Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Handel międzynarodowy a wzrost gospodarczy - Notatki - Handel zagraniczny, Notatki z Ekonomia

Ekonomia: notatki z zakresu handlu zagranicznego przedstawiające handel międzynarodowy a wzrost gospodarczy.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 03.06.2013

Glass_Duo
Glass_Duo 🇵🇱

4.5

(21)

240 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Handel międzynarodowy a wzrost gospodarczy - Notatki - Handel zagraniczny i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity! HANDEL MIĘDZYNARODOWY A WZROST GOSPODARCZY 1. Wpływ handlu zagranicznego na zwiększenie efektywności gospodarowania 2. Wpływ handlu zagranicznego na wielkość i dynamikę dochodu narodowego 3. Wpływ handlu zagranicznego na zmianę struktury dochodu narodowego 4. Handel światowy a wzrost gospodarki światowej 2 HANDEL ZAGRANICZNY A WZROST GOSPODARCZY Podstawą handlu międzynarodowego jest: wymiana, specjalizacja. Udział gospodarki narodowej każdego kraju w stosunkach ekonomicznych, nawiązywanych na forum międzynarodowej działalności gospodarczej, przynosi jej konkretne i wymierne korzyści: z różnicy kosztów bezwzględnych, ze skali produkcji, z różnic (przewagi) kosztów komparatywnych, SUMA KORZYŚCI Z HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO POWODUJE, ŻE SPOŁECZEŃSTWA W NIM UCZESTNICZĄCE ZWIĘKSZAJĄ SWÓJ DOBROBYT Handel międzynarodowy rozszerza krajowe możliwości konsumpcyjne. Pozwala społeczeństwu na spożycie większej ilości dóbr, niż wynikałoby to z możliwości produkcyjnych własnej gospodarki i w warunkach samowystarczalności. Dzięki specjalizacji: społeczeństwa konsumują więcej niż gdyby produkowały wszystko same. świat może zbliżyć się do granic swoich możliwości produkcyjnych. Pomimo tego występują tendencje do ograniczeń (protekcjonizm). TEORIA KORZYŚCI KOMPARATYWNYCH Ta teoria opiera się na założeniu, że taka specjalizacja pozwala najlepiej wykorzystać zasoby posiadane przez dany kraj. Specjalizacja ma także zasadnicze znaczenie: w skomplikowanej produkcji na wielką skalę we współczesnym świecie, w dziedzinach w których same nie mogą w rozsądny sposób wytwarzać lub w których mają względną przewagę. TEORIA KORZYŚCI KOMPARATYWNYCH 1. Zróżnicowanie warunków produkcji między krajami (wydajności absolutnej !): kraj może podnieść poziom życia i dochód realny dzięki specjalizacji w produkcji tych towarów, w których wydajność jego jest najwyższa; 2. Podobne warunki produkcji w różnych krajach (wydajności względnej !): kraje będą się specjalizować w wytwarzaniu tych produktów, w których mają przewagę komparatywną (stosunkową, relatywną przewagę wydajności, efektywności), ponieważ obie strony odniosą z tego korzyści (nawet w sytuacji kiedy jeden kraj jest bardziej wydajny (wytwarza taniej) w produkcji wszystkich towarów) Korzyści komparatywne Istota teorii korzyści komparatywnych ( w Polsce częściej określana jako „teoria kosztów komparatywnych”) polega na podejmowaniu produkcji (zajęcia) w tych dziedzinach, w których względna przewaga wydajności jest najwyższa , przy rezygnacji z zajmowania się tymi dziedzinami, w których także występuje przewaga absolutna ale stosunkowo mniejsza. 5 Sytuacja i warunki kształtowania się korzyści skali produkcji I I I B E A B ’ P T o w a r y T o w a r x Dwa kraje produkują dwa towary: x i y; Krzywa możliwości produkcyjnych P, tj. kombinacji, w jakich oba kraje mogą wytwarzać dwa towary, przeznaczając na ich wytworzenie całość posiadanych zasobów czynników produkcji, jest w obu krajach identyczna; Krzywa preferencji I, czyli proporcji, w jakich oba kraje są gotowe zużywać oba produkty, jest również identyczna; W warunkach gospodarki zamkniętej, każdy kraj wykorzystuje dostępne mu środki wytwórcze w taki sposób, aby możliwe się stało osiągnięcie wielkości produkcji x i y wyznaczonych przez punkt A, leżący na styku krzywej preferencji I i krzywej możliwości produkcji P; W warunkach gospodarki otwartej, przy założeniu, że każdy kraj podejmując się specjalizacji w produkcji jednego, wybranego towaru, rezygnuje jednocześnie z wytwarzania drugiego, oba kraje osiągną korzyści ze zwiększenia skali wytwarzania, której łączna wielkość będzie w obu krajach większa W wyniku nowej alokacji zasobów, punkt równowagi obu krajów jest wyznaczony przez punkt styczności E na krzywej preferencji II oraz krzywej łączącej punkty B i B’, oznaczające pełną specjalizację produkcji w obu krajach. 6 Wpływ specjalizacji kraju w produkcji określonych towarów na poprawę efektywności gospodarowania wyraża się poprzez: zmniejszenie przeciętnych kosztów jednostkowych dóbr wytwarzanych w kraju, transfery technologii, konkurencję towarów zagranicznych na rynku krajowym. Specjalizacja pozwala zmniejszyć przeciętny koszt jednostkowy dóbr wytwarzanych w kraju. Podstawą jest: 1. rezygnacja z wytwarzania produktów względnie lub absolutnie droższych, 2. rozszerzenie skali produkcji. Zmniejszenie przeciętnych kosztów następuje przez: rozłożenie kosztów stałych na większą liczbę jednostek produkcji. pełniejsze wykorzystanie aparatu produkcyjnego gospodarki narodowej; zastosowanie zgromadzonych doświadczeń w wytwarzaniu określonych towarów; pełniejsze wykorzystanie dorobku postępu naukowo–technicznego. pełniejsze wykorzystanie aparatu produkcyjnego gospodarki i postępu naukowo–technicznego, rozłożenie kosztów stałych produkcji (np. administracji). wzrost wydajności pracy i pełniejsze wykorzystanie aparatu produkcyjnego, podniesienie jakości towarów przez gromadzenie doświadczeń w ich wytwarzaniu. 1. rozszerzenie skali produkcji (powiększenie rynku zbytu ponad możliwości rynku wewnętrznego) 2. zastosowanie zgromadzonych doświadczeń w wytwarzaniu określonych towarów Specjalizacja pozwala zmniejszyć przeciętny koszt jednostkowy dóbr wytwarzanych w kraju. Następuje to poprzez: 3. pełniejsze wykorzystanie postępu naukowo–technicznego 4. rezygnację z wytwarzania produktów względnie lub absolutnie droższych specjalizacja poszczególnych krajów w prowadzonych badaniach naukowych i pracach B+R, zapewnia opłacalne spożytkowanie efektów tego postępu. poprzez wymianę pozyskiwane są do spożytkowania w gospodarce takie same produkty, ale po niższych kosztach, tzn. za produkty wytwarzane w kraju względnie lub absolutnie taniej. 1. powiększenie rynku zbytu ponad możliwości rynku wewnętrznego wpływa na zwiększe nie skali produkcji, a przez to na obniżenie jednostkowych kosztów wytwarzania. Masowość produkcji wpływa na: rozłożenie kosztów stałych produkcji (np. administracji), pełniejsze wykorzystanie aparatu produkcyjnego, gromadzenie doświadczeń w wytwarzaniu określonych towarów, a przez to podniesienie ich jakości. 7 2. Efekty doświadczeń Teoria krzywej doświadczeń handlu międzynarodowego opiera się na tezie, że: technologia (tu szczególnie technologia procesu) jakiegoś kraju określana jest skumulowaną w nim ilością produkcji . kraj z największym skumulowanym wolumenem produkcyjnym, dzięki efektom doświadczeń osiąga najni ższe koszty, tzn. rozwija doskonalszą technologię i dysponuje lepszymi szansami w eksporcie aniżeli kraj ze skromną skumulowaną produkcją. w oparciu o niższe koszty kraj może eksportować odpowiednie produkty, nawet gdy obydwa kraje mają takie same czynniki wyposażenia. Ten czynnik jest tym silniejszy im większy jest rynek wewnętrzny lub zagraniczny, podczas występowania luki imitacyjnej. Krzywa doświadczeń została empirycznie stwierdzona przy produkcji samolotów. Wright stwierdził, że przy każdym podwojeniu skumulowanej produkcji w czasie koszty jednostkowe samolotu spadały odpowiednio do stopnia doświadczenia, np. o 20%. stopnie doświadczeń różnią się w różnych gałęziach przemysłu, a konkretny przebieg krzywej doświadczeń może mieć bardzo różniący się wygląd. Empirycznie zostały (udowodnione) opadające, wypukłe przebiegi krzywej i esowate (w formie "S") przebiegi krzywej doświadczeń. 3. Postęp naukowo–techniczny - wpływ na obniżenie kosztów produkcji specjalizacja poszczególnych krajów w badaniac h naukowych i pracach wdrożeniowych zapewnia opłacalne spożytkowanie efektów tego postępu. Transfer technologii - wpływ na efektywność gospodarowania Import technologii. Rozwiązanie to jest często najtańszym, a nie kiedy nawet jedynym sposobem zlikwidowania luki technologicznej, dzielącej dany kraj od innych. Jego zaletą jest możliwość skrócenia czasu, który byłby potrzebny do uzyskania takich samych efektów, przy wykorzystaniu rodzimego potencjału badawczego. Sprzyja przyspieszeniu własnych badań naukowych w tym zakresie. Czynniki decydującym o wpływie transferów technologii na efektywność gospodarowania: rozmiarów tych transferów, warunki użytkowania zakupionych technologii. Główne motywy (KORZYŚCI dla eksportera) sprzedania technologii zbywalnej - osiągnięcie dodatkowych zysków, które przyczynią się do pokrycia nakładów na badania i rozwój. 1. sprzedaż technologii zbywalnej nie uszczupla z reguły innej działalności i rynków przedsiębiorstwa. 2. rozwój nowych technologii i ich udzielanie innym krajom przynosi dawcy technologii opinię przewodnika rynku w technologii, co może mieć pozytywny wpływ na ocenę jakości innych przez niego wytwarzanych wyrobów. 3. za udostępnianie technologii zyskuje się informacje rynkowe, jak np. wysokość zbytu, ceny itd. ,które są ważne dla planowanego później własnego wykorzystania tej technologii kraju, 4. udostępnianie własnej technologii za granicą może służyć pozyskiwaniu obcej technologii (umowa licencji krzyżującej się) Korzyści dla krajów ubogich i opóźnionych w rozwoju: zakup licencji lub linii produkcyjnych opłaca się bardziej, niż tworzenie danej dziedziny wytwarzania od podstaw lub też od jej gruntownego unowocześnienia, opierając się tylko na rodzimej wiedzy i doświadczeniach. 10 Wpływ finansowania zagranicznego na poziom absorpcji krajowej Źródło: Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Red. A. Budnikowski i E. Kawecka––Wyrzykowska, Warszawa PWE 1996, s. 97. Utrzymywanie się przez pewien czas nadwyżki importu nad eksportem, Warunki zewnętrzne to zwłaszcza takie czynniki, jak spadek popytu na rynku zewnętrznym pogorszenie się terms of trade, Warunki zaś wewnętrzne to: ograniczenie możliwości eksportowych, wzrostu popytu na import. Korzyści i koszty korzyści z tytułu zaciągnięcia i spożytkowania pożyczki zagranicznej koszty utrzymywania nadwyżki importu nad eksportem przesunięcie poziomu absorpcji powyżej poziomu dochodu narodowego wytworzonego, korzystanie z zagranicznego finansowania wzrostu krajowej konsumpcji i inwestycji. konieczność sprostania i wywiązania się z przyjętych zobowiązań finansowych wobec zagranicy, wymaga osiągnięcia przez dany kraj nadwyżki eksportu nad importem, w sytuacji niemożności wywiązania się z obsługi długu wynika konieczność zaciągania dalszych kredytów, z przeznaczeniem na spłatę zobowiązań płatniczych. Pożyczki Obsługa długu Absorpcja Dochód narodowy czas Dochód narodowy wytworzony Dochód narodowy podzielony 11 Wpływ handlu zagranicznego na wielkość dochodu narodowego od strony popytu W warunkach istnienia wolnych mocy wytwórczych (siły roboczej i aparatu produkcyjnego), wielkość powstałego dochodu narodowego - według J.M. Keynesa - jest określana wielkością popytu. Popyt w warunkach gospodarki otwartej zależy od: wielkości środków, jaką społeczeństwo danego kraju jest gotowe przeznaczyć na inwestycje i konsumpcję, poziomu eksportu i importu. Dlatego krzywa PODAŻY W TYM MODELU JEST PŁASKA AŻ DO GRANIC MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH - do potencjalnego PKB. Makroekonomia keynesowska Poziom produktu realnego PKB wzrasta wraz ze wzrostem popytu – wywołanego wzrostem eksportu - aż do poziomu potencjalnego PKB Konsekwencje modelu Keynesa: Wnioski polityczne: W okresach depresji eksport kreuje wzrost produktu, aktywna polityka makroekonomiczna - pobudzająca eksport - może zmniejszyć lukę pomiędzy realnym a potencjalnym PKB, Oznacza to, że zarówno zmiany eksportu, jak i importu przyczyniają się do zmian dochodu narodowego; zmiany zaś samego dochodu narodowego, wywołują zmiany w kształtowaniu się eksportu i importu. Oddziaływania te mają jednak nie tylko inny kierunek, ale również inną siłę. poziom cen P P1 Q Q1 Qp produkt realny (PKB) produkt potencjalny (PKB) 12 Zmiany poziomu dochodu narodowego a zmiany importu Pomiędzy importem a dochodem narodowym jest szereg powiązań. Na ogół zmiany poziomu dochodu narodowego są powiązane ze zmianami importu. Wzrost poziomu dochodu narodowego wywołuje z reguły wzrost zapotrzebowania na import. zwiększenie produkcji wymaga najczęściej zwiększenia zużycia sprowadzanych z zagranicy surowców, części zamiennych i maszyn używanych w produkcji, spowodowany wzrostem produkcji wzrost wynagrodzeń, powoduje także potrzebę sprowadzania dóbr konsumpcyjnych z zagranicy. Wzrost importu pozostaje w różnej proporcji do powodującego go przyrostu popytu (reprezentowanego przyrostem dochodu narodowego). Krańcowa skłonność do importu (ksim) - relacja wzrostu importu do przyrostu popytu (reprezentowanego przyrostem dochodu narodowego) Y Im ksim gdzie: Im - przyrost importu, Y - przyrost dochodu narodowego. Krańcowa skłonność do importu jest zależna od poziomu dwóch innych relacji:  dochodowej elastyczności importu oraz  stopy importu. Wskaźnik dochodowej elastyczności importu (Eyim) określa się formułą: Y Y Im Im Eym gdzie: Im - import, Y - dochód narodowy. Wskaźnik stopy importu (Rim) określa się formułą: Y Im Rim Wskazane zależności między zmianą dochodu narodowego a zmianą importu, wskazują na ich jednokierunkowy przebieg. 15 Graficzne przedstawienie: Założenia: jeżeli KSO wynosi 1/3, stąd wartość Mn = 3, pojawia się wynalazek, który powoduje wzrost inwestycji o 10.000 zł, poprzedni poziom równowagi PKB wynosił 200.000 zł, Mnożnik wydatki pierwotne, są równe wydatkom na nowe I (tu 10 tyś. zł.), wydatki wtórne to przyrost wydatków ponad wydatki pierwotne (tu 20 tyś. zł.) Przełożenie inwestycji poprzez mnożnik jest oczywiste. Można jednak dokonać przełożenia odwrotnego, pytając o ile musi wzrosnąć PKB aby przy danym KSO wywołać wzrost I pożądaną wielkość, przy zachowaniu równowagi. To przełożenie nazywa się akceleratorem. Ponieważ najczęściej przyczyną ogólnego wzrostu popytu są inwestycje autonomiczne, mnożnik sprowadza się do mnożnika inwestycyjnego, a jego formułę przedstawia się w postaci wzorów: A i I Y k (1) gdzie: ki - mnożnik inwestycyjny, IA - inwestycje autonomiczne lub Y/OY/KKY Y ki 1 1 1 (2) gdzie: K - przyrost konsumpcji krajowej, K / Y - krańcowa skłonność do konsumpcji krajowej, O / Y - krańcowa skłonność do oszczędzania. W powyższych wzorach można zauważyć, że wielkość mnożnika jest wprost proporcjonalna do krańcowej skłonności do konsumpcji krajowej lub odwrotnie proporcjonalna do krańcowej skłonności do oszczędzania. Wielkość krańcowej skłonności do konsumpcji krajowej waha się w prze dziale od 0 do 1. Jeżeli krańcowa skłonność do konsumpcji byłaby równa 0, to przyrost dochodu byłby równy przyrostowi inwestycji autonomicznych ( Y = IA). Gdy zaś krańcowa skłonność do konsumpcji zbliżałaby się do 1, a zatem, gdyby całość dodatkowych dochodów była przeznaczona na konsumpcję, to wielkość mnożnika byłaby równa nieskończoności. Przyjęcie tej ostatniej interpretacji jest niemożliwe, gdyż mechanizm mnożnikowy ma swoje granice, które wyznacza wielkość nie wykorzystanych mocy wytwórczych. I1 S PKB S + I I 200 230 I=10 Y=30 16 Dodatkowym impulsem uruchamiającym mechanizm mnożnikowy jest dodatkowy eksport w warunkach istnienia nie wykorzystanych mocy wytwórczych otwarcie gospodarki. Możliwość taka pojawia się wskutek zmiany sytuacji na rynku światowym, z przyczyn np. poprawy koniunktury, spadku możliwości produkcyjnych konkurentów w wyniku strajków czy nieurodzaju, powodując możliwości wzrostu eksportu towarów wytwarzanych przez dany kraj. Polega na zmniejszeniu krańcowej skłonności do konsumpcji krajowej (czyli powiększenie KSO). Wielkość mnożnika w gospodarce otwartej przedstawia się za pomocą wzoru: Y/KY/KKKY Y k imkimk o 1 1 gdzie: kk / Y - krańcowa skłonność do konsumpcji dóbr krajowych, kim / Y - krańcowa skłonność do konsumpcji dóbr importowanych. Zagrożenia wynikające z mechanizmu mnożnikowego w gospodarce otwartej: 1. obniżenie się poziomu krańcowej skłonności do konsumpcji, a przez to i mnożnika - część przyrostu popytu kierowanego na konsumpcję ( K), powstałego dzięki przyrostowi eksportu, nie jest przeznaczona na dodatkowy zakup dóbr krajowych ( Kk) lecz zagranicznych ( kim). Ta część popytu nie przyczynia się do poprawy aktywności gospodarczej w danym kraju, lecz za granicą. Krajowa aktywność gospodarcza, nie powoduje więc dodat kowego wzrostu całkowitej wielkości popytu i osłabia działanie mechanizmu mnożnikowego. 2. działanie w kierunku przeciwnym - zwielokrotnianie początkowego obniżenia popytu całkowitego, co może nawet doprowadzić do załamania gospodarki (gdy w wyniku kryzysu gospodarczego w jednym kraju, następuje spadek popytu na import, co prowadzi do spadku eksportu u partnerów. Oznacza to w konsekwencji spadek produkcji u nich, a w ślad za tym, spadek zatrudnienia, konsumpcji i dochodu. 17 3. Wpływ handlu zagranicznego na zmianę struktury dochodu narodo wego Handel zagraniczny przyczynia się także do zmiany struktury wytwa rzanego i podzielonego dochodu narodowego. realizacja importu realizacja eksportu czasami bardzo istotnie wzbogaca strukturę dochodu narodowego podzielonego, przywóz z zagranicy surowców mineralnych i rolniczych, niemożliwych do wytworzenia ze względu na warunki danego kraju, umożliwia transformację struktury dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych wytwarzanych w danym kraju, produkcja dóbr na który jest popyt za granicą (groźba monokultury). Handel zagraniczny przyczynia się do: dostosowania struktury podaży, gdy w krótkim czasie nastąpią tak wielkie przesunięcia struktury popytu ludności, że przemysł wytwarzający artykuły konsumpcyjne nie będzie w stanie szybko dostosować struktury produkcji do istniejących potrzeb (np. spowodowanych zmianami mody, ujednoliceniem gustów). wpływ handlu zagranicznego na strukturę wytwarzania w gospodarce żywnościowej, a zwłaszcza w rolnictwie. Pozwala on rozwiązywać problemy niedoboru niektórych artykułów rolnych, powstałych wskutek załamania się produkcji rolniczej pod wpływem nie korzystnych warunków atmosferycznych w danym kraju. Wyraża się to uczestnictwem w dostosowaniu struktury podaży płodów rolnych do tra- dycyjnej struktury ich spożycia.