Historia literatury włoskiej 2 semestr - „Boska komedia”, Notatki z Filologia włoska

Pobierz Historia literatury włoskiej 2 semestr - „Boska komedia” i więcej Notatki w PDF z Filologia włoska tylko na Docsity! Piekło „Pieśń I”: „Pieśń 1” „Piekła” w „Boskiej komedii” Dantego Alighieri jest wprowadzeniem do całego poematu. Zaczyna się słowami „W życia wędrówce, na połowie czasu” – jest to nawiązanie do biblijnej historii, w której Izajasz opowiada o Ezechiaszu, który zgrzeszył przeciwko Bogu i prosi Go o przedłużenie mu życia. Dante, będący w wieku średnim (nawiązanie do „Psalmu 10”, wg którego ludzkie życie trwa 70 lat), znajduje się w ciemnym lesie, symbolizującym grzechy i duchowe zagubienie. Pojawia się dużo określeń na las, wzbudza on przerażenie Dantego, jest pełen goryczy. Próbuje uciec z lasu. Widzi wzgórze otoczone promieniami słońca, uspokaja się i zaczyna się wspinać w jego stronę. Słońce może symbolizować tutaj Boga, który prowadzi człowieka prawą drogą. Spotyka trzy groźne bestie: panterę (rozwiązłość), lwa (pycha) i wilczycę (chciwość), które blokują mu drogę. Dante jest spychany w stronę przepaści. Zrozpaczony, spotyka ducha Wergiliusza, wielkiego rzymskiego poety. Błaga go o litość („Misere di me” – zwrot Dawida do Boga – nawiązanie do Biblii). Wergiliusz przedstawia się, jego styl przypomina epitafia. Wergiliusz na początku uważa, że Dante sam powinien rozpocząć wędrówkę, robi mu wyrzuty, że nie pielęgnował cnót moralnych, nie rozumie jego sytuacji. Pojawia się symboliczna postać charta (może być to wysłannik boży, reformator religijny, a nawet Bóg). Wymienione są też przymioty Trójcy Świętej (?). Później jednak Wergiliusz, wzruszony rozpaczą Dantego oferuje mu pomoc i prowadzenie przez piekło i czyściec, aby ostatecznie mógł dotrzeć do niebiańskiego raju, gdzie czeka na niego Beatrycze. Ten fragment podkreśla motyw duchowej podróży i konieczność przejścia przez cierpienie, aby osiągnąć zbawienie (zarysowanie tematu całego poematu). „Pieśń II” (styl wysoki): „Pieśń 2” „Piekła” w „Boskiej komedii” Dantego Alighieri kontynuuje wprowadzenie do duchowej podróży bohatera. Dante wyraża wątpliwości i lęki przed wyruszeniem w podróż przez piekło. Przygotowuje się na walkę z własnymi słabościami oraz z litością. Zastanawia się, czy jest godzien takiej drogi, porównując się do Eneasza i świętego Pawła, którzy również podróżowali do zaświatów. Wg Dantego misją Eneasza było podłożenie fundamentów pod instytucję Kościoła, a misją św. Pawła (został wzięty do 3-go nieba) danie świadectwa, że Raj istnieje. Dante ma być nowym Eneaszem i nowym Pawłem, lecz boi się, że jego wędrówka może być niezgodna z planami boskimi. Wergiliusz uspokaja go, mówiąc, że podróż została zainspirowana przez Beatrycze, która obserwuje Dantego z nieba i martwi się o jego zbawienie. Beatrycze zeszła do Limbo, by porozmawiać z Wergiliuszem. Buduje jego zaufanie wychwalając go i mówiąc, że wstawi się za nim u Boga. Jest przedstawiona jako „donna angelicata”. Beatrycze została poproszona o pomoc przez świętą Łucję, a ta z kolei przez Matkę Boską. Upewniony o boskim wsparciu, Dante zgadza się podjąć wyprawę pod przewodnictwem Wergiliusza. Ta pieśń ukazuje temat łaski boskiej oraz wsparcia duchowego w obliczu trudności. „Pieśń III”: Jest przerwą w narracji. Dante i Wergiliusz docierają do bram piekła, na których widnieje napis (możliwe, że był inspirowany Eneidą) informujący, że miejsce to zostało stworzone przez sprawiedliwość boską (są wymienione przymioty Trójcy Świętej) i nie ma z niego powrotu. Słowa widniejące na bramie (“Przeze mnie droga…”) są peryfrazą na piekło i podkreślają nieodwracalność cierpienia w piekle, gradatio (“miasto utrapienia”... “wiekuiste męki”... “naród zatracenia”). Brama jest otwarta, bo Chrystus zniszczył ją, kiedy zszedł do piekła. Dante jest przerażony, Wergiliusz go uspokaja, mówi, żeby się nie bał i oczyścił serce. Mówi, że w piekle cierpią ci, którzy zatracili prawdę (c’hanno perduto il ben de l’intelletto). Wergiliusz wprowadza Dantego do piekła. Po przejściu przez bramę wchodzą do Przedpiekla. Słyszą ogromny lament, płacz (gradacja).Spotykają tam dusze tych, którzy za życia nie podjęli żadnych decyzji ani nie popełnili żadnych znaczących czynów – są to tzw. obojętni (neutralni ludzie, aniołowie, którzy nie opowiedzieli się po żadnej ze stron podczas buntu Lucyfera). Dusze te są skazane na wieczne bieganie za sztandarem, nie mając chwili wytchnienia, jednocześnie są kąsane przez osy i muchy. Dante dostrzega również postać, którą Wergiliusz identyfikuje jako Papieża Celestyna V, który zrezygnował z urzędu. Następnie bohaterowie dochodzą do rzeki Acheront, gdzie Charon (przedstawiony jako demon), przewoźnik dusz, niechętnie zgadza się przewieźć Dantego na drugi brzeg po interwencji Wergiliusza. Dusze czekające na przewiezienie spieszą się, by poznać swój wyrok, przeklinają wszystkich (polisyntedion - wyliczenie bluźnierstw). Pieśń kończy się, gdy ziemia zaczyna się trząść, a Dante traci przytomność z przerażenia. Ta pieśń przedstawia obraz pierwszych kręgów piekielnych, podkreślając motyw wiecznego cierpienia oraz sprawiedliwości boskiej. “Pieśń V” (styl bardzo wysoki): „Pieśń V” „Piekła” Dantego Alighieri opisuje drugi krąg piekła, gdzie przebywają dusze ludzi, którzy zgrzeszyli zmysłowością. Dante i Wergiliusz wchodzą do tego kręgu i spotykają Minosa (postać zwierzęca, demoniczna), sędziego piekielnego, który wskazuje duszom ich miejsce w piekle, owijając się wokół siebie odpowiednią liczbę razy. Minos zwraca się do Dantego i mówi mu, by uważał, komu ufa (chodzi mu o to, że to, co opisał Wergiliusz jako wizję zaświatów nie jest prawdziwe). W drugim kręgu panuje wieczna burza, która miota duszami potępionych za grzechy cielesne.Dusze są strącane w otchłań, szczególnie bluźnią przeciwko Bogu przy ruinie (przypomina im to o Chrystusie, bo gdy zszedł on do piekła to ziemia alegorią lotu duszy ku najwyższym prawdom, ale bez żadnego przewodnika (łaski bożej). Podróż Ulissesa jest też metaforą błądzeń awerroistów, którzy wierzyli, że mogą osiągnąć szczęście siłą własnego rozumu. Ulisses to alter-ego Dantego, ponieważ po śmierci Beatrycze Dante był zafascynowany filozofią Awerroesa. Ulisses prezentuje postawę awerroistyczną (curiositas cognoscenti), wg której ciekawość poznawcza jest celem samym w sobie. Postawa ta wiąże się z winą. Podróż Dantego ma charakter wertykalny.] (wychodząc z piekła, kierują się ku górze), a Ulissesa horyzontalny (brak wzniesienia duchowego). Czyściec “Pieśń I”: W „Pieśni 1” „Czyśćca” Dantego Alighieri, Dante i Wergiliusz wydostają się z piekła i docierają do podnóża Góry Czyśćcowej. Wejście na plażę ma miejsce we Wielkanoc, tuż przed wschodem słońca. Metafora żeglugi morskiej jest metaforą twórczości poetyckiej - jego poezja będzie miała inny charakter niż w piekle. Dante, mówiąc, że zamierza napisać pieśń o czyśccu zwraca się do muz, szczególnie Kaliope, która ukarała córki króla Pierosa, które wyzwały ją na pojedynek, zamieniając je w sroki. Po wyjściu z ciemności piekła, witają ich jasne gwiazdy ( 4 gwiazdy, widoczne tylko przez pierwszych ludzi, sens realistyczny: krzyż południa, sens alegoryczny: 4 cnoty kardynalne) na porannym niebie o kolorze szafiru (symbol oczyszczenia dusz), symbolizujące odnowę duchową i nadzieję. Gwiazdy są niewidoczne z półkuli północnej,ponieważ ludzkość wraz z grzechem pierworodnym utraciła pewne cnoty raz na zawsze. Na brzegu Dante i Wergiliusz spotykają Katona z Utiki, strażnika Czyśćca (był obrońcą republiki i popełnił samobójstwo w imię wyższych wartości, na znak sprzeciwu, że władzę objął Juliusz Cezar). Katon jest określony jako “veglio solo” (samotny starzec, kalka ze starofrancuskiego). Katon, uosabiający wolność i cnotę (postać wyidealizowana), pyta ich, kim są i jak udało im się wydostać z piekła. Wergiliusz tłumaczy, że ich podróż została nakazana przez niebiosa, aby Dante mógł osiągnąć duchowe oczyszczenie. Podaje 3 argumenty: ★ został posłany przez Beatrycze ★ Dante szuka wolności moralnej ★ wspomina Marcję (żonę Katona), która przebywa w Limbo i chce, by Katon wziął ją do siebie (do czyśśca), mówi, że będzie ją wysławiał i wstawi się za nią Katon przyjmuje argumenty Wergiliusza oprócz tego o Marcji (mówi, że Marcja przebywa w Limbo z woli Boga, a wyroków boskich nie można zmienić). Katon każe Wergiliuszowi umyć twarz Dantego wodą z morza i przepasać go trzciną, co symbolizuje pokorę i gotowość do oczyszczenia, a także 2-gi chrzest i przymierze z Bogiem. Źródłem mogła być tutaj “Eneida”, gdy Eneasz obmył się po wyjściu z Tartaru. Kiedy Wergiliusz zerwał gałązkę, ona odrosła (źródło: “Eneida” - zanim Eneasz wszedł do Tartaru, zerwał złotą gałązkę, która też odrosła). Sens alegoryczny odrastającej gałązki - dobra duchowe są niewyczerpanym bogactwem. Gdy wykonują te czynności, są gotowi na dalszą podróż w górę Czyśćca. W tercynie 130-132 mamy aluzję do Ulissesa (można poznać po podobnych rymach).Koniec ma atmosferę cudowności i radosnego zachwytu. „Pieśń 1” wprowadza temat odkupienia i odnowy duchowej. Przejście z piekła do czyśćca oznacza przejście od rozpaczy do nadziei i przygotowanie do duchowego wzrostu. Raj “Pieśń I”: W „Pieśni 1” „Raju” Dantego Alighieri, Dante, teraz prowadzony przez Beatrycze, przygotowuje się do wejścia do niebiańskich sfer. Wszechświat jest świadectwem chwały Boga, a światło jest wyrazem natury Boga. 9-ta sfera wprowadza w ruch inne sfery, z niej pochodzi światło, które oświetla Ziemię. Dante wyraża dumę z przeżycia wizji nieba, lecz wie, że nie może oddać jej w pełni. Stara się opisać to co widział, mimo, że nie może tego zapamiętać. Pieśń zaczyna się inwokacją do Apollina, boga poezji, prosząc o wsparcie w opisywaniu niebiańskich doświadczeń, ponieważ Dante staje przed zadaniem opisania czegoś, co wykracza poza ludzkie możliwości. Inwokacja jest odwołaniem do mitu, w którym Apollo ukarał Marsjasza, który wyzwał go na pojedynek, obdzierając go ze skóry. Obdarcie ze skóry może symbolizować tutaj przygotowanie miejsca dla człowieka odnowionego wewnętrznie. Dante prosi Apollina o takie natchnienie poetyckie, jakie towarzyszyło mu w starciu z Marsjaszem. Jest to też ostrzeżenie, by Dante nie zdawał się tylko na własne siły, ale na moc Apollina (Chrystusa). Apollo jawi się jako figura triumfującego Chrystusa. W swojej apostrofie wspomina “naczynie” (passus z “Dziejów apostolskich, by św.Paweł stał się naczyniem wybranym). Dante mówi, że pragnie sięgnąć po wieniec laurowy, mimo że bardzo rzadko zdarza się to ludziom. Następnie Beatrycze ukazuje się Dantemu w mistycznej kontemplacji, ma wzrok utkwiony w słońcu, Dante razem z nią patrzy na słońce, a później na twarz Beatrycze. Dante i Beatrycze unoszą się w górę, ku sferom niebiańskim, opuszczając Ziemię. Przekraczają sferę ognia. Dante czuje przemianę w swoim ciele i umyśle. To przeczłowieczenie (“transumanar”), czyli osiągnięcie stanu duchowego, w którym nie podlega się ludzkim ograniczeniom. Żeby wyjaśnić, na czym polega przeczłowiecenie, porównuje się do Glaukosa (Był rybakiem, wyrzucał ryby, które złowił na brzeg, a one ożywały. Glaukos uznał, że to za sprawą trawy, na której leżały i sam jej spróbował, przez co sam przemienił się w morskie bóstwo). Beatrycze udziela Dantemu wyjaśnień (mistyka i scholastyka uzupełniają się wzajemnie). Tłumaczy mu, że wznoszą się, ponieważ jest to naturalne dla duszy wyzwolonej spod grzechu. Na wątpliwość Dantego jak unoszą się z ciężkim ciałem Beatrycze zaczyna wykładać porządek naturalny świata (istotą świata jest harmonia, każda rzecz stworzona przez Boga jest obdarzona instynktem naturalnym, który popycha ją w kierunku danej rzeczy. Człowiek posiada 2 główne cechy - intelekt i miłość, a jego naturalnym dążeniem jest Empireum). Niekiedy człowiek buntuje się przeciwko temu, ale ma do tego prawo, bo ma wolną wolę. „Pieśń 1” „Raju” jest wprowadzeniem do duchowej podróży przez niebo. Tematy obejmują transcendencję, boskie światło i harmonię, a także przygotowanie Dantego do spotkania z błogosławionymi duszami w różnych sferach niebiańskich. Streszczenia dodatkowe Piekło “Pieśń X”: W „Pieśni 10” „Piekła” Dantego Alighieri, Dante i Wergiliusz znajdują się w szóstym kręgu piekła, gdzie karane są dusze heretyków. W szczególności odwiedzają nekropolię, gdzie heretycy są uwięzieni w płonących grobowcach. Podczas swojej wędrówki, Dante i Wergiliusz spotykają Farinatę degli Uberti, wielkiego lidera politycznego ze stronnictwa gibelinów, oraz Cavalcante de' Cavalcanti, ojca Dantego przyjaciela, Guido Cavalcantiego. Farinata i Dante wdają się w rozmowę, w której Farinata przepowiada Dantemu wygnanie z Florencji. Farinata pyta również o polityczne losy swojej rodziny i wspomina o dawnych walkach między gwelfami a gibelinami. Cavalcante, z kolei, jest zaniepokojony losem swojego syna Guido i pyta Dantego, dlaczego Guido nie jest z nim. Dante nieświadomie sugeruje, że Guido może już nie żyć, co wprawia Cavalcante w rozpacz. „Pieśń 10” koncentruje się na tematach politycznych konfliktów, lojalności rodzinnych oraz na ograniczonej wiedzy dusz piekielnych o teraźniejszości i przyszłości, które mogą jedynie przewidywać lub pamiętać przeszłość. Ukazuje także tragizm heretyków, skazanych na wieczność w płomieniach za swoje przekonania. ”Pieśń XXVII”: „Pieśń XXVII” Piekła Dantego z „Boskiej Komedii” opisuje ósmy krąg piekła, czyli osiemnastą kantynę, gdzie znajdują się oszuści i fałszerze. W tej pieśni Dante i Wergiliusz spotykają Guido da Montefeltro, byłego kondotiera i przywódcę wojskowego, który opowiada im swoją historię. Guido wyznaje, że został skazany na piekło z powodu swoich oszustw i intryg politycznych. Opowiada, jak pod wpływem papieża Bonifacego VIII, który obiecał mu przebaczenie, zgodził się na jeszcze jedno fałszywe doradztwo. Pod koniec życia jednak nawrócił się i wstąpił do zakonu franciszkanów. Po jego duszę przybyli św.Franciszek i diabeł. Diabeł zabrał jego duszę do piekła, ponieważ przebaczenie było nieważne z powodu jego nieodwołalnej zdrady