiona w krajach postkomuni- stycznych na początku lat 90. ubiegłego wieku, w okresie zmiany paradyg- matu społeczno-politycznego i kulturowego rozwoju krajów. Pojawiła się, gdy doszło do ostrych dyskusji na temat dalszych ścieżek i kierunków roz- woju społecznego w okresie kształtowania się nowych norm społecznych, zmiany wartości moralnych. Wszystko to wpłynęło na treść kultury masowej, która z jednej strony charakteryzuje się rozrywkowym charakterem kon-
(^15) Wozniak. (^16) Kłodko 2015, 2.
STUDIA EUROPAEA GNESNENSIA 17/2018 · IDEE
sumpcyjnym, propagandą lekkiego stylu życia i poszukiwaniem przyjemności i komfortu. Z drugiej jednak strony, konsumpcjonizm w kulturze masowej sprzyja integracji i konsolidacji ludzi^17. Konsumpcjonizm realizuje się w szerzeniu kultury masowej, zachodniego stylu życia, wartości i ideałów społeczeństwa konsumpcyjnego, transferu produktów konsumpcyjnych kultury masowej na grunt krajowy, przyczynia się do homogenizacji (tworząc jednolitą kulturę) lub zmniejszenia różnorod- ności kulturowej w świecie, do wzmocnienia procesu unifikacji różnorodnoś- ci kulturowej. Istota unifikacji kulturowej polega na tym, że niektóre osoby lub grupa ludzi odrzucają własną tradycję kulturową i próbują wejść do innej, która wydaje się im bardziej atrakcyjna lub do której są zmuszeni wejść. Jed- nak z reguły człowiek „nie trafia w odpowiedni kontekst kulturowy, lecz w pewną pośrednią warstwę kulturową, z jej odciętymi formami, językiem i dyskursem”. Taka osoba akceptuje pewien regres, natomiast „podstawowa grupa kulturowa kultury dominującej, do której ona należy, bez względu na wolność, znajduje się w uprzywilejowanej pozycji”^18. Analizując fenomen telewizji, kina, literatury, można zauważyć proces du- blowania projektów kulturalnych, ich powtarzanie w zaktualizowanej formie i tworzenie szeregu analogonów. Najpopularniejsze bestsellery są kopiowane przez innych autorów, a filmowcy powtarzają dzieła zapożyczone. Konsump- cyjne teksty kultury są w ten czy inny sposób analogonem tekstów zachodnich. Charakteryzują się sensacyjnością, seryjnością, treścią rozrywkową i pozytyw- nym nastawieniem do środowiska. Najbardziej oczywistymi elementami są przedmioty reprezentacji – towary, usługi, opis samych tekstów i niektóre spo- soby wyrażania idei konsumpcjonizmu. One są uniwersalne zarówno dla tekstów zachodnich, jak i dla tekstów krajów, do których są kierowane. W historycznym rozwoju ludzkości globalizacja kulturowa odbywała się na podstawie wartości zachodnich – reformacji, oświecenia, odrodzenia. Na obecnym etapie rozpowszechnił się system wartości, który ma charakter kon- sumpcyjnego społeczeństwa rozrywkowego, charakteryzującego się z jednej strony poszukiwaniem przyjemności i komfortu oraz pragnieniem udanej kariery, rozwoju osobistego z drugiej. Można skonstatować, że idee kon- sumpcjonizmu w kulturze masowej dziś przedstawiają ogólne stanowisko w rzeczywistości kulturowej i mają ogromny wpływ na kształtowanie świato- poglądu społecznego.
(^17) Nowak 2009, s. 20-26. (^18) Łado 2011.
STUDIA EUROPAEA GNESNENSIA 17/2018 · IDEE
styczną zarówno dla środowiska naukowego, jak i dla elit biznesowych i po- litycznych^21. Ponadto należy pamiętać, że sfera duchowa zawsze zapewniała wyższy poziom ludzkiej wolności niż produkcja materialna. Tymczasem we współczesnym społeczeństwie działalność biznesowa sprawiła, że granice państwowe i terytorialne stały się konwencjonalne, a nauka nie przekracza granic państwowych. W dzisiejszych czasach bardzo intensywnie odbywa się proces koncentracji elity naukowej w krajach najbardziej rozwiniętych, gdzie zapewnione są najlepsze warunki dostępu do najnowszych informacji i sze- rokie możliwości prac eksperymentalnych oraz praktycznego wykorzystania uzyskanych wyników. Właśnie tutaj stworzono najlepsze warunki dla dialogu międzypodmiotowego, komunikacji międzyetnicznej. Pod wpływem tych procesów aktualizowany jest system wartości, ideały wspólnoty kulturowej, adaptacja kultury do nowych realiów cywilizacyjnych. W ten sposób odbywa się komunikacja międzykulturowa lub współczesny dialog kultur, który jest efektem interakcji przedstawicieli różnych kultur. W tym przypadku doświadczenie społeczno-kulturowe ludzi jest wzbogaco- ne, lub odwrotnie, istnieje niebezpieczeństwo utraty przez różne kultury in- dywidualności i tożsamości, co może prowadzić do zaostrzenia sprzeczności etnokulturowych. W trakcie komunikacji międzykulturowej powstaje proces wspomnianej już akulturacji, podczas której jeden system kulturowy przej- muje właściwości innego. Podstawą akulturacji jest proces komunikacji, któ- ry można uznać za wyjątkowe nabycie zdolności komunikacyjnych dla nowej kultury, a rezultatem akulturacji może być zarówno percepcja nowych ele- mentów kulturowych, jak i odrzucenie nowych wpływów, co prowadzi do ochrony i idealizacji własnej oryginalnej kultury. Główne strategie akulturacji to asymilacja, separacja, marginalizacja i integracja. Akulturacja może mieć miejsce zarówno w przypadku dobrowolnego przejęcia wzorów jednej kultury przez drugą, jak i przy gwałtownej ekspansji kulturowej, która jest rozszerzeniem strefy wpływów kultury dominującej poza początkowymi granicami funkcjonowania lub granicami państwowymi. Ze swojej natury jest to proces głównie jednokierunkowej komunikacji mię- dzykulturowej, ponieważ jest kontrolowany „z zewnątrz”, jest gwałtowny i nie wymaga koordynacji działań i zasad. Obecnie ekspansja kulturowa jest wynikiem ekspansji gospodarczej i politycznej jako efekt wojskowo-poli- tycznej dominacji jednej społeczności nad drugą^22. Przy takim podejściu ko-
(^21) Inozemcew 1999. (^22) Osypoweć 2010.
OREST KRASIWSKI, KULTURA A GLOBALIZACJA: PROBLEMY ZASADNICZE
munikacja międzykulturowa czyni kultury nierównymi, często powodując konflikty międzyetniczne i kulturowe, definiowane jako kolizja podmiotów kulturowych, która z reguły ma charakter tymczasowy i powstaje na pozio- mie indywidualnym. Istota tego polega na różnicach między przedstawicie- lami odmiennych kultur, co często prowadzi do nieporozumień i sprzeczności. W tym kontekście może dojść do konfliktu kultur, który przejawia się na poziomie grupy, kształtowany jest na przestrzeni dziesięcioleci i zdetermino- wany przez czynniki polityczne i ekonomiczne. Konstruktywna forma komunikacji międzykulturowej ma miejsce, gdy wpływy wzajemne odbywają się na zasadzie dobrowolności. Przy takich rela- cjach kultury wzajemnie się wzbogacają, uzupełniając się nawzajem, często nie tylko kulturą materialną, ale także ideami naukowymi i technologiczny- mi, wartościami i normami życia. Jednocześnie społeczeństwo doświadczają- ce wpływów kulturowych zachowuje swój własny fundament i oryginalność, wzbogacając swoje dziedzictwo przez inną kulturę, zapewniając w ten sposób stabilność i bezpieczeństwo^23. Tak więc wzmocnienie komunikacji międzykulturowej narodów może w jednym przypadku stać się źródłem pogłębiania konfliktów etniczno-kul- turowych, a w drugim – przejawem zbliżenia kultur. Kraje i regiony różnie dostrzegają przepływ kultury zewnętrznej. Jej konsumpcja jako rzeczywistego produktu często staje się zarówno okazją do twórczości kulturowej, zachwy- cenia i postrzegania, jak i czynnikiem oporu i walki z nią. Jedną z form komunikacji międzykulturowej jest synteza kultur – unifika- cja i wzajemne przenikanie się sfer kulturowych, wartości, norm, rodzajów zachowań, które skutkują jakościowo nową formacją społeczno-kulturową. Każda sfera ludzkiego życia może być postrzegana jako podsystem kultury. Na przykład gospodarka charakteryzuje się historycznie ukształtowanymi normami i wartościami kulturowymi. W tym sensie pojęcie syntezy kulturo- wej oddaje organiczną jedność duchowości w różnych kierunkach kultury. Synteza kulturowa jest reprodukcją duchowej jedności kultury przy jedno- czesnym zachowaniu odmienności jej form. Synteza lub wzajemne przenika- nie jako zasada kultury wymaga wzajemnego przenikania sztuki, czyli kultury i życia^24. Różnica pomiędzy sztuką a życiem powinna być utrzymana, a jed- nocześnie stale maleć.
(^23) Mjazowa 2008, s. 4. (^24) Kozłowski 2001.
OREST KRASIWSKI, KULTURA A GLOBALIZACJA: PROBLEMY ZASADNICZE
zowania, czyli formowaniem u przedstawicieli grupy etnicznej bardziej po- zytywnego wizerunku własnej kultury w porównaniu z kulturami innych grup. Negatywne stereotypy przypisywane są „obcemu” w celu utrzymania pozytywnego wizerunku siebie w kontraście. Procesy globalizacyjne zachodzące w środowisku kulturowym zaostrzają problem zachowania kultury etnicznej, spostrzega się głębszą wewnętrzną spójność grupy etnicznej, która ocenia różnice etniczne bezpośrednio wpływające na kształtowanie się statusu etnicznego – produktu świadomości grupowej, który jest postrzegany i interpretowany przez człowieka i zde- terminowany przez system subiektywnych ocen i obiektywnych wskaźników. Jest on ważnym elementem dobrobytu społecznego, który bezpośrednio wpływa na poczucie ograniczeń narodowych^28. Rosyjski politolog M. Sawwa uważa, że najważniejszym elementem subiektywnym statusu etnicznego jest wewnętrzna spójność grupy i zachowanie jej kultury etnicznej, która jest układem współrzędnych, w którym oceniane są różnice etniczne mające bez- pośredni wpływ na potencjał konfliktogenny statusu etnicznego. Poziom następstwa kultury etnicznej, po pierwsze, determinuje samoocenę jej przed- stawicieli i postawę kontaktujących grup etnicznych. Po drugie, jest to czyn- nik zwiększający etniczną solidarność, określający jednostajność zachowania, w tym podczas konfliktu, który aktywnie przejawia się, gdy w grupie etnicz- nej powstaje elita i przeważa pragnienie do pełnej realizacji praw narodowych i monopolistycznej pozycji własnej elity w sferze politycznej. Poziom solidar- ności etnicznej (spójność grupowa) ma również bezpośredni wpływ na poziom konfrontacji nie tylko z niektórymi innymi zespołami, ale także z innymi grupami w ogóle^29. Od poziomu etnicznej solidarności zależy faworyzowanie grupowe, które ma wysoki potencjał konfliktowy w przypadku, gdy istniejąca kultura jest kwestionowana przez każdą inną grupę, co powoduje rywalizację grupową. Solidarność etniczna zależy bezpośrednio od poziomu zagrożenia kultury etnicznej, a także przyczynia się do wzrostu konfliktu między grupa- mi etnicznymi. Analiza złożonych procesów globalizacji jako jednej z najbardziej wyraź- nych cech współczesnego etapu rozwoju społecznego, nie tylko w polityce, ekonomii, prawie, ale także w takich dziedzinach jak sztuka, edukacja, nauka, często wiąże się ze skonstatowaniem negatywnego wpływu na kulturę. Jedno- cześnie globalizacja pozwala, aby różne kultury stały się bardziej znane, aby
(^28) Makowśka 2010, s. 90. (^29) Sawwa 1997, s. 45.
STUDIA EUROPAEA GNESNENSIA 17/2018 · IDEE
mogły wyjść poza ograniczenia etniczne i narodowe. W ten sposób realizo- wana jest zasada pluralizmu kultur. Dzięki technologiom informacyjnym zwiększa się ilość informacji otrzymywanej przez osobę, co prowadzi do posze- rzenia światopoglądu, wzbogacenia wiedzy o innych kulturach. Jednocześnie rozwijają się nurty regresywne (separatyzm, regionalizm, radykalny fanatyzm i nacjonalizm) w społeczeństwie, które generują globalne katastrofy społecz- ne i gospodarcze dotykające różne regiony i kraje. Dlatego badanie wpływu procesów globalizacyjnych na człowieka i społeczeństwo oraz na ludzkość jako całość jest rozwojowym kierunkiem nauki.
CULTURE AND GLOBALIZATION – ESSENTIAL PROBLEMS
Summary The globalization culture is a reflection of a new quality of the human, as a result of accelerated integration of nations into a world system. This is due to the expan- sion of modern vehicles and economic ties, the formation of transnational corpora- tions and the influence of the media. World tourism, postmodern culture – all these are phenomena that demonstrate global changes in modern society. As a result of globalization processes provoked in the cultural environment, the changes in such phenomena as ethnocentrism, cultural imperialism, Westernization and deterritori- alization are the most striking.Global culture is a “global capitalist culture” that is generated by the political and economic power of corporations and their global wealth. Character of the sign of global culture is the problem of self-identification and self-determination. This problem is caused by growing interest in local national culture, ethnic and religious peculiarities. Glocalisation is an objective process, a response to globalization, associated with the convergence of global and local cultures. A characteristic of glocalisation is that it shows the growth of elements of global culture in the local. Glocalisation is the functioning of local cultures in the conditions of globalization, showing how globalization transforms local cultures and assimilates new forms of life. Under the influence of these processes, the system of values, ideals of the cultural community is updated. The adaptation of culture to new civilization realities is realized. There is an intercultural communication, or a mod- ern dialogue of cultures which is carried out as a result of interaction between repre- sentatives of different cultures. In the process of intercultural communication, the process of acculturation occurs, during which one cultural system takes over the properties of another. The process of acculturation can be considered as a kind
STUDIA EUROPAEA GNESNENSIA 17/2018 · IDEE
Robertson R. 2003, Globalization or glocalization? [w:] Robertson R., White K.E. (red.), Glob- alisation. Critical concept in sociology, III, London. Sawwa M.W. 1997, Etniczeskij status: konflikt ołohiczeskij analiz socialnoho fenomena, Kras- nodar. Takeuchi Y. 2005, Glokalization, [w:] R.W. Caves (red), Encyklopedia of The City, London- -New York. Ten J.P. 2007, Kulturołohija i meżkulturnaja komunikacija, Rostow n/D. Tomplinson J. 2004. Globalazation and culture, Cambridge. Wnuk-Lipiński E. 2005. Świat międzyepoki. Globalizacja, demokracja, państwo narodowe, Kraków. Wozniak T., Hłobalizacija jak wykłykludstwu [online]. Nezałeżnyj kulturołohicznyj czasopys «Ji» [dostęp: 2016-10-18]. Dostępny w Internecie: <http://www/.ji.lviv.ua/n 19text/vozn-gl. htm>. Żukockaja Z.R., Kowalowa L.Je. 2011, Hłobalizacija i jej owlijanije na kulturnyje procesy, Uspiechi sowremennoho jestjestwoznanija 1.
