Główne stanowiska dotyczące zdeterminowania zachowania człowieka część 3, Notatki z Psychologia

Pobierz Główne stanowiska dotyczące zdeterminowania zachowania człowieka część 3 i więcej Notatki w PDF z Psychologia tylko na Docsity!

• Skutki działania : -1) zamierzony (osiągnięty cel , wynik) produkt materialny ..... idealny niespodziewany, niezamierzony a( pozytywny w wyniku działania b( Neoat..
• zmęczenie ,utrata zdrowia
• błędy rozbieżność między zamierzeniem a osiągnięciem a( b. orientacji spostrzegane oceny syt. b) b. Wykonania prawidłowe lub nie -wypadki Skutkiem błędów są wypadki Plan działania ; określane co i w jakich warunkach w jakim celu zamierzony cel osiągnięć operacjonalizacja celu

Proces działania ;

1. Planowanie - ustalenie celu operacjonalizacja (co gdzie kiedy jak)
2. Realizacje (wykonanie) 3.Ocena

Ad.1Plany w trakcie działania PLAN IN ACTION

• nie przewiduje całego procesu działania
• plany wykorzystuje równolegle z działaniem(..... zadania b. trudne, zad .zbyt łatwe Poprzedzające działanie PREPLAN
• wypływa z potrzeb i dążeń  rozważenie co jest najważniejsze  ustalenie celu D=f(wPs) Decyzja zależy od wartości celu i subiektywne prawdopodobieństwo osiągnięcia celu

D=f(wPs)-(w*Ps) Jeśli zyski przewyższają straty to podejmujemy działanie GOLLWITZER:

• intencja celu ( goal intention)
• intencja wykonywania ( implementatation intetion) Sama intencja celu daje małe prawdopodobieństwo jego realizacji , ale jeżeli jest intencja wykonawcza to jest większe prawdopodobieństwo wykonania celu

EYSENCK: intencja behawioralna i działanie behawioryzmu

• intencja zgodna z działaniem
• nie zawsze intencja prowadzi do celu ponieważ  można odstąpić od celu ( zmiana decyzji)  rola opinii innych osób ( presja innych)
• wykonanie celu zależy od: o podmiotu o przedmiotu o sytuacji

Kiedy cel , nie może być osiągnięty za pomocą dotychczasowych schematów wtedy , gdy zadanie jest :

• złożone
• trudne
• ma charakter abstrakcyjny

Planowanie:

ekonomizacja działania ( zapobiega bezsensownemu działaniu) i racjonalizacja

• plan służy kontroli i ocenie działań + wyniki= udoskonalenie działania

• dotyczy osób indywidualnych i instytucji
• wchodzi w grę wtedy gdy cel nie może być osiągnięty za pomocą schematów dostępnych
• planowanie powoduje ekonomizację naszego zachowania , zapobiega chaotycznemu działaniu

Nie zawsze trzeba planować np. gdy:

• potrzebna jest spontaniczność
• nie ma czasu
• prosta sytuacja
• wtedy gdy plan miałby być wyrachowany

Ad.2 REALIZACJA PLANU / czynności realizacyjne/

• może odbywać się na materiale konkretnym lub abstrakcyjnym
• czynności zasadnicze ( bezpośrednie , prowadzone do celu)
• czynności pomocnicze ( zabezpieczające , kontrolne)
• czynności uboczne( przy okazji wykonywania celu)
• wykonywanie czynności może być liniowe i rozgałęzione
• aktywność jest ukierunkowana na cel przy działaniu nie spontanicznym
• czynności celowe gdy są przerwane , późniejsze do nich wraca
• działanie dzieci jest nie ukierunkowane , u człowieka dorosłego występuje potrzeba utrzymania kierunku – pokonanie przeszkód wewnętrznych ( np. zmęczenie) i zewnętrznych ( np. oporność
• wg zwolenników teorii motywacji silne motywy przebijają słabsze i pomagają w pokonaniu przeszkód i koncentracji uwagi .Z prawa Yerkesa- Dodsona motywacja powinna być średnia , trochę wyższa przy zadaniach trudnych ( zależy to od temperamentu , inteligencji i doświadczenia)
• wg KHULA o brak zdolności do podejmowania działania , o brak wytrwałości i efektywności zależy też od deficytu procesu kontroli ( brak ochrony przed niespodziewanymi okolicznościami)  KONTROLA JEST SŁABA o orientacja na stan a nie na działanie, myślenie w trakcie działania o swoim stanie przeszłym ( porażki) teraźniejszym ( stres) i przyszłym (możliwe niepowodzenia) – osobom tym jest się trudno zmobilizować Procesy kontroli umożliwiają skupienie się na celu , odsunięcie motywów pobocznych , konfrontowanie celu z wynikami i regulację , korektę na zasadzie sprężenia zwrotnego między planem a wynikami działania
• procesy wolicjonalne związane z siłą ego ( panowanie nad emocjami ; nie ulegnie dezorganizacji)
• w końcowym etapie realizacji :w planie występują CZYNNOŚCI KONSUMPCYJNE- spożytkowania osiągnięć ( nie po celach pośrednich , tylko końcowych) czasem nie osiągnięcie celu jest przyczyną satysfakcji , ale sama czynność ( różnica czynności nieprzyjemne i przyjemne osiągnięty cel a czynności przyjemne bez względu na wynik)

AD.3 OCENA

• porównanie celu z wynikiem, ludzie chcą wyjaśnić nieosiągnięcie celu – procesy atrybucji ( czynniki zewnętrzne – najczęściej porażki: czynniki wewnętrzne najczęściej sukcesy)

Faworyzacji własnej osoby / egocentryczny bieg Skrywanie wyników , nie występuje u osób depresyjnych ( wszystko przypisują sobie) , rodzaj mechanizmu obronnego, siła tendencji jest większa przy zadaniach ważnych , publicznych , konkurencyjnych , gdy nie są sprawdzalne obiektywnie ( tj. wyniki sportowe, przeciwstawne jest strategia skromności)

• określenie atrybucja wpływa na samoocenę i wybór dalszych działań

potrzeby dążenia , zamiary

zdolności wpływ obustronny ( sprężenie zwrotne)

zainteresowania

• Zainteresowania wzbogacają wiedzę ,
• mogą być pożądanym motywem uczenia się ,
• są motywem pracy oraz dają satysfakcję z tego co robimy i
• wpływają na system wartości
• Słaby rozwój zainteresowań sprzyja różnym deformacjom ( alkoholizm , przestępstwa) -> możemy to zmienić poprzez rozpoznanie aktualnych zainteresowań

W jaki sposób mogą kształtować się zainteresowania;

• przez wzmocnienie wewnętrzne – wykonywanie czynności , która sprawia nam przyjemność
• przez wzmocnienie zewnętrzne – stosowanie różnego rodzaju pochwał i nagród - >może dawać odwrotne skutki
• zainteresowania a ich wpływ na plany życiowe( zainteresowanie nie jest jedyne czynnikiem wyboru np.. szkoły , sprzyja lepszym wynikom w nauce)
• zainteresowanie wpływa na wybór zawodu i ciągłość pracy i na sposób spędzania wolnego czasu
• wartości – czynniki ukierunkowujące zachowanie człowieka : normy społeczne-> określają postępowanie człowieka , co jest porządne z moralnością i indywidualnym punktem widzenia Stanowią je:
• sądy preskryptywne ( nakazy)
• sądy proskryptywne ( zakazy)

ROKEACH

• wartości jako trwałe przekonanie , że określony sposób postępowania stan końcowy , osób. i społ. Jest bardziej pożądany niż przeciętny stan końcowy

Sądy :

• opisujące-> coś jest , ma właściwości takie
• oceniające-> coś jest dobre lub złe
• normatywne-> jak należy postępować

Wartości to pewnego rodzaju standardy zewnętrzne dla socjologii a wewnętrzne dla psychologii (-> zinternalizowane)

Rokeach dzieli wartości na: a) instrumentalne – wyznaczają sposoby i środki działania b) ostateczne – określają stany końcowe lub cele np. dostatnie życie drugi podział wartości to a) indywidualne b) społeczne Normy dotyczą tylko sposobów postępowania , a wartości pożądanych celów i sposobów postępowania Wartości to system uporządkowań wg preferencji , wartości decydują o postępowaniu w sytuacjach konfliktowych

Funkcje wartości w życiu jednostki:

• regulują zaspokajanie potrzeb ( te same potrzeby , ale inne wartości i normy) -> w przypadku konfliktu decydują o tym co ma być zaspokajane
• mają wpływ na wybór celu i sposobu jego realizacji

• maja wpływ na ocenę własnego działania
• są podstawa samooceny  wartości deklaratywne –są przyjmowane od innych ludzi  - działają na zasadzie stereotypu  wartości realizowane – te wg których naprawdę postępujemy  - wychodzą z własnych doświadczeń i są bardziej związane z naszą osobowością

:

• system świadomy – werbalny
• system doznawany , przed świadomy
• stwierdza on , że wartości stanowiące ten system wpływają istotnie na postępowanie człowieka Podobna właściwości mają normy, które mają różny stopień ogólności ( zew. I wew.) i mogą być standardami społeczno – osobowościowymi Podział norm:

1. zwyczajowe; a. konwencyjne b. formy zachowania

• nieprzestrzeganie ich spotyka się z różnymi sankcjami

2. moralne a. określają to co dobre i złe b. zaspokajanie swoich potrzeb nie przeszkadzając innym np. norma wzajemności
3. prawne a. Z moralnych utrzymują to co moralnie słuszne

POGLĄD NA ŚWIAT:

• właściwości człowieka , która odróżnia go od zwierząt to posiadanie ogólnego i abstrakcyjnego obrazu świata
• Jaki jest świat w którym żyjemy i co można się po nim spodziewać?  Ukształtowanie poglądu na świat jest wyznacznikiem dojrzałości społecznej i osobistej  Pogląd : względna spójny zespól przekonań , sądów lub supozycji jednostki jej zachowania społ. , przyrody Pogląd na świat a sądy: a) opisujące b) oceniające Z a i b wyłaniane są sądy normatywne

Supozycje

• sąd albo zawiera przekonanie albo nie
• przejście między TAK a NIE
• wątpienia ( negatywne) przypuszczenia ( pozytywne) o Jeżeli jest mały stopień pewności to mówimy o supozycji , a jak jest duży o przekonaniu W skład poglądu na świat wchodzą sądy ogólne i wskazania dotyczące sposobu postępowania

Światopogląd – społecznie ukształtowany obraz świata

• pogląd na świat
• indywidualny wynik własnych projekcji , wychodzi z ogólnego poglądu Projekcja własnych , dążeń , pragnień , życzeń wiąże się z myśleniem życzeniowym

Myślenie autystyczne – kierowane przez emocje:

• negatywny-> myślenie obronne
• pozyrywne -> myślenie życzeniowe

pogląd na świat jest pochodny od światopoglądu ogólnego ( społecznego). To jak ludzie przypisują sobie pogląd nie ma większego znaczenia

• związek religijności z postępowaniem jest bardzo mały
• Zaborowski , Adaniec : posługiwanie się racjom ostateczną (n zasada aksjomat , na którym opiera się o treści deskryptywne i preskryptywne) lub własną zamiast poglądu.
• Bezpośrednia wartość wpływająca na plany to umiejętność odraczania gratyfikacji ( potrzeb)
• Aby planowanie doszło do skutku człowiek musi hamować impulsy wewnętrzne i zewnętrzne
• W.Mischel-> zajmował się odraczaniem gratyfikacji ( rezygnacja z mniejszej nagrody teraz na rzecz większej nagrody później) , stwierdził , że odrodzenie gratyfikacji w pewnej prostej formie występuje u małych dzieci np. załatwienie potrzeb fizjologicznych
• Narzucanie sobie zasad , ograniczeń , co stanowi element samokontroli swoich popędów i wiąże się to z siłą Ego

Odraczanie gratyfikacji wiąże się z : a) przystosowaniem b) obecnością ojca w domu 1 kraniec:

• osoby wybierające większe i odległe nagrody
• stawianie planów i celów
• motywacja
• spontaniczne zachowanie
• wzrost poziomu agresji

2 kraniec:

• osoby wybierające bezpośrednie gratyfikacje
• impulsywne
• nie pohamowane
• wzór postępowania psychopatów i przestępców Jednym z czynników dobrego wychowania jest odraczanie gratyfikacji.

By planować przyszłość należy zahamować bezpośredniość reakcji

• orientacja na przyszłość ( mieć) 3 obszary czasowe:
• teraz ( dzieci żyją teraźniejszością)
• przeszłość ( ludzie starsi , z urazami , ci którzy coś kiedyś znaczyli)
• przyszłość ( społeczne zachodnio europejskie i amerykańskie) Osobowość pozwala na interpretację przyszłości i reinterpretację przeszłości , a także to:

1. Przyszłościowa ( długa) perspektywa czasowa a. Osobnik dojrzałe , dobrze funkcjonujące b. W obecnym czasie budują przyszłość ( przygotowują się do przyszłości )

• z biegiem czasu perspektywa przeszłości i przyszłości się wydłuża proporcjonalnie ( u dzieci i starszych jest krótsza)
• przedłuża się u osób dorastających
• ma 2 aspekty: o poznawczy – wyobrażenia o przyszłości , przewidywanych konsekwencjach, tworzenie wizji i celów) o megapoznawcze - nie tylko wyobrażenia – mają one nas motywować i pociągać)
• motywacja wewnętrzna ( nagrody , kary – motywacja zewnętrzna)  samo działanie dostarcza jednostek nagrody działanie jest celem samym w sobie  powoduje , że człowiek może ukierunkować myśl na przyszłość i może odizolować się od wpływów zewnętrznych deformujących o ciekawość o zainteresowanie

 jesteśmy zdolni kierować dłużej określone zadanie na określony cel , dłużej zajmować się danym problemem , realizować dalekie cele  osiąganie sukcesów

• Im Kara/ nagroda bardziej oddalona w czasie to jej wartość maleje
• Jednak nie obniża to oddziaływania na przyszłość u osób z motywacją wewnętrzną ( cel + aktualne działanie)

Badanie motywacji wewnętrznej u dzieci :

• dostawały nagrody
• nie dostawały nagród
• nagrody hamują spontaniczną tendencję do działania Festinger i Carlsmith:
• 2 grupy badanych
• przekonanie badanych ,że badanie jest interesujące( a było bardzo nudne)
• ci , którzy dostawali pieniądze - > zadanie było mniej interesujące ( motywacja zewnętrzna hamuje wewnętrzną)
• brak pieniędzy ->zadanie interesujące

Deci i współpracownicy:

• ludzie są motywowani wewnętrznie - > spostrzegają przyczynę działania w sobie
• gdy ludzie są motywowani zewnętrznie-> przyczyna działań na zewnątrz
• w przypadku nagród i ograniczeń (przyczyny zewnętrzne )-> motywacja wewnętrzna spada Nadmierny nadzór:
• widzimy postępowanie w przyczynach zewnętrznych
• kiedy wzrasta kompetencja wzrost motywacji wewnętrznej ; porażki ją obniżają To czy uczniowie maja motywację wewnętrzną zależy od orientacji nauczyciela :
• na kontrole
• na autonomię ( kształtuje motywację wewnętrzną) Kary / nagrody nie zawsze osłabiają motywację wewnętrzną:
• gdy motywacja wew. Jest nagradzana -> to mu nie przeszkadza
• idealnie : motywacja wewnętrzna i zewnętrzna w harmonii ( sprzyjają sobie)
• motywacji wewnętrznej sprzyja informacja o sukcesie ( nagrody i kary o charakterze informacyjnym)
• sytuacja wyboru wzmaga motywacja wewnętrzna

Ukierunkowanie osobowości: o zainteresowania o wartości o podglądy na świat o potrzeby

• jednak bezpośrednio ukierunkowują je plany

Plany:

• tworzone na krótki / długi okres czasu - > plany życiowe
• są elementem motywacji wewnętrznej

Pierwszy psycholog zajmujący się planami: MURRAY:

• nie użył pojęcia planu
• używa pojęcia PROGRAMU SERII
• ludzie interesują się intensywnie np. formułowaniem partii , pisaniem książki
• przejawiają aktywność : PROAKCJĘ

• sprawy zwane dla jednostki
• realizowane przez dłuższy czas
• zajmują większą część aktywności
• integrują procesy poznania , behawioralne , emocjonalne

PLAN ŻYCIOWY- sformułowany przez jednostkę celów głównych i szereg + dalsze cele+ ogólny zbiór zasad ich operacjonalizacji ( def. Mądrzycki)

Plan życiowy a plan działania

• szerszy
• większy
• składa się wiele planów działań
• cel + drogi , sposoby dojścia ( operacjonalizacja)
• plan tworzony zawsze z myślą realizowania ( znaczenie , urzeczywistnienie)
• poznawcza reprezentacja dążeń
• wewnętrzna motywacja
• zaczyna się w okresie dojrzewania  Plan działania:
• cele życiowe
• mamy na myśli to , do czego chcemy dojść , co osiągnąć
• marzenia: o to co przyjemne ( wartości) o niekoniecznie musi być realizowane o nie raz staja się planem
• dążenie : o nie zawsze świadome o nazwane
• zadanie : zazwyczaj zewnętrznie motywowane

Brak długotrwałego planu u osób:

• dzieci
• osoby niepełnosprawne
• uzależnionych
• ludzi będących w trudnych warunkach życia  nie raz zadania biorą górę

TYSZKOWA 97 % osób zdalnych sformułowało plany życiowe