Historia jako nauka, Prezentacje z Historia

Pobierz Historia jako nauka i więcej Prezentacje w PDF z Historia tylko na Docsity! Historia jako nauka Wprowadzenie Przeczytaj Audiobook Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Manifest konstytucyjny (17/30 X 1905), [w:] Grzegorz Chomicki, Leszek Śliwa, Wiek XIX. Teksty źródłowe. Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 2001, s. 128–129. Cytat za: Na podstawie artykułu Historia Rzeszowa, wikipedia.org. Źródło: Janusz Pajewski, Historia powszechna 1871–1918, Warszawa 2003, s. 247. Źródło: Jan Sobczak, Mikołaj II – ostatni car Rosji, Warszawa 2003, s. 311. Źródło: Janusz Pajewski, Historia powszechna 1871–1918, Warszawa 2003, s. 246–247. Historia pojmowana jest w dwóch znaczeniach – jako dzieje cywilizacji i jako nauka. Ta pierwsza narodziła się wraz z powstaniem pisma. Wydarzenia wcześniejsze to prehistoria. Badaniem przeszłości przodków zajmowano się już w starożytności, a dziś historia to ważna dyscyplina naukowa. Historia ludzkości wciąż przeciez trwa... Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Twoje cele Wyjaśnisz, czym różni się historia od prehistorii. Wymienisz nazwy epok historycznych. Wskażesz, jakie wydarzenia zostały uznane za najważniejsze w dziejach i posłużyły do podziału historii na epoki. Określisz, jakiego typu wydarzenia służą jako cezury. Panorama średniowiecznej fortyfikacji Carcassonne we Francji. Źródło: Chensiyuan, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0. Historia jako nauka czytamy opowieść o przeszłości napisaną zgodnie z regułami naukowymi, to mamy do czynienia z opracowaniem historycznym. Należy ono do ogromnego zbioru naukowych prac historycznych, nazywanego historiografią. Historia to również nazwa przedmiotu szkolnego; z kolei w znaczeniu kierunku na uniwersytecie to dziedzina wiedzy, nauka. Ma ona swoje metody badania przeszłości i zasady, według których ją opisuje. Dlatego nie każda opowieść o minionych wydarzeniach jest pracą naukową i nie każda należy do historiografii. Podział na epoki Od czasu wynalezienia pisma do współczesności upłynęło kilka tysięcy lat. W tym okresie miały miejsce przełomowe wydarzenia, które wpłynęły na losy poszczególnych państw, kontynentów, a także świata. Posłużyły one historykom do dokonania periodyzacji - podziału historii na epoki. Cechą charakterystyczną danej epoki są podobne zjawiska, które przebiegały na dużych obszarach. Epoki te następują po sobie chronologicznie, czyli w kolejności następowania jednej po drugiej. Najstarszą epoką jest starożytność, po niej nastąpiło średniowiecze, następnie nowożytność i okres nazywany w historii powszechnej XIX wiekiem, a w historii Polski - epoką rozbiorową. Ostatnią epoką, trwającą do dziś, są dzieje najnowsze. Prace starożytnych historyków, jak np. o „Wojnie peloponeskiej" Tukidydesa (ok. 460 - ok. 400 p.n.e.), należą do historiografii. Na zdjęciu fragment rękopisu „Wojny peloponeskiej" z I w. n.e. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Cezury w historii powszechnej Starożytność, jako pierwsza epoka historyczna zaczęła się wraz z wynalezieniem pisma ok. 3500 p.n.e. Za jej koniec przyjęto upadek cesarstwa rzymskiego na zachodzie w 476 n.e. Zaczęło się wówczas średniowiecze. Najczęściej uznaje się, że trwało ono do odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba w 1492 r. Niekiedy przyjmuje się, że wydarzeniem kończącym średniowiecze było wynalezienie druku przez Gutenberga w 1450 r., upadek cesarstwa rzymskiego na wschodzie, czyli Cesarstwa Bizantyjskiego, w 1453 r., albo wystąpienie Marcina Lutra w 1517 r., które doprowadziło do reformacji i powstania kościoła protestanckiego. Za koniec epoki nowożytnej kraje należące do zachodniego kręgu kulturowego przyjmują rok 1789, w którym wybuchła rewolucja francuska. W jej wyniku monarchia absolutna we Francji Dla różnych krajów i narodów w tym samym czasie charakterystyczne były różne wydarzenia i zjawiska. Symboliczną ilustracją dla części ziem polskich w latach 60. XIX w. jest obraz powstańców styczniowych... Źródło: Artur Groger, Polonia, IV. Bitwa, Wikimedia Commons, domena publiczna. Jan Gutenberg - ur. ok. 1400, zm. 3 lutego 1468,niemiecki mincerz i specjalista od obróbki metali, wynalazca druku i pionier drukarstwa. Jak myślisz, dlaczego wynalezienie druku jest podawane jako jedna z cezur średniowiecza? Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.  została zastąpiona konstytucyjną. Źródłem władzy już nie był król, lecz naród. Wydarzenia, które zaczęły się we Francji, doprowadziły do zmian w całej Europie. Jan Gutenberg wpadł na pomysł, aby odlewać czcionki z metalu, tworzyć z nich matryce całych stron i wielokrotnie je odbijać na papierze w prasie drukarskiej. Jego dokonanie wywołało ogromne przemiany . Książki potaniały i stały się szerzej dostępne. Powielano też ulotki. Drukarze odpowiadając na zapotrzebowanie rynku drukowali nie tylko po łacinie, ale i w językach narodowych. Druk bardzo przyspieszył rozpowszechnianie poglądów i osiągnięć naukowych oraz kształtowania się świadomości narodowej. Źródło: Aodhdubh, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 2.5. W roku 1789 zaczął się tzw. długi wiek XIX, trwający do wybuchu I wojny światowej w 1914 r. Od tego momentu do dziś trwa epoka nazywana  w historii powszechnej dziejami najnowszymi (historią najnowszą). Niekiedy określa się ją także współczesnością. (gr. periodos - okres, cykl) podział na okresy, fazy; w historii oznacza m.in. podział na epoki prehistoria okres dziejów ludzkości od czasów pojawienia się człowieka do powstania pierwszych źródeł pisanych; także: nauka zajmująca się badaniem tego okresu Słowa kluczowe prehistoria, historia, historiografia, epoka, chronologia, periodyzacja Bibliografia: N. Davies, Europa. Rozprawa historyka z historią, przekł. Elżbieta Tabakowska, Kraków 2006. J. Le Goff, Długie średniowiecze, przekł. Maria Żurowska, Warszawa 2007. J. Topolski, Wprowadzenie do historii, Poznań 2009. W. Werner, Wprowadzenie do historii, Warszawa 2012. definicja na podstawie Internetowego Słownika PWN Audiobook Polecenie 1 Czym kierują się historycy wybierając określone wydarzenia za przełomowe, wyznaczające koniec jednej i początek drugiej epoki? Jak zmienia się postrzeganie wcześniejszych epok? Odpowiedź znajdziesz w audiobooku. Zapoznaj się z audiobookiem, a następnie wykonaj kolejne polecenia. Audiobook można wysłuchać pod adresem: hps://zpe.gov.pl/b/PBI1VVn9s Historycy zgodnie przyjmują, że pierwsza epoka historyczna - starożytność - zaczęła się wraz z wynalezieniem pisma ok. 3500 tys. lat p.n.e. Gdy stało się możliwe utrwalanie informacji i przekazywanie ich, przyspieszył rozwój gospodarczy, kulturalny i społeczny ludzkości. Spośród wielu istniejących w starożytności państw szczególne znaczenie miało Imperium Rzymskie. Podporządkowało ono sobie ogromne obszary w Europie, zachodniej Azji i Afryce Północnej. Korzystało z dorobku istniejących tam krajów oraz rozprzestrzeniało własne osiągnięcia. Zbudowało własną cywilizację. Jej kres nastąpił w V w n.e. w wyniku najazdów Germanów. Obalenie ostatniego cesarza Romulusa Augustulusa w 476 r. przez germańskiego wodza Odoakra uznano za wydarzenie zamykające epokę starożytną. Zaczęło się średniowiecze. Poziom cywilizacyjny Rzymu ogromnie przewyższał nowo powstałe państwa założone przez Germanów. Z dorobku poprzedników korzystali oni w niewielkim stopniu. Na Forum Romanum wyrosła trawa i pasły się tam zwierzęta. Współczesny brytyjski historyk Norman Davies w książce pt. Europa. Rozprawa historyka z historią wyjaśnił, kiedy pojawiła się nazwa średniowiecze i jak ją rozumiano: „W XV wieku uczeni epoki renesansu zaczęli mówić o »wiekach średnich« w odniesieniu do interwału, jaki dzielił upadek epoki starożytnej od odrodzenia kultury klasycznej w ich własnych czasach. Z ich punktu widzenia świat starożytny był synonimem wysokiej cywilizacji, podczas gdy wieki średnie oznaczały staczanie się ku barbarzyństwu, prowincjonalizmowi i religijnej bigoterii. W epoce oświecenia, kiedy otwarcie wychwalano cnoty ludzkiego umysłu, stawiając je ponad cnotą wiary religijnej, »średniowieczność« stała się synonimem obskurantyzmu i zacofania." W XIX w. pojawiła się fascynacja średniowieczem. Jedni zwracali uwagę na jej tajemniczość, inni na jej chrześcijański charakter. Współcześnie średniowiecze nie jest postrzegane w tak negatywny sposób jak w czasach nowożytnych, ale nie jest też idealizowane. Wybitny francuski badacz tej epoki Jacques Le Goff podkreślał, że „Owo długie średniowiecze nie jest ani mroczne, jakim chcieli je widzieć humaniści i ludzie oświecenia, ani pozłacane, jakim wyobrażali je sobie romantycy i katolicy w XIX wieku. Jak każdy okres historii składa się ze światła i cieni, lecz ja, chcąc się sprzeciwić pogardzie dla Dark Ages, zawsze podkreślałem udział światła i myśli twórczej średniowiecza, który był wielki i stał się podstawą kształtowania przyszłości. Jak to wyraźnie dzisiaj widać, budująca się Europa wyłania się ze średniowiecza, z jego świetlistych ideałów i owocujących w przyszłości dokonań. Sztuka gotycka, która była nazwana »barbarzyńską«, jest sztuką światła." Zmiany w postrzeganiu wcześniejszych czasów są naturalne. Mówi się, że każda generacja na nowo pisze historię. Historycy zajmują się kwestiami dotąd pomijanymi, opisują je z innej perspektywy, stosują nowe podejścia badawcze. Pomimo tego podział na epoki pozostaje trwały. Pomaga on w umiejscawianiu wydarzeń w określonej przestrzeni czasowej. Informacja, że budowę pierwszego stałego mostu w Warszawie ukończono w 1573 r. pozwala nam umieścić ten fakt w określonej epoce i realiach. Wyjątkowe znaczenie przełomowych wydarzeń nie jest kwestionowane, choć w zależności od punktu widzenia gospodarczego, społecznego, politycznego lub ustrojowego można by zaproponować inne cezury. Za koniec średniowiecza w Polsce uznaje się rok 1505, w którym złożony przede wszystkim ze szlachty sejm stał się najwyższą władzą ustawodawczą w państwie. O wyborze tej daty przez historyków zadecydował czynnik społeczno-ustrojowy. Biorąc pod uwagę wyłącznie czynnik ustrojowy można by za koniec średniowiecza uznać powstanie parlamentu w 1493 r., a wyłącznie czynnik polityczny --- zwycięstwo nad krzyżakami i podpisanie drugiego pokoju toruńskiego w 1466 r. Natomiast kryterium gospodarczo-społeczne wskazuje na rok 1454 i przywilej w Nieszawie, który wzmacniał pozycję ekonomiczną szlachty kosztem mieszczan i chłopów. Bez względu na przyjmowane kryterium dla mniejszych obszarów proponowane cezury nie są zbyt odległe od siebie. Problem narasta, gdy historyk chce opisać duży obszar, wykraczający niekiedy poza jeden kontynent. Nie sposób znaleźć zbliżoną datę kończącą średniowiecze w Europie i np. Ameryce. Państwa na tych kontynentach rozwijały się odmiennie. Historyk Jerzy Topolski podkreślał: „Im bardziej wszechstronna jest narracja, tzn. im większe terytorium obejmuje i większego odcinka czasu dotyczy, tym trudniejsze jest znalezienie takich faktów, które dzieliłyby historię, a zarazem odzwierciedlałyby ową przestrzenną i chronologiczną rozległość narracji. W Ćwiczenie 3 Przyporządkuj do nazwy epoki jej charakterystyczną cechę. starożytność epoka, w której powstały pierwsze państwa. Powstanie państw umożliwiło m.in. organizację pracy ludzi, dzięki któremu stało się możliwe wznoszenie potężnych budowli nowożytność epoka naznaczona dwiema krwawymi wojnami światowymi oraz cechująca się rozwojem przywilejów socjalnych (przede wszystkim w Europie) i postępem technologicznym średniowiecze epoka, w której państwa europejskie kolonizowały Nowy Świat (Amerykę) i tworzyły imperia, a na starym kontynencie rozwijał się protestantyzm dzieje najnowsze epoka, w której Europę łączyło wyznawanie religii chrześcijańskiej oraz posługiwanie się przez elity jednym językiem, łaciną. XIX wiek epoka odkryć i wynalazków, narodzin nowych ideologii oraz rozwoju świadomości narodowej 輸 Ćwiczenie 4 W poniższej tabeli użyto słowa „historia” w różnych znaczeniach. Uzupełnij ją. dzieje, narracja historyczna, wydarzenie, to co się wydarza; zmiany zachodzące w czasie, jakakolwiek opowieść, opowieść o wydarzeniach na świecie (zmianach) sporządzona na podstawie badań, według reguł akceptowanych w ramach nauk humanistycznych, Historia ssaków zaczyna się w erze mezozoicznej., Po matematyce mamy historię. Po maturze idę na historię. Studiowałem historię we Wrocławiu. Słowo „historia” w różnych znaczeniach Wyjaśnienie Przykłady użycia dzieje wydarzenie, to co się wydarza; zmiany zachodzące w czasie Historia ssaków zaczyna się w erze mezozoicznej. jakakolwiek opowieść narracja historyczna opowieść o wydarzeniach na świecie (zmianach) sporządzona na podstawie badań, według reguł akceptowanych w ramach nauk humanistycznych Po matematyce mamy historię. Po maturze idę na historię. Studiowałem historię we Wrocławiu. Na podstawie: Wiktor Werner, Wprowadzenie do historii, Warszawa 2012, s. 14. 醙 Ćwiczenie 5 Uzupełnij tekst. Historia dzieli się na . Rozdzielają je przełomowe wydarzenia nazywane . podawane są od najstarszej do najmłodszej, czyli w kolejności . Zabieg polegający na podziale dłuższego okresu na krótsze nazywany jest . 醙 Ćwiczenie 8 Na podstawie podanej informacji zaproponuj cztery wydarzenia z historii Rzeszowa, które można uznać za cezury w historii miasta. W 2013 r. Muzeum Dobranocek w Rzeszowie przeniosło się do nowej siedziby w budynku Teatru "Maska" Źródło: Mateusz Opasiński, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0. Osada na terenie dzisiejszego Rzeszowa powstała w XI-XII w. Gród przyłączył do Polski król Kazimierz Wielki i nadał mu prawa miejskie w 1354 r. Umożliwiło to rozwój gospodarczy miastu. W XV w. Rzeszów spłonął, ale został odbudowany i rozwijał się jako ośrodek handlowy, w którym przecinały się szlaki lądowe i wodne. W 1591 r. wybudowano ratusz. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. miasto znalazło się w zaborze austriackim. W 1858 r. doprowadzono do Rzeszowa linię kolejową z Krakowa, a w 1861 r. wybudowano linię do Lwowa. Od 1918 r. miasto ponownie znajdowało sie w granicach Polski. W 1936 r. zbudowano w mieście wodociągi. W latach 1923–33 w Rzeszowie i okolicy wybuchały strajki robotnicze i chłopskie. Po włączeniu miasta do Centralnego Okręgu Przemysłowego i wybudowaniu Wytwórni Silników w 1937 r. nastąpiło ożywienie gospodarcze. W latach 1939-1945 Rzeszów był pod okupacja niemiecką. Po 1945 stał się “ 難 siedzibą województwa. W latach 1950–92 liczba ludności wzrosła ponad 5 razy. W 2005 r. otwarto pierwsze regularne międzynarodowe połączenie lotnicze (do Londynu). Cytat za: Na podstawie artykułu Historia Rzeszowa, wikipedia.org. 1 2 3 4 Ćwiczenie 9 Wyznacz cezury w historii twojej miejscowości (lub innej wybranej). Uzasadnij wybór. 難 Dla nauczyciela Autor: Martyna Wojtowicz Przedmiot: Historia Temat: Historia jako nauka Grupa docelowa: Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe Zakres podstawowy I. Historia jako nauka. Uczeń: 1) definiuje podstawowe pojęcia (prehistoria, historia, historiografia, źródło historyczne); 2) rozpoznaje rodzaje źródeł historycznych; 3) przedstawia periodyzację dziejów powszechnych i ojczystych. Treści nauczania - wymagania szczegółowe Zakres podstawowy I. Historia jako nauka. Uczeń: 1) definiuje podstawowe pojęcia (prehistoria, historia, historiografia, źródło historyczne); 3) przedstawia periodyzację dziejów powszechnych i ojczystych. Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie. Cele operacyjne: Uczeń: wyjaśnia znaczenie takich terminów jak historia, historiografia, cezura, epoka. nazywa i opisuje epoki historyczne. podaje, jakie wydarzenia zostały uznane za najważniejsze w dziejach i posłużyły do podziału historii na epoki. Strategie nauczania: