Historia - Notatki - Historia - Część 1, Notatki z Historia

Pobierz Historia - Notatki - Historia - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!

Historia

Liberalizm ekonomiczny

• teoria fizjokratyzmu – opiekuńcza działalność państwa, podstawą dobrobytu społeczeństwa jest rolnictwo
• Adam Smith – ekonomista brytyjski – liberalizm ekonomiczny – teoria wolności gospodarczej tzn. zniesienia wszelkich ograniczeń narzucanych przez państwo w dziedzinie handlu i produkcji. Wolny rynek jest niezbędnym warunkiem dla rozwoju gospodarki. Wartość – ilość i jakość włożonej w ich wyprodukowanie pracy. Wzrost bogactw – przez specjalizację i podział pracy.

Wielka wojna północna

„Równowaga europejska”, równowaga sił – aneksje i zdobycze terytorialne jednego mocarstwa muszą spowodować odpowiednie powiększenie terytoriów innych mocarstw tak, aby stosunek sił nie uległ zmianie. Przyczyny:

• Sojusz Polski, Saksonii, Danii i Rosji (August II) przeciw Szwecji – celem był rozbiór szwedzkich posiadłości nad Bałtykiem

1709 – bitwa pod Połtawą – armia Piotra I rozgromiła wojska Szwedzkie i zmusiła Karola XII do ucieczki

1721 – Pokój w Nystad:

• Rosja – zdobyła Inflanty, Estonię, Ingrię i Karelię – dało to jej szeroki dostęp do Bałtyku. Też wpływy w Polsce i sojusznicy w Niemczech. Wygrała.
• Branderburgia (włączyła się po bitwie pod Połtawą) – potwierdzenie nabytków króla Pruskiego (Fryderyka I, który się koronował w 1701 r. na króla Prus) na Pomorzu, z Szczecinem.

Rosja

Reformy Piotr I Wielkiego:

• wprowadzenie cesarstwa
• cesarz – samowładca, nie liczył się z prawami swoich poddanych, absolutyzm europejski
  • respektuje prawa poddanych
• zamiast Dumy Bojarskiej – Senat Rządzący
• patriarchat moskiewski – sam stanął na czele Kościoła prawosławnego
• próba reformy administracji
• reforma armii – zwiększenie armii do 200 tys., flota wojenna, budowa twierdz
• reforma kalendarza – juliański

• przeniesienie stolicy z Moskwy do Petersburga
• Reformy kulturowe:
  • wprowadzenie szkolnictwa elementarnego
  • nowe szkoły – wojskowe, inżynieryjne, medyczne, prawnicze.
  • Akademia Nauk
  • Pierwsza w imperium gazeta
• Szlachta:
  • Obowiązkowa służba w armii
  • Młodzież – obowiązek szkolny

Katarzyna II – 1762- Przejęła władzę na drodze zamachu stanu.

• trójpodział władzy – władza ustawodawcza + najwyższa wykonawcza pozostały w jej ręku.

Prusy

Fryderyk II (1740-1786)

• obowiązek szkolny dla młodzieży męskiej
• przekształcił kler w urzędników, odebrał kościołowi większość ziem, podporządkował sobie kościół
• industrializacja – zasiedlanie nieużytków, melioracja, budowa drób i kanałów
• chłopi w dobrach szlacheckich – max. 2 dni pańszczyzny w tygodniu.
• reforma sądownictwa i kodyfikacja prawa
• przekształcenie Prus Książęcych w królestwo
• reforma w armii – „państwo militarne” – wszystko podporządkowane armii – najpierw 40, potem 180 tys.
• chłopi szli do wojska na 2 lata, potem musieli regularnie wykonywać ćwiczenia

Austria-Prusy

• Karol VI był ostatnim facetem w rodzie Habsburgów, chciał zapewnić tron swojej córce – Marie Teresie, dlatego przekształcił personalny związek krajów habsburskich w unię realną. Wojna o sukcesję Austriacką
• Po śmierci Karola VI Prusy, Saksonia, Bawaria i Francja wszczęły wojnę w celu rozbioru terytoriów Austrii.
• Prusy – zdobyły Śląsk (1740)
• Koniec: zachowanie domeny Habsburgów i przywrócenie tytułu cesarskiego w Rzeszy
• Skutek: załamanie się systemu westfalskiego – przez Prusy, które stały się mocarstwem i zaczęły się łączyć w różne alianse.

Wojna siedmioletnia

grozili im, że przyślą żołnierzy na legowiska zimowe, dlatego magnaci zawarli opozycje, Sapiehowie przegrali, ale koalicja antysapiehowska pokłóciła się o urzędy  Zniszczenie Litwy, Ukrainy (Polski)

• W czasie najazdu szwedzkiego – konfederacja wynosi na tron wojewodę wielkopolskiego Stanisława Leszczyńskiego, zawarli też sojusz z Karolem XII, podporządkowujący mu całkowicie Polskę. Podział szlachty (Jedni do Sasa, drudzy do Lasa) – ci popierający króla zawarli sojusz z Rosją. Następna konfederacja przywraca na tron Augusta Wettina (po klęsce Szwedów pod Połtawą). Przybędą wojska Saskie. Będą żyć na konto Polaków, dlatego szlachta zawiązała Konfederacje Tarnogrodzką w 1715. Domagali się wygnania wojsk saskich, ale znalazł się mediator – Rosja, jej wojska wkroczyły na Litwę.

1 luty 1717 – Sejm Niemy

• jednodniowy, nikt nie mógł nic mówić, pod nadzorem wojsk rosyjskich – wszyscy się bali, dlatego nie było Liberum Veto.
• uregulowanie stosunków polsko-saskich
• król zostaje w Polsce
• gwardia króla w Polsce
• armia do Saksonii
• decyzje o naszym państwie tylko w Polsce
• podatki na szlachtę (pogłówne w Koronie, podymne na Litwie)
• do 24 tys. armii. Tak naprawdę było 12 tys. – bo nie było aparatu ściągającego podatki
• początek protektoratu Rosji – gwaranta naszego ustroju

1720 – układ w Poczdamie Prusy i Rosja, nie dopuszczenie do zmian ustrojowych w RP. Piotr I chce zająć RP, bo będzie mógł wpływać na całą politykę europejską. Prusy, bo chcą zająć Pomorze gdańskie Polityka Prus i Rosji jest rozbieżna, ale mają wspólny cel.

1732 - traktat 3 czarnych orłów (traktat Loewenwolda) Rosja-Austria, potem przyłączają się Prusy, królem nie może zostać ani Leszczyński, ani syn Augusta II. Ustrój RP nie ma ulec zmianie.

Geneza Familii Koniec lat 20-tych – AII martwił się o tron dla AIII Stworzenie stronnictwa Dworskiego, wybiera Czartoryskich (spokrewniony z Poniatowskim)

• stąd Familia. Byli bogaci, ale daleko im było do magnaterii, dzięki królowi mogli mieć urzędy, dlatego wiedział, że będą mu lojalni.

1733 – podwójna elekcja August III Leszczyński – Konfederacja Dzikowska

• Polak – „Piast”
• Był koronowany
• Córka wyszła za LXV

• Sprzymierzył się ze Szwedami
•  najlepszy kandydat Rosja, Prusy, Austria Francja

Wybrali przytłaczającą większością głosów, Leszczyńskiego, dlatego 3co wybierają AIII, aby pokazać swoją siłę.

1733-1735 – wojna o Sukcesję Polską – Francja-Austria August III wygra. 1736 r. – sejm pacyfikacyjny

• uznanie królem Augusta III (1733-1763)
• puści w niepamięć wojnę przeciwko sobie

Położenie polityczne Polski:

• protektorat Rosji
• wydłużenie granicy z Prusami, utrudniona wymiana handlowa z Saksonią – zabór Śląska przez Prusy
• traktaty Prusy-Rosja o utrzymaniu polskiego ustroju
• podczas wojny siedmioletniej – „Karczma zajezdna narodów”

Działalność Familii Sejm odebrał szlachcie innowierczej prawa polityczne (uczestniczenie w sejmikach, sejmie) Program:

• Zniesienie LV
• Zwiększenie wojska stałego, podatków (aukcja)
• Usprawnienie administracji
• Zwiększenie dochodów państwa:
  • Mennica państwowa
  • Cło generalne (wszyscy, komory celne na granicach)
  • Podniesienie i poprawa gospodarki miast
  • Drogi

Zacząć od reform, na które można uzyskać zgodę (wojsko, podatki), wszystko oprócz LV.

Za AIII żaden sejm nie skończył się uchwaleniem konstytucji. Sejmy będą zrywane przez Potockich – wrogowie Czartoryskich – mogliby stracić pozycję, gdyby udało im się przeprowadzić reformy.

W 1752 r. – zmiana metody działania. Odchodzą do opozycji, porozumienie z Rosją (przez Stanisława Poniatowskiego) Stronnictwo dworskie – Potoccy – teraz sejmy były zrywane przez Czartoryskich

Projekt reform – Stanisław Konarski „O skutecznym rad sposobie”

Konfederacja Barska, 1768-1772 – „w obronie wiary i wolności”. Przeciwko Rosji i królowi, ale nie chcieli zniesienia praw kardynalnych Przyczyny upadku:

• rozproszenie wojsk
• słaba organizacja
• tradycyjne uzbrojenie
• doprowadziła też do powstania Kozaków – bardzo okrutni, dlatego szlachta ze wschodu zaczęła szukać pomocy u Rosjan.

Dla Rosji staje się jasne, że nie są w stanie podporządkować całej RP, dlatego zgadza się na rozbiory.

Petersburg, 1772, pierwszy rozbiór Polski – RP nie podpisała (precedens!!!) Przyczyny (podawane przez państwa zaborcze):

• całkowity rozkład państwa
• duch fakcyjny utrzymujący w RP anarchię

Rosja – 92 tys. km2, Austria – 83 tys. km2, Prusy – 36 tys. km Skandal międzynarodowy – zbrodnia – to się może powtórzyć.

Sejm rozbiorowy 1773-1775 – skonfederowany Marszałek – Adam Poniński, jego zadanie – zorganizowanie obrad tak, aby rozbiór był zatwierdzony. Był sprzeciw – Tadeusz Reytan i Samuel Korsak, ale głosowanie było większościowe.

• układy celne z Prusami – bardzo niekorzystne
• 1773 – KEN
• 1775 – Rada Nieustająca – dla Rosji – narzędzie dominacji i kontroli nad Polską, dla reszty – ograniczenie władzy króla. 18 senatorów i 18 posłów – wybierani na 2 lata. Pięć departamentów: Interesów Cudzoziemskich, Policji (dobrego porządku), Wojskowy, Sprawiedliwości, Skarbowy.

KEN

• szkoła podstawowa – 6 lat, potem 7 lat średniej – podwydziałowa, wydziałowa
• szkoły główne – Wilno, Kraków (Kołłątaj)

„Odrodzenie w upadku”

• gospodarka czynszowa – oczynszowanie chłopów
• inwestycje budowlane
• Collegium Nobilum – elitarna szkoła dla szlachty, Stanisław Konarski
• manufaktury magnackie
• Kompania Manufaktur Wełnianych i Społeczeństwo Fabryki Krajowej Płóciennej
• rozwój miast – Gdańska, Warszawy (banki)
• Szkoła Rycerska – kształcenie kadr oficerskich

• KEN – nadzór nad szkolnictwem
• Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych
• Mecenat Stanisława Augusta – Łazienki, obiady czwartkowe, „Monitor”

Walka o niepodległość USA

Polityka Wielkiej Brytanii wobec Ameryki:

• po wojnie siedmioletniej – GB była bardzo zadłużona, dlatego chciała w większym stopniu wykorzystywać kolonie
• wprowadzenie opłat stemplowych – podatek od transakcji handlowych, aktów prawnych i druków
• opłaty celne od herbaty, szkła, papieru, itp.
• produkcja – tylko w Anglii, kolonie stanowiły rynek zbytu
• Francja straciła Kanadę, dlatego Francuzi przestali być dla Amerykanów groźni. Zagrożenie – od strony Indian i Kanady. Król Anglii zagrodził kolonistom drogę na zachód.
• wszystko to wywołało silne protesty – Anglicy wszystko znieśli, oprócz cła na herbatę – mieszkańcy Bostonu w 1773 wyrzucili ją za Burtę. Początek walki o autonomię gospodarczą.

Przebieg:

• Kongres Kontynentalny w Filadelfii – obrona przed represjami Anglii, bojkot towarów, milicja obywatelska
• Anglia przysyła wojska (nie uznaje Kongresu), dla Amerykanów staje się jasne, że muszą uzyskać niepodległość. Wojna będzie trwać do 1783 – wygrają.
• Drugi kongres – Jerzy Waszyngton – dowództwo nad milicją
• 1776 – Deklaracja Niepodległości – Tomasz Jefferson – 13 stanów, prawo do wolności. Konflikt o niewolnictwo (północ-południe). Jefferson był przeciwny. Ostateczne zatwierdzenie – 4 lipca.
• po wojnie: (uchwały Kongresu)
  • przejęcie ziem Zachodu pod swój zarząd
  • rozdział ziem
  • administracyjny podział ziem na stany

Konstytucja 1787:

• ułożona przez Federalną Komisję Konstytucyjną – m.in. Jerzy Waszyngton, James Madison i Aleksander Hamilton
• trójpodział władzy
• kompetencje stanów :
  • własne konstytucje i ordynacje wyborcze
  • skarb
  • administracja