Historia gospodarcza świata - Notatki - Historia - Część 3, Notatki z Historia

Pobierz Historia gospodarcza świata - Notatki - Historia - Część 3 i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!

zaledwie 17% głosujących. Wyniki zostały sfałszowane, ponieważ najnowsze badania

dowodzą, że za „3 razy tak” opowiedziało się tylko 27% społeczeństwa. Wskazywało to

jednocześnie, że komuniści władzy nie oddadzą.

Wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1947r. Wyniki referendum ludowego zmobilizowały

komunistów do ustalenia taktyki wyborczej do Sejmu Ustawodawczego. We wrześniu 1946r.

KC PPR zaproponował innym stronnictwom stworzenie wspólnego bloku wyborczego. PSL

zażądało dla siebie 40% mandatów poselskich, co dla PPR było nie do przyjęcia. Blok

Stronnictw Demokratycznych utworzyły: PPR, PPS, SL i SD. Osobno zaś startowały: PSL,

PSL – „Nowe Wyzwolenie” (byli to rozłamowcy z PSL) i SP. Kampania wyborcza odbywała

się pod dyktando PPR, która przedstawiała Mikołajczyka i innych działaczy ludowych jako

„reakcyjnych awanturników politycznych” lub „chłopców z Marszałkowskiej”.

Wybory do Sejmu ustawodawczego odbyły się 19 stycznia 1947r. Według oficjalnych danych

uczestniczyło w nich 89,9% uprawnionych, którzy oddali 80% głosów na Blok Stronnictw

Demokratycznych, 10% na PSL i około 8% na PSL – „Nowe Wyzwolenie”. Wyniki wyborów

były dla PSL niewiarygodne i złożyło ono protest twierdząc, że 69% uprawnionych poparło

stronnictwo, a tylko 22% komunistyczny blok wyborczy. Nie zmieniło to jednak sytuacji i

opozycja wybory przegrała.

Mała Konstytucja z 1947r. 4 Lutego 1947r. odbyło się pierwsze posiedzenie Sejmu

Ustawodawczego, który przyjął ustawę o wyborze prezydenta RP. W dniu następnym

posłowie wybrali na prezydenta Bolesława Bieruta, który był jedynym zgłoszonym

kandydatem. 19 Lutego 1947r. Sejm Ustawodawczy uchwalił ustawę konstytucyjną o ustroju

i zakresie działania najwyższych organów RP, zwaną małą konstytucją. Najwyższym

organem władzy był Sejm, składający się z 444 posłów, wybieranych co 5 lat. Miał on

uchwalać konstytucję, wydawać ustawy, uchwalać budżet, kontrolować rząd i ustalać kierunki

polityki państwa. Wybór Sejmu ustawodawczego i jego decyzje zakończyły proces

przejmowania władzy w Polsce przez komunistów. Stanisław Mikołajczyk w obawie przed

aresztowaniem musiał uciekać z Polski, a legalna opozycja przestała istnieć.

Konstytucja PRL z 1952r. Ostatecznym potwierdzeniem zmian ustrojowych i politycznych

była Konstytucja Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej z 22 lipca 1952r. Nazwano ją

„stalinowską”, ponieważ była wzorowana na stalinowskiej Konstytucji ZSRR z 1936r. i znana

jest jej wersja z poprawkami naniesionymi przez Stalina.

Zmieniła ona nazwę państwa na Polską Rzeczpospolitą Ludową, które określiła jako państwo

demokracji ludowej. Konstytucja PRL tylko pozornie gwarantowała obywatelom pełnię praw,

ponieważ zawierała bardzo dużo ogólnikowych sformułowań. W tej sytuacji stała się

narzędziem manipulacji w rękach władz komunistycznych, które tworzyły społeczeństwu

iluzję uczestnictwa w rządzeniu państwem.

Wydarzenia czerwcowe z 1956r. Między innymi narastające objawy dezaprobaty były

związane z coraz to bardziej pogarszającymi się warunkami bytowymi obywateli. Szeroko

propagowane efekty planu 6 – letniego przyniosły rozwój przemysłu ciężkiego, ale nie

wpłynęły na poziom konsumpcji. Niskie płace, realne przy wygórowanych normach

akordowych i ciągłe trudności aprowizacyjne musiały doprowadzić do wybuch

niezadowolenia społecznego.

Pracownicy Zakładów im. Stalina w Poznaniu, zażądali obniżenia norm, zmniejszenia

podatków i podwyższenia płac. Minister przemysłu najpierw zgodził się z żądaniami

robotników, a następnie wycofał z obietnic. W tej sytuacji robotnicy postanowili zastrajkować

i 28 czerwca 1956r. większość załogi wyszła na ulice, która pociągnęła za sobą robotników

innych poznańskich zakładów.

Na polecenie władz, generał Stanisław Popławski wprowadził do miasta wojsko i przystąpił

do pacyfikacji demonstrujących. Mimo użycia prawie 10 tysięcy żołnierzy i 360 czołgów

przeciwko niewielkiej liczbie uzbrojonych cywili (około 200), walki trwały przez całą noc.

Ich rezultat okazał się tragiczny: 75 osób zostało zabitych, a ponad 800 rannych. Aresztowano

prawie 700 osób, które zostały poddane brutalnemu śledztwu.

Władze nie rozumiały przyczyn robotniczego protestu w Poznaniu i uznały, że wywołała go

„agentura imperialistyczna i reakcyjne podziemie”. Premier Cyrankiewicz groził „odrąbaniem

rąk”, które zostaną podniesione na władzę ludową. Wywołało to szok w społeczeństwie i

pogłębiło kryzys zaufania do władzy komunistycznej.

Wydarzenia marcowe z 1968r. 8 marca 1968r. na dziedzińcu Uniwersytetu Warszawskiego,

zwołano wiec protestacyjny w obronie dwóch studentów (tj. Adama Michnika i Henryka

Szlajfera), uczestników styczniowej manifestacji, którzy zostali bezprawnie relegowani z

uczelni. W trakcie wiecu wdarły się uzbrojone w pałki grupy tzw. aktywu partyjnego,

wspierane przez oddziały milicji i ormowców. Następnego dnia studenci Politechniki

Warszawskiej zwołali wiec solidarnościowy wraz z Uniwersytetem Warszawskim, który

również został rozpędzony siłą. W proteście zastrajkowała większość polskich uczelni

akademickich (np. Gdańsk, Kraków, Wrocław). Do więzień trafiło wiele studentów i

wspierających ich pracowników nauki (m.in. Jacek Kuroń, Karol Modzelewski, Jan Lityński i

Adam Smolar).

Wydarzenia marcowe spowodowały pewne zmiany personalne na szczytach władzy. Edward

Ochab zrezygnował z funkcji przewodniczącego Rady Państwa i zastąpił go Marian

Spychalski. Ministrem obrony narodowej został generał Wojciech Jaruzelski, a Mieczysław

Moczar został sekretarzem KC PZPR. Masówki poparcia dla Gomułki i jego ekipy

spowodowały, że nie zrozumieli oni ostrzeżenia, jakim były wydarzenia marcowe 1968 roku.

Natomiast zawiedzione społeczeństwo straciło nadzieję na polską drogę do socjalizmu.

Wydarzenia grudniowe z 1970r. Wprowadzona 12 grudnia 1970r. podwyżka, podniosła ceny

na mięso i jego przetwory. Posłużyła ona jednak jako pretekst do podjęcia strajków na

wybrzeżu Gdańskim i Szczecińskim. 16 Grudnia 1970r. pod zablokowaną przez wojsko i

milicję bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej, padli ranni i zabici. Śmierć robotników Wybrzeża,

walczących o prawo do godziwego życia, spowodowała ostateczny upadek legendy Gomułki,

a jego samego skompromitowała jako polityka i zmusiła do ustąpienia ze stanowiska I

sekretarza KC PZPR. Upadek Gomułki umożliwił przejęcie władzy Edwardowi Gierkowi,

który 20 grudnia 1970r. został I sekretarzem KC PZPR. Sejm odwołał Józefa Cyrankiewicza i

premierem został Piotr Jaroszewicz. Zmiany personalne nie wpłynęły jednak na politykę

gospodarczą państwa i grudniowe podwyżki zostały utrzymane.

Reforma administracyjna z 1975r. Ekipa Gierka dzięki sukcesom gospodarczym pierwszej

połowy lat siedemdziesiątych umocniła swoją pozycję i wprowadzała coraz pewniejszą

kontrolę partii nad życiem politycznym i społecznym. Potwierdzają to dwa istotne

wydarzenia: reforma administracji i zmiany w konstytucji.

Reforma z 1975r. wprowadziła dwustopniowy podział administracyjny kraju. Zlikwidowano

powiaty i zwiększono liczbę województw z 17 do 49. Nastąpiło wzmocnienie władz

centralnych i osłabienie znaczenia szczebla lokalnego.

Wydarzenia z 1976r. KOR. Mimo dużych wysiłków Gierka, nie odniósł on spodziewanych

sukcesów i w czerwcu 1976r. nastąpiły protesty robocze, tzw. „wydarzenia w Ursusie i

Radomiu”. Doszło tam do starć demonstrantów z milicją, w których zginęły dwie osoby.

Następstwem wydarzeń radomskich było pojawienie się zorganizowanej opozycji. We

wrześniu 1976r. powstał Komitet Obrony Robotników (KOR), którego głównymi działaczami

byli m.in.: Mirosław Chojecki, Jacek Kuroń i Adam Michnik.

Jan Paweł II. 16 Października 1978r. głową Kościoła katolickiego został arcybiskup

krakowski Karol Wojtyła, który przyjął imię Jan Paweł II. Jego pielgrzymka do Ojczyzny

wzmocniła pozycję i autorytet Episkopatu polskiego. Papieża Polaka witał prawie cały naród,

zjednoczony nadzieją na lepszą przyszłość. Zostało zapoczątkowane głębokie odrodzenie

moralne społeczeństwa, fundament zbliżającej się „rewolucji Solidarności”.

100 kandydatów na senatorów.

W pierwszej turze wyborów przeprowadzonych 4 czerwca 1989r., wybrano 160

opozycyjnych posłów i 92 senatorów, a tylko 3 posłów koalicji rządowej. Była to

druzgocząca klęska obozu rządzącego, którego kierownictwo zostało wyeliminowane z

Sejmu. W drugiej turze wyborów, przeprowadzonych 18 czerwca 1989r., opozycja zdobyła

jeszcze jeden mandat poselski i 7 senatorskich, s strona rządowa pozostałe wynikające z

kontraktu. Posłowie i senatorzy opozycji utworzyli w parlamencie Obywatelski Klub

Parlamentarny, kierowany przez Bronisława Geremka.

Klęska wyborcza koalicji rządzącej była tak kompromitująca, że spowodowała modyfikację

ustaleń „okrągłego stołu” w zakresie podziału władzy – „Wasz prezydent – nasz premier”.

Przegrani musieli się zgodzić i 19 lipca 1989r. generał Wojciech Jaruzelski został

prezydentem PRL, a 24 sierpnia Tadeusz Mazowiecki został pierwszym niekomunistycznym

premierem po drugiej wojnie światowej.

Wynik wyborów z 4 czerwca 1989r. został przyjęty przez społeczeństwo polskie

entuzjastycznie, a aktorka Joanna Szczepkowska ogłosiła triumfalnie „koniec komunizmu w

Polsce”. Rozpoczął się trudny proces budowania III Rzeczpospolitej.

Obrady „okrągłego stołu” i wyniki wyborów z 1989r., rozpoczęły w Polsce transformację

systemową, która prowadziła kraj do ustroju demokratycznego i gospodarki rynkowej. Ich

istotą było przejście od jednolitości władzy państwowej do trójpodziału władzy. Przywrócenie

nazwy Rzeczpospolita Polska i godła w postaci orła w koronie, zapoczątkowało w 1990r.

istnienie III Rzeczpospolitej.

1. Początki systemu feudalnego.

Między X a XII w. w Europie ukształtowało się społeczeństwo feudalne. Wyróżniał je

system organizacji gospodarczej, społecznej, politycznej, oparty na bezpośrednich

związkach między ludźmi. Zasadniczą cechą tego systemu było to że wąska warstwa

wielkich właścicieli ziemskich – feudałów, dominowała nad chłopami. U źródeł

kształtowania się społeczeństwa feudalnego znajdował się specyficzny podział pracy:

między tymi którzy uprawiali ziemie (chłopami), a tymi którzy ją wojowali

(rycerzami). Wojownicy przejęli od chłopów ciążące na wszystkich ludziach wolnych

obowiązki polityczne i wojskowe, zapewnili im opiekę, ale za to część plonów

zebranych przez chłopa należała się im. Początki kształtowania się systemu

feudalnego miały miejsce w państwie karolińskim, w którym za panowania Karola

Wielkiego powstały zależności między seniorem a jego wasalem. Słabsi ekonomicznie

rycerze szukali ochrony u możnych, ci zaś potrzebowali coraz większej liczby ludzi

im oddanych, by organizować ochronę przed wrogiem lub pokonać rywala.

2. Włość senioralna.

Od schyłku X w. krajobraz zachodniej Europy wzbogacił się o sieć zamków i wież

wznoszonych przez władców i możnych. Stały się one centrum wielkiego majątku

ziemskiego (włości senioralnej). Na niektórych terenach wchłonęła ona większość

ziem uprawnych i zagospodarowanych lasów. Podstawą dochodów pana feudalnego

były świadczenia uiszczane przez wszystkich jego poddanych, a także różne

rekwizycje, przeprowadzone pod pretekstem zapewnienia ludności ochrony i pokoju.

Uciskowi temu nie mogli się sprzeciwić ani wolni ani niewolni chłopi, a także

właściciele mniejszych majątków ziemskich, którzy nie byli w stanie zapewnić sobie

pomocy zbrojnych oddziałów. Oddawali część lub całość swoich ziem możniejszemu

w zamian za opiekę. Otrzymywali je z powrotem na użytkowanie ale już obciążone

świadczeniami na rzecz pana feudalnego. Uważali się nadal za wolnych, ale tracili

niezależność ekonomiczną

3. Renta feudalna.

W społeczeństwie wiejskim zacierały się stopniowo różnice między drobnymi

właścicielami a dzierżawcami, chłopami wolnymi i niewolnymi bo wszyscy oni

zobowiązani byli do służb i powinności. Uiszczane przez chłopów świadczenia

składały się na rentę feudalną, która była podstawą utrzymania pana feudalnego.

Stanowiła ją pańszczyzna, daniny (składane najczęściej w naturze), oraz różnorodne

świadczenia okolicznościowe, z racji zawarcia małżeństwa lub odziedziczenia spadku.

Dochód feudałów powiększały grzywny płacone za wykroczenia i przestępstwa.

Najczęściej zagarniał on też należną Kościołowi dziesięcinę.

4. Zamek i władza.

Osłabienie władzy królewskiej powodowało, że zamek feudała stał się centrum

władztwa terytorialnego. Określone też było terytorium (często drogą walk). Panowie

feudalni świeccy i duchowni otrzymywali od władcy tzw. immunitet, który zwalniał

ich dobra w całości lub części od świadczeń na rzecz państwa i przyznawał prawo

sądzenia ludzi na podległym im terytorium. Ten system władzy nad ludźmi rozwinął

się szczególnie we Francji, w Anglii przywileje pana były znacznie ograniczone, w

Niemczech społeczeństwo musiało ponosić ciężary na rzecz władcy i jego to sądom

podlegali ludzie wolni.

5. Senior i wasal.

Senior nadawał majątek ziemski zwany feudum lub lennem swojemu wasalowi, a w

zamian oczekiwał od niego służby, która polegała na wierności seniorowi oraz

pomocy przez którą rozumiano obowiązek walki zbrojnej na wezwanie seniora i

służenie mu radą. Początkowo lenno które stało się dziedziczne nie mogło być

dzielone. Ta zasada powodowała że rodzina skupiała się wokół feudała, a odsunięcie

kobiet, młodszych synów i dzieci z nieprawego łoża od prawa dziedziczenia

różnicowało jej członków majątkowo. Ci którzy nie mogli dziedziczyć przeznaczali

byli do kariery duchownej lub rycerskiej na dworze seniora, niekiedy decydowano się

na wspólne prowadzenie majątku bez jego dzielenia. W XII w zasada ta zaczęła się

załamywać. Do dziedziczenia dopuszczano kobiet, dzielono lenna między

spadkobierców, handlowano nimi.

6. Lenno- nadanie ziemi.

Podstawę społeczeństwa średniowiecznego tworzyły masy ludności wiejskiej, swoją

pracą zapewniające utrzymanie nielicznej warstwie feudalnej. Własność gospodarstwa

chłopskiego nie była pełna, była podzielona między użytkowników, a więc

faktycznych posiadaczy i tych którzy ją nadali, feudałów. Ziemie użytkowali chłopi

ale ciążył na nich obowiązek wobec swojego pana- rycerza, ten zaś z kolei jako wasal

miał obowiązek wobec swojego seniora. Rodzaj tych świadczeń dzielił społeczeństwo

na dwie grupy: lenników (pomoc wojskowa) i chłopów (odrabianie pańszczyzny i

składanie danin).

7. Inwestytura.

Inwestyturze (nadaniu lenna) towarzyszyła uroczysta ceremonia. W przypadku osoby

świeckiej senior wręczał chorągiew lub włócznię, osoba duchowna dostawała pastorał

i pierścień.

8. Hołd.

Uroczysty hołd składany przez wasala seniorowi był ceremonią która określała

związki osobowe. Wasalami nie byli tylko lennicy, ale także nie obdarzeni żadnymi

dobrami rycerze. Hołd wyrażał wzajemność zobowiązań jakie łączyły seniora i

wasala. Wasal przysięgał wierność i podporządkowanie senior zapewnił mu opiekę i

przyjaźń.

9. Więzi wasalne.

namiastki spółdzielni(tzw.Rolniki).Ziemianie i mieszczanie stworzyli Związek Spółek Zarobkowych, a następnie Bank, te rzeczy dawały pieniądze na zakup ziemi i chroniły przed upadłością. Zabur walczył o ograniczenie władzy kościoła katolickiego. Pozbywano się języka polskiego zewsząt. Od 1872 nauczano religii w gimnazjach o języku niemieckim. Zabroniono nauczycielom przynależenia do polskich stowarzyszeń.Władze wyłączyły Księstwo Poznańskie spod ustawy o somorządzie. Na mocy ustaw majowych z 1873r obsadzanie stanowisk kościelnych i nadzór nad seminariami duchownymi przejeły władze państwowe.Ponieważ Kościuł w zaborze pruskim nie podporządkował się tym ustawom, władze odpowiedziały represjami.Wzmagało się szykanowanie ludności polskiej na tle religijnym.Sprawy katolicyzmu i polskości w zaborze pruskim stawały się jednością i wymagały obrony przed germańskim niebezpieczeństwem.Akcja wynaradawiająca spowodowała reakcję w postaci ożywionego polskiego życia Kulturalno-oświatowego.Walka z polakami zaostrzyła się w roku 1886 gdy Reichstag uchwalił ustawę kolonizacyjną.W 1894r. Powstała w Poznaniu Hakata ,czyli Związek dla Popierania Niemczyzny na Kresach Wschodnich.Była to organizacja stawiająca sobie za cel obronę interesów niemieckich w prowincjach wschodnich. Hakata miała silne poparcie rządu , toteż nasilała szykany wobec Polaków.W obronie polskiej mowy i języka powstało w 1894r.Towarzystwo Przyjaciuł Wzajemnego pouczania się i Opieki nad Dziećmi(Warta) towarzystwo skupiało kobiety, którym przewodziła Aniela Tułodziecka .Prowadziło ono walkę o polskość dwoma drogami :tajną i jawną.Gdy władze pruskie wprowadziły naukę w języku niemieckim nawet w szkołach elementarnych ,wówczas (Warcianki) rozpoczęły tajne nauczanie w języku polskim.Inną formą obrony polskości była działalność utworzonego w 1905r. Stowarzyszenia STRAŻ.Organizacja ta przeciwstawiała się Hakacie. Działacze straży Bernard Chrzanowski,Karol Rzepicki,bracia Seydowie i inni, skupiali swoją uwagę na pracy oświatowej i narodowo- politycznej.Pruskie ataki na polski stan posiadania nasiliły się na początku 20 wieku.Zwiększono subwencje na fundusz kolonizacyjny. W 1905r. Komisja Kolonizacyjna dysponowała kwotą przekraczającą 2 mln marek. W 1904r wudane zostało zarządzenie ograniczające pacelacją ziemi, co uderzyło w chłopów.ZABUR AUSTRYJACKI-Federaliści przewodził nimi Franciszek Smolka , wysuwali program usamodzielnienia Galicji.Wywodzili się oni ze środowisk mieszczańsko- liberalnych.Ich zamiarem było uczynienie z Galicji organizmu państwowego powiązanego tylko węzłem federacji z innymi krajami. Kolejna grupa polityków kierowana przez Agenora Gołuchowskiego sądziła, że istnieje realna szansa na uzyskanie autonomi przez Galicję.Dążenia autonomistów poparli konserwatyści z Florianem Ziemiałkowskim na czele. 1866r. Namiestnikiem Gołuchowski (spolszczenie administracji).Na sejmie krajowym we Lwowie zwyciężyła tendencjado ugody.Ugodowcy rzucili chasło spolszczenia oprócz administracji, także szkolnictwa i sądownictwa. Cesarz się na to zgodził gdyż potrzebował poparcia koła polskiego w parlamencie wiedeńskim.W 1871r. Powstała w Krakowie placówka o charakterze naukowym – Akademia Umiejętności.Środowiska patriotyczne związane z irredentą , organizowały wiece i demonstracje pod hasłami wolności i demokracji dla narodu polskiego.Konserwatyści wyrażali pogląd , że spiskowanie – (liberum conspiro)- prowadziło do ciągłego pogarszania położenia narodu i kolejnych powstań.Stawiali przy tym znak równości między (liberum conspiro i liberum veto) ,które w ich opinii zaciążyły fatalnie na losach narodu.W odniesieniu do współczesności sądzili że trzeba pogodzić się z utratą niepodległości i rozpocząć pracę nad wewnętrznym rozwojem kraju, uzyskując od władz w Wiedniu kolejne ustępstwa.Swoje koncepcje konserwatyści zaczeli realizować w Galicji w latach osiemdziesiątych. Ich poglądy wpłynęły także na uformowanie się tzw. Historycznej szkoły krakowskiej(Józef Szujski,Michał Bobrzyński ) Autonomia Galicji ukształtowała się ostatecznie po 1873r. Tj. po bezpośrednich wyborach do Rady Państwa .Na czele instytucji autonomicznych stał sejm, który uchwalał ustawy w dziedzinie kultury ,oświaty i opieki społecznej. Sejm sprawował nadzur nad samorządami powiatowymi i gminnymi. Organem wykonawczym sejmu był Wydział Krajowy.Galicja mimo konserwatywnych rządów skupiała życie narodowe tu rozwijała się kultura polska .Na uczelniach galicyjskich zdobywali wykształcenie póżniejsi politycy i naukowcy tworzący zręby Polski niepodległej po 1918r. Tu takrze Polacy zyskiwali doświadczenie w pracy administracyjnej i parlamentarnej.TRÓJLOJALIZM- W Galicji najsilniej występowały tendencje ugodowe , lojalistyczne wobec władzy zaborców.Ich wyrazicielami była część arystokracji i ziemiaństwa oraz burżuazji.Lojaliści wysuwali hasło rezygnacji z walki o niepodległość narodu proponyjąc program przystosowania się do realnych warunków politycznych. Tendencje tom nazwano trujlojalizmem gdyż występowała w innych zaborach.Wyrazicielem kierunku ugodowego w zaborze ruskim był Zygmunt Wielopolski.W zaborze pruskim tendencje ugodowe były słabe patronował im Janusz Kościelski.