Historia myśli ekonomicznej: omówienie przekrojowe, Prezentacje z Storia Del Pensiero Economico

Pobierz Historia myśli ekonomicznej: omówienie przekrojowe i więcej Prezentacje w PDF z Storia Del Pensiero Economico tylko na Docsity! Historia Myśli Ekonomicznej Jeremy Bentham George Bernard Shaw • Natura poddała człowieka władzy dwóch przemożnych panów: przykrości i przyjemności. Oni to zarówno wskazują nam, co powinniśmy robić, jak i decydują o tym, co robimy.(…) Oni to rządzą wszystkim, co robimy, co mówimy, co myslimy. • Ekonomia to sztuka wydobywania z życia jak się da najwięcej. 5Evolution of Modern Economics Ekonomia klasyczna Ekonomia neoklasyczna Ekonomia keynesowska Synteza neoklasyczna, Nowa ekonomia neoklasyczna Rozwój nurtu głównego a nurty opozycyjne XIX wiek XX wiek XX/XXI wiek socjalizm Karol Marks Marksizm Szkoła historyczna Instytucjonalizm Współczesna ekonomia opozycyjna Neoinstytucjonalizm, Nowa ekonomia instytucjonalna XVIII wiek XIX wiek XX wiek Przełom XX i XXI wieku Nazwa i zakres Filozofia moralna (człowiek, instytucje, społeczeństwo, etyka, gospodarka, państwo). Ekonomia polityczna (człowiek, społeczeństwo, państwo, rynek) Ekonomika (producent, konsument, rynek) Nowa ekonomia polityczna Problemy i metody: Rola państwa; Natura człowieka; Rynek (czyli wolność gospodarcza i polityczna); Dedukcja i indukcja; (logika i matematyka a historia); Indywidualizm metodologiczny a holizm; Ekonomia a nauki społeczne (Ekspansja i poddawanie się wpływom) Podręczniki z HME • Wacław Stankiewicz; Historia myśli ekonomicznej; PWE (liczne wydania w ostatnich kilkunastu latach) • Harry Landreth, David C. Colander; HME; PWN (1998, 2005) • Mieczysław Nasiłowski; Zarys historii myśli ekonomicznej; Wydawnictwo Key Text 2003 • Ryszard Bartkowiak HME; PWE 2003 • Mark Blaug Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne; PWN 1994 • John Kenneth Galbraith; Ekonomia w perspektywie. Krytyka historyczna PWE 1991 (były jeszcze ostatnio wydania) • Mark Skousen; Narodziny współczesnej ekonomii. Żywoty i idee wielkich myślicieli; Fijorpublishing 2012 Merkantylizm - etapy rozwoju • 1. Bulionizm (XVI wiek) • 2. Merkantylizm (XVII wiek) • 3. Colbertyzm (XVII wiek) • 4. Poprzednicy ekonomii klasycznej (pierwsza połowa XVIII wieku) Merkantylizm - zróżnicowanie narodowe • Merkantylizm hiszpański • Merkantylizm brytyjski • Merkantylizm francuski • Merkantylizm niemiecki • Merkantylizm włoski Merkantylizm wiodące tematy • Pieniądz i jego rola w gospodarce • Dodatni bilans handlu zagranicznego • Dominująca rola państwa w gospodarce A. Smith „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” – 1776 r. • „Różny stopień wzrostu bogactwa w różnych wiekach i u różnych narodów przyczynił się do powstania odmiennych systemów ekonomii politycznej w kwestii bogacenia się ludności: „systemu handlowego” czyli merkantylistycznego oraz systemu rolniczego” • „Merkantylizm jest niczym innym jak zlepkiem protekcjonistycznych iluzji narzuconych przekupnemu parlamentowi przez naszych kupców i przemysłowców a zakorzenionych w popularnym mniemaniu że bogactwo zawiera się w pieniądzu” Niemiecka szkoła historyczna Gustaw Schmoller – druga połowa XIX wieku • Merkantylizm był racjonalny bo proponował właściwe środki do osiągnięcia pożądanych celów. Celami tymi była autarkia i ekspansja władzy państwowej. Obrona jest ważniejsza od dostatku a interesy poszczególnych państw są antagonistyczne. Potęga państwa była celem polityki merkantylistów. J. M. Keynes „Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza” 1936 • Merkantylizm to intuicyjne rozpoznanie związku między obfitością pieniądza a niskimi stopami procentowymi. W całej historii ludzkości chronicznie występuje tendencja do tego aby skłonność do oszczędzania przewyższała skłonność do inwestowania. Merkantyliści uznali za problem kluczowy dla gospodarki: słabą skłonność do inwestowania. Kiedy bezpośrednie inwestycje publiczne i polityka pieniężna nie wchodzą w grę, to tak jak było w tamtych czasach, najlepszym co można było uczynić to pobudzanie inflacji poprzez korzystny bilans handlowy: nadwyżka eksportu pozwalała utrzymać zwyżkową tendencję cen a napływ złota obniżał stopy procentowe stymulując inwestycje i zatrudnienie przez wzrost podaży pieniądza. Tablica ekonomiczna • Podział społeczeństwa na klasy: • 1. klasa właścicieli ziemskich • 2. klasa produkcyjna • 3. klasa „jałowa” • Tablica przedstawiała proste obrazy: • 1. Przepływu pieniężnych dochodów między różnymi sektorami gospodarki. • 2. Powstawanie produktu czystego i jego rocznego obiegu poprzez gospodarkę Tablica ekonomiczna • Symbole: • Z – żywność • S – surowce rolnicze • R – produkty rzemieślnicze • P - pieniądz • Klasa właścicieli ziemskich • P P • Klasa produkcyjna • Z Z Z S S • Klasa jałowa • R R R Tablica ekonomiczna • Klasa właścicieli ziemskich klasa jałowa • P P R R R • Z Z Z • S S • Klasa produkcyjna Tablica ekonomiczna • Klasa właścicieli ziemskich klasa jałowa • Z R Z S R • R • Z • S • P P • Klasa produkcyjna Ekonomia klasyczna Od A. Smitha do J.S. Milla Adam Smith • Studiując ekonomię każdy, wcześniej czy później uświadamia sobie fakt, że system cen jest mechanizmem, który narzuca jednostkom gospodarczym uporządkowane reguły zachowań, a także że narzuca jej automatycznie bez centralnego kierownictwa czy kolektywnego planu. Jeżeli system cen jest osadzony we właściwym otoczeniu instytucjonalnym to stanowi rodzaj mechanizmu zdolnego do harmonizowania dążeń do prywatnych interesów z osiąganiem celów społecznych. • Jednym z pierwszych który odkrył tą prawdę i pojął ją do końca był A. Smith. Jego książka pomogła oswobodzić świat z prowincjonalnego merkantylizmu i ciężkiej ręki rządowego interwencjonizmu. Adam Smith Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów • „Nie od przychylności rzeźnika, piwowara czy piekarza oczekujemy naszego obiadu, lecz od ich dbałości o własny interes. Zwracamy się nie do ich humanitarności, lecz do egoizmu i nie mówimy im o naszych własnych potrzebach, lecz o ich korzyściach” (Tom 1;PWN; 2007; s. 20) • Adam Smith Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów • „każdy człowiek stara się, jak tylko może, aby użyć swego kapitału w wytwórczości krajowej oraz tak pokierować tą wytwórczością, ażeby jej produkt posiadał możliwie największą wartość, przeto każdy człowiek pracuje z konieczności nad tym, by dochód społeczny był jak największy(…) a gdy kieruje wytwórczością tak, aby jej produkt posiadał możliwie największą wartość, myśli tylko o swym własnym zarobku, a jednak w tym, jak i w wielu innych przypadkach, jakaś niewidzialna ręka kieruje nim tak, aby zdążał do celu, którego wcale nie zamierzał osiągnąć. Społeczeństwo zaś, które wcale nie bierze w tym udziału, nie zawsze na tym źle wychodzi. Mając na celu swój własny interes, człowiek często popiera interesy społeczeństwa skuteczniej niż wtedy, gdy zamierza im służyć rzeczywiście” (Tom 2, s. 45 – 46) Adam Smith • „Roczna praca każdego narodu jest funduszem, który zaopatruje go we wszystkie rzeczy konieczne i przydatne w życiu, jakie ten naród rocznie konsumuje, a które zawsze stanowią bądź bezpośredni produkt tej pracy, bądź też to, co nabywa za ten produkt od innych narodów” Mechanizm rynkowy A. Smitha • - Postępujący podział pracy (manufaktura szpilek) • - trzy czynniki wytwórcze, trzy grupy społeczne (klasy), trzy formy dochodu • - prawa regulujące wysokość dochodów (teoria podziału) – płaca robocza, zysk, renta gruntowa • - cena naturalna i cena rynkowa • - idea wolnego handlu : rynek wewnętrzny i handel zagraniczny Adam Smith Ogólne zasady systemu podatkowego: • Smith krytykował złożoność i niesprawiedliwość systemu podatkowego i zalecał obniżenie wszystkich podatków. Wyrażał współczucie podatnikom, którzy są „stale wystawieni na denerwujące i zdradliwe wizyty poborców podatkowych” • Zdrowy system podatkowy powinien być oparty na następujących zasadach: • 1. równomierny (proporcjonalnie do dochodu) • 2. Ściśle określony • 3. dogodny dla podatnika co do terminu i sposobu płatności • 4. Podatki powinny być ściągane tak, by jak największa ich część trafiała do skarbu państwa (efektywność aparatu fiskalnego i możliwie niskie koszty jego utrzymania) Za co główny nurt ekonomii pochwala A. Smitha • Zasada nieinterwencji państwa w sprawy gospodarcze • - wolny handel • - minimalna biurokracja • - niskie podatki • Ukazanie związku między wolnością gospodarczą i polityczną • Ukazanie związku między prawem prywatnej własności i sprawiedliwym państwem Adam Smith Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów • „Ze sklepikarzy, kupców i adwokatów stali się mężami stanu i prawodawcami, a teraz zajęci są właśnie tworzeniem nowej formy rządu dla rozległego państwa, które, jak sobie pochlebiają, stanie się, i według wszelkiego prawdopodobieństwa istotnie stać się może największym i najgroźniejszym imperium jakie znał świat” • Jest to fragment rozdziału napisanego w latach 1773 – 1775. W roku publikacji pracy A. Smitha (1776) została ogłoszona Deklaracji Niepodległości (4.VII.1776) David Ricardo (1772-1823) • Ricardo urodził się w Londynie. • Jego edukacja przygotowała go do wejścia w świat handlu i finansów. • W wieku 14 lat Ricardo rozpoczął pracę w firmie swojego ojca. • Ricardo został wyklęty z rodziny przez ojca gdy ożenił się z Kwakierką i zmienił wyznanie. • Ricardo otworzył własną firmę. Szybko dorobił się dużego majatku i stał się najzamożniejszym finansistą Londynu w wieku 26 lat. David Ricardo (1772-1823) Ricardo wniósł do teorii ekonomii kilka istotnych zagadnień: • Ricardo był zainteresowany badaniem problemów dotyczących podziału dochodów i zagadnieniem wzrostu ekonomicznego. • Ricardo sformułował teorię kosztów komparatywnych. • Wyjaśnił jak dochód narodowy jest rozdzielony między płace , zyski i renty. • Ricardo wytłumaczył jak podział dochodów zmienia się w procesie rozwoju gospodarczego. • Ricardo rozwinął teorię wartości opartą na wartości pracy. • Ricardo sformułował obraz funkcjonowania systemu ekonomicznego w którym ceny są określone głównie przez koszty produkcji, i gdzie popyt i użyteczność odgrywają małą lub żadna rolę. D. Ricardo w kwestii polityki gospodarczej • Ricardo wysuwa tezę, że podstawową przyczyną trudności gospodarczych są wysokie ceny zboża i wysokie renty gruntowe. Zjawiska te obniżają stopę zysku i uniemożliwiają rozwinięcie ekspansji gospodarczej. • Import zboża i spadek cen zboża pozwoli obniżyć płacę, zwiększyć stopę zysku i stworzy możliwość przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego. • Sprzeczność interesów politycznych i ekonomicznych między właścicielami ziemskimi a przedsiębiorcami. • Polityka gospodarcza rządu wywołuje przedwczesne narastanie tendencji stagnacyjnych. W warunkach wolnego handlu stan ten będzie narastał równomiernie we wszystkich krajach. David Ricardo zróżnicowanie ocen jego dorobku • Obrona zasad klasycznej ekonomii: • 1. Pionier szkoły obiegu pieniężnego (Currency School) – zwolennik ilościowej teorii pieniądza. Powrót do wymienialności pieniądza na kruszec. (ustawa bankowa Peela – 1844) • 2. Obrona wolnego handlu – autor prawa korzyści komparatywnych. (w 1846 zostały zniesione ustawy zbożowe) • Dyskusyjne rozwinięcie koncepcji A. Smitha: • 1. Dystrybucja zamiast wzrostu; • (renta, zysk, płaca – wzajemne zależności – „żelazne prawa” – model antagonistycznych stosunków klasowych) • 2. Uniwersalna miara wartości (jednostki pracy, koszty produkcji, marginalne wykluczenia to dobra rzadkie) • 3. Abstrakcyjna metodologia (oddzielenie teorii i historii. Dedukcyjne rozumowanie bez odniesienia do uwarunkowań instytucjonalnych. Budowanie modeli opartych na prostych założeniach. Thomas Robert Malthus (1766 – 1834) • Malthus był pastorem w kościele anglikańskim i w późniejszym okresie profesorem ekonomii politycznej w Collegeu w Haileybury • Malthus był jednym z najbardziej kontrowersyjnych ekonomistów w historii myśli ekonomicznej. • Malthus osiągnął sławę po opublikowaniu swojej teorii ludnościowej, która do tej pory jest ściśle związana z jego nazwiskiem. • Termin „Malthusiansm” oznaczał pesymistyczne spojrzenie na możliwość poprawienia przez ludzkość swojego dobrobytu. • Malthus uczestniczył również w ważnych debatach ekonomicznych dotyczących metodologii ekonomii, zagadnień teorii ekonomii i polityki gospodarczej. • W dyskusjach ekonomicznych i zagadnień polityki gospodarczej, Malthus jako pierwszy starał się wyjaśnić zjawisko występujących kryzysów gospodarczych (okresów kiedy w gospodarce nie ma wystarczającego popytu i kiedy bezrobocie osiąga znaczące rozmiary) Jean Baptiste Say (1767 – 1832) • J. B. Say urodził się w Lyonie (Francja) w rodzinie kupieckiej. • W latach 1793 – 1799 był dziennikarzem i redaktorem pisma La Décade,wydawanym przez stowarzyszenie republikanów. • W latach 1799-1806 był członkiem Trybunatu i pracował w komitecie finansów. • W 1803 roku opublikował „Traktat o ekonomii politycznej” • W okresie 1806-1813 był przedsiębiorcą prowadzącym na prowincji przędzalnie bawełny. • W 1814 w trakcie pobytu w Anglii poznał D. Ricarda i J. Benthama. • W licznych listach i publikacjach podjął polemikę z T. Malthusem i J. C Sismondim w kwestii problemu realizacji produktu społecznego i kryzysów ekonomicznych. • W 1830 roku został powołany na katedrę ekonomii politycznej w College de France w Paryżu. Jean Baptiste Say • - Alternatywna teoria wartości, • - Rola przedsiębiorcy, • - Prawo rynków Saya • Keynesowska wersja: „Podaż tworzy swój własny popyt” • Wersja Saya: • - produkcja jest przyczyna konsumpcji (rosnąca produkcja prowadzi do wyższych wydatków konsumpcyjnych) • - podaż produktu X stwarza popyt na produkty Y • - Say zaprzeczał możliwości istnienia ogólnej nadprodukcji lub nadmiaru w trakcie spowolnienia gospodarczego twierdząc ze produkcja została raczej źle alokowana. Wytworzono zbyt wiele produktów na które nie ma wystarczającego popytu. Alternatywna teoria wartości • Źródłem wartości dobra jest jego użyteczność. Użyteczność jest górną granicą wartości wymiennej. Dolną granicę stanowią koszty produkcji. W warunkach konkurencji ceny zbliżają się do dolnej granicy. W warunkach monopolu ceny zbliżają się do użyteczności dobra. • Koszty produkcji to wynagrodzenie trzech czynników produkcji W procesie produkcji praca, kapitał i ziemia świadczą usługi produkcyjne za które otrzymują wynagrodzenie. Suma tych wynagrodzeń staje się podstawą wokół której grawitują ceny rynkowe. • Wysokość wynagrodzeń poszczególnych czynników produkcji zależy tylko od popytu i podaży na ich usługi (rynek kapitału, rynek pracy, rynek ziemi) • Właściwości wartościotwórcze mają wszystkie czynniki produkcji (a nie tylko praca) • Źródłem zysku i renty gruntowej nie jest produkt nie opłaconej pracy robotnika lecz naturalna produkcyjność kapitału i ziemi. Jean Baptiste Say • „To nie obfitość pieniądza ale ogólna obfitość innych produktów ułatwia sprzedaż. Pieniądz odgrywa rolę jedynie pośrednika w tej podwójnej wymianie. Kiedy transakcje zostaną już zawarte, odkryjemy, że wymiana miała postać wymiany produktów za produkty” • „Pobudzanie samej konsumpcji nie przynosi handlowi korzyści: trudność bowiem polega na dostarczeniu środków, nie na samym pobudzeniu woli do konsumowania (…) tylko produkcja dostarcza te środki” • „Tak więc celem dobrego rządu jest pobudzanie produkcji, celem złego rządu pobudzanie konsumpcji” John Stuart Mill (1806 – 1873) • J. S. Mill urodził się w Londynie w 1806 roku w rodzinie znanego historyka i ekonomisty Jamesa Milla. • James Mill zajął się także jak najlepszym wykształceniem swoich dzieci. • W wieku 14 lat J. S.Mill uczestniczył w dyskusjach i konwersacjach z D. Ricardo i J. Benthamem. • J. S. Mill i Mrs. John Taylor (Harriet Hardy) • W latach 1834 - 1840 J. S. Mill wydawał Westminster Review, najważniejszy intelektualny periodyk wychodzący w tym czasie w Anglii • J. S. Mill opublikował liczne prace z zakresu ekonomii, filozofii, logiki, oraz społecznych i politycznych teorii liberalizmu. • Prace te przyniosły mu szerokie uznanie i uczyniły J. S. Milla jednym z najbardziej znanych i poważanych naukowców w XIX wiecznej Anglii. J. S. Mill Zasady ekonomii politycznej (1848) • Związki miedzy ekonomią i filozofią, podstawy indywidualnej wolności, granice interwencji państwa, sprawy społeczne. • Prawa produkcji i prawa podziału. • Prawa (tendencje) rozwoju gospodarczego. • Początki nowego sposobu myślenia (popyt i podaż jako wielkości współzależne) • Problem metod badań nauk społecznych (ekonomia a geometria) • Mill o socjalizmie. Karol Marks (1818 — 1883) * Manifest Komunistyczny (1848) * Kapitał (1867) K. Marks, F. Engels • Materialistyczny pogląd na historię wychodzi z założenia, że podstawą każdego ustroju społecznego jest produkcja, a obok produkcji wymiana jej produktów ; że w każdym historycznie występującym społeczeństwie podział produktów, a z nim zróżnicowanie społeczeństwa na klasy i stany, zależy od tego co i jak się produkuje i jak się wymienia produkty. Wobec tego ostatecznych przyczyn wszelkich zmian społecznych i przewrotów politycznych należy szukać nie w głowach ludzi, nie w coraz lepszym rozumieniu przez nich wiecznej prawdy i sprawiedliwości, lecz w zmianach sposobu produkcji i wymiany. Przyczyn tych należy szukać nie w filozofii, lecz w ekonomii danej epoki. Kapitał 1867 • Formuła wymiany A. Smitha • T – P – T (prosta cyrkulacja towarów) Sprzedawanie by kupić jest środkiem do celu którym jest zaspokojenie potrzeb i spożycie. • W tej cyrkulacji pieniądz przemienia się ostatecznie w towar służący jako wartość użytkowa. Pieniądz zostaje „wydany”. • Forma obrotu towarowego charakteryzująca przemysłowy kapitalizm K. Marksa • P – T – P • W tej formule nabywca wydaje pieniądze aby jako sprzedawca otrzymać pieniądze. • Aby ta operacja miała sens Marks modyfikuje formułę na: • P – T – P1 • P.1 oznacza sumę wyjściową plus przyrost. „Ten przyrost czyli nadwyżkę ponad pierwotną wartość nazywam „wartością dodatkową” • Ruch od P do P1 jest tym co przekształca pieniądz w kapitał. To wartość dodatkowa przekształca pieniądz w kapitał. Cyrkulacja pieniądz jako kapitału jest celem samym w sobie. • Kapitał t. I Historyczna tendencja akumulacji kapitalistycznej Tendencja • To wywłaszczenie dokonuje się poprzez działanie praw immanentnych samej produkcji kapitalistycznej, poprzez centralizację kapitałów. Wraz z tą centralizacją, czyli wywłaszczeniem wielu kapitalistów przez niewielu, rozwija się zrzeszona forma procesu pracy w coraz większej skali, świadome techniczne stosowanie nauki, planowana eksploatacja ziemi, proces przekształcania środków pracy w takie środki pracy, które nadają się jedynie do zbiorowego stosowania, oszczędzanie wszystkich środków produkcji (…) proces wciągania wszystkich narodów w sieć rynku światowego, a przez to międzynarodowy charakter systemu kapitalistycznego. Kapitał t. I Historyczna tendencja akumulacji kapitalistycznej Wnioski (społeczne) • W miarę ustawicznego zmniejszania się magnatów kapitału, którzy przywłaszczają sobie i monopolizują wszystkie korzyści płynące z procesu tych przemian, wzrastają rozmiary nędzy, ucisku, niewoli, zwyrodnienia i wyzysku, ale jednocześnie wzbiera bunt wciąż wzrastającej klasy robotniczej, szkolonej, jednoczonej i organizowanej przez sam mechanizm kapitalistycznego procesu produkcji. Monopol kapitału staje się hamulcem tego sposobu produkcji, który rozwinął się wraz z nim i dzięki niemu. Kapitał t. I Konkluzja • Centralizacja środków produkcji i uspołecznienie pracy dochodzą do punktu, gdy już się nie mieszczą w swojej kapitalistycznej skorupie. Skorupa ta zostaje rozsadzona. Wybija godzina kapitalistycznej własności prywatnej. Wywłaszczyciele zostają wywłaszczeni. • Końcowy etap przekształcenia własności prywatnej w społeczna: „Wywłaszczenie niewielu uzurpatorów przez masy ludowe” Sukcesy i klęski historycyzmu w ekonomii • Elementy dorobku historycyzmu • Holistyczne podejście w badaniach ekonomicznych • Rozwój statystyki w badaniach ekonomicznych • Narodziny historii gospodarczej • Stadialność rozwoju społeczno - gospodarczego • Źródła klęski historycyzmu • Narodziny i rozwój pozytywizmu w filozofii i nauce • Zanegowanie znaczenia teorii ekonomii w szkole historycznej • Ekonomia wyłącznie jako dział badań historycznych • Nacjonalizm, faszyzm (kulturowe i religijne źródła kapitalizmu) Kontynuacja i nowa jakość • Instytucjonalizm • Socjologia ekonomiczna • Teoria systemów gospodarczych • Teoria rozwoju społeczno – gospodarczego • Ekonomia środowiska • Społeczna gospodarka rynkowa Rewolucja marginalistyczna (od lat 70 XIX wieku) • Autonomiczny rozwój intelektualny w ramach ekonomii. • Nowe prądy filozoficzne w nauce. • Zmiany instytucjonalne i gospodarcze • Polemika z ekonomią klasyczną i myślą socjalistyczną • Teoria wartości • Użyteczność krańcowa • Alokacja czynników wytwórczych (versus wzrost) • Współzależność zjawisk ekonomicznych • Racjonalność podmiotu Karl Menger (1840 — 1921) * Założyciel szkoły austriackiej Carl Menger – podstawy szkoły austriackiej • Rozwinięcie subiektywnej teorii wartości: • Menger był jednym z pierwszych ekonomistów, którzy odkryli teorię użyteczności krańcowej oraz zasadę zmniejszającej się użyteczności krańcowej opartej na subiektywnej teorii wartości. • Wkład w rozwój metod badań w ekonomii • Indywidualizm metodologiczny • Rozwinął tezę, że wiedza ekonomiczna opiera się na dedukcji konsekwencji przyjętych założeń, które są uznane za prawdziwe. Tablica Mengera • I II III IV V VI VII VIII IX X 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 8 7 6 5 4 3 2 1 0 7 6 5 4 3 2 1 0 6 5 4 3 2 1 0 5 4 3 2 1 0 4 3 2 1 0 3 2 1 0 2 1 0 1 0 0 Koncepcja równowagi ogólnej • Warunki osiągnięcia równowagi: • - żadna strona nie może zwiększyć stopnia swojej użyteczności w wyniku zmian swoich własnych działań • - ogólna ilość każdego towaru i podaży każdego czynnika produkcji jest równa popytowi na niego. • - powszechna współzależność zjawisk ekonomicznych.(jak zmiany w popycie na jeden towar wpływają na popyt na inne towary oraz jak zmiany w popycie oddziałują na ceny czynników wytwórczych) S8pLIqUIEJ) z [auzońsepqoau KJOĄZS BOIOM |, (rz6l-ch81) [[EYSIEJN poJ[y Alfred Marshall – definicja ekonomii Zasady ekonomiki 1890 (s.1) • Political Economy or Economics is the study of mankind in the ordinary business of life; it examines that part of individual and social action which is most closely connected with the attainment and with the use of the material requisites of wellbeing. • Ekonomia polityczna lub ekonomika jest studium rodzaju ludzkiego w jego codziennych sprawach życiowych; bada ona tę część działań indywidualnych i społecznych która jest najściślej związana ze zdobywaniem i użytkowaniem materialnych rekwizytów dobrobytu. Model homo oeconomicus w neoklasycyzmie • W modelu eksponuje się głównie zasadę gospodarności i rezygnuje z określania motywów, jakimi kieruje się podmiot gospodarujący. Zamiast maksymalizacji bogactwa wprowadza się dążenie do maksymalizacji celów gospodarczych przy danych nakładach. Przedmiotem zainteresowania nie jest sam cel, ile sposób działania przyjęty do jego osiągnięcia przy ograniczonych środkach. • Modyfikacja polegała na przyjęciu założenia że: • - jednostki są racjonalne; • - celem działania jest maksymalizacja użyteczności lub zysku przy danych nakładach; Lionel Robbins, Essay on the Nature and Significance of Economic Science, 1932 • Redefining the scope of economics to be "the science which studies human behavior as a relationship between ends and scarce means which have alternative uses" • Robbins zdefiniował ekonomię jako „naukę, która bada zachowania człowieka jako związek pomiędzy celami i niewystarczającymi środkami, mającymi alternatywne zastosowania” Ekonomia polityczna/ekonomika (nurt główny) • XVIII i XIX wiek • Ekonomia polityczna jako nauka o bogactwie. • Ekonomia polityczna zajmuje się produkcją, podziałem i konsumpcją bogactwa. • XX wiek • Ekonomia jako nauka wyboru. • Ekonomika jako logika wyboru. • Ekonomika jako studium rynków. J. M. Keynes • 1. Ekonomiczne skutki pokoju (1919) • 2. Ekonomiczne perspektywy naszych wnuków (1930) • 3. Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza (1936) J. M. Keynes (1883 – 1946) • Keynes nie formułuje nowej definicji ekonomii. Tworzy podstawy dla nowego obszaru badań ekonomicznych nazwanego później makroekonomią. W odróżnieniu od dominującej w jego czasach ekonomii klasycznej/neoklasycznej która koncentrowała się na badaniu podmiotów gospodarczych (konsumentów i producentów) w warunkach gospodarki rynkowej odmawiając państwu jakiejkolwiek aktywnej roli w procesach gospodarowania, Keynes tworzy teoretyczne podstawy dla interwencji państwa w mechanizm rynkowy w celu zwalczania kryzysów i regulowania koniunktury. J.M. Keynes • Centralnym problemem analizy ekonomicznej są czynniki określające poziom efektywnego popytu czyli problem realizacji produktu społecznego od którego uzależniony jest stopień wykorzystania istniejącej podaży siły roboczej i kapitału. • W długich okresach przy obowiązującym poziomie płac realnych i oczekiwaniach co do przyszłych cen i płac występuje nadwyżka podaży pracy. Aktywność gospodarcza wykazuje tendencje do fluktuacji; • System gospodarczy jest niedoskonały i może doświadczać wahań wielkości realnych. Niedoskonałość i niepewność mechanizmu rynku; Interwencje rządowe pożądane w celu ustabilizowania poziomu aktywności gospodarczej Veblen definicja ekonomii • Ewolucyjna ekonomia musi być teorią opisującą proces kulturowego rozwoju, jako zdeterminowanego przez interes gospodarczy, teorią opisującą sekwencję instytucji ekonomicznych w kategoriach tego procesu (60)(183) (i4qoiqop ! 5y.1epodso8 tu mAłdm qor r erremoyunremn 1 abyeraur auzoałods) ELIEMONUNIEMN DUZOAJOJSIY - abyejsu! suzas]ods - rpmójsu spalod - 4 Eolodwnyog Łydoso[ JOSIOLAJ (EuosueHIrAĄ EJBIAIJQ I 28B0) Ep[EUOY Op EUoJqZĄ EU2ĄSIOTU |, PO) usojof0S op Euozqz EUZANUONOYJ ELLOAJ, a [DYESUE.LT, wzijeuofomAjsu| ć £ EBEMOUMOJ - -OUMAJ dne u AWodsio gd) SOŚZOJOAA. EJJEUSIEN Epajy aosfal eKdnS s 1 moyruukzo ebeqoje- | © IRE PORTY SSA ejsAz. KA Z za A Auzojso|opoow elsqoy 1 Esuiqqo wotowj UlsIUEjSAZJOĄAM Z ZBJM uwzijenpimpu! - eqog ! Esurqqog EJeUOr] I3o|oyośŃsd op euozr|qz Op tlofuajy EJIEJ po) EUZOIWOUOĄJ ELIOOT, EDNZIPO) euzońse]J00N (azaiupo.ńzajd DJneu eruorsarupo 1qund) Pjrueysstu op euqopod BUZOIUIOUOĄO ELIO2], Kzosepodso8 JsOIZM - nęerzpod 1 1bynpoad emBJId ouJeSIOMIUN - Kjiynpouaq 4 EUELpALIJ EUOJIJA| JOSAIJAJ (EJIMA! EIENIS eUHO( OD EYJUUS EUlEpYy po) euzońŃse Ą (ZE6T suowuuoj uyof) ysAuZoIWOUOYĄS +oyzs UJAUZOJ UEpPEq JOILUP2ZId AUMO|D Dorobek ekonomii instytucjonalnej pierwszego okresu • 1. Gospodarkę należy badać jako całość. Działalność gospodarcza nie stanowi prostej sumy działań jednostek kierujących się nie zmiennym motywem zysku, racjonalności czy własnego interesu. W gospodarce traktowanej jako całość tkwią czynniki zbiorowego działania. Istotną role spełniają instytucje jako „matryca” zbiorowego działania kształtująca zachowania indywidualne. Przedmiotem ekonomii powinno być zbiorowe zachowanie ludzi pod wpływem zmiennego i rozwijającego się otoczenia społecznego. • 2. Właściwym podejściem do badania gospodarki jest podejście ewolucyjne. Społeczeństwo i instytucje podlegają stałym zmianom. Trzeba badać ten „ruch” a nie stan „równowagi”. Należy zrezygnować z podejścia o charakterze statycznym które nie uwzględnia warunków miejsca i czasu. W badaniach ekonomicznych znaczenie ma indukcja czyli zbieranie faktów, ich analiza i statystyczna weryfikacja. Ekonomia oparta na dedukcji i abstrakcyjnych założeniach jest błędnym podejściem. Próba stworzenia ogólnej teorii ekonomicznej wyjaśniającej podstawowe prawidłowości jest nie adekwatna wobec zmieniającej się stale rzeczywistości gospodarczej i społecznej. • 3.W społeczeństwie występuje rozbieżność i konflikt interesów. Drogą do rozwiązania problemów społecznych i konfliktów jest aktywna rola państwa. Powinno ono łagodzić sprzeczności i rozwiązywać je dla wspólnego dobra i efektywnego działania systemu ekonomicznego. Rząd powinien przeprowadzać reformy społeczne i ekonomiczne mające między innymi na celu równomierny podział bogactwa społecznego.