Główne problemy filozofii - Notatki - Etyka, Notatki z Etyka

Pobierz Główne problemy filozofii - Notatki - Etyka i więcej Notatki w PDF z Etyka tylko na Docsity!

A1. Główne problemy filozofii: ( TEORIA BYTU, TEORIA POZNANIA, ETYKA, ESTETYKA)

Teoria Bytu; ( Matafizyka, Onkologia)- pierwszy dział filozofii, twórcą Tales. Przedmiotem zainteresowania jest to co istnieje niezależnie co istnieje. Są różne sposoby istnienia: a- Istnienie realne: przestrzenne i czasowe b- Istnienie idealne: istnieją prawa logiki c- Sposób istnienia , istnienie intencjonalne , korelat myśli przedmiot pomyślany , o którym myślimy np. „ myślę o krasnoludkach”. To istnienie ujawnia się w dziełach sztuki, bo dzieło ma podłoże. Myślenie intencjonalne przysługuje przed poznaniem obejmuje inne sposoby istnienia: a-istnienie absolutne-przysługuje Bogu, Bóg jest poza czasem i cechy charakterystyczne to cechy nie do określenia Teoria poznania; (Epistemologia, Gmoseologia)- przedmiotem zainteresowania jest proces poznawania i jego rezultaty, sposoby badania świata, rezultaty. Teoria poznania 6-5 w p.n.e pojawiła się jako konsekwencja onkologii i jej rozważao. Szczególne znaczenie onkologiczne teorii poznania miała teoria Archimedesa. On analizował koncepcję Talesa. Sformułował następującą tezę: „ BYT JEST A NIEBYTU NIE MA”- Istnieje to co istnieje nie istnieje to co nie istnieje. Sądził, że ta teza konsumuje wcześniejsze tezy wody, ognia. Byt nie ma początku ani kooca w rozmiarze przestrzennym ani czasowym. Byt nie może mied żadnych dziur, musi byd ciągły. RUCH ISTNIED NIE MOŻE. Podział na 2 rodzaje poznania:

• episteme; wiedza prawdziwa o autentycznym bycie, wiedza teoretyczna
• doksa; wiedza pozorna, mniemania o tym o czym informują nas zmysły.

DYLEMAT PARMENIDESA- paradoks o ruchu, wykazał że ruch istnied nie może. PARADOKS ACHILLESA I ŻÓŁWIA- polega na tym, że Achilles nigdy nie dopędzi żółwia o ile ten wystartuje moment wcześniej. Aby Achilles dogonił żółwia musi przebyd nieskooczenie wiele odcinków, a to nie możliwe w skooczonym czasie

PARADOKS STRZAŁU- strzała wypuszczona z łuku nie porusza się. Są różne próby rozstrzygnięcia tych problemów. Według matematyków i fizyków aby rozstrzygnąd ten paradoks należy odwoład się do rachunku różniczkowego.

Największe problemy w teorii poznania:

Pytania o możliwośd rozpoznania człowieka : czy jesteśmy w stanie rozpoznawad? Pytania o źródła wiedzy: skąd wiemy i w jaki sposób rozumiemy? Pytanie o prawdziwośd: czy poznanie jest prawdziwe i co to znaczy? Co to jest prawda?

ETYKA-jest częścią filozofii. Przedmiotem zainteresowania etyki jest moralnośd. Jest nauką o moralności. Pochodzi z języka greckiego z dwóch słów ETHIKOS, ETHOS( zwyczaj , obyczaj).

ESTETYKA- przedmiotem zainteresowania jest sztuka i piękno, jednocześnie istnieją trudności z określaniem estetyki diametralnie uległa zmiana słowa sztuka i piękno. Punktem wyjścia jest umiejętnośd wykonywania czegoś zgodnie z regułami czegoś według kunsztu. Do sztuki nie zaliczono poezji, sądzono że poezja powstaje tylko z natchnienia. Mówiono o sztukach pospolitych albo wyzwolonych. Sztuki pospolite nisko cenione- niewolnicy. Sztuki wyzwolone- wymagają wysiłku

umysłowego, nauczanie na uniwersytetach, wydziały sztuk wyzwolonych , matematyka , muzyka exc.. Zmiana nastąpiła w odnowieniu pojęcia sztuk pięknych , muzyka, taniec, architektura exc..Są czymś innym od budownictwa. Wyróżnikiem sztuki jest piękno- nowe rozumienie sztuki.

2. Etyka a moralnośd- różnice między etyką a moralnością

MORALIS-MOS-MORIS( zwyczaj obyczaj)

Moralnośd jest to system norm, ocen, wzorców postępowania, wzorów osobowych określających właściwy sposób ludzkiego zachowania. Moralnośd jest to faktyczny system ocen i norm faktycznie stosowny. Moralnośd istnieje tak dawno jak istnieje ludzkośd albo nawet wcześniej.

W etyce wyróżnia się najczęściej:

ETYKA NORMATYWNA-( właściwa): konstruuje systemy norm etycznych. Tworzą ja etycy, którzy maja pojęcie co dobre a co złe. ETYKA OPISOWA- nazywa to co dzieje się w etyce normatywnej.

Pojawił się podział na etyki w drugiej połowie XIX w., pewne pomysły pojawiły się już znacznie wcześniej.

W etyce opisowej wyróżnia się kilka nauk, dyscyplin:

PSYCHOLOGIA MORALNOSCI; przedmiotem zainteresowania jest poszukiwanie związków miedzy psychiką człowieka , a ludzkim postępowaniem moralnym. Jest to poszukiwanie motywów postępowania. Wychodzi z założenia, że moralnośd jest zależna od stanów psychicznych człowieka. SOCJOLOGIA MORALNOŚCI-c przedmiotem zainteresowania jest badanie związków między różnymi zjawiskami społecznymi, a ludzkimi działaniami moralnymi. Socjologia wychodzi z założenia, że moralnośd jest zjawiskiem społecznym. Moralnośd jest odpowiedzią na potrzeby społeczeostwa. Współcześnie sądzimy, że socjologia trafnie opisuje to co się dzieje w społeczeostwie. METAETYKA- jest teoria teorii etyki, przede wszystkim zajmuje się językiem etyki, co jest specyfikiem, a co dobrem. DOBRO-TO PO PROSTU DOBRO.

3. Teorie etyczne;

a- FORMALIZM- stoi na stanowisku, że wartości moralne służą do obrony tego co w nas typowe, powtarzalne, powszechne. Normami moralnymi nie mogą byd reguły jednostek. Twórcą jest Emanuel Kant filozof osiemnastowieczny z Królewca. Zdaniem jego reguły, która opisuje te zasadę jest imperatyw kategoryczny. „POSTEPUJ TAK JAKBYŚ CHCIAŁ, ŻEBY REGUŁA TWOJEGO POSTĘPOWANIA STAŁA SIĘ POWSZECHNA”.

b- UTYLITARYZM- zasada użyteczności. Ludzie w swoim działaniu kierują się tym co korzystne. Dobrem jest to co przyczyni się do szczęścia jak największej ilości ludzi. Twórca był Bentham. Dla moralnej oceny czynu ważne są skutki a nie intencje.

c-ETYKA CNOTY- starożytnośd głosi, że istnieją automatyczne wartości moralne, cechy charakterystyczne człowieka, które a wartością same w sobie. W dziejach filozofii SA 2 rodzaje

wyróżnione. Brak dominacji w społeczeostwie oznacza, że nie spotykamy się, w których ktoś chce wykorzystad swoja dominująca pozycje w funkcjonowaniu społeczeostwa. d- RÓWNOŚD EKONOMICZNA POZIOMY; MERYTOKRACJA- czynnikami decydującymi o zajęciu jakieś pozycji w społeczeostwie powinny byd indywidualne zdolności, wiedza, umiejętności. EGALITARYZM ZIEMI- zwolennicy twierdzą, że merytokracja może nastąpid wtedy kiedy będzie istnied wspólna własnośd ziemi i innych bogactw. EGALITARYZM ŚRODKÓW PRODUKCJI- zwolennicy mówili, że warunkiem autentycznej równości, merytokracji jest nie tylko wspólna własnośd ziemi ale także środki produkcji. e- RÓWNOŚD MORALNA- ówcześnie idea równości moralnej jest uznawana za podstawowy typ równości. Równośd moralna oznacza, że z racji tego iż jesteśmy ludźmi wszyscy mamy te samą wartośd bez względu na płed, kolor skóry. Wobec tego interesy każdego z nas są równej wartości i trzeba je uwzględniad wszystkie w takim samym stopniu. Przyjmuje się więc że równośd moralna jest czymś oczywistym i wobec tego uzasadniania wymaga ewentualnie nierównośd.

6. Spór o wartośd życia.

Stanowisko najbardziej radykalne płci, że każde życie jest wartością zarówno życie człowieka jak i zwierząt, roślin, bakterii. W naszym zasięgu kulturowym ten pogląd jest dośd rzadki. Hubert Szweitzer głosił takie poglądy w Europie. Był lekarzem sformułował koncepcję etyki. Formalnie do początku XX w. odwoływano się do koncepcji Arystotelesa aby odpowiedzied na pytanie kiedy następuje uczłowieczenie. Arystoteles miał taką odpowiedź kiedy płód staje się człowiekiem; płód męski wcześniej się uczłowiecza w 45 dniu po poczęciu, świadectwem uczłowieczenie są pierwsze ruchy., płód żeoski : w 90 dniu po poczęciu. Chrześcijaostwo także przyjmowało tą wersję. Twierdziło, że niedopuszczalna jest aborcja płodów uczłowieczonych. Dlaczego kwestionowano aborcję? Usunięcie płodu oznaczało np., że usunięcie płodu ma usunąd świadectwo zdrady małżeoskiej, a także bo oznaczało to powszechne prawa męża do własności. Tadeusz Ślipko( etyk katolicki) przedstawia następujące trudności w ujęciu człowieczeostwa: Z medycyny wiemy, że po poczęciu może nastąpid podział zarodka na dwie części, może nastąpid ponowne zlanie tych zarodków i następuje rozwój bliźniaka w organizmie drugiego zarodka w formie szczątkowej. Co w takiej sytuacji dzieje się z dusza? Wniosek T.Ś lipko: nie można bezkrytycznie przyjmowad, że uczłowieczenie następuje w momencie poczęcia. Trzeba przyjąd jakiś późniejszy termin, np. tym okresem byłby czas zagnieżdżenia się zarodka w macicy. To nie życie jest wartością tylko jakośd życia. Według tego punktu widzenia życie ma wartośd instrumentalną. Jest ważne tylko wtedy kiedy ma dobra jakośd. Problem zapłodnienia pozaustrojowego- z punkty widzenia religijnego istnieje kilka takich trudnych sytuacji. Terapia hormonalna wywołuje produkcję większą ilośd komórek jajowych. Po zapłodnieniu jest to już uczłowieczona istota i należy z nią tak postępowad tak jak z człowiekiem w pełni rozwiniętym. Dla zwiększenia szans zapłodnienia zapładnia się większą ilośd komórek- co zrobid z niewykorzystanymi komórkami? Czy można dokonad selekcji? Ile wprowadzid do organizmu kobiet? Prędzej czy później dochodzi do uśmiercenia pozostałych zarodków. Transplantacja organów- z transplantacją serca wiąże się określenie śmierci dawcy. Względy techniczne wymagają Abo pobranie serca od czasu śmierci odbyło się w jak najkrótszym czasie. Def. Śmierci- śmierd następuje w momencie zaprzestania pracy przez mózg. Ta charakterystyka wywołuje jednak krytykę, że ta definicja jest zbyt utylitarystyczna, żeby umożliwid pobieranie organów.

7. Spór o ocenę etyczną gospodarki rynkowej

Gospodarka rynkowa jest sprawiedliwą?

Uzasadnienie; Jest sprawiedliwą, ponieważ ludzie w swojej działalności gospodarczej

kierują się regułami użyteczności. Instytucje społeczne powinny byd tak skonstruowane,

alby umożliwid uzyskanie tego celu. Max swobody alby zrealizowad potrzebę

użyteczności. Pochwała rynku, gdyż jest to taki system, który zapewnia ludziom swobodę.

Ludzie zaspokajają dzieci, nimi swoje potrzeby i są jednocześnie wolni, a ten ład tworzy

się spontanicznie. U podstaw niektórych szlachetnych działao leżą małostkowe

przesłanki. Chęd kobiet do podobania się powoduję, że powstaje mała gałąź gospodarki-

kosmetyki.

Gospodarka rynkowa jest moralna?

Zwolennicy tego ujęcia przyjmują, że istnieją dwa rozmiary rzeczywistości:

a- Ten, który jest bezpośrednio dostępny, który dla niektórych jawi się jako chaos. To

jest tylko ten górny poziom rzeczywistości, bo w głębi istnieje prawdziwy poziom

rzeczywistości, w którym prawa są rozumnie i logiczne, które rządzą tym wszystkim

co jest na dole i na powierzchni. Trzeba rozpoznad co jest w głębi i je realizowad. Są

to:

Prawa natury- odwieczne reguły istniejące w świecie, które określają ten właściwy

sposób pojmowania świata. To jest tzw. ład Boży. To co rządzi światem i gospodarką.

Gospodarka rynkowa jest sprawiedliwa, bo jest realizacją tego głębszego ładu. Trzeba

doprowadzid do tego aby ten głębszy ład mógł zaistnied. Gospodarka rynkowa jest

moralna, bo jest. Bo taka istnieje. Jest efektem ewolucji naszej kultury, tak się po

prostu stało. Ewolucja społeczeostw doprowadziła do obecnego stanu

społeczeostwa, podziału pracy, rozwoju cywilizacji technologicznej. Od wcześniejszej

teorii różni się natężeniem wolności. Gospodarka rynkowa nie ma jakiejś wiecznej

uniwersalnej postawy. Słabością tego stanowiska jest to, że nie mając uniwersalnych

postaw gospodarka ta może byd zastąpiona inna. Usprawiedliwiają ten typ

gospodarki tym, że nie jest ona czymś utopijnym.

II STANOWISKO- Gospodarka rynkowa nie jest moralna, nie jest sprawiedliwa.

a- Stanowisko Arystotelesa; uznawany jest za przeciwnika gospodarki rynkowej:

- naturalny – oceniany pozytywnie

- nienaturalny- oceniany negatywnie

Do naturalnych zaliczał te działania, które odbywają się na terenie gospodarstwa

domowego, wiążące się z uprawą roli

Nienaturalny sposób sztuczny. To ten typ działalności gospodarczej, który jest nastawiony na zysk, związany z handlem międzynarodowym, z wykorzystaniem pieniądza. b- Kwestionuje gospodarkę rynkową, bo ta gospodarka nie realizuje dobra wspólnego. Jest nastawiona na doraźne korzyści, jest związana z egoistycznymi działaniami, nie tworzy wspólnego dobra. c- Gospodarka rynkowa nie jest sprawiedliwa- bo nie ma w niej m miejsca dla Boga. W takiej gospodarce jest obecny permisywizm( oznacza skrajna wolnośd). Zapłodnienie In vitro jest przejawem permisywizmu. W gospodarce rynkowej istnieje wyzysk, nierównośd wynikająca z chaotycznego charakteru tej gospodarki.