1. Tworzenie poza Ligą Narodów systemów zbiorowego bezpieczeństwa:
•1932 r. – konferencja w Genewie (uczestnictwo wszystkich państw), dotycząca
rozbrojenia, redukcji zbrojeń, powołania sił zbrojnych Ligi Narodów – protesty
Włoch i Niemiec, koniec w 1937 r. – koncepcja nieograniczonych zbrojeń.
•1927 r. – francuski minister spraw zagranicznych Aristide Briand zaproponował
USA zawarcie układu – wyrzeknięcie się prowadzenia wojen między tymi
państwami – w odpowiedzi Frank Billings Kellog (sekretarz stanu USA)
zaproponował utworzenie światowego systemu wyrzeczenia się wojen, 1929 r. – plan
Brianda-Kelloga (62 państwa, w tym Polska) – nie spełnił pokładanych nadziei.
•1933 r. – inicjatywa Mussoliniego – Włochy, Niemcy, Francja i Wielka Brytania
miały rozwiązywać wszystkie ważne problemy w Europie i na świecie – „pakt
czterech” – najbardziej korzystny dla Włoch i Niemiec (potwierdzał mocarstwową
pozycję, dawał wpływ na politykę międzynarodową), zagrożenie dyktatem mocarstw,
zostawienie poza systemem ZSRR i USA, narzucanie mniejszym państwom (Polska,
Czechosłowacja) woli mocarstw, sprzeciw Niemiec i Francji.
•1934 r. – idea „paktu wschodniego” – inicjatywa ZSRR i Francji, obejmujący
Francję, ZSRR, Polskę, Niemcy, Belgię, Czechosłowację, Litwę, Łotwę i Estonię –
zobowiązanie do wzajemnych konsultacji i pomocy w razie agresji – największe
korzyści dla ZSRR – sprzeciw Niemiec i Polski (straciłaby wpływy w polityce
wschodnioeuropejskiej).
2. Japonia w latach 20. była jedną z najważniejszych potęg gospodarczych na Dalekim
Wschodzie. Ze względu na brak surowców naturalnych musiała je importować. Na początku
lat 30. władzę w dotkniętej kryzysem Japonii objęli nacjonaliści i militaryści. Uważali, że
należy zdobyć tereny obfite w surowce, co doprowadzi do uniezależnienia kraju od importu i
da samowystarczalność. Coraz większe poparcie zyskiwało hasło „Azja dla Azjatów” –
walka z białymi kolonizatorami. Zamierzano utworzyć wielkie imperium.
•1931 r. – Japonia podbija Mandżurię, w 1932 r. utworzono marionetkowe, zależne
od Japonii cesarstwo Mandżukuo, Liga Narodów potępiła aneksję, w 1933 r. Japonia
wystąpiła z Ligi Narodów.
•Lipiec 1937 r. – sprowokowanie przez Japończyków tzw. Incydentu na moście
Marco Polo – bitwa chińsko-japońska, był to pretekst do wkroczenia na terytorium
Chin – zajęcie znacznego obszaru Chin, masakra w Nankinie, wojna chińsko-
japońska
3. Marzec 1936 r. – na rozkaz Hitlera armia niemiecka wkracza do Nadrenii, która była do tej
pory strefą zdemilitaryzowaną – złamanie postanowień paktu wersalskiego, brak reakcji ze
strony mocarstw i Ligi Narodów.
4. Hiszpania była krajem niestabilnym politycznie, co wywołało radykalizację społeczeństwa.
Coraz większe wpływy uzyskiwali komuniści. Powstała partia faszystowska – Falanga.
1934 r. – ukształtowanie się dwóch wrogich obozów:
•PRAWICA: nacjonaliści
10. Świat u progu wojny
