Historia Myśli Pedagogicznej - notatki, Notatki z Historia

Pobierz Historia Myśli Pedagogicznej - notatki i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! Wykład 1. Historia wychowania – wprowadzenie LITERATURA: Litak Stanisław, Historia wychowania t. 1, Kraków 2004. Draus Jan, Terlecki Ryszard, Historia wychowania, T. 2, Kraków 2005. Historia wychowania ● Subdyscyplina pedagogiczna ● Nauka o charakterze interdyscyplinarnym ● Umiejscowiła się pomiędzy historią a pedagogiką ● Hist. wych. Bada zarówno teorię, jak i praktykę ped (historia rozwoju myśli i doktryn ped oraz historię rozwoju instytucji zajmujących się wychowaniem i kształceniem). Historia wychowania - dzieje myśli ped oraz dzieje różnych form wych i kształcenia, a także różnych instytucji zajmujących się procesem wychowania i kształcenia (Stanisław Litak) Rozwój historii wychowania ● Pocz XIX wiek (rozwija się wtedy także m. in. historia prawa, sztuki <3, religii) ● Dot. Tylko systemów teoretycznych pedagogiki (dzieje myśli teoretycznej filozofów wychowania) ● Koniec XIX w. historia szkolnictwa, uwzględniono także sposób wychowania i nauczania w instytucjach szkolnych ● I połowa XX w. Emil Durkheim (francuska szkoła socjologiczna) - rozszerzony zakres historii wychowania ● I połowa XX w. Niemcy – wpływ pedagogiki ludzkiej duchowości (w Polsce: pedagogika kultury) ● Bildungsgeschichte – obejmuje całokształt wysiłku pedagogicznego ludzkości Historia wychowania w Polsce ● I poł. XIX wieku (intensywny rozwój po 1870) ● Największe natężenie badań przełom XIX i XX wieku ● Pierwsza instytucja naukowa do badań nad dziejami oświaty i wychowania - Komisja dla Badań w Zakresie Historii Literatury i Oświaty w Polsce (1876 przy krakowskiej Akademii Umiejętności) ● Pierwsza powołana na potrzeby badawcze z zakresie hist wych - Komisja do Badania Dziejów Oświaty i Szkolnictwa w Polsce (komisja historyczno-pedagogiczna)1919 r. (rozwiązana w 1929r.) ● Kontynuacja badań: 1. Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne; Komisja Historyczno- Pedagogiczna; 2. Międzywydziałowa Komisja do Dziejów Oświaty i Szkolnictwa w Polsce przy PAU (1929 r. S. Kot) ● Sukcesy: prace w ramach serii wydawniczej Archiwum do Dziejów Oświaty i Szkolnictwa w Polsce ● Samodzielna dyscyplina naukowa dopiero od 1919 roku, oddzielenie od siebie problematyki historii literatury i historii oświaty ● Hugo Kołłątaj 1750-1812 - Ojciec historiografii historyczno-pedagogicznej; Dzieło: Stan oświecenia w Polsce w ostatnich latach panowania Augusta III 1750-95 będącego fragmentem większego działa ● I poł. XIX wieku Jan Śniadecki - zajmował się biografiami, np. Kopernika ● Pierwsze syntezy z zakresu dziejów wychowania 1840-60 - Chowanna Bronisława Trentowskiego Historia wychowania jako przedmiot ● Rozwój tej dyscypliny wiedzy związany z Galicją (wzorce niemieckie i austriackie) ● Związane z projektami kształcenia kandydatów na nauczycieli - od 1871 seminaria nauczycielskie w programie zajęć historia wychowania ● Na uniwersytetach galicyjskich historia pedagogiki i wychowania przedmiot dla kandydatów na nauczycieli na wydziałach filozoficznych ● Na Uniwersytecie Jagiellońskim wykłady kursowe, monograficzne – historia wychowania starożytnych Greków, okresu renesansu oraz przełomu XVIII i XIX wieku Pierwsze podręczniki do historii wychowania - (o to nie pyta, ciekawostka) ● 1872 Lwów skrypt: szkolnictwo na podstawie historycznego rozwoju i zasad wychowania podług planu przypisanego dla seminariów nauczycielskich ● 1891 Tarnów Rys dziejów wychowania w biografiach i szkicach ze szczególnym uwzględnieniem szkoły ludowej w Austrii i w Polsce dla użytków nauczycielskich ● 1901 Drohobycz Historia pedagogii dla użytków seminariów nauczycielskich ● Kolejne podręczniki 1907 i 1913 roku Wykład 2. Dzieciństwo na przestrzeni dziejów Obrazy współczesnego dzieciństwa ● Dzieciństwo nadmiaru - przesyt konsumpcyjny, rodzice nie umieją mówić "nie" ● Globalne - "globalna wioska" większe szanse edukacyjne ● Telewizyjne Dzieciństwo XX i XXI wieku ● Zranione - krzywdzone dziecko ● Zagrożone - brak opieki rodzicielskiej (stałe lub czasowe sieroctwo) ● Dzieciństwo gorszych szans ● Osamotnione - poczucie osamotnienie (całkowite lub częściowe) Współczesne dzieciństwo wobec kryzysu w rodzinie ● W chorobie i niepełnosprawności ● Przemocy ● Osierocone ● Nierównych szans edukacyjnych Romantyzm ● Następuje widoczny kryzys stosunku do dziecka, co dzieje się za sprawą dwóch ważnych myślicieli: ○ Schopenhauera, który w swoim skrajnie pesymistycznym stosunku do świata największe zło przypisywał dziecku jako istocie seksualnej, bezwstydnej, złej i zepsutej i namawiał do dławienia w nim chęci działania, woli życia, ○ J.J. Rousseau, który opisując dziecko jako szlachetnego dzikusa (Emil) niezamierzenie przyczynił się do częściowej jego dyskredytacji, bo chociaż dojrzał w dziecku wrodzoną, potencjalną dobroć, nie zmieniło to stosunku społeczeństwa do najmłodszych; ● Powstaje idea człowieka jako homo educandus (człowiek oddany do edukacji, nauczania, kształcenia, istota ucząca się) nakazująca edukowanie - przekształcanie dzieci, wyrywanie ich ze stanu dzikości, kiełznanie ich tajemniczości; jednocześnie też Rousseau podkreśla niewinność, naturalność, uczuciowość dziecka oraz prostotę i prymitywizm jego wiedzy wrodzonej (wpływ kartezjanizmu), która trzeba uszlachetniać; natomiast wiedza ważna dla dorosłego nabywana musi być przez doświadczanie; w ten sposób możliwe jest odtwarzanie kulturowej historii gatunku ludzkiego przez rozwój dziecka ● pozytywnym głosem w sprawie dziecka jest twórczość F. Schillera, głośno protestującego przeciw ograniczaniu prawa jednostki do indywidualnego rozwoju (Zbójcy, Intryga i miłość) czy W. Goethego, który w Cierpieniach młodego Wertera sugestywnie wyraził niepokoje związane z dzieciństwem i młodością Pozytywizm ● Podstawowe hasła tego okresu "praca organiczna" i "praca u podstaw" umacniają przekonanie o możliwości i konieczności wpływu na człowieka i jego warunki życia, co stanowi kontynuacje idei homo educandus; rozpoczyna się wielkie poszukiwanie skutecznych sposobów wpływu (przekształcania) uszlachetniania dzikości, naturalności, wyuzdania dziecka; ● teoria ewolucji (K. Darwin) i powstała na jej podłożu teoria rekapitulacji (Haeckel) dają impuls do poszukiwań powszechnych rozwiązań edukacyjnych - zainteresowanie to wynika z przyjętej filozofii oczyszczania wszelkiej wiedzy z metafizyki, w tym wiedzy o dziecku ● gloryfikacji metod poznania empirycznego; wszechstronne pozytywistyczne badanie rzeczywistości unaocznia ogrom problemów ludzi, szczególnie dzieci, wskazuje na konieczność naprawy zła wygenerowanego przez zmiany technologiczne, wymusza społeczną akceptację instytucji wychowawczych; ● XIX wiek Obnaża narastający przez wieki dramat dzieci: brak opieki, zainteresowania się sprawami ich codzienności, głębokie zróżnicowanie ekonomiczne, niedożywienie, lekceważenie ich potencjału, ich potrzeb; położenie dzieci opisują wielcy twórcy epoki: H. Pestalozzi, R. Owen, F. Freobel, M. Montessorii, B. Trentowski, J. W. Dawid, ● Słynni pisarze: E. Zola, B. Prus, E. Orzeszkowa, M. Konopnicka, H. Sienkiewicz; ● W tym też okresie po raz pierwszy pojawia się sformułowanie "dziecięcy światek" na określenie czegoś odrębnego, nieprzeniknionego, niezbędnego, obcego dorosłym (G. Zapolska); głośnym krzykiem o pomoc dzieciom jest dzieło Ellen Key Stulecie dziecka, gdzie lustruje się problemy matki - kobiety, dziecka - robotnika. Młoda Polska ● Powrót do świadomości powszechnej bohaterów romantycznych zawiesza obserwacje życia na rzecz wpatrywania się w duszę człowieka, jego psychikę, uznane za jedyny godny obiekt poznania; przerost symboliki i esencjalizm doprowadzają do ponownej marginalizacji dziecka i jego problemów: jednak nadal aktywnie działają E. Claparede, M. Montessorii, uobecniana jest myśl Rousseau i Freobla; ● w tym okresie pod pędzlem S. Wyspiańskiego powstają przejmujące obrazy dotyczące macierzyństwa, codzienności (Dziewczynka z dzbankiem, Śpiący Staś), ciepłe i subtelnie sugestywne portrety dzieci maluje Olga Boznańska; <3 ● nie brak także zapożyczeń ciała dziecka do scen symbolicznych, alegorycznych Caritas S. Wyspiańskiego, Dziwny ogród J. Mehoffera, Aniele, pójdę z tobą J. Malczewskiego, Porwanie królewny W. Wojtkiewicza czy Teatr dziecięcy T. Makowskiego Międzywojnie ● Powrót do rzeczywistych warunków egzystencji człowieka, porzucenie symbolizmu, metafizyki, ponownie zwraca uwagę na dzieci i ich świat, rozwijają się prężnie nauki pedagogiczne, ● Wzrasta świadomość znaczenia edukacji; powstaje nowy rodzaj literatury dla dzieci i młodzieży (Tuwim, Przyboś), a bohater dziecięcy i temat rodziny, macierzyństwa powraca do literatury pięknej (np. Noce i dnie M. Dąbrowskiej). XX wiek ● Wiek XX oceniony został jako najgorszy w dziejach ludzkości w zakresie stosunku do dziecka, masowe dzieciobójstwo, wyzysk dzieci, maltretowanie, ustawiczne eksperymentowanie ich psychiką, uczuciami, edukacją, osamotnienie. Wykluczenie, konieczność podejmowania ciężkiej pracy, odpowiedzialności za bliskich, głód, niedożywienie, choroby (np. ponowne zagrożenie gruźlicą, próchnicą), zagubienie, zagrożenie bezpieczeństwa i tożsamości - te liczne zarzuty i surowa ocena jest zapewne wynikiem olbrzymich możliwości badania obserwowania zjawisk, faktów dotyczących dzieci Wiek XX w Polsce charakteryzuje ● Wzrost liczby sierot społecznych (17 200 w domach dziecka. 2860 w pogotowiach opiekuńczych, 55 800 dzieci w rodzinach zastępczych, stawka dzienna w domach dziecka wynosi 2,90 zł); ● Ograniczenie dostępu do edukacji - tylko niespełna 22% dzieci w wieku 3-5 lat jest edukowanych na poziomie przedszkolnym ● Ograniczanie edukacyjnych programów dla dzieci (w TVP 1 tylko 13 programów edukacyjnych dla dzieci w 2002 r., w 1997 r. - 40); ● Złe warunki życia: 50% dzieci z rodzin z problemami alkoholowymi wymagają terapii psychologicznej ● Poszerzanie udziału dzieci w patologii: 90% piętnastolatków miało kontakt z alkoholem; nadzieją na zmianę stanu rzeczy jest powołanie w 2001 rzecznika praw dziecka, choć ustawa o powołaniu RPD nie daje mu niestety koniecznych uprawnień do sprawowania funkcji i podejmowania decyzji o interwencji w trudnych często dramatycznych sprawach dziecka ● Szeroko stosowane represje wobec dzieci: 61% ojców, 59% matek, 29% nauczycieli przyznaje, że stosuje wobec dzieci kary. Przemoc: wśród nich 78% - klapsy. 50% - bicie paskiem, 35% - ciągnięcie za ucho, 47% uczniów było co najmniej raz wyzywanych w formie poniżającej jego godność, 14% - doznało molestowania seksualnego, 75% społeczeństwa akceptuje spoliczkowanie dziecka Wykład 3. Rodzina na przestrzeni wieków Rodzina ● Instytucja ogólnoludzka spotykana we wszystkich epokach i kulturach ● Grupa pierwotna i najważniejsza ● Grupa złożona z osób połączonych stosunkami małżeństwa lub pokrewieństwa (bądź adopcji) ● Arystoteles: priorytetowa rola ● A. Comte: najważniejsza grupa (komórka) społeczna ● Z. Tyszka: integralna część każdego społeczeństwa ● A. Kamiński: podstawowa wspólnota życia, głównie emocjonalna Funkcje rodziny: ● Opiekuńcza ● Wychowawcza ● Materialno-ekonomiczna ● Rekreacyjna ● Prokreacyjna Starożytność Najpełniej opisanym w literaturze modelem rodziny świata antycznego jest rodzina rzymska. Rodzina rzymska - w pierwszym okresie (archaicznym) ● Rodzina rzymska, była niewątpliwie "czymś tak naturalnym i tak powszechnym, że trudno sobie bez niej wyobrazić życie ludzkie:. Przemiany jakim ona ulegała, w zakresie stosunków łączących poszczególnych członków rodziny, zależne były w dużej mierze od transformacji jakie zachodziły w życiu politycznym, gospodarczym, społecznym a także kulturowym. ● Trzeba spojrzeć jak na wspólnotę składającą się z małżonków, dzieci, wnuków, krewnych i niewolników oraz zmarłych członków rodziny. ● Taką rodzinę łączyły nie tylko więzi biologiczne, ale także społeczno-ekonomiczne ● Wobec powyższego konieczne było przestrzeganie przez wszystkich członków rodziny niepisanych zasad. ● Nad sprawami funkcjonowania wczesnorzymskiej rodziny czuwał pater familias - ojciec rodziny, ale także przywódca, kapłan, "pan życia i śmierci" ● Zaobserwowane zmiany w przyjętym modelu rodziny przełomu wieków były czasem przejściowym pomiędzy epokami poprzednimi, a czasami współczesnymi. ● Z jednej strony zachowane zostały patriarchalny model rodziny, a z drugiej "wykształciły się podstawowe cechy rodziny współczesnej". ● Wykład 4a. Grecka myśl pedagogiczna SOFIŚCI ● V wiek p.n.e. znający się na mądrości, nauczyciele mądrości ● Szkoła filozoficzna w Atenach o orientacji humanistycznej i relatywistycznej ● Wędrowni nauczyciele przygotowujący uczniów do życia publicznego poprzez nauczanie retoryki, polityki, filozofii, etyki ● Sofiści zapoczątkowali nowy okres w pedagogice ateńskiej. Zajęli się przede wszystkimi człowiekiem i głównymi problemami jego życia ● Twórcy nauki o wychowaniu, położyli fundamenty pod pedagogikę ● Po raz pierwszy wprowadzili całkowicie świecką koncepcję wychowania ● Celem wychowania zdaniem sofistów było kształcenie przywódców politycznych na potrzeby państwa ● Dzięki nim "narodziła się paideia w rozumieniu jasno uświadomionego ideału i teorii kultury ludzkiej, pierwsi postawili ją na racjonalnym fund" ● Przedmiotem świadomej pracy wychowawczej przestało być tylko dziecko, a stał się nim także człowiek dorastający ● Uświadomiono, że nie ma takiej granicy po której kończył by się rozwój wewnętrzny jednostki, od tej "chwili" istniała także paideia dorosłego ● Pytanie jakie zadawali sofiści: to jaki zachodzi stosunek między naturą człowieka a możliwością celowego wpływania na nią za pomocą wychowania? ● Pedagogiczny optymizm - natura ludzka będzie ulegać wpływom wychowania i że jest ona skłonna do dobrego ● Twierdzili, że "wartość człowieka opiera się na wiedzy, a nie na szlachectwie krwi" ● Cel wychowania pojmowali wybitnie intelektualnie. Sofiści "wynaleźli" także gramatykę, retorykę i dialektykę - strona formalna kształcenia - skupiająca się na formalnej stronie języka, mowy i myśli ● Obok formalnego wyrobienia zdolności myślenia, często podkreślali konieczność kształcenia, obok rozumu i mowy, ducha (rozwijanie wszystkich sił ducha) ● Jako pierwsi opracowali metody wychowania polegające na bezpośrednim kontakcie z młodzieżą. Analizowali czynniki wychowania: cechy wrodzone, środowisko, uczenie się, własna aktywność jednostki. Protagoras z Abdery 482-411 ● Protagoras w swoim systemie wychowawczym dawał pierwszeństwo naukom użytecznym społecznie. Przygotowywał młodych ludzi do kariery politycznej (nie do określonego zawodu) ● Uważał się za nauczyciela "wiedzy politycznej" i chciał wychowywać ludzi na dobrych obywateli ● Uczył umiejętności radzenia sobie z zarządem własnym domem oraz skutecznego wpływania słowem i czynem na sprawy państwa ● Twierdził że każda jednostka już od urodzenia podlega wpływom wychowania ● Wychowanie dla niego było swego rodzaju kształtowaniem ducha Podsumowanie: ● Relacja uczeń nauczyciel ● Nowe metody pracy, wykorzystanie nauk potrzebnych w danym momencie i dostosowanie ich do jednostki Sofiści uważali, że (za Protagorasem): ● Nauczanie potrzebuje przyrodzonych zdolności i ćwiczenia; ● Teoretyczne nauczanie powinno iść w parze z ćw i na odwrót; ● Kształcenie dziecka powinno rozpoczynać się w jak najwcześniejszym wieku ● Wcześnie rozpoczęte kształcenie trzeba prowadzić do późnych lat. Najpierw elementarne nauki, później specjalne - muzykę, matem, astronomię, a następnie ekonomię i politykę. Celem ma być doskonała indywidualność, której życie będzie zgodne z prawem i moralnością; ● Tylko charakter moralny jednostek, jasność myśli i stałość woli, może zapewnić szczęście zbiorowości i jednostce SOKRATES 469-399 ● Był krytykiem i współzawodnikiem sofistów ● Nie pozostawił dzieł pisanych (jego poglądy znane są przede wszystkim z Dialogów Platona, Wspomnień o Sokratesie Ksenofonta. Chmur Arystofanesa) ● Do końca pozostał wierny swoim wartościom i w tym sensie jest wzorem nauczyciela Poglądy ● Nauczał w formie pytań i odpowiedzi. Tę postać rozmowy uważał za podstawową formę myślenia filozoficznego i za jedyną drogę, na której można dojść z kimś do porozumienia. ● Rozmowa była dla niego drogą rozumowania wiodącą do słusznego działania ● Interesował się zagadnieniami z dziedziny etyki i usiłował pojęciowo ustalić niezmienną istotę tego co sprawiedliwe, dobre i piękne ● Interesował się człowiekiem jako takim. Był wielkim znawcą ludzi, a jego pytania zawsze trafiały w sedno... ● Sokrates duszą traktował na tym samym poziomie co ciało, ale widział w każdym z nich jedną z dwu stron tej samej natury czł ● To co duchowe nie przeciwstawia się temu co cielesne ● Podobieństwo duszy i ciała rozciągną zatem i na cnoty tj. doskonałość duszy - męstwo, umiarkowanie, sprawiedliwość, pobożność, zalety ciała - zdrowie, siła, piękno ● Harmonię osiąga człowiek poprzez równowagę, nie przez rozwój i zaspokajanie pragnień natury zmysłowej, ale ● Przewodniczką po drodze odkrycia duszy ludzkiej była filozofia ● Istoty ludzkiego bytowania, a przede wszystkim życia społecznego upatrywał w osobowości, moralnej postawie człowieka ● Wszelkie wychowanie powinno być polityczne, musi przygotowywać ono człowieka do roli władcy lub poddanego ● Mawiał że nie wychowuje ● Zachęcał by ludzie dbali o swoje wykształcenie, a tym którzy twierdzili, że już mają odpowiednie, dowodził, iż brakuje im tego co istotne. ● W wychowaniu nie chodzi o kształcenie sprawności, ale o dążeniem do wiedzy o tym, co dobre w życiu ● Wychowanie tak rozumiane było świadomym kształtowaniem własnego życia w świetle zasad filozofii, a celem jego jest wypełnienie duchowego i moralnego przeznaczenia człowieka. ● Człowiek rodzi się by osiągnąć paideię, która jest jego jedyną własnością - świadomie wybrany kształt życia ludzkiego, jego kultura, jego duchowe ja. ● Sokrates głosił, że cnota (gr. Arete, starożytne pojęcie oznaczające tężyznę życiową, szlachetność, dzielność) jest dobrem bezwzględnym, czym przeciwstawiał się relatywizmowi sofistów. ● Jest też dobrem najwyższym, o które człowiek winien zabiegać, nie licząc się z niebezpieczeństwami i śmiercią ("Czyż nie wstydzisz się dbać o pieniądze, sławę, zaszczyty, a nie o rozum, prawdę i o to, by dusza stała się najlepsza?") PLATON 437-347 ● Uczeń Sokratesa, poruszył prawie wszystkie problemy filozoficzne. ● W swoim systemie wychowania Platon zawarł zarówno elementy wychowania spartańskiego, jak i ateńskiego. Ze Sparty przyjął zasadę wychowania młodzieży przez państwo, wpajanie dzieciom dumy narodowej i przekonania, że chłopców i dziewczęta, trzeba wychowywać w ten sam sposób. Z wychowaniu ateńskim uwzględnił szeroki program wychowania umysłowego oraz ideę harmonijnego rozwoju duchowego i fizycznego. ● Twórca teorii wychowania państwowego. ● Koncepcja żłobka i przedszkola. Dzieci są wspólne. Usunięcie emocjonalnych relacji między dzieckiem i dorosłym. ARYSTOTELES ● Arystoteles wymienia trzy rodzaje duszy i przypisuje im 3 rodzaje wychowania: ○ Roślinna - przejawia się ona w zdolnościach człowieka do odżywania się i rozmnażania, wychowanie fizyczne, najwcześniej rozwijają się siły fizyczne, bez ciała nie może istnieć dusza, dlatego należy zająć się rozwojem sił fizycznych dziecka ○ Zwierzęca - postrzeganie otaczającego świata, odczuwanie przykrości i przyjemności. Ośrodek uczuć i popędów. Zatem najwłaściwsze dla tego okresu będzie wychowanie moralne. ○ Myśląca czyli rozum, koncentrujący w sobie poznanie i myślenie, wychowanie intelektualne. ● Zdobywanie wiedzy wg Arystotelesa: ○ Postrzeganie przez zmysły otaczających dziecko rzeczy, gromadzenie w umyśle doznanych wrażeń i odróżnianie ich ○ Zapamiętanie doznanych wrażeń i bogacenie własnych doświadczeń ○ Uogólnienie wiadomości i przyswojenie ich treści na własny użytek ● Przeciwny nauce w domu Jan Amos Komeński ● Proces wychowania zaraz po urodzeniu ● Wychowanie przedszkolne - szkoła macierzyńska ● Wych. Fizyczne (zdrowie dziecka, higiena, odżywianie, ubrania, zabawy i ćwiczenia ruchowe) ● Wych. Moralne - przykłady dobrego postępowania, budzenie ambicji, wrażliwość na pochwały i nagany. ● Najbardziej znanym jego dziełem jest Wielka dydaktyka ● Był autorem książki, która miała pomóc też tym najuboższym i niewykształcony - Świat w obrazach malowany ● Jest również autorem książki o nauce języków obcych ● Pojęcie szkoły macierzyńskiej, coś w stylu wychowania przedszkolnego ● Zwolennik nauczania stopniowego ● Uczenie posłuszeństwa, przyzwyczajanie do pracy poprzez zabawę (narzędzia zabawki) ● Uczyć najwcześniej ale dostosować do wieku - zabawki rozwijające wyobraźnię ● W uczeniu pojęcia mały, duży, krótki, długi ● 3 latek - liczenie do 5; 4-10; 5-6 - 20 ● Po 6 roku życia - nauka w szkole języka ojczystego (szkoła elementarna) nauka 6 lat ● Czytanie, pisanie, liczenie, nauka religii, moralności, ekonomię politykę, historię powszechną, kosmografię, fizykę (życie przyrody) ● Przeciwnik kar cielesnych w nauczaniu i wychowaniu John Locke ● Dziecko dobre lub złe w wyniku wychowania ● Wychowanie gentelmana ○ Wychowanie moralne - kierowanie się rozumem, nacisk na rozwój osobowości dziecka ○ Wychowanie fizyczne - w zdrowym ciele zdrowy duch ○ Wykształcenie - o ile użyteczne, ale ważniejsza jest moralność, pojęcie honoru Jan Jakub Rousseau ● Okres dzieciństwa do 12 roku życia ● Wychowanie na łonie natury ● Rozwija się jedynie pod wpływem natury XIX wiek - początki zorganizowanej opieki nad małymi dziećmi ● Twórca pierwszej instytucji wychowawczej nad małymi dziećmi Jan Fryderyk Oberlin - w 1769 roku założył pierwszą ochronkę wychowawczą ● Uczono zasad zachowania moralności, dbano o mowę ojczystą, uczono już pisać i czytać, kształtowano umiejętności manualne. Wykład 7. Jezuici w Polsce ● 1540 r. – założenie zakonu jezuitów ● 1599 r. – „Ratio studiorum” – ustawa szkolna wprowadzająca jednolity system edukacji ● IV cześć konstytucji – mowa o nauczaniu, zasada pamiętania o okolicznościach, miejscu i czasie ● Współcześnie dwa dokumenty: lata 80. – „Charakterystyczne cechy jezuickiego wychowania”, „Pedagogika ignacjańska – podejście praktyczne” (lata 90.) ● Jezuici w Polsce: sprowadził ich kard. Stanisław Hozjusz (1564 r.) ● 1565 r. – prowadzą I szkołę dla uczniów w Braniewie ● Do 1773 r. (kasata zakonu) było w Polsce ponad 60 ● Jezuici działali na różnych polach katechizacji, głosili kazania, prowadzili dyskusje z protestantami, udzielali rekolekcji, pisali książki, wyjeżdżali na misje ● Początkowo nie zamierzali zajmować się szkolnictwem, wkrótce jednak okazało się, że takie szkolnictwo stało się konieczną konsekwencją celu, jakie zakonowi wyznaczył Ignacy – „Celem tego zakonu jest – pisał Ignacy w Konstytucji – nie tylko zbawienie i doskonałości własnych dusz z pomocą łaski Bożej się oddawać, lecz także z pomocą tejże łaski usilnie poświęcać się zbawieniu i doskonałości bliźnich” ● W pierwszej wersji konstytucji przewidywał tylko szkoły wewnętrzne, kształcące na potrzeby zakonu, tylko wyjątkowych sytuacjach dopuszczał młodzież ubogą. Przyjął także kilka fundacji i pozwolił na otwarcie szkół dla młodzieży nie zakonnej. Ostatecznie kwestiom prowadzenia szkół poświęcił 4. Część konstytucji ● Zakon jezuitów powstał, aby pomóc w walce z reformacją, a nie dla szkolnictwa ● Pomoc ubogim, domy dla dziewcząt etc. – zajmował się głoszeniem Słowa Bożego, ale też działał! ● Zwrócono się do Ignacego ws. szkół, skoro jezuici byli wykształconymi ludźmi. Nie chciał Ignacy początkowo zakładać szkół zewnętrznych, potem się przełamał ● Teraz jednym z ich charyzmatów jest nauczanie ● Pierwsza szkoła w Messynie 1548 r. (Hieronim Naval jako odpowiedzialny za tę szkołę) ● Naval – autor pierwszy dokumentów ustaw szkolnych właściwych dla danej szkoły – na ich bazie powstała „Ratio studiorum” (obowiązywało od XVI do XVIII wieku). Także wizytował, doglądał – odpowiadał za dobre prowadzenie szkół ● Szkoła w Rzymie (Collegium Gregorianum, Kolegium Rzymskie) – 1551 r. ● Szkoły w prowincji niemieckiej i na innych terenach ● W każdym systemie wychowania najważniejsze jest określenie celu oraz idei wokół której spupiałoby się całe wychowanie i która mogłaby wpływać na kształtowanie młodzieży. Dla jezuitów ostatecznym celem człowieka i życia ludzkiego jest idea Boga, stąd celem pedagogiki miało być takie urobienie człowieka, aby przez życie moralne, zgodne z sumieniem i wiara, osiągnie swój cel ostateczny ● Uczniom szkół jezuickich tak podawano wiedzę, by zachęcała ich do poznania i miłości Boga ● Było przede wszystkim wychowaniem religijnym, stąd na pierwszym miejscu postawiono pobożność i praktyki religijne… „Ratio studiorum” było pierwszym pełnym, rozbudowanym w szczegółach ustawodawstwem szkolnym, jak a swoje czasy bardzo postępowym, było ono podstawą i prawem dla wszystkich szkół jezuickich. Wywarło także wielki wpływ na szkoły niejezuickie ● Ideał, do którego dążymy to JEZUS CHRYSTUS ● Uczeń – człowiek pobożny, który dostaje wykształcenie katolickie ● Dostosowanie przepisów do czasów (np. w czasie renesansu była to szkoła humanistyczna – absolwent miał wiedzę wszechstronną. Łacina, gramatyka, retoryka etc) ● Jeżeli chodzi o nauczanie, to jezuici nie wymyślili niczego nowego, żadnego nowego systemu nauczania, przyjęli w zasadzie gotowy system humanistyczny i jedynie przystosowali go do własnych potrzeb, własnego celu wychowania. Wzięli to, co najlepsze od innych (np. podział klas od protestantów) i dali sobie to do jednej szkoły – stworzyli sobie taką szkołę. Mieli pomysł na szkołę! Położyli nacisk na formalną stronę kształcenia – wyrobienie władz i zdolności umysłowych, a dopiero na drugim miejscu przyjęli cele utylitarne, pragmatyczne. ● Mieli CEL! SZKOŁA HUMANISTYCZNA/TRADYCYJNA SZKOŁA JEZUICKA: ● Środkiem formalnego wykształcenia były nauki humanistyczne oparte na studium języków i literatury klasycznej, pierwsza łacina, później greka i studium wymowy i filozofii. Filozofia – w niej zawierały się inne przedmioty np. wiedza o świecie, nauki prawa itp. W szkole humanistycznej tych ścisłych przedmiotów osobno nie było, zawierały się w tym ● Błędem nie tylko jezuitów było to, że owo nauczanie oparli zbyt jednostronnie na nauczaniu języków klasycznych (latina, greka) i retoryce, z pominięciem innych przedmiotów nauczania, które również mogły przyczynić się równie skutecznie do wyrobienia władz umysłowych ● Model parisiensis – wykład, ćwiczenia, powtarzanie ● Piękne budynki, księgozbiory, biblioteki dla każdej szkoły, przy domach zakonnych były drukarnie – zaaacnie! :o ● Kryzys szkolnictwa jezuitów w XVII/XVIII wieku (por. tekst o Konarskim) ● Zarzut – zbytnio dbali o wymowę ● Teatr jezuicki ● Usprawiedliwieniem, wg Bednarskiego, może być fakt, że wiele nauk dopiero się rozwijało albo w ogóle ich jeszcze nie było ● Nauki przyrodnicze i matematyczne wykładano razem z filozofią jako jej uzupełnienie (w XVI wieku były dopiero w początkach swojego rozwoju, a w XVIII bodajże się rozwinęły) REFORMA SZKÓŁ JEZUICKICH ● Przemiany dot. zarówno nauczania, jak i wychowania, ideału wychowania, programu nauczania i metod, organizacji szkolnej, instytucje szkolne – kolegia i konwikty, bursy dla ubogich, teatr szkolny ● Zasadniczo reforma (najważniejsze jej elementy ) przebiegła w trzech kierunkach : ○ Wprowadzenie nowych przedmiotów do nauczania nauki matematyczne, języki nowożytne, historia i geografia, prawo natury i narodów ○ Reforma dotychczasowych przedmiotów – nauczanie gramatyki, języka łacińskiego i greckiego, lektury dzieł, nauczanie retoryki ○ Uwypuklenie społecznej funkcji szkoły , jej stosunku do życia całego narodu, zaangażowania się w sprawy państwa WIEK XVIII i XIX: Chyrów, Lwów… - Jan Brzechwa, Eugeniusz Kwiatkowski absolwentami szkoły jezuickiej COLLEGIUM NOBILIUM SOCIETATIS JESU W WARSZAWIE 1752 r. (zwane Kolegium Warszawskim, aby odróżnić je od Kolegium Konarskiego) ● Coraz częściej starano się młodzieży uświadomić i nauczyć miłości do ojczyzny , oraz wskazać drogi wiodące do lepszej przyszłości . Pomocą służyły wszelkiego rodzaju uroczystości na których to profesorowie wygłaszając przemówienia informowali w nich o sytuacji w kraju i zachęcali do pracy na rzecz ojczyzny ● Obok języka łacińskiego wprowadzono także język polski i oczyszczono go ze wszystkich makaronizmów i przyrostów. Profesorem wymowy był Franciszek Bohomolec obrońca czystości języka polskiego. Adam Naruszewicz prowadził wykłady z historii. ● Uczono łaciny, języka francuskiego, niemieckiego, (rozmowy przy stole na zmiany na zadany temat należało prowadzić w jednym z tych języków.), prawa, historii, geografii, tańca, fechtunku, rysunku – cywilnego lub wojskowego, języka ojczystego nauczano przy tłumaczeniach tekstów. 1886 – przeniesienie szkoły z Tarnopola do Chyrowa Chyrów poza granicami PL po wojnie Wykład 8. ● 1990 – pierwsi studenci na kierunkach na Ignatianum, filozofia ● Od 2000 r. uczelnia ma prawo do nadawania tytułu magistra, podział na dwa wydziały Konarski, Collegium Nobilum, 1740 ● szkoła dla najbogatszych, dla magnaterii, tych którzy będą uczestniczyć w zarządzaniu państwem. Kształciło w duchu narodowym, propaństwowym przyszłych, świadomych odpowiedzialności obywateli. ● Na pierwszym miejscu miał być interes państwa, a nie interes rodowy. ● Wprowadzono nauczanie związane z historią, geografią, elementy prawa, ekonomii, języki nowożytne (francuski, bo był językiem dyplomacji, język ojczysty by budować świadomość narodową). ● Drugą stroną było kształcenie na potrzeby Kościoła, kształcenie pobożnych, świadomych swej roli chrześcijan. A więc dobry obywatel i katolik. W edukacji jezuickiej brakowało wcześniej tego elementu narodowościowego. ● Dochodzą do tego wszystkie elementy związane z przygotowaniem do pełnienia roli dyplomaty, również zasady dobrego wychowania. Również zajęcia dotyczące stanu pochodzenia - fechtunek, tańce, jazda konna. ● Szkoła z umundurowaniem, posiadająca własne barwy, mundury bardzo bogate. Szkoła z dyscypliną, z określonymi zasadami. Czasy panowania Stanisława Augusta to czasy nowości w edukacji. Szkoła rycerska, 1765 założona przez Stanisława Augusta ● Nastawienie propaństwowe, patriotyczne, ale przygotowująca niższe kadry urzędnicze a także wojskowych. A więc przedmioty dotyczące rysunków technicznych, wojskowych, strategia i taktyka. Szkoła ważna, bo król przeznaczył część pieniędzy dla najuboższych chcących się w niej kształcić. Uczył się w niej Kościuszko superhero. W tamtym okresie Rzeczpospolita stała szkolnictwem jezuickim. Szkoły były przeznaczone przede wszystkim dla chłopców. Co zasługuje na dużą uwagę poza reformą szkolnictwa jezuickiego (należy pamiętać o kasacie w 1773)? Co w miejsce szkolnictwa jezuickiego? KEN ● Powstaje Komisja Edukacji Narodowej, inicjatywa niezwykła, bez sprzeciwu ze strony państw zaborczych (Rosja nie bardzo rozumiała na co się zgadza). ● Pierwsze ministerstwo oświaty, pierwsze tego typu w Polsce. ● Przejmuje od jezuitów jednolitość systemu szkolnego. Powołano zarząd składający się z najwybitniejszych postaci Państwa Polskiego. Polska jako jeden z nielicznych krajów poradziła sobie z dobrami pojezuickimi przeznaczając je na oświatę. ● KEN ujednoliciła system szkolny, zmieniła strukturę wprowadzając dwa typy szkół: szkoły wydziałowe i pozawydziałowe (niższy szczebel) . Ciekawostka: w szkołach wydziałowych wprowadzono zajęcia z mechaniki i hydrauliki. Szkoły te były stopniowymi, więc chcąc podjąć nauczanie wyższe trzeba było skończyć szkołę wydziałową. ● Od lat 90. do 1. / 2. rozbioru to czas już schyłkowy dla KEN. Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych ● miało się zająć opracowaniem podręczników, również dla najniższego szczebla, szkoły parafialnej. Środków jednak zabrakło, odłożono na później reformę szkolnictwa parafialnego i edukacji dziewcząt. Wszystko więc zależało od proboszcza. Mało który właściciel ziemski chciał by dzieci w okresie prac w polu chodziły do szkoły, poza tym nie była to edukacja na zbyt wysokim poziomie. Dział KEN jest najważniejszym działem do czasu rozbiorów. Udało się uświadomić społeczeństwu polskiemu tożsamość narodową, właśnie dzięki wprowadzonym przedmiotom. Czasy rozbiorów - procesy rusyfikacyjne i germanizacyjne, nasilające się w okresach represji popowstaniowych. ● Od 1867 w autonomii galicyjskiej można posługiwać się językiem polskim jak również językami mniejszości narodowych. Na wzór reformy w Prusach wprowadzono ośmioletnie gimnazja klasyczne (z łaciną, greką). Pojawiają się sześcioletnie szkoły realne przygotowujące do zawodów technicznych, bez nauki łaciny, za to z językiem niemieckim. Gimnazjum realne dawało wstęp na uniwersytety techniczne, a gimnazja klasyczne na wszystkie uczelnie wyższe. ● 1816 powstaje Uniwersytet Warszawski. Jan Władysław Dawid "O duszy nauczycielstwa" ● Żył na przełomie wieków XIX i XX. ● Działał w Warszawie ● Kształcił się w Lipsku ● Wprowadził testy i obserwacje jako metody pracy pedagogicznej w szkole ● Znany jako autor "Nauki o rzeczach", dzieła dotyczącego edukacji wczesnoszkolnej, stał na stanowisku, że uczyć trzeba rzeczy użytecznych w społeczeństwie, jak historia i język ojczysty. ● "O duszy nauczycielstwa" 1913 jest niewielkim traktatem napisanym pod koniec życia, który do dziś nie stracił na aktualności ○ Nauczanie to powołanie, to służba ○ Ważna jest nie tylko wiedza i metody, ale przede wszystkim "miłość dusz ludzkich" ○ Nauczyciel to musi być człowiek, który nieważne z kim ma do czynienia, zawsze będzie patrzył na niego jak na drugiego człowieka ○ Nauczyciel musi mieć pewną delikatność, wrażliwość ○ Kładł nacisk na ciągłe doskonalenie nauczycieli, poprawianie się, przekraczanie siebie ○ "Twórczy odpoczynek", ma służyć ciągłej inspiracji ○ Nauczyciel powinien być zawodem dobrze opłacanym ○ Uniwersytet Latający Jadwigi Dawidowej <3 (wykłady w różnych miejscach, drogą szeptaną) Inną postacią na polu polskiej myśli pedagogiczne jest Bronisław Trentowski. Stworzył pomnikowe dzieło polskiej pedagogiki "Chowanna". Dzieło zielone na 3 części: o wychowaniu (filozoficznie), o metodach wychowawczych (dydaktyka), o historii szkolnictwa i myśli pedagogicznej. Co mówi o wychowaniu? ● Doskonałość fizyczna i duchowa ● Kalokagatia - piękno i dobro, dążenie do tego co najlepsze 2. Sparta. Wychowanie wojskowe ● Zawsze w gotowości bojowej by utrzymać w ryzach ludność poddaną ● Dzieci własnością państwa, decydowali urzędnicy ● Jeden heros >> żołnierze szeregowi, hoplici ● Właściwe wychowanie państwowe (agoge) rozpoczynało się od 8 r. ż. ○ Zakłady, podobne do koszar, tam do 18 r. ż. ○ 2 lata szkolenia i 10 lat w wojsku ○ Ok. 30 r. ż. pełne prawa obywatelskie ○ Wtedy ożenek z przypadkową dziewczyną ● Gotowość bojowa, arete, kult broni i pełne posłuszeństwo władzy ● Ważne wych moralne, brak wych estetycznego ;_: ● Prawa krajowe i historia ojczysta, budowa przywiązania do polis ● Liczyło się wychowanie grupowe ● Lakoniczność wysławiania cnotą ● Spartanka to przede wszystkim rodzicielka, więc również wych fizyczne 3. Ateny. Wychowanie obywatelskie ● Początkowo podobne do spartańskiego, z czasem bardziej otwarte ● Demokracja, równość szans, rozwój życia intelektualnego ● Pokojowy charakter wychowania, ideałem kalokagatia ● Solon - reformator, mąż stanu, w jego ustawodawstwie początki szkół ● Początek nauki w 7 r.ż., szkoły prywatne, odprowadzani przez pedagoga (niewolnika) ● Pisano na tabliczkach, rzadziej na papirusie ● Surowi nauczyciele, pominięcie psychiki wychowanka ● Poeta nauczycielem religii ● Efebia - służba wojskowa, obowiązkowa po Cheronei ● Wychowanie ateńskie: ○ Harmonijny rozwój fizyczny i umysłowy ○ Przygotowanie chłopców do życia publicznego 4. Sofiści ● Wędrowni, z Acji Mniejszej, nauczyciele-filozofowie ● Potęga słowa, retoryka podstawą kształcenia ● Protagoras, Gorgiasz - pierwsze teorie wychowawcze, cnoty można nauczać ● "Człowiek jest miernikiem wszelkich rzeczy" ● Ważniejsza edu umysłowa od fizycznej ● Nadali nauczaniu kierunek ogólnokształcący 5. Sokrates ● krytyk i współzawodnik sofistów ● Archetyp nauczyciela ● Nauczał bezinteresownie ● Metoda dialektyczna ● Twórca etyki - każda cnota to mądrość praktyczna, dobro celem nauczania, cnotę utożsamiał z wiedzą 6. Platon ● Twórca dialektyki ● Teoria 4 cnót podstawowych: ○ Roztropność ○ Męstwo ○ Umiarkowanie ○ Sprawiedliwość ● Idealne państwo: filozofowie, strażnicy i żywiciele, ci ostatni nie muszą się uczyć ● Twórca teorii wychowania państwowego ● Dziecko własnością państwa, jednostki ułomne zabijać ● Wychowawcza funkcja zabaw i gier oraz muzyki i poezji ● Równość płci, do 6 r.ż. Koedukacja, potem osobno, ale ten sam program ● Celem wychowania godne życie, środkiem cnota ● Nauka szkolna od 10 r.ż. ● Prawdziwą wiedzą poznanie świata idei 7. Isokrates ● Uczeń i naśladowca sofistów ● W cieniu Platona ● Wychowanie przez literaturę, słowo ● Ideał mówcy: docere, movere et delectare ● Trzeba mieć na uwadze praktyczne skutki wychowania ● Płatna szkoła wyższa 8. Arystoteles ● Idealista >> realista ● Dusza roślinna, zwierzęca i myśląca >> wych fizyczne, moralne i intelektualne >> Trzy okresy wychowania człowieka ● Państwo powinno utrzymywać szkoły, ale doceniał wychowanie rodzinne ● Teoria uczenia wynikająca z teorii poznania, jej 3 elementy: zmysłowe postrzeganie, zapamiętywanie wrażeń i samodzielne uogólnienia R. IV Rzym 1. Ogólna charakterystyka ● Grecja - filozofia, nauka, indywidualność; Rzym - potęga militarna i dyscyplina 2. Wychowanie rodzinne i wpływy greckie ● Okres królewski, republikański i cesarski ● O królewskim niewiele wiemy, wychowanie rodzinne, ważne tradycja i zwyczaje ● Pierwotne społeczeństwo rzymskie: szczególna rola ojca, duży szacunek dla matki ● Ważne: ofiarność, męstwo i pobożność oraz całkowite oddanie się państwu ● Widoczne wpływy greckie, Grecy nauczycielami rzymskich dzieci ● Katon Starszy - stare tradycje rzymskie, przygotowanie do służby wojskowej i działalności politycznej 3. Organizacja szkół ● Ślady nauczania elementarnego jeszcze z czasów etrusków ● Te same metody w nauczaniu łacińskim, stopniowe jego upowszechnienie ● Pod koniec republikańskiego silny wpływ Grecji - szkoły z greką powszechne ● W cesarskim kształcenie elementarne powszechne, poza najbiedniejszymi i niewolnikami ● Nauczanie na poziomie średnim w III wieku ● Liwiusz Andronikos z Tarentu - pierwszy nauczyciel ● Ostateczna forma nauczanie średniego za Oktawiana Augusta - Wergiliusz i Horacy ważni ● Od II pne nauka o języku łacińskim, szkoła gramatyki ● Hadrian, 133, pierwszy państwowy wyższy zakład naukowy Ateneum, stworzył rzymskie szkolnictwo publiczne ● IV-V, kryzys, ważniejsze pochodzenie niż wykształcenie 4. Rzymska myśl pedagogiczna okresu republiki i Cesarstwa ● I p.n.e., Warron i Cyceron ● Terencjusz Warron - 7 sztuk wyzwolonych + dwie dalsze: medycyna i architektura ● Marek Tuliusz Cycero - przyswoił kulturze rzymskiej retorykę grecką, ale nie był pedagogiem, ideał rzymianina: wszechstronnie wykształcony, Popadające w rutynę szkolnictwo w I wieku n.e. budziło reakcje filozofów i teoretyków wychowania: 1. Seneka Młodszy ○ Nauczyciel nerona ○ Stoik ○ Krytykował szkoły retoryczne ○ Samowychowanie! ○ Sprzeciwiał się encyklopedyzmowi szkoły ○ Zwolennik kształcenia specjalistycznego ○ Zróżnicowanie metod wychowawczych ○ Bronił moralności naturalnej (jak św. Paweł) 2. Marek Fabiusz Kwintylian ○ Kierownik katedry retoryki łacińskiej w Rzymie za Wespezjana ○ "O kształceniu mówcy" - pełny system szkolny Cesarstwa ○ Przeszczepienie metod od Greków ○ Ważny nauczyciel ○ Udoskonalił metodę nauczania początkowego ○ Poznanie uczniów przez obserwację ○ Wykorzystywanie naturalnych uzdolnień ○ Łagodne podejście, przeciwnik kar cielesnych ○ Przeciwnik kształcenia domowego, lepiej w grupie niż w odosobnieniu 3. Plutarch z Cheronei ○ Grek, nawiązywał do Platona ○ "Żywoty równoległe" 30 życiorysów sławnych Greków i Rzymian ○ "O wychowaniu dzieci" (on lub ktoś z otoczenia to napisał) ■ Trójca pedagogiczna: natura, kształcenie i ćwiczenia ■ Najważniejsza filozofia - lekarstwo duszy ○ Przeciwnik wychowania państwowego, odpowiedzialność rodziców ○ Państwo powinno zapewnić studia wyższe w zakresie filozofii, poezji i moralności R. VI Średniowiecze R. VI 1. Pojęcie Średniowiecza ... Hello, Captain Obvious! ○ Wynajmowali się jako nauczyciele w szkołach, kopiowali ksiązki ○ Devotio moderna, kontemplacja, osobiste obcowanie z Bogiem ○ Praca charytatywna i nauczycielska - czynna miłość bliźniego ○ Tomasz a Kempis, O naśladowaniu Chrystusa , 1424 ○ Z programu usunęli nauki nieprzydatne w życiu wg nich: dysputy, astronomię, elementy medycyny ○ Podział na klasy ○ Każdy uczeń z własnym podręcznikiem, więc zakładali drukarnie ● Erazm z Rotterdamu ○ "człowiek środka" ○ "O pisaniu listów", "O sposobie studiów", "O wychowaniu księcia chrześcijańskiego", "O wczesnym rozpoczynaniu kształcenia chłopców", "O wytworności obyczajów chłopięcych" ○ Zwolennik edukacji domowej ○ Język matką wszystkich nauk, konwersacje po łacinie, bez przeciążeń gramatyką ○ Łagodność wobec wychowanków ○ Wychowanie chrześcijańskie zgodnie z 3 cnotami: niewinność, miłość i cierpliwość ● Jan Ludwik Vives ○ Przyjaciel Erazma ○ Twórca pedagogiki nowożytnej ○ Nacisk na rozumną pobożność ○ "O duszy i życiu" - pierwszy traktat psychologii empirycznej ○ Zwolennik edukacji szkolnej dziewcząt, ale, jak Erazm, raczejw sposób tradycyjny ○ Naczelne miejsce łaciny w programie ○ Kształcić należy tylko młodzież zdolną ○ Nie podawanie gotowych reguł, ale pomoc w dojściu do nich ○ Wysokie wymagania wobec nauczyciel ○ Nacisk na rozwój szkół miejskich ○ Dbałość o fizyczny i duchowy rozwój dziecka R. VIII 6. Humanizm a polskie szkolnictwo. Polscy pisarze pedagogiczni epoki Odrodzenia ● Polska krajem wybitnie agrarnym o zdecydowanej dominacji magnaterii i szlachty ● Awans społeczny średnizamożnej szlachty >> zapotrzebowanie na oświatę ● Potrzebna była łacina, do wystąpień, ale już pogłębianie wiedzy na uniwersytecie niekoniecznie >> stopniowy upadek Akademii ● Wyjazdy na studia zagraniczne ● 1519, Poznań, szkoła typu humanistycznego, fund. Bp Jan Lubrański ● Prywatne szkoły pałacowe, utrzymywane przez króla, magnatów i biskupów. Niewielu uczniów, przeznaczone dla młodzieży szlacheckiej. Znaczenie zmalało po powstaniu kolegiów zakonnych ● Humanistyczna myśl pedagogiczna Szymon Marycjusz z Pilzna - "O szkołach, czyli akademiach", pierwszy traktat pedagogiczny napisany przez Polaka, krytyka szkolnictwa polskiego ● Dzielił szkoły na prywatne (domowe), miejskie i gimnazja (uniwersytety) ● Zwolennik oświaty dla ludu, dla każdego stanu inny rodzaj wykształcenia ● Chciał zreformować Akademię Krakowską Andrzej Frycz Modrzejewski - znany pisarz polityczny Odrodzenia ● Chciał wzmocnienia władzy królewskiej ● Krytyka szkolnictwa kościelnego ● Powszechność szkoły elementarnej dla chłopców wszystkich stanów ● Wysoko cenił pracę nauczyciela ● Karcił szlachtę za brak dbałości o naukę ● Wychowanie moralne poprzez pracę fizyczną rzemieślnicża ● Dzielił szkołę na dwa stopnie: 1. oparty na trivium, 2. szkoła średnia typu humanistycznego Mikołaj Rej ● Krytykował szkołe humanistyczną bo uczy za dużo i za długo ● Zalecał zacieśnienie nauczania synów szlacheckich do łaciny, elementów retoryki i do etyki Erazm Gliczner - porady dla rodziców "Książki o wychowaniu dzieci bardzo dobre, pożyteczne i potrzebne, z których rodzicy ku wychowaniu dzieci swych naukę dołożoną wyczerpać mogą ● Wyższość kształcenia szkolnego nad prywatnym, teoretycznego nad praktycznym ● Ważna osoba nauczyciela ● Krytyka wychowania dworskiego Sebastian Petrycy z Pilzna ● Podkreślał znaczenie domu rodzinnego ● Dużo uwagi, jako lekarz, poświęcał wychowaniu fizycznemu ● Polski Locke ● Wychowanie stanowe ● 3 stopnie szkoły: elementarny, średni i wyższy ● Kształcenie mieszczan na wyższym poziomie niż szlachty w celu zapewnienia sobie godziwego życia ● Państwo zwierzchnikiem szkolnictwa ● Poruszał kwestie wychowania dziewcząt, ale nie był zbyt postępowy Wychowanie i szkolnictwo katolickie w okresie potrydenckim R. X 2. Nowego typu szkolnictwo zakonne II poł. XVI wieku duże zmiany w Kościele katolickim. Szkoły odpowiedzią na reformację. a. Szkolnictwo jezuickie ○ Wybitnie pedagogiczne cele ○ Założyciel Ignacy Loyola, wiadomix ○ Ważna u jezuitów cnota posłuszeństwa ○ Szeroka działalność misyjna i szkolno-wychowawcza ○ Szkolny teatr jezuicki ○ Zakon szkolny prawie od samego początku ○ Dbali o rozwój fizyczny i zdrowie psychiczne wychowanków ○ Nowoczesne szkoły, widne i wygodne, z boiskami ○ Ograniczone kary fizyczne ○ Podział na klasy ○ Ratio studiorum, jednolitość szkół jezuickich ○ Szkoła jezuicka stała się wzorem dla szkolnictwa katolickiego ○ Wysoki poziom zwłaszcza w XVI i I poł. XVII wieku, potem kryzys i odnowa w I poł. XVIII wieku b. Szkolnictwo oratoriańskie i pijarskie ○ Oratorianie zał. W Rzemie, Filip Neri (Nereusz) ○ Gł. Włochy, Hiszpania, Portugalia, potem Francja ○ Rywalizowali z jezuitami ○ Program bardziej narodowy i praktyczny ○ Pijarzy, zał. Św. Józef Kalasanty ○ Założył w 1597 bezpłatną szkołę elementarną na Zatybrzu, dostępną dla najbiedniejszych ○ Założył Zgromadzenie Szkół pobożnych >> podniesione do rangi zakonu ○ Celem nowego zakonu było kształcenie nauczycieli do nowych szkół ○ Kryzys zakonu 1643, ostali się w Polsce, potem odnowa ○ Szkolnictwo dla warstw uboższych ○ Organizacja, zakres nauki i zwyczaje szkolne przejęte od jezuitów c. Szkolnictwo innych zakonów ○ Szkoły prowadzili również benedyktyni i dominikanie, a także teatyni, doktrynarze, misjonarze i księża komuniści ○ W XVIII, w okresie reform szkolnych, szkoły mieli też bernardyni i większość zakonów żeńskich Rozwój nauki i myśli pedagogicznej w dobie realizmu XVII w. R. XIII 1. Warunki polityczne. Przewrót w nauce i filozofii Przemiany w nauce: ● Rozwój dyscyplin przyrodniczych, opartych na doświadczeniu ● Uniwersytety podupadają, rozwój nauki w akademiach i towarzystwach naukowych - organizowały one wielkie pracownie, umożliwiały współpracę uczonych, przyczyniały się do szerzenia oświaty ● Spadek zainteresowania teologią ● Rozwój mistyki, różnicowanie postaw religijnych ● Przejście od nauczania słów do nauczania rzeczy ● Idea powszechnego obowiązku szkolnego! R. XIII 2. Zmiany w pedagogice epoki realizmu. Bacon, Kartezjusz Franciszek Bacon - wyraziciel nowego sposobu myślenia filozoficznego i naukowego ● Nawiązywał do Vivesa ● Rozwinął metodologię empiryzmu, oddzielił naukę od teologii (natura/Objawienie, indukcja/dedukcja, przedłużeniem nauki technika) ● Nacisk na nauki przyrodnicze ● Uczenie faktów w sposób poglądowy (atlasy, globusy) ● Metoda inicjatywna - budzenie ciekawości, doświadczenia Rene Descartes (Kartezjusz) ● Własny, czysto racjonalistyczny system filozoficzny ● Postawa "metodycznego wątpienia" i autonomii rozumu ● Twórca teorii poznania opartej na samowiedzy ● 4 okresy wychowania: 1. niemowlęctwo, 2. dzieciństwo, 3. chłopięctwo 4. okres młodzieńczy ● Najpierw religia naturalna, potem wybór konkretnej ● 3 dziedziny wychowania: uczucie, religia i estetyka ● Kobieta stworzona do posłuszeństwa i aby podobać się mężowi -.-, jej wychowanie powinno być inne, ważniejsze umiejętności praktyczne, szersze wykształcenie umysłowe może być dla niej szkodliwe (bo może odkryć żeś buc i kopnąć cię w jaja?) ● Wychowanie indywidualne, w wyższych sferach, o szkole nawet nie wspomina R. XV 1. Kasata jezuitów. Sekularyzacja szkolnictwa Oświeceniowe tendencje reformatorskie w zakresie wychowania i szkolnictwa nabrały tempa po kasatach jezuitów. ● Jezuici posądzeni o zbyt duże wpływy polityczne, budzili nieufność, niepokój ● Proces likwidacji zaczął się w Portugalii, potem Francja, Hiszpania ● 21.07.1773, Klemens XIV, kasata ● Jezuici utrzymali się tylko w Cesarstwie Rosyjskim i przez chwilę w Prusach ● Na całym świecie Towarzystwo Jezusowe zostało reaktywowane dopiero w 1814 R. XVI Wielkie reformy szkolne w Rzeczpospolitej 1. Reforma Stanisława Konarskiego ● Pijar, uczony i polityk, wychowawca młodzieży ● Reformę szkół pijarskich Konarskiego poprzedziło unowocześnienie programu w kolegium teatynów warszawskich ● I etap reformy: otwarcie Collegium Nobilum (wzór: C. Nazareum) 1.09.1740 ○ Szkoła elitarna, dla synów magnackich ○ Wychowanie poczciwego i dobrego obywatela ○ Zasady religijne, cnoty wierności, szacunku i posłuszeństwa kólowi, poszanowanie praw kraju, sprawiedliwości ○ 5 klasa, nauka 8 lat ○ Dwuletnie studium prawa dla chętnych ○ Nowe przedmioty: języki nowożytne, historia Polski i powszechna, geografia, matematyka, fizyka i architektura oraz tzw. nowsza filozofia ○ Charakter narodowy ● 1750-55 podobnie w innych szkołach prowincji pijarów, ale nie na Litwie 2. Reforma szkół jezuickich ● Wolno szło przez przywiązanie do tradycji i humanistyczny charakter ● Uchwała Kongregacji Generalnej 1730, stopniowo wprowadzają nauki doświadczalne w ramach filozofii, ale tak w pełni to po 1740, po 1760 matematyka i fizyka już we wszystkich kolegiach jezuickich ● Od połowy wieku więcej też języków nowożytnych ● 6 kolegiów Szlacheckich ● Lata 50. i 60. rozkwit jeżyka polskiego, zwł. w kolegach szlacheckich ● Zmienił się także duch szkoły jezuickiej ● Krytyka istniejących stosunków w Polsce 3. Powstanie szkoły rycerskiej w Warszawie ● Korpus Kadetów w Warszawie, 1765, świecka szkoła rycerska fund. Stanisława Augusta ● Zagraniczne wzorce ● Komendantem Czartoryski <3 ● Dla synów biedniejszej szlachty ● Pocz. charakter wojskowy >> reformy 1768-71 średnia szkoła ogólnokształcąca + przedmioty zawodowe ● Dwa kierunki: inżynieryjno-wojskowy i cywilny, zwł. prawo ● Języki nowożytne, przedmioty mat-przyr, historia i geografia ● Wiedza, aby podnieść rozwój gospodarczy kraju ● Wykładano w języku polskim ● Nowoczesne pomoce naukowe z zagranicy ● Wychowanie obywatelskie ● Absolwentami Kościuszko i Niemcewicz ● Element reformy państwa, wychowanie obywatela w nowym duchu 4. Komisja Edukacji Narodowej. Początki nowoczesnego szkolnictwa w Rzeczpospolitej ● Reforma nadzieją na wzmocnienie kraju po I rozbiorze ● W dodatku kasata jezuitów, więc trzeba było coś zrobić z młodzieżą ze szkół jezuickich ● 14.10.1773 powołanie KEN, odpowiedzialny przed sejmem i królem najwyższy organ sprawujący zwierzchnictwo nad szkolnictwem w Polsce ● Ken oddano dobra jezuickie ● 8 członków KEN, czołówka polskiego Oświecenia ● Powołano Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych (podręczników) podległe KEN ○ Wysoki autorytet w sprawach oświaty w Polsce ○ Członkiem Piramowicz ● Główne założenia KEN sformułował Feliks Oraczewski ● Unarodowienie szkół ● Zakres i metody ściślej określone w wydanych w 1774 przepisach dot. szkół parafialnych i wojewódzkich oraz w "Ustawach KEN dla stanu akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczpospolitej przepisanych opracowanych w latach 1779-1781, opublikowanych 1783, udoskonalonych 1790 ● Oświata jako główny czynnik odrodzenia narodu i państwa ● 3 okresy działalności KEN I. 1773-1780 (od powstania do odrzucenia kodeksu Zamoyskiego) ○ Przejęcie szkolnictwa pojezuickiego ○ Określenie programów i metod nauczania ○ Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych ○ 1777 reforma Akademii Krakowskiej II. 1780-1788 (do Sejmu Czteroletniego) ○ Wzmożenie działalności Towarzystwa ○ 1780 utworzenie jednego w całej Polsce stanu akademickiego i zorganizowanie hierarchii szkolnej III. 1788-1794 schyłkowy okres, ostatnie lata Rzeczpospolitej ○ Idee KEN odżyły potem pod zaborem rosyjskim ● W swojej działalności KEN najwięcej wysiłku włożyła w organizację szkolnictwa średniego ● Większość szkół za wiedzą i pod kontrolą KEN prowadzone przez zakony ● W programie szkół średnich głównie nauka moralna i mat-przyr, historia, zwł. Polski i Litwy, języki nowożytne ● Koncepcja szkoły parafialnej dostosowanej do potrzeb stanu chłopskiego ● Program: religia, pisanie, czytanie, elementy miernictwa, rolnictwa, ogrodnictwa i hodowli zwierząt ● Piramowicz, "Powinności nauczyciela", podręcznik dla nauczycieli szkół parafialnych ● Początkowo KEN olewa uniwersytety, jako skostniałe ● Akademią Krakowską jako uczelnią mogącą dostarczyć potrzebnych do szkół średnich KEN nauczycieli zainteresował się Kołłątaj, przekonał ówczesnego przewodniczącego KEN prymasa Michała Jerzego Poniatowskiego o konieczności reformy ○ Kołłątaj, 1777 wizytacja, potem reforma Szkoły Nowodworskiej związanej z Akademią ○ 1778 początek reformy od wydziału filozoficznego, potem teologiczny i medyczny ○ 1780 przemianowanie na Szkołę Główną Koronną ○ 1783 koniec reformy ○ Podzielił Szkołę Główną na 4 równoprawne kolegia: lekarskie, fizyczne, prawnicze i teologiczne (po 1783 zredukowane do fizycznego i moralnego ○ Uporządkował sprawy majątkowe, podniósł dochody ○ Zorganizował pracownie, biblioteki i gabinety naukowe, urządził szpitale i apteki dla medycznego ○ Również ogród botaniczny ● Przykład Akademii Krakowskiej zachęcił KEN do reformy Wileńskiej, Marcin Poczobut- Odlanicki, 1780-81 >> Szkoła Główna Litewska, rozbudowa studiów astronomicznych Myśl pedagogiczna wielkiej rewolucji francuskiej R. XVIII 3. "Ojciec szkoły ludowej", Jan Henryk Pestalozzi ● Przełomowe znaczenie dla upowszechnienia szkolnictwa elementarnego ● Wcześnie osierocony, wychowywany przez służącą ● Zwolennik rewolucji francuskiej, marzyciel i romantyk ● Neuhof - wzorcowe gospodarstwo rolne, które założył, miało służyć za przykład okolicznym chłopom, ale nie wyszło, musiał sprzedać prawie całą ziemię ● 1775 w swoim domu, na resztówce ziemi, zakład wychowawczy dla biednych dzieci, które pracując i ucząc się miały zapewnić sobie i jemu utrzymanie, to też nie wyszło ● "Wieczory samotnika", "Leonard i Gertruda" ● Koncepcja szkoły w "LiG": ○ Przedłużenie domu rodzinnego ○ Zapoznanie z pracami domowymi ○ Równocześnie przedmioty ogólnokształcące ● Rząd powstałej w 1798 napoleońskiej Republiki Helweckiej powierzył mu prowadzenie zakładu wych dla sierot w Stanz ○ Na wzór Neuhof ○ Atmosfera rodzinna ○ Nauka w godzinach 6-8 i 16-18, reszta praca i zabawa ○ Chóralne, rytmiczne sylabizowanie ● Potem dom sierocy w Burgdorf i seminarium nauczycielskie tamże włączenie szkolnictwa zawodowego w system , absolwenci uzyskiwali matury, mogli podejmować studia wyższe. Równolegle rozwijają się szkoły realne. (Szkoła realna – koncepcja systemu oświaty, której autorem był Jan Juliusz Hecker, zakładająca uwzględnienie w procesie kształcenia walorów wychowawczych, położenia nacisku na zdobywanie praktycznych umiejętności oraz głosząca potrzebę edukacji szerokiego grona ludności, także mas chłopskich.) Głównie w Prusach, również Austria. Spopularyzowane w napoleońskiej Francji. Gimnazjum realne - zmodyfikowany rodzaj szkoły realnej, pod koniec XIX wieku równorzędny status z gimnazjami klasycznymi. Najwyższym szczeblem kształcenia zawodowego były wyższe szkoły politechniczne. Pierwsza w 1794 w Paryżu. Oprócz politechnik w wielu krajach już od XVIII wieku powstawały wyższe uczelnie zawodowe o różnych specjalnościach. Na ziemiach polskich pierwsza politechnika powstała we Lwowie (1877), a następna w Warszawie (1915). R. II 10. Oświata dorosłych i popularyzacja nauki I poł. XIX wieku - początki, II poł. XIX - wykształcenie wielu form, często instytucjonalnych. Zwłaszcza w krajach rozwiniętych, np. Anglia. Najpierw doraźne odczyty, kursy wieczorowe II poł. XIX angażują się uczeni, dając początek tzw. odczytom naukowym dla ludu (T. Huxley). Pojawia się też literatura popularnonaukowa. Z inicjatywy Jamesa Stuarta organizacja akcji odczytowej na znacznym obszarze Anglii przez Cambridge. W ten sposób w 1873 roku powstała instytucja uniwersytetu rozszerzonego, tzw. "studia za murami". Potem również Londyński i Oxford. Po trzech latach nauki otrzymywano status studenta stowarzyszonego dający prawo do odbycia skróconych dwuletnich uzupełniających studiów stacjonarnych i uzyskania dyplomu. Dalszy rozwój: 1903, Albert Mansbridge, Robotnicze Stowarzyszenie Oświatowe, z jego inicjatywy wprowadzono tzw. klasy tutorialne (1907) - klasy studiujące pod opieką tutora. Instytucja edukacyjna dostępna dla wszystkich, uniwersytet powszechny. Na tej podstawie wykształciły się dzisiejsze wydziały studiów zaocznych. W środowiskach wiejskich w Europie funkcjonowały uniwersytety ludowe. Twórca: Mikołaj Fryderyk Grundtvig. Pierwszy w 1844 w Rodding w Danii. Idea: wychowanie człowieka w oparciu o kulturę skandynawską i przygotowanie go do życia obywatelskiego. Na terenie Danii u. ludowe odegrały ważną rolę, przyczyniły się do podniesienia kultury duchowej i materialnej chłopów. R. II 11, Kształcenie nauczycieli Początki seminariów nauczycielski: powstały we Francji w XVII wieku, potem w innych państwach. Pocz. XIX wieku zreformowane pod wpływem pedagogiki Pestalozziego, głównie w zakresie stosowania nowych metod dydaktycznych i wychowawczych (dostosowanie do wieku). Fryderyk Adolf Diesterweg - twórca nowoczesnego systemu pedagogicznego kształcenia nauczycieli w Prusach, "szkoła jest tyle warta ile wart jest nauczyciel", dostosował kształcenie nauczycieli do pestalozziańskiej szkoły elementarnej. Powiązał kształcenie teoretyczne z praktyką przez tzw. szkołę ćwiczeń przy seminarium nauczycielskim, uwydatnił rolę nauczyciela, idea ciągłego samokształcenia. "Przewodnik w kształceniu nauczycieli niemieckiech". Kształcenie nauczycieli gimnazjalnych: po reformach Humboldta nauczyciele gimnazjalni w Prusach zobowiązani zostali do ukończenia studiów uniwersyteckich i egzaminu profesorskiego. Pogląd o konieczności przygotowania pedagogicznego utrwalił się dzięki Herbartowi i jego uczniom. R. III 1. Filozofia pedagogiczna Jana Fryderyka Herbarta ● Twórca pedagogiki naukowej, opartej na założeniach filozoficznych ● System pedagogiczny oparty na etyce i psychologii - etyka wyznaczała cel wychowania, psychologia środki realizacji; ● Ukształtowanie człowieka silnego charakteru moralnego, w którym panuje zgodność woli i postępowania z ideą wewnętrznej wolności duchowej, doskonałości, życzliwości prawa i słuszności ● Podział pedagogiki wg Herbarta na 3 środki wychowujące: 1. Kierownictwo - utrzymanie porządku zewnętrznego 2. Nauczanie 3. Wychowanie - odnosi się do umysłu wychowanka, kształtuje charakter ● Najwyższym dobrem moralnym jest dobra wola ● Nauczanie wychowujące - uszlachetnia i pobudza wszechstronne zainteresowania, tym samym kształtuje dobrą wolę ● Zapoczątkował naukę o stopniach formalnych (rozwiną uczniowie) ○ Stopnie formalne - metodyczne postępowanie obejmujące: ■ Jasność ■ Kojarzenie ■ Systematyzację ■ Metodyczność ○ Wywarły duży wpływ na rozwój dydaktyki (budowę lekcji) ● Herbartyzm - duża rola w XIX wieku, przyjęty w krajach niemieckich, Austrii, USA. Krytykowany przez formalizm i rygoryzm. R. III 3. Wychowanie przedszkolne Fryderyka Frobla ● Autor koncepcji ogródków dziecięcych (freblówek) ● Wypracował system wychowania przedszkolnego, który przedstawił w pracy "Wychowanie człowieka, sztuka chowania, nauczania i uczenia się" (1826) ● Teoria i metodyka zabawy ● Osobowość dorosłego zależna jest od rozwoju naturalnych skłonności w dzieciństwie (3-6 lat), więc skupiał się na poznaniu i rozwijaniu osobowości dziecka ● Jedność człowieka i przyrody, wytwory kultury są przedłużeniem przyrody ● Wewnętrzna siła pobudzająca człowieka do działania realizująca się przez 4 zasadnicze instynkty: 1. Instynkt pracy 2. Instynkt wiedzy 3. Instynkt piękna 4. Instynkt religijny ● Instynkty wytwarzają popęd, istotą wychowania jest uaktywnienie tych wrodzonych popędów ● Instynkty i popędy dziecka realizują się w zabawie > zabawa odpowiednim, naturalnym materiałem dydaktycznym (naturalne zabawki, zwane darami) > zabawki oparte na kuli, sześcianie i walcu, bo to teza-antyteza-synteza > piłka i klocki najlepsze ● Istotna rola w dziejach wychowania przedszkolnego w XIX wieku, inspirowała (Montessori), ale i była krytykowana. R. III 5. System wychowania prewencyjnego św. Jana Bosko ● Włoski duchowny, założyciel Salezjanów, święty ● Wypracował oryginalny system wychowania tzw. prewencyjnego dzięki działalności duszpastersko-wychowawczej wśród opuszczonej młodzieży ● Fundamentami rozum, religia i miłość ● Z zasady miłości wynikała stała współpraca wychowawcy z wychowankiem - asystencja (rozmowy, kierownictwo duchowe). Miała zapobiegać i korygować. ● Brak przymusu, kontroli, nadzoru i kar; ● atmosfera miłości, zaufanie, tolerancja, autorytet ● Wychowawca jako "ojciec i nauczyciel młodzieży" ● Bosko wzorował się na Karolu Borromeuszu, św. Franciszku Salezym i św. Filipie Nareuszu ● Wydawał czasopisma i podręczniki szkolne ● Jego dzieło kontynuowali salezjanie w postaci salezjańskiej metody wychowawczej R. V Polska myśl pedagogiczna w dobie rozbiorów ● Poglądy pedagogiczne głównie na płaszczyźnie filozofii społecznej ● Ważne pojęcie narodu, nie państwa (bo jego nie ma) Pedagogika schyłkowo-oświeceniowa: Stanisław Staszic ● "Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego", "Przestrogi dla Polski", "Ród ludzki" ● "wierzył w siłę wychowania "Edukacja myśleć naucza, edukacja złymi lub dobrymi uczynić ich może" ● Charakter wychowania narodowy, patriotyczny, jednakowy dla wszystkich ● Praktyczna działalność to głównie upowszechnianie szkoły elementarnej, oświaty zawodowej i nauki Jędrzej Śniadecki ● "O wychowaniu fizycznym dzieci" - próba powiązania wiedzy przyrodniczej i lekarskiej z wychowaniem ● Wychowanie to też kształcenie zdrowia, ono jest podstawą szczęścia ● Harmonia ciała i ducha ● Wychowanie w szkole, nie w domu, ● Nie tylko chłopcy ● Naturalizm, wpływy Rousseau Romantyczny nurt pedagogiki - 40. XIX: Karol Libelt ● Przedmiotem i podmiotem wychowania uczynił narody w ich historycznym rozwoju ● Wychowanie w poczuciu godności i moralnej odpowiedzialności ● Postulował zróżnicowanie nauczania w szkole elementarnej dla wsi i miasta ● Wykształcenie realne w szkole średniej, nie filologizm ● Nauczanie dziejów narodowych i religii ● Ważna rola nauczyciela August Cieszkowski Koncepcja całościowego nauczania - dostosowanie kształcenia do naturalnego sposobu postrzegania świata przez dziecko ● Ovide Decroly - zastosował to w praktyce: metoda ośrodków zainteresowań, czyli odrzucenie podziału na przedmioty Szkoła pracy - zrywa z nauczaniem werbalnym, koncentracja na aktywności ucznia ● Georg Kerschensteiner - przedstawiciel, założył szkołe pracy pod Monachium Helen Parkhurst i indywidualny program nauczania, tzw. plan daltoński ● Praca w laboratoriach przedmiotowych, indywidualny plan, tempo i metody Międzynarodowa Liga Nowego Wychowania, 1921, Calais ● Budowanie poprzez wychowanie podstaw jednej społeczności ludzkiej, żyjącej w zgodzie i pokoju Maria Montessori <3 ● "Domy dziecięce. Metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci" ● Casa dei bambini, 1907, Rzym ● Wyróżnienie specyficznych faz rozwojowych ● Praca z materiałami edukacyjnymi ● Polaryzacja uwagi R. VII 5. Nowe koncepcje wychowania Obok nurtu nowego wychowania również inne koncepcje pedagogiczne: Personalizm, Emmanuel Mounier ● Człowiek jako osoba ● Wolność wyboru (od) i wolność wewnętrzna (do) ● Jeszcze Jacques Maritain i Karol Wojtyła ● Obrona szkoły nauczającej, nauczyciel kieruje i kontroluje ● Równocześnie jednak wychowanek w centrum, wychowawcza jest współpracownikiem ● Wychowanie jako spotkanie Pedagogika religii ● Zastosowanie wyników badań ped do katechezy i wych religijnego Pedagogika kultury ● Pocz. XX wieku, Niemcy, zwana również ped duchowości ● Powoływano się na niemieckiego filozofa Wilhelma Dilthey'a ● Pedagogika jako filozofia wychowania, która objaśnia proces kształtowania osobowości w oparciu o dobra kultury ● Prawda o człowieku zawarta w przekazie kulturowym, dzięki kulturze rozumiemy sens własnej egzystencji i wzbogacamy osobowość <3 ● Wychowanie jest przeżywaniem i interpretacją kultury ● Kształcenie i samokształcenie Pedagogika egzystencjalna ● Zwrócenie uwagi na konkretnego człowieka, nie abstrakcyjną osobą ● Akcentuje 3 cechy: ○ Autentyczność ○ Zaangażowanie ○ Dialog ● Inspiracje egzystencjalizmem można odnaleźć w Summerhill Niekonwencjonalne teorie: ● Rudolf Steiner, szkoła waldorfska, zakłada kształcenie nauczycieli w duchu harmonii natury ludzkiej ze wszechświatem, lol, kształcenie osobowości ucznia, bezstresowe wych Celestyn Freinet - opracował oryginalną metodę wspierania dziecięcej inwencji za pomocą tekstów pisanych i publikowanych przez uczniów w gazetkach ● Założyciel Międzynarodowej Federacji Ruchu Szkoły Nowoczesnej Idee i wychowanie R. VIII 1. Demokratyzacja oświaty ● Upowszechnienie konstytucyjnego prawa do edukacji ● W wielu krajach centralne władze oświatowe, obowiązek szkolny ● Podobna struktura systemu szkolnego w różnych krajach ● Kształcenie ustawiczne, umożliwiające uzupełnianie wykształcenia, przekwalifikowywanie , rozwój własnych zainteresowań R. VIII 2. Kościół katolicki wobec wychowania Pius IX - potępienie liberalizmu, socjalizmu, komunizmu, racjonalizmu, ale także naturalizmu, modnego w liberalnych środowiskach wychowawczych Leon XIII, Rerum Novarum - zapoczątkował szeroką aktywność wychowawczą w kierunku przezwyciężania konfliktów społecznych związanych z rozwojem cywilizacji przemysłowej, za jego pontyfikatu środowiska katolickie zaczynają tworzyć własne systemy szkolne (w odpowiedzi na postępującą sekularyzację) Pius X - reformator kształcenia i formacji duchowieństwa Benedykt XV - określił zasady funkcjonowania katolickiego szkolnictwa, uaktualnił katolicką naukę o wychowaniu Pius XI, Divini illius Magistri - słowa Chrystusa "Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody"; możliwa współpraca Kościoła, rodziców i państwa; odrzucił naturalizm, indywidualizm i laicyzm; jeszcze uważał że katolickie dzieci powinny uczęszczać tylko do szkół katolickich, ale to było nie do zrobienia Konkordaty - umowy Watykanu z państwami, np. żeby religia była w szkołach Pius XII - "każde zdrowe wychowanie zmierza stopniowo do tego, aby zmniejszać wpływ wychowawcy i we właściwych granicach zwiększać autonomię wychowywanego" Jan XXIII -również dostrzegał konieczność współpracy wychowanka z wychowawcą i znaczenie rozbudzania u młodzieży aktywności Sobór Watykański II - każdemu człowiekowi przysługuje prawo do wychowania; celem wychowania "kształtowanie osoby ludzkiej w kierunku jej celu ostatecznego, a równocześnie dla dobra społeczności, których człowiek jest członkiem i w których obowiązkach, gdy dorośnie, będzie brał udział"; wychowanie powinno prowadzić do doskonałości, odkrywania powołania, odpowiedzialności za Kościół i chrześcijańską przyszłość świata; najważniejszą rolę odgrywają rodzice. Paweł VI - coraz większe znaczenie działalności medialnej Jan Paweł II - umocnienie rodziny; skupienie na młodzieży R. VIII 5. Konserwatyzm ● Powstanie: reakcja na rewolucję francuską, ale może i wcześniej, w odpowiedzi na oświecenie ● Ważne Kościół, rodzina i szkoła ● Krytyka ograniczania roli nauczyciela do funkcji doradczej i likwidacji programów i ocen ● Ważny cel: wykształcenie dyscypliny pracy oraz poczucia ładu moralnego ● Koniec XX wieku w USA - neokonserwatyzm, zalecają wprowadzenie bonu oświatowego ● Również w Anglii, 1988 ustawa o reformie edukacji: wychowanie religijne wszystkich uczniów, odpowiedzialność szkół za wyniki, większe możliwości wyboru szkoły, liczba dzieci w szkole podstawą konstruowania budżetu R. VIII 6. Liberalizm ● Powstanie: XVII wiek, ale upowszechnił się w XIX ● wolność jednostek, równe prawa, rozdział Kościoła i państwa ● Duże znaczenie wychowania obywatelskiego ● Z idei liberalnych wyłonił się nurt nowego wychowania >> skupienie na wychowanku ● Brak zaufania społecznego przez skrajne koncepcje i chybione eksperymenty R. VIII 7. Agraryzm ● Początek: Niemcy koniec XIX, rozpowszechnił w pocz. XX ● Służył obronie gospodarczych interesów wsi, przekonywał że chłopi są najważniejszą i nazdrowszą warstwą ● Samokształcenie, samowychowanie i samodoskonalenie chłopów ● Postulat ciągłości oddziaływania wychowawczego ● Równe szanse dla młodzieży wiejskiej - powszechna i bezpłatna szkoła R. VIII 8. Nacjonalizm ● Dąży do utworzenia państwa narodowego ● Równoległy rozwój państw i systemów oświatowych ● Wychowanie młodzieży na świadomych i lojalnych obywateli ● Nacjonalizm przeradza się w szowinizm R. VIII 9. Socjalizm ● Powstaje na pocz XIX wieku ● W końcu XIX wieku nurty socjalizmu zdominował marksizm, a z niego wyłonił się komunizm (a miało być tak pięknie) ● Równocześnie na zachodzie socjalizm reformistyczny ● Szkoła powszechna, równa dla wszystkich, bezpłatna i obowiązkowa ● Szkoła świecka, wręcz ateistyczna R. VIII 10. Totalitaryzm ● Władza państwowa, sprawowana za pomocą przymusu, kontroluje wszelkie przejawy działalności społecznej w imię niepodlegającej ocenie ideologii ● Monopol środków masowego przekazu ● Szkoła ideologiczna, propaganda i indoktrynacja ● Posłuszeństwo zastępuje samodzielność myślenia R. X Opieka nad dzieckiem