Pobierz Globalny popyt, polityka fiskalna i handel zagraniczny - Notatki- Ekonomia i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!
22. GLOBALNY POPYT, POLITYKA FISKALNA I HANDEL ZAGRANICZNY
PODSTAWOWE POJĘCIA
Polityka fiskalna – decyzje rządu dotyczące wydatków i podatków.
Polityka stabilizacyjna – obejmuje działania rządu zmierzające do utrzymania poziomu produkcji, tak aby PNB był blisko poziomu zapewniającego pełne wykorzystanie czynników wytwórczych (pełne zatrudnienie).
Deficyt budżetowy - nadwyżka wydatków państwa nad jego dochodami. Państwo finansuje zwykle swój deficyt, zapożyczając się u społeczeństwa poprzez sprzedaż obligacji. DŁUG PUBLICZNY (narodowy) – suma pozostałych do spłacenia pożyczek państwowych
Udział państwa w ruchu okrężnym – państwo włącza się do ruchu okrężnego poprzez zakup dóbr i usług ( wydatki państwa G zwiększają łączny popyt), oraz poprzez ściąganie podatków Td i Te (pomniejszonych o transfery zasiłków [B]) które sprawiają, że dochody rozporządzalne są mniejsze od dochodu i produktu narodowego.
Rys. 21.
DOCHÓD ROZPORZĄDZALNY(YD) to dochód narodowy (Y ≡ C + I + G) pomniejszony o podatki netto (NT)
YD = Y – NT = Y – tY = Y(1 – t)
Podatki netto (NT) - podatki minus transfery (B)
Stopa procentowa ( t ) – np. jeśli podatki wynoszą 20 % dochodu narodowego to stopa = 0,
WPŁYW WYDATKÓW PAŃSTWOWYCH ( G ) NA POZIOM PRODUKCJI
Wzrost G wywołuje wzrost poziomu produktu społecznego odpowiadającego warunkom równowagi ( linia 45 ) o wielkość równą iloczynowi mnożnika i przyrostu G. w czasie recesji, gdy równowaga następuje na niskim poziomie produkcji, wzrost wydatków państwa (G) podwyższa łączny popyt i poziom produkcji zapewniający równowagę.
Rys. 21.
WPŁYW WYDATKÓW NETTO ( NT) NA POZIOM PRODUKCJI
Zwiększenie stopy opodatkowania netto obniża poziom produkcji zapewniający równowagę, a obniżenie stopy opodatkowania netto prowadzi do ustalenia poziomu równowagi (linia 45) na wyższym poziomie produkcji. Stopa podatków netto t wzrasta, gdy:
- rząd podnosi podatki bezpośrednie
- rząd ogranicza stopę subsydiów, np. zasiłki za bezrobotnych
Rys. 21.
POŁĄCZONY EFEKT WYDATKÓW PAŃSTWOWYCH I OPODATKOWANIA
Mnożnik zrównoważonego budżetu – oznacza że wzrost wydatków państwa, któremu towarzyszy taki sam wzrost podatków, powoduje zwiększenie produkcji.
DZIAŁANIE MNOŻNIKA PRZY PROPORCJONALNYCH PODATKACH
KSK’ (krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu narodowego) = KSK (1 – t )
Modyfikacja mnożnika z poprzedniego rozdziału ( w tamtym rozdziale była KSK z dochodu rozporządzalnego) :
Mnożnik = 1 / 1 – KSK’
Budżet – zapis planu wydatków i sposobów ich finansowania; określonej osoby, przedsiębiorstwa lub państwa.
DEFICYT BUDŻETOWY PAŃSTWA = G – NT
G – wydatki państwa na dobra i usługi NT – j.w.
Trzy wielkości, które określają stan budżetu:
- stopa podatkowa (t)
- wielkość wydatków państwowych (G)
- poziom dochodu
Przy danym poziomie wydatków państwa G i danej stopie podatków t, nadwyżka bądź deficyt budżetu zależą od wysokości dochodu. Im wyższy dochód, tym mniejszy deficyt bądź większa nadwyżka. Przy danej stopie podatkowej wzrost G powoduje zwiększenie dochodu gwarantującego równowagę, co z kolei zwiększy wpływy z podatków
INWESTYCJE, OSZCZĘDNOŚCI I DEFICYT BUDŻETOWY
Stan równowagi : S + NT = G + I faktyczne oszczędności (S) + faktyczne podatki netto (NT) muszą zawsze równać się faktycznym wydatkom państwa (G) i faktycznym inwestycją.
S + NT = G + I, więc : S – I = G – NT , a G – NT = deficyt budżetu, czyli S – I = przewidywany deficyt budżetu państwa
Wzrost wydatków państwowych na dobra i usługi (G) podnosi poziom produkcji zapewniający równowagę (linia 45). Przy danej stopie podatkowej wpływy podatkowe rosną. Mimo to deficyt budżetowy powiększa się ( lub nadwyżka budżetu zmniejsza się). Dlaczego?
S – I = G – NT (deficyt budżetu) I jest wartością stałą, więc musi wzrosnąć S Większe G to większe S więc : S (większe) – I (stałe) = większy deficyt Przy danym poziomie wydatków państwa (G) wzrost stopy podatkowej (t) zmniejsza zarówno poziom równoważącego gospodarkę dochodu narodowego [ rysunek 21.4], jak i rozmiar deficytu budżetowego, ponieważ
Większy podatek to mniejsze oszczędności S S (mniejsze) – I (stałe) = mniejszy deficyt
DEFICYT A CHARAKTER POLITYKI FISKALNEJ PAŃSTWA
Polityka fiskalna – decyzje rządu dotyczące wydatków (G) i podatków (NT)
Deficyt sam w sobie nie jest dobrą miarą charakteru polityki fiskalnej państwa. Deficyt może się zmieniać z powodów, które nie mają wiele wspólnego z polityką fiskalną, np. przy danym poziomie wydatków (G) i danej stopie podatkowej (NT), należy oczekiwać, że budżet będzie wskazywał większy deficyt w czasie recesji, gdy dochód będzie niski, niż w czasie ożywienia, gdy dochód będzie wysoki.
Wskaźnik budżetu pełnego zatrudnienia – pokazuje, czy budżet miałby deficyt, czy nadwyżkę, gdyby dochód znajdował się na poziomie pełnego wykorzystania czynników wytwórczych (zatrudnienia). Jest to znacznie lepszy wskaźnik charakteru polityki fiskalnej niż faktyczna nadwyżka lub deficyt.
Wpływ produktu krajowego i dochodu na import i eksport: w każdym przypadku popyt na import najczęściej rośnie, kiedy wzrastają dochód i produkt krajowy [rys. 21.7] eksport nie zależy od dochodu narodowego
Krańcowa skłonność do importu (KSI) – pokazuje, jaką część każdej dodatkowej złotówki dochodu narodowego podmioty krajowe chcą wydać na import, np. KSI =0,2, więc każda planowana złotówka dochodu narodowego powiększa planowany poziom importu o 20 groszy. KSI obniża wartość mnożnika z 1/ 1 – KSK’ do 1/1-KSK’ + KSI
Nadwyżka handlowa – dodatnia różnica między eksportem a importem. Nadwyżka jest tym wyższa , im niższy jest poziom dochodu. Wzrost eksportu zwiększa nadwyżkę handlową, a wzrost KSI zmniejsza ją
Popyt na eksport netto – różnica miedzy popytem na eksport a popytem na import przy każdym poziomie dochodu narodowego.
Wzrost eksportu wywołuje wzrost krajowej produkcji i dochodu. Wzrost KSI powoduje zmniejszenie krajowej produkcji i dochodu.
W sytuacji równowagi zamierzone odpływy S + NT + Z muszą być równe dopływom G+I+X. oznacza to, że każdą nadwyżkę S –I planowaną przez sektor prywatny musi skompensować suma deficytu państwa G –NT i zamierzonej nadwyżki handlowej X – Z
