Główne potrzeby rozwojowe - E.H. Erikson, Schematy z Psychologia rozwojowa

Pobierz Główne potrzeby rozwojowe - E.H. Erikson i więcej Schematy w PDF z Psychologia rozwojowa tylko na Docsity!

Glówne potrzeby rozwojowe - E.H. Erikson

Niemowlectwo (0-1 r.z.)

ROZWÓJ MOTORYCZNY ROZWÓJ POZNAWCZY

Inteligencja sensomotoryczna wg. Piageta Uwspólnianie uwagi Dzielona intencjonalność - M. Tomasello Komunikowanie się i rozwój mowy umiejętność przyjmowania przez dwóch lub więcej osobników wspólnej perspektywy "my" a nie "ja" i "ty" Dziecięca wokalizacja =- 2M Gaworzenie samonaśladowcze - 6M Gesty wskazywania - 9M Gesty reprezentujące - 24M ! 6M dziecko tak samo długo patrzy na oczy i usta --> uczy się w ten sposób mowy ROZWÓJ SPOŁECZNY Odniesienie społeczne (10M) - niemowlęta dobrze rozróżniają reakcje emocjonalne innych ludzi i korzystają z tych emocjonalnych wskazówek, by się dowiedzieć, co można bądź co należy zrobić w nowej sytuacji. Stałość przedmiotu (8M) - niemowlę pojmuje, iż rzeczy, osoby i wydarzenia istnieją także wtedy, gdy ich nie widzi Lęk przed obcymi - Nieufne reakcje wobec obcych występujące po rozwinięciu się pierwszej relacji przywiązania. Najmocniej nasilają się w 8-10 miesiącu i stopniowo zmniejszają nasilenie w ciągu 2. roku życia. Lęk separacyjny - wiele niemowląt, które stworzyły pierwsze relacje przywiązania zaczyna okazywać oznaki dyskomfortu, gdy zostaną oddzielone od swoich matek lub innych obiektów przywiązania. Lęk separacyjny zazwyczaj pojawia się między 6. a 8 miesiącem życia, najbardziej nasila się między 14. a 18. miesiącem, a następnie stopniowo pojawia się rzadziej oraz staje się mniej intensywny w trakcie okresu niemowlęcego i przedszkolnego. BAZOWA UFNOŚĆ vs NIEUFNOŚĆ

ROZWÓJ PIERWOTNEGO PRZYWIĄZANIA

Schaffer i Emerson odkryli, że niemowlęta przechodzą przez następujące fazy podczas nawiązywania bliskich więzi z opiekunami:

1. Faza aspołeczna (od narodzin do 6. tygodnia życia). Noworodek jest w pewnym sensie "aspołeczny", gdyż reaguje w tak samo pozytywny sposób na różne rodzaje bodźców społecznych i niespołecznych oraz rzadko przeciwko którymkolwiek protestuje. Pod koniec tego okresu niemowlęta zaczynają wykazywać preferencję dla bodźców społecznych, takich jak uśmiech. 2. Przywiązanie nieróżnicujące (od 6. tygodnia do 6-7 miesiąca). W tym okresie niemowlęta wyraźnie cieszą się z obecności człowieka, lecz nie są selektywne: uśmiechają się częściej do ludzi niż do rzeczy podobnych do żywych istot i są skłonne do awanturowania się. Mimo, że dzieci 3- miesięczne rezerwują swoje największe uśmiechy dla znajomych osób, a stały opiekun jest w stanie szybciej je uspokoić, wydają się lubić, gdy ktokolwiek poświęca im uwagę. 3. Ukształtowane przywiązanie (od około 7. do 9. miesiąca). Między 7. a

9. miesiącem życia niemowlęta zaczynają protestować, gdy zostają rozdzielone z jedną konkretną osobą, zazwyczaj matką. Potrafią się już czołgać i starają się podążać za matkami oraz witają je ciepło, gdy te powrócą po okresie rozłąki. Stają się także nieco nieufne wobec obcych. Powstanie ufnego przywiązania ma ważna konsekwencję: promuje zachowania eksploracyjne. Mary Ainsworth podkreśla, że obiekt przywiązania pełni funkcję bezpiecznej bazy do eksploracji: jest punktem bezpieczeństwa, o którego dziecko może swobodnie odważyć się iść dalej. **4. Przywiązanie podlegające zmianom z względu na cel (od około 9. do
10. miesiąca).** W ciągu kilku tygodni, od kiedy ukształtowały się pierwsze relacje przywiązania niemowlęta zaczynają przywiązywać się do innych ludzi, takich jak ojcowie, rodzeństwo, dziadkowie lub nawet opiekunki.

Dzieci 3 i 4-letnie potrafią odróżnić zdarzenia wyobrażone od doświadczanych. Internalizacja relacji opiekuńczej, powstanie modelu Ja i Innych, kumulacja doświadczeń w których dziecko „utrwala” pierwsze wzorce. Dzieci w wieku przedszkolnym są zdolne do samodzielnego działania i kierowania swoim zachowaniem. Potrzebują oczywiście nadzoru ale dorośli oczkują że będą przestrzegać reguł bez stosowania ciągłego przymusu. INICJATYWA vs POCZUCIE WINY Zabawy na niby (udawanie, zabawy symboliczne) są charakterystyczne dla wieku przedszkolnego. W okresie przedszkolnym zabawa symboliczna zajmuje od 10% do 33% czasu czuwania, co czyni ją jednym z najczęstszych zachowań, w jakie angażują się dzieci w tym wieku. Dzieci w wieku poniemowlęcym niewątpliwie mają towarzyszy zabaw dzieci przedszkolne bardziej aktywnie dobierają sobie partnerów i podtrzymują interakcje z nimi oraz uczestniczą w zajęciach grupowych Towarzyskość w okresie przedszkolnym : między 2. a 5. rokiem życia dzieci stają się bardziej otwarte i zaczynają kierować swoje gesty społeczne do szerszej publiczności.

ROZWÓJ POZNAWCZY

ROZWÓJ SPOŁECZNY

Okres przedszkolny - samoregulacja (4-5 r.z.)

Okres szkolny - kompetencje (6-12 r.z.)

kooperacja społeczna (doświadczanie istnienia różnych punktów widzenia, wrażliwość na normy społeczne i naciski grupy, doświadczanie intymności z przyjacielem) samoocena (poczucie samoskuteczności, kształtują się wewnętrzne kryteria oceny siebie, radzenie sobie z zewnętrzną ewaluacją Ja ) nabywanie sprawności szkolnych (czytanie i pisanie, kompetencje artystyczne, sportowe) współpraca (podporządkowanie celów indywidualnych celom grupy, poznanie zasady podziału pracy oraz współpracy vs rywalizacji) PRODUKTYWNOŚĆ vs POCZUCIE NIŻSZOŚCI

NAJWAŻNIEJSZE ZADANIA PRZED JAKIMI STAJE DZIECKO ROZPOCZYNAJĄCE NAUKĘ W SZKOLE:

Pojawiają się umiejętności metapoznawcze które są niezbędne do nauki. Dziecko staje się bardziej „świadome” swoich strategii poznawczych i posiada bardziej rozwinięte kompetencje pozwalają im wybierać najbardziej odpowiednie strategie do danego zadania i uważnie śledzić postępy. Rusztowanie - proces, poprzez który ekspert ucząc nowicjusza, odpowiada warunkowo na zachowanie ucznia w sytuacji uczenia, tak że nowicjusz coraz lepiej rozumie dany problem. Pamięć robocza - dziecko przetwarza informacje szybciej (i bardziej efektywnie),pozostawiając więcej miejsca w swojej ograniczonej pamięci roboczej na przechowywanie i inne procesy poznawcze. Strategie pamięciowe - starsze dzieci stosują bardziej efektywne strategie pamięciowe do kodowania, przechowywania i wyszukiwania informacji.

MYŚLENIE

Jezyk

komunikacja myślenie - symbole werbalne są znaczącymi narzędziami procesu myślowego. regulacja - bycie kierowanym, kierowanie samym sobą, wpływanie na zachowania innych W początkowych latach mowa ma charakter egocentryczny, tzn. jest w swej istocie osobista i raczej skierowana do siebie niż do innych, mimo iż wyrażana na głos. Zdaniem Piageta nie ma ona żadnej konkretnej funkcji i zanika wraz z wykształceniem myślenia reprezentacyjnego. Zdaniem Wygotskiego jest to uzewnętrzniona myśl, wykorzystywana przez małe dzieci w trakcie rozwiązywania problemów, by ukierunkować swoje myślenie i planowanie działania. Po 3 r.ż. dzieci uczą się odróżniać mowę komunikacyjną od egocentrycznej – obie mają charakter zewnętrzny, przy czym pierwsza jest bardziej skierowana do innych, a druga to bieżący komentarz, za pomocą którego dziecko monitoruje swoje działanie. Pod koniec okresu przedszkolnego mowa egocentryczna zanika, by stać się cichym myśleniem za pomocą słów (wg Wygotskiego). Większość dzieci w okolicach 18 m.ż. wymawia około 50 słów

Rozwiazanie kryzysu okresu adolescencji a proces wchodzenia w doroslosc

Tożsamość osiągnięta - jako optymalne rozwiązanie kryzysu adolescencyjnego - zapewnia stopniowe wchodzenie w nowy okres życia poprzez fazę nowicjatu, to jest systematyczne uczenie się rozwiązywania zadań, jakich podejmowania społeczeństwo oczekuje od dorosłego. Na poziomie jednostki dotyczy ona uformowania spójnej i stabilnej struktury JA. Tożsamość nadawcza (lustrzana) - kolejna możliwość rozstrzygnięcia kryzysu adolescencyjnego. Skutkiem może być szybsze niż u rówieśników podejmowanie zadań rozwojowych okresu dorosłości. Skrócenie moratorium oraz nowicjatu wzmaga jednak ryzyko niepowodzenia i braku satysfakcji z realizowanych zadań. Tożsamość rozporoszona - dochodzi do nałożenia na siebie zadań rozwojowych późnej adolescencji i wczesnej dorosłości. Wielość i jakościowa różnorodność zadań skutkuje przewlekłym trwaniem w sytuacji trudnej. Podjęcie zadań fazy dorosłości oraz ich odpowiednie i konsekwentne realizowanie w dużym stopniu wpływają na poczucie jakości życia, będąc jednocześnie efektem rozwojowym takiego, a nie innego sposobu rozwiązania kryzysu tożsamości, stanowiącego kulminację poprzedniego stadium - adolescencji.

ZMIANY PSYCHICZNE I ICH ŹRÓDŁO

W myśleniu dorosłych ludzi pojawia się tak zwana myśl dialektyczna. Michael Basseches twierdzi, że o ile myślenie formalne zakłada wysiłek odnajdywania ustalonej rzeczywistości - podstawowych elementów i niezmiennych praw - o tyle myśl dialektyczna usiłuje opisać fundamentalne procesu zmian i dynamikę związków w których wyniku te zmiany zachodzą. Dzięki temu dorośli zdobywają umiejętność radzenia sobie z mało określonymi problemami, czyli takimi, które nie mają rozwiązania w postaci algorytmu; można je zatem analizować i rozstrzygać na wiele sposobów, a liczba informacji niezbędnych do tego nie jest w danej sytuacji wystarczająca. Zdaniem Patricii Arlin właściwością myślenia niektórych dorosłych jest wyszukiwanie problemów. Dzięki tej specyficznej zdolności jednostka potrafi generować wiele rozwiązań jakiegoś problemu, a także ujmować znane już problemy w zupełnie nowym świetle. ZMIANY RELACJI SPOŁECZNYCH I ICH ŹRÓDŁA W toku rozwoju człowiek uzyskuje coraz bardziej zindywidualizowany, autonomiczny stosunek do wartości i norm, jakie obowiązują w społeczeństwie. U progu dorosłości zmiany w funkcjonowaniu społecznym dotyczą przede wszystkim budowania trwałego związku i relacji w środowisku pracy.

Stadia rozwoju poznawczego wg. Piageta

Piaget wyodrębnił 4 główne okresy, czyli stadia rozwoju poznawczego :

1. stadium sensomotoryczne [ od narodzin do 2. roku życia ]
2. stadium przedoperacyjne [ od 2. do 7. roku życia ]
3. stadium operacji konkretnych [ od 7. do 11 roku życia ]
4. stadium operacji formalnych [ od 11. roku życia do końca ] Te stadia rozwoju intelektualnego reprezentują jakościowo różne poziomy funkcjonowania i składają się na to, co Piaget nazywa niezmienną sekwencją rozwoju ; to znaczy, że wszystkie dzieci przechodzą przez te stadia w tej samej kolejności.

STADIUM SENSOMOTORYCZNE [ od narodzin do 2. roku życia ]

STADIUM PRZEDOPERACYJNE (2-7 lat) i pojawienie się myślenia abstrakcyjnego.

Myślenie symboliczne - zdolność wykorzystywania symboli (jak obrazy czy słowa) do reprezentowania przedmiotów i doświadczeń. Rozwój języka Brak operacji odwracalności Centracja Skupienie się na stanach końcowych Myślenie egocentryczne Ułomność w myśleniu operacyjnym Piaget w opisach inteligencji przedoperacyjnej skupiał się głównie na ograniczeniach, czyli deficytach w myśleniu dzieci. Nazwał ten okres „przedoperacyjnym”, ponieważ uważał, że dzieci w wieku przedszkolnym nie posiadają schematów operacyjnych, które pozwalałyby im myśleć logicznie. Twierdził, że młode dzieci często wykazują animizm (przypisywanie cech życia obiektom nieożywionym, wczesne lata przedszkolne. Np. Dziecko 4-letnie, które myślało, że wiatr owiał je, żeby schłodzić, to jasny przykład logiki animistycznej). Uczenie opera się na odruchach i poznawaniu zmysłowym Rozwój naśladownictwa (12-18M) teoria umysłu koncepcje danego osobnika na temat aktywności umysłowej; odnosi się do tego, w jaki sposób dzieci określają aktywność umysłową i jak przypisują celowość i przewidują zachowania innych.

STADIUM OPERACJI KONKRETNYCH (7 – 11 LAT)

dzieci bardzo szybko nabywają operacji poznawczych stosują te nowe umiejętności przy myśleniu na temat obiektów i zdarzeń, których doświadczyły.

STADIUM OPERACJI FORMALNYCH (11-12 LAT)

Myślenie hipotetyczno-dedukcyjne Myślenie abstrakcyjne Metamyślenie – myślenie o myśleniu