Historia systemu bankowego w Polsce - Notatki - Bankowość, Notatki z Bankowość i finanse

Pobierz Historia systemu bankowego w Polsce - Notatki - Bankowość i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity!

Bankowość

Historia systemu bankowego w Polsce przed i po i wojnie światowej Historia polskich banków sięga XIX wieku. W 1828 roku powstał bank centralny Królestwa Kongresowego o nazwie Bank Polski założony przez księcia Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Królestwo Kongresowe było związane z cesarstwem rosyjskim unią personalną. Na jej czele stał car jako jego król. Bank Polski został rozwiązany przez władze carskie 42 lata później w 1870 roku - został pozbawiony wówczas prawa emisji banknotów i udzielania kredytów długoterminowych. W 1870 roku powstał Bank Handlowy S.A.. Jednym z jego założycieli był Leopold Kronenberg a jego pierwszym prezesem był Józef hr. Zamoyski. W okresie tym istniały zarówno domy bankowe, banki spółdzielcze, banki samopomocowe jak i polskie banki ludowe. Polska po odzyskaniu niepodległości, w listopadzie 1918 roku, nie przedstawiała jednolitego organizmu państwowego. Powodem tego był podział ziem polskich między trzech zaborców, oraz okres funkcjonowania ekonomicznego państwa polskiego, przez 123 lata w ramach różnych systemów gospodarczych. Jednym z pierwszych zadań powstałego rządu było ujednolicenie władz i urzędów oraz wprowadzenie jednolitej waluty w całym kraju. Na ziemiach polskich w zależności od zaboru w obiegu były różne pieniądze: ruble carskie, korony austriackie lub marki niemieckie. Odzyskanie niepodległości to także początek nowego etapu dla banków. W czasie pierwszych lat niepodległości nie utworzono w Polsce z prawdziwego zdarzenia banku centralnego. Instytucją bankową, która działała na ziemiach polskich jeszcze w czasach zaborów była Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa. W grudniu 1918 roku dekretem naczelnika państwa PKKP przeszła pod zarząd polski i pełniła funkcję banku emisyjnego. W 1919 roku powstała pierwsza państwowa instytucja bankowa: Pocztowa Kasa Oszczędności. Celem nowej instytucji było gromadzenie oszczędności pieniężnych, oraz upowszechnianie obrotów bezgotówkowych. Gromadzone środki pieniężne lokowane były głównie w państwowych papierach wartościowych. W tym samym roku działalność rozpoczął Bank Rolny. Zadaniem banku było udzielanie kredytów drobnym i średnim właścicielom rolnym, a w 1921 r został przekształcony w Państwowy Bank Rolny. Zintegrowany polski system bankowy powstał dopiero w 1924 r wraz z początkiem reformy Grabskiego. Przeprowadzone reformy doprowadziły do stabilizacji finansowej, powstał prawdziwy bank centralny - Bank Polski, który przejął zadania PKKP. Wprowadzono nową walutę - złoty zamiast marki polskiej, opracowano również pierwsze polskie prawo bankowe. Zgodnie z prawem bankowym, w nowym systemie funkcję nadzorującą pełniło Ministerstwo Skarbu. Dokonano zmian organizacyjnych w bankach

państwowych, nowe podstawy prawne uzyskały dwa istniejące banki Pocztowa Kasa Oszczędności i Państwowy Bank Rolny. Właśnie te dwa banki odegrały dużą role w mobilizowaniu działalności inwestycyjnej poprzez rozwój kredytów długoterminowych. W maju 1924 powstał Bank Gospodarstwa Krajowego, który finansował przedsiębiorstwa państwowe, inwestycje samorządowe oraz budownictwo mieszkaniowe. Pocztowa Kasa Oszczędności w 1929 roku powołała w celu prowadzenia operacji zagranicznych kolejny bank, którego była właścicielem. Był to Bank Polski Kasa Opieki, udzielała ona pomocy finansowej emigracji polskiej oraz popierała polski handel zagraniczny. Okres międzywojenny to także rozwój działalności Banków Ludowych, były to spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe. Wybuch II wojny światowej stworzył niebezpieczną sytuację dla Banku Polskiego, gdyż rząd wydał decyzję o ewakuacji mienia banku tj. gotówki i złota poza granicę, kraju. Siedzibą Banku Polskiego do 1940 r. był Paryż a następnie Londyn, skąd powrócił do Polski w 1946 roku. Nie wznowił on jednak swojej działalności, gdyż w styczniu 1945 roku dekretem rządu zostaje powołany bank państwowy Narodowy Bank Polski, jako państwowa instytucja zajmująca się emisją pieniądza. W okresie pierwszych lat powojennych nastąpiła zmiana sytuacji polskiego systemu bankowego. Większości banków nadano inne nazwy. Zostały one także znacjonalizowane (upaństwowione), z wyjątkiem banków spółdzielczych, które straciły samodzielność i zostały poddane kontroli państwa. Upaństwowione banki stały się, więc narzędziem realizacji polityki państwowej, a przede wszystkim - planów gospodarczych. Celem banków stało się wykonanie, a w pewnych dziedzinach - przekroczenie planów i realizacja odgórnych założeń, przyjętych przez rządzącą partię i państwo. W takiej sytuacji konkurencja między bankami została uznana za szkodliwą. Narodowy Bank Polski spełniał rolę banku centralnego, oraz był centralną instytucją kredytową, rozliczeniową. Poza bankiem centralnym działało kilka innych dużych banków m.in. Bank Handlowy S.A. w Warszawie, Bank Polska Kasa Opieki S.A., PKO Bank Państwowy, Bank Gospodarki Żywnościowej, a także wiele małych lokalnych banków spółdzielczych. Bank Handlowy zajmował się obsługą transakcji handlu zagranicznego oraz obsługą kredytów zagranicznych. Bank Polska Kasa Opieki S.A. pełnił funkcję banku dewizowego dla klientów indywidualnych oraz pośredniczył w transferze dewiz, prowadził również rachunki walutowe dla klientów indywidualnych. Bank Inwestycyjny zajmował się głównie finansowaniem inwestycji w gospodarce uspołecznionej. W 1970 roku został "wchłonięty" przez NBP. Od 1949r na bazie Pocztowej Kasy Oszczędności rozpoczyna działalność PKO Bank Państwowy. W 1969r w zakres działalności tego banku zostało włączone również kredytowanie budownictwa mieszkaniowego a w roku następnym

wszelkich potrzeb jednostkom prowadzącym działalność gospodarczą, jak i klientom indywidualnym w zakresie usług bankowych. Banki rozwojowe, czyli inwestycyjne - zajmują się całą gamą usług związanych z zarządzaniem finansowym i doradztwem. Gromadzą, więc one środki mające charakter długoterminowy, emitują papiery wartościowe oraz przyjmują lokaty. Mogą również uczestniczyć w rynkach surowcowych, organizować syndykaty finansowe, nadawać płynność rynkom kapitałowym, sprzedawać pożyczki i kapitałowe, ubezpieczenia. Banki spółdzielcze - ze względu na charakter i zakres usług traktowane są często jako banki komercyjne. Ich działalność ma również charakter uniwersalny, polegający na świadczeniu różnego rodzaju usługi finansowych dla różnych grup klientów. Funkcjonują one przede wszystkim na terenie obszarów wiejskich. Banki oszczędnościowe - są to banki świadczące usługi depozytowo- kredytowe (w tym kredyty dla ludności) realizowane poprzez uzyskiwanie indywidualnych oszczędności drobnych wytwórców, gospodarstw domowych oraz samorządów terytorialnych. Banki specjalne - charakteryzują się tym, że oferta ich ma specjalny charakter odnoszący się do zakresu i formy działania, albo do rodzaju klienteli. Źródłem pozyskiwanych środków finansowych, przeznaczonych przede wszystkim na finansowanie inwestycji, są depozyty składane przez klientów, a także emisja i sprzedaż własnych obligacji. Banki te specjalizuj ą się przede wszystkim w gromadzeniu powszechnych oszczędności, w finansowaniu średnio i długookresowych potrzeb przedsiębiorstw, projektów inwestycyjnych, programów restrukturyzacyjnych np. Polski Bank Rozwoju S.A. w Warszawie, Bank Inicjatyw Gospodarczych S.A. w Warszawie, Bank Rozwoju Budownictwa Mieszkaniowego S.A. w Warszawie, banki obsługujące handel zagraniczny(również poszczególne jego obszary wydzielone przedmiotowo). System bankowy, a więc ogół banków funkcjonujących w państwie stanowi ważny element gospodarki rynkowej. Od czasu odzyskania niepodległości w 1918 r różne były losy kraju i gospodarki, różne też przeobrażenia przechodziły banki. Rozwój w okresie międzywojennym był utrudniony ze względu na trudny okres - kryzys w gospodarce krajowej i światowej. Zawieszenie działalności na czas II wojny światowej oraz wznowienie działalności po 1945 r. Scentralizowany system, jaki funkcjonował od 1945 do 1989 roku nie pozwalał na prawidłowy i samodzielny rozwój banków. Dopiero wprowadzenie zasad gospodarki wolnorynkowej umożliwiło szybki rozwój bankom. Nie odbył się bez wystąpienia zjawisk negatywnych, a mianowicie upadłości banków, przejmowania ich w zarząd komisaryczny. Wzmożona konkurencja na rynku, samofinansowanie, dały pozytywne rezultaty, ponieważ współczesny system bankowy jest coraz bardziej stabilny, co sprzyja rozwojowi gospodarczemu państwa.

DEFINICJA BANKU

Bank jest samodzielna i samofinansująca się jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną i działająca na podstawie ustawy Prawo Bankowe oraz własnego statutu, która powinna zawierać w szczególności: nazwę banku, która powinna zawierać słowo bank i odróżniać się od nazw innych banków, oraz wskazywać na formę prawną banku, siedzibę banku, przedmiot i zakres działania, organy i organizacje banku, zasady sprawowania kontroli wewnętrznej, fundusze własne oraz zasady gospodarki finansowe. Występuje jako przedsiębiorstwo mające osobowość prawną tworzącymi pieniądz i handlującymi nimi. Z jednej strony kreują one pieniądz gotówkowy lub bezgotówkowy, z drugiej strony dokonują nim obrotu w postaci udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych, gromadzenia depozytów, przeprowadzenia rozliczeń pieniężnych. Banki działają jako spółka akcyjna, bank spółdzielczy, bank państwowy. Określenie banku jako osoby prawnej ozn. Iż może on działać jako pełno prawny uczestnik obrotu gospodarczego i jako taki może samodzielnie nabywać prawa i zaciągać zobowiązania we własnym imieniu i na własny rachunek. Banki rozwijają swą aktywność na rynku kapitałowym dzięki środkom, które pozyskały od klientów ( są obciążone ryzykiem, ponieważ obracają pożyczonymi pieniędzmi) oraz mogą się zrzeszać z innymi bankami w różnych formach. Środki własne stanowią 10-15% reszta to kapitał obcy. Kapitał zakładowy jest bardzo mały, reszta środków pochodzą z pożyczek i muszą zostać zwrócone klientom w wyznaczonym terminie. Bank działa na podstawie zezwoleń, czyli jest działalnością licencjonowana, na utworzenie banku daje pozwolenie KNB. Założyciele banku muszą otrzymywać zgodę na utworzenie banku i spełnić określone warunki w celu rozpoczęcia działalności. Bank jest uprawniony do wykorzystania czynności bankowych ustanowionych wg art. 5 Prawa bankowego.

ZASADY TWORZENIA BANKU :

1. Koncesja - Prezes NBP a dokładnie Komisja Nadzoru Bankowego (KNB) wydaje koncesje czyli pozwolenie na rozpoczęcie działalności bankowej, o koncesje występują właściciele. We wniosku o koncesje znajdować się musi nazwa banku, siedziba, czynności bankowe, jakie będzie ten bank wykonywał, dane o kapitale, dane o właścicielach oraz projekt statutu banku. Bank musi powstać w formie spółki akcyjnej, banku spółdzielczego, banku państwowego. Złożony wniosek czyli program działalności musi być złożony z 3-letnim wyprzedzeniem, który gwarantuje

8. Udzielanie pozyczek pieniężnych
9. Operacje czekowe i wekslowe
10. Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich uzyciu
11. Terminowe operacje finansowe
12. Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
13. Przechowywanie podmiotów i papierów wartościowych oraz udostepnianie sktytek sejfowych
14. Wykonywanie czynności obrotu dewizowego C. Czynności bankowe to także :
15. Operacje uzyte karta płatniczą
16. Nabywanie akcji i udziałów innej osoby prawnej
17. Dokonywanie zmian swych wierzytelności na składniki majatku dłuznika
18. Zaciaganie zobowiązań zwiazanych z emisją papierów wartościowych
19. Nabywanie i zbywanie nieruchomości oraz wierzytelnosci zabezpieczonych hipoteka
20. Świadczenie usług konsultacyjno doradczych i innyh usług finansowych

ROLE PEŁNIONE PRZEZ BANK W GOSPODARCE:

1. Rola posrednika finansowego pełnią funkcje: Tranzakcyjna - Banki doprowadzają do zawierania transakcji pomiędzy tymi co mają wolne środki finansowe, a tymi co ich potrzebują. Banki doprowadzają do zawierania umów, kontraktów między podmiotami gospodarczymi, które chcą bankowi powierzyć lub je pożyczyć. Banki pośredniczą miedzy tymi podmiotami. Pośredniczą miedzy różnymi strukturami podaży i popytu na kapitał. Bank jest pośrednikiem finansowym dysponującym usługami związanymi z przyjmowaniem i udostępnianiem kapitału, kojarzy w ten sposób podaż kapitału i popyt na inwestycje kapitałowe. Transformacyjnej:- transformacyjna kwot - pierwszą z nich jest koncentracja kapitałów , polegajaca na wykorzystaniu małych kwot do wielkich inwestycji bankowych. System bankowy jest zasilany ponad 2/ drobnymi oszczędnościami, dzieki którym dokonywane są duże inwestycje. W Polsce oszczędności gospodarstw domowych stanowia 65-70% wszystkich depozytów. Udzielone przez banki kredyty gospodarcze często przekraczają tę wielkość wiele tysięcy razy. Bank przekształca wiec drobne oszczędności w wielkie inwestycje. W praktyce oznacza to przejecie przez bank dużego ryzyka na siebie, ale zapewnienie sobie żródła zysku. - transformacyjna terminów drugą z podstawowych funkcji banków jest transformacja pieniadza w czasie. Nazywamy wykorzystywanie przez bank

depozytów bezterminowych (lokat bieżących) i krótkoterminowych do realizacji operacji długoterminowcyh. Wiekszośc pieniędzy jest składana w bankach na czas nieokreślony i na krótkie terminy. Pieniadze te SA wykorzystywane przez bank do operacji na dłuższe terminy. Wielka róznica miedzy stopa procentową lokat bieżących i depozytów krótkoterminowych kredytów i papierów wartościowych drugiej przynosi bankom zysk. Na innym obszarze wkładamy pieniądze a na innym odbieramy.

• transformacyjna ryzyka jest możliwa dzięki zabezpieczeniu zewnętrznemu (fundusze gwarancyjne); bank dywersyfikuje ryzyko między wiele podmiotów. Ryzyko związane z każdym kredytem bądź innym aktywem banku; banki dywersyfikują tak, że całkowite ryzyko ich portfela aktywów jest mniejsze niż suma pojedynczych ryzyk dla poszczególnych komponentów portfela.
• transformacja przestrzennej alokacji środków pieniężnych środki w banku sa przyjmowane w określonych miejscowościach i z tych środków udzielany jest kredyt w zupełnie innej miejscowości.
• transformacyjna informacji banki nie informują klienta jaka jest sytuacja finansowa kredytobiorcy, który z tych środków skorzytano. Klient, który oddaje na lokate nie interesuje się jak bank będzie tymi pieniedzmi obracał.

2. Realizowanie płatności - Realizowanie płatności za dobra i usługi w imieniu i na rachunek klientów ( przez emitowanie czeków, telegraficzne przekazywanie funduszy oraz wypłacanie banknotów i monet )3. Rola gwarancyjna - Zobowiązanie się do pokrycia zadłużenia klientów, gdy klienci nie są zdolni do zapłaty.
3. Rola agenta - Działanie w imieniu klientów w celu zarządzania i ochrony ich własności lub emitowanie i wykupywanie papierów wartościowych
4. Rola polityczna - Służenie w charakterze realizatora polityki rządu w jego dążeniu do regulowania wzrostu gospodarczego oraz realizowanie celów społecznych

PODSTAWOWE OBOWIĄZKI BANKÓW:Aktualne prawo bankowe formułuje wobec banków 6 podstawowych obowiązków. Stanowią je

1. Obowiązek utrzymania płynności płatniczej z art.8 bank zobowiązany jest do utrzymania płynności płatniczej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju prowadzonej przez bank działalności. Oznacza to zatem iż probierzem utrzymania tej płynności są rozmiary i różnorodność prowadzonych czynności determinujące skalę zaangażowania przez bank środków pieniężnych w obrocie. Płynność płatnicza środków pieniężnych nie jest bowiem jakimś stałym niezmiennym stanem, wprost przeciwnie zmienia się w trakcie funkcjonowania banku i realizowania przez przezeń

nakowy tryb dopuszczania do działalności bankowej otakie same zasady postępowania uzdrawiającego, upadłościowego i likwidacyjnego

5. Zasada ochrony interesów klient zgodna z przepisami UE o ochrona depozytów o licencjonowanie i nadzór nad bankami o zapisy umowy rach.bank., umowy kredytowe o publikowanie informacji o banku
6. KOMERCJALIZMU o Banki działają odpłatnieza swoje usługi w celu działania za pośrednictwem polskich banków biorac przy tym część ryzyka na siebie.
7. KONKURENCYJNOŚCI BoBank musi tak ustalać ceny aby były konkurencyjne.

PODZIAŁ OPERACJI BANKOWYCH WG PODMIOTU DZIAŁANIA Operacje bankowe: stosunki umowne między bankiem, a klientem, w których bank oferuje usługi a klient jest usługobiorcą. Operacje te są połączone z określonymi świadczeniami na rzecz banku lub na rzecz klienta. Operacje bankowe są wykonywane za pośrednictwem rachunku bankowego. Operacje bankowe mają z reguły charakter pieniężny: ich treść jest określona nie tylko przez bank ale też przez popyt klientów oraz ich rynkową siłę przetargową. Przeprowadzane są według jednakowych standardów na bieżąco.

1. Operacje bierne- pasywne (pozyskiwanie pieniędzy z rynku- kupno pieniądza), polegające na gromadzeniu wkładów i lokat, emitowaniu własnych papierów wartościowych oraz wykonywaniu czynności zmierzających do powiększenia sumy środków znajdujących się w dyspozycji banków:

• mają odzwierciedlenie w pasywach w bilansie banku
• przyjmowanie lokat
• zaciąganie kredytów na rynku międzybankowym
• emisja i sprzedaż bankowych papierów wart.

2. Operacje czynne

• aktywne (lokowanie pieniędzy pozyskiwanych przez bank
• sprzedaż pieniądza) w których banki wykorzystują zgromadzone środki, udzielając różnego rodzaju kredytów, lokując kapitały własne i klientów w korzystnych przedsięwzięciach:
• odzwierciedlenie w aktywach w bilansie banku
• udzielanie kredytów i pożyczek
• lokowanie środków pieniężnych w różne inwestycje finansowe
• zakup papierów wartościowych (bony skarbowe, akcje, obligacje, certyfikaty depozytowe)
• skup wierzytelności (factoring)
• operacje na rynkach terminowych
• udzielanie poręczeń i gwarancji

3. Operacje pośredniczące (w obrocie krajowym i zagranicznym; nie kupno i nie sprzedaż pieniądza, ale usługi w obrocie pieniądzem na rzecz klientów w banku, np. depozyty) są to czynności wykonywane na zlecenie i ryzyko klientów oraz czynności ewidencyjno-rozliczeniowe, takie jak prowadzenie rachunków bankowych klientów i dokonywanie rozliczeń pieniężnych.

• prowadzenie rozliczeń pieniężnych
• doradztwo finansowe, podatkowe, inwestycyjne; -przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnienie skrytek sejfowych
• wykonywanie czynności obrotu dewizowego Operacje banku muszą być prowadzone w sposób uwzględniający dwie fundamentalne dla bankowości zasady:- minimalizowanie ryzyka bankowego- maksymalizowanie przychodów banku (lub wart. przedsięwzięcia bankowego)B

BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY

Powstałą w oparciu o ustawę o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym z 1994 r. Dz. U nr 4 poz 18 z 1995Bankowy Fundusz Gwarancyjny posiada osobowość prawną. Nadzór nad BFG sprawuje minister finansów w oparciu o kryterium legalności i zgodności ze statutem. Istotą Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest instytucja gwarantująca depozyty polskich banków. Misją Bankowego funduszu gwarancyjnego jest działanie na rzecz bezpieczeństwa i stabilności banków oraz wzbudzanie zaufania do systemu bankowego.

Cele Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Ochrona wkładów pieniężnych na rachunkach bankowych osób fizycznych oraz innych podmiotów, które powierzają pieniądze bankom jako instytucjom zaufania publicznego, Udzielanie pomocy finansowej bankom, które znalazły się w obliczu utraty wypłacalności i podejmują samodzielną sanację, Wspieranie procesów łączenia się banków zagrożonych z silnymi jednostkami bankowymi, Gromadzenie informacji oraz bieżąca i okresowa analiza rozwoju sytuacji finansowej banków ukierunkowana na podejmowanie inicjatyw oraz działań zapobiegających pogłębianiu się występujących zagrożeń. Zadanie realizowane przez BFG w ramach celów:W zakresie funkcjonowania systemów obowiązkowego i umownego gwarantowania zgromadzonych środków pieniężnych: Określanie na dany rok wysokości środków wyodrębnionych przez podmioty objęte systemem gwarantowania, w

-wąski (tradycyjny), w którym podstawowym celem instytucji gwarantującej jest ochrona wkładów bankowych ( np. w Wielkiej Brytanii, Holandii, Japonii), -szeroki, gdzie głównym celem instytucji gwarantującej depozyty jest zapewnienie stabilności systemu bankowego, przejawiający się jedności w instytucjonalno-systemowej w odniesieniu do działalności gwarancyjnej i pomocowej (np. w USA, Niemczech, Francji, Polsce). Rodzaje depozytów, które podlegają ochronie:Ochronie podlegają imienne depozyty złotowe i walutowe: Osób fizycznych, Osób prawnych, Jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną, szkolnych kas oszczędności i pracowniczych kas zapomogowo pożyczkowych Depozyty, które nie podlegają ochronie: Skarbu państwa, Instytucji finansowych tj. banki, domy maklerskie, fundusze emerytalne, fundusze inwestycyjne, NFI, podmioty świadczące usługi ubezpieczeniowe, Podmiotów, które nie są uprawnione do sporządzania uproszczonego bilansu oraz rachunku zysków i strat, Kadry zarządzającej bankiem oraz głównych akcjonariuszy (posiadających, co najmniej 5 % akcji banku).Organy Bankowego Funduszu Gwarancyjnego Rada funduszu 10 członków (4 lata kadencja) Zarząd Funduszu 5 członków, w tym prezes i zastępcy (3 lata kadencji)Zadania Rady Bankowego Funduszu Gwarancyjnego Wykonywanie nadzoru nad działalnością zarządu funduszu Uchwalanie planów działalności i planu finansowego funduszu Określanie stawek obowiązkowej opłaty rocznej oraz funduszu ochrony środków gwarantowanych Określanie zasad i form udzielania pomocy finansowej bankom Określanie zasad i form zabezpieczania i dochodzenia zwrotu środków należnych funduszowi z tytułu udzielania pomocy Przekładanie radzie ministrów sprawozdania z działalności funduszu za poprzedni rok Zadania Zarządu Bankowego Funduszu gwarancyjnego Opracowywanie projektów planu działalności i planu finansowego funduszu Gospodarowanie środkami funduszu Składanie radzie funduszu sprawozdań z działalności Składanie wniosków do rady funduszu w sprawie zaciągnięcia kredytu po wyczerpaniu się środków pieniężnych funduszu Wykonywanie innych czynności niezastrzeżonych dla rady funduszu Źródła finansowania BFG Obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania. Podstawą naliczania opłat jest suma aktywów gwarancyjnych i poręczeń ważonych ryzykiem; stawka tej opłaty ustalana jest przez radę funduszu w formie uchwały na każdy rok (na 2002 ustalono stawkę w wysokości:

• 0,08% sumy aktywów gwarancji i poręczeń ważonych ryzykiem
• 0,04% sumy aktywów zobowiązań pozabilansowych pomniejszonych o gwarancje i poręczenia i linie kredytów przyrzeczonych ważonych ryzykiem

Kwoty przepisane z funduszu ochrony środków gwarantowanych na wyodrębniony rachunek specjalny funduszy w NBP w przypadku upadłości banków. Stawka procentowa na 2002r. określająca wysokość funduszy ochrony środków gwarantowanych wynosi 0,4% sumy środków pieniężnych zgromadzonych w banku na wszystkich rachunkach stanowiących podstawę obliczenia kwoty rezerwy obowiązkowej Dochody z oprocentowania pożyczek udzielanych przez fundusz Dochody z oprocentowania papierów wartościowych środki otrzymane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej Dotacje udzielone na wniosek funduszu z budżetu państwa środki z kredytu udzielonego przez NBP RODZAJE BANKÓWI. Bank centralny spełnia 3 podstawowe funkcje: a) bank emisyjny czyli finkcja emisyjna :

• możliwość wprowadzenia pieniądza do obiegu bez obawy bankructwa, ponieważ w przypadku nagłego wycofania wkładów przez klientów może wprowadzić do obiegu nowe banknoty i bilon. Bank jest wypłacalny i pewny.
• jest odpowiedzialny za organizacje obiegu pieniężnego
• regulacje podażży pieniądza
• regulowanie ilości pieniadza w obiegu rynkowym - posiadanie operacji otwartego rynku b) bank banków uczestniczy w rozliczeniach między bankami, jest kredytodawcą ostatniej instancji, pełni funkcję nadzorczą nad efektywnością i wypłacalnością banków
• na rachunkach bankowych utrzymywane są rezerwy pienięzne
• jest tzw. Źródłem rezerwy kredytowej i instytucją oddziaływującą na rozmiary akcji kredytowej banków komercyjnych za pomoca instrumentów polityki pieniężnej
• kształtowanie polityki stopy procentowej- oddziaływaniena system bankowy egzekwowanie przyjetej polityki monetar- kredytodawca ostatniej instytucji c) bank państwa obsługa budżetu państwa, prowadzi rozrachunki bankowe rządu, realizuje zadania związane z obrotem państwowymi papierami wartościowymi, nadzoruje pożyczki i kredyty międzynarodowe- współudział w formułowaniu polityki pienięznej
• bankowa obsługa budżetu państwa, prowadzenie w imieniu rządu operacji finansowych w kraju i zagranica- współodpowiedzalność za polityke dewizową i politykę kursu walutowego
• kredytowanie budżetu
• zarządzanie rezerwami dewizowymi państwa

II. Banki specjalistyczne

• opracowywanie bilansów należności zobowiązań i należności zagranicznych państwa Struktura organizacyjna NBP: Prezes NBP powoływany przez sejm na wniosek prezydenta. Kadencja trwa 6 lat (maksymalny okres to 2 kadencje) stoi na czele zarządu banku centralnego przewodniczący rady polityki pieniężnej przewodniczący komisji nadzoru bankowego Zarząd NBP:
• skład Prezes 6-8 członków Zadania:
• realizuje zadania Rady Polityki Pieniężnej
• podejmuje uchwały niezastrzeżone do wyłącznej kompetencji innych oddziałów NBP
• udziela bankom upoważnień do wykonywania czynności obrotu dewizowego
• realizacja zadań z zakresu polityki kursowej
• nadzorowanie operacji otwartego rynku
• ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego (okresowo)
• ocena funkcjonowania systemu bankowego w Polsce
• uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP
• uchwalanie prowizji i opłat bankowych stoswanych przez NBP
• określanie zasad polityki płacowej- sporządza bilans NBP Rada Polityki Pieniężnej 9 członków prezes powoływani przez sejm, senat i prezydenta. (Każdy z nich powołuje 3 członków).Powoływani na okres 6 lat. Zadania Rady Polityki Pieniężnej
• ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości sejmowi
• składa sprawozdanie z wykonania założeń pieniężnych w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego
• ustala wysokość stóp procentowych NBP
• ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banku- ustala zasady operacji otwartego rynku
• określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych
• zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalnośc i- dokonuje ocen działalności zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej
• uchwala zasady rachunkowości NBP przedłożone przez prezesa Zarząd Komisaryczny ma uzdrowić sytuację finansową w banku Powoływany jest przez RPP na skutek wniosku Komisji Nadzoru Bankowego

Zarząd ma pełnić rolę uzdrowiciela finansów w banku. Z chwilą powołania tego zarządu dotychczasowy zarząd zostaje odwołany Zarząd może dla uzdrowienia finansów otrzymać zasilenie finansowe z NBP w postaci: Kredytu refinansowego preferencyjnego (bardzo nisko oprocentowany) Kredytu lombardowego (jest udzielany na normalnych warunkach, czyli pod zastaw majątku) Jeżeli powyższe kredyty nie spełniają oczekiwań i Aktywa banku spadają poniżej 50%, wówczas uznaje się, że należy wszcząć procedurę upadłościowąNiezależność banku centralnegoCo to znaczy niezależność banku centralnego Jakie ma znaczenie niezależność dla głównego celu banku centralnego, jakim jest zapewnienie stabilnej, niskiej inflacji Pojęcie niezależności banku centralnego może być rozumiane w różny sposób. Wyróżnia się między innymi niezależność:- w zakresie wytyczania celów (niezależność polityczną),- wyboru instrumentów służących do realizowania zadań (niezależność operacyjną),- prezesa w stosunku do całego banku,- formalną (prawną),- faktyczną (którą można przeciwstawić niezależności prawnej).Z reguły przyjmuje się, że bank centralny jest niezależny, jeśli w sposób autonomiczny określa cele polityki pieniężnej i decyduje o sposobach ich realizacji. W tym też znaczeniu jest użyte pojęcie niezależności. Jednym z wielu możliwych sposobów zapewnienia niezależności banku centralnego (i to niekoniecznie podstawowym) jest ustawowe uregulowanie jego statusu, w szczególności unormowanie relacji banku centralnego z rządem na wypadek pojawiania się konfliktów między celami polityki pieniężnej oraz celami ogólnogospodarczej polityki rządu. W ostatnich dziesięcioleciach w literaturze ekonomicznej utrwalił się wspólny pogląd, iż niezależność banku centralnego jest fundamentem dobrej polityki monetarnej. Aby bank mógł rzeczywiście uzyskać taki status konieczne jest spełnienie dwóch warunków. Po pierwsze jednoznaczne uznanie, że istnieje ścisły związek między stabilnością cen, a niezależnością banku centralnego. Po drugie zaś, istnienie powszechnego przekonania w społeczeństwie, iż inflacja powinna być stale niska. Pilnowanie stabilności cen powinno być podstawowym zadaniem banku centralnego, aby mógł on prawidłowo wypełnić swoją funkcję. Niezależność banku centralnego nie jest jednak celem samym w sobie. Stabilność cen jest zaś podstawowym warunkiem pomyślności gospodarczej. Nie istnieją bowiem żadne dowody potwierdzające tezę, iż wzrostowi gospodarki musi towarzyszyć wyższa inflacja. Celem Europejskiej Unii Monetarnej jest zapewnienie trwałego wzrostu bezinflacyjnego. Dlatego jednym z jej podstawowych założeń jest niezależność banków centralnych. Niezależność ta ma kilka wymiarów:

1. Banki centralne nie podlegają politycznemu zwierzchnictwu i nie otrzymują od innych władz żadnych instrukcji, co oznacza niezależność instytucjonalną.

banków komercyjnych i maja na celu ograniczenie płynności banków komercyjnych. Bezwarunkowe operacje bezwarunkowego zakupu lub bezwarunkowej sprzedaży w których bank centralnych nie zobowiązuje się do odsprzedaży czy odkupienia papierów wartościowych po upływie określonego terminu. Operacje bezwarunkowego zakupu i bezwarunkowej sprzedaży służą także do regulowania płynności banków komercyjnych. Efekty ich działania występują jednak w dłuższym okresie czasu, co wiąże się z terminem wykupu papierów wartościowych dopiero przez ich emitentów. Zalety operacji otwartego rynku: Inicjuje je bank centralny sprzedaje bądź kupuje tyle papierów wartościowych, ile uznaje za pożądane z punktu widzenia polityki monetarnej, Operacje te mogą być dokonywane w dowolnej skali zależy to od woli banku centralnego, zmiany następują w sposób ciągły instrument ten jest więc elastyczny i oddziaływywuje na gospodarkę łagodnie i płynnie, Służą bieżącemu kompensowaniu niekorzystnych tendencji na rynku monetarnym w zakresie podaży pieniądza centralnego. Instrument ten ma bezpośredni, łatwo przewidywalny wpływ na płynność sektora bankowego. Wadą tego instrumentu jest to, że tak jak stopa redyskontowa weksli kształtuje międzynarodowe ruchy kapitałów (może wystąpić sprzeczność z polityką wewnętrzną). Polityka otwartego rynku uważana jest za najskuteczniejszy instrument polityki monetarnej. Jej stosowanie możliwe jest w tych krajach, gdzie funkcjonuje rozwinięty rynek papierów wartościowych, zwłaszcza rynek weksli skarbowych. Zawsze papiery wartościowe są kupowane od banku centralnego, gdy są tanie i na odwrót, sprzedawane są, gdy ich cena jest wysoka. b) Polityka rezerw obowiązkowych - mają na celu ograniczenie podaży pieniądza, a także przeciwdziałanie występowania niewypłacalności banków handlowych i braku ich płynności. Rezerwy te banki muszą utrzymywać w postaci depozytów na ich rachunkach w banku centralnym lub jako pieniądz gotówkowy w kasie. Wysokość tych rezerw określają banki centralne w formie procentu od nagromadzonych w bankach handlowych depozytów. Bank centralny może ustalić jedną stawkę procentową od sumy wszystkich rodzajów depozytów lub też zróżnicować stawki % dla poszczególnych rodzajów depozytów. (w Polsce mamy do czynienia z tą drugą formą). System obowiązkowych minimalnych rezerw płynności pozwala na zwiększyć bądź ograniczyć możliwość kreacji zdecentralizowanego pieniądza wkładowego. Skuteczność tego wskaźnika jest duża, jednak bank centralny nie może zmieniać wskaźnika zbyt często, gdyż powodowałoby to brak stabilności monetarnej i ekonomicznej w kraju. Polityka ta może więc mieć charakter długofalowy. Nie jest to instrument szybkiego działania. Wadą jest to, że zmiany podawane są bankom z góry,

gdyż bankom nie jest łatwo dostosować się di nich. Polityka zmian wskaźnika rezerw obowiązkowych działa w jednakowym stopniu na wszystkie banki w tym także ślepo oddziałuje jednocześnie na banki o nadmiarze jak i niedoborze rezerw. c) Polityka refinansowania banków polega na udzielaniu przez bank centralny bankom komercyjnym kredytów : redyskontowego i lombardowego oraz innych kredytów refinansowych. Kredyt redyskontowy - jest w gospodarce rynkowej podstawowa forma zasilania finansowego banków komercyjnych przez bank centralny. Operacja ta polega na zakupie przez BC weksli, których termin wykupu jeszcze nie nadszedł, z potraceniem od nominalnej sumy weksla procentu, określonego stopa redyskontową za okres, który jeszcze pozostaje do dnia płatności weksla. Bank centralny obniżając lub podwyższając swoją stopę redyskontową może zachęcać lub zniechęcać banki handlowe do operacji redyskontowych weksli, wpływając przez to na ich zdolność do udzielania kredytów. Polityce kształtowania stopy redyskontowej banku centralnego towarzyszy często stosowanie limitów kwotowych i jakościowych w odniesieniu do przedstawianych do redyskonta weksli. Stosowanie polityki redyskontowej w niewielkim stopniu umożliwia kontrolę banków, bo banki cechuje duża niezależność finansowa od banku centralnego, nawet gdy banki rozliczeniowe są znacznie zadłużone w banku centralnym, to polityka tej drugiej strony może nie mieć wpływu na ogólne rozmiary kredytowania w gospodarce (np. banki mogą wkalkulować zwyżkę stopy redyskontowej w koszt kredytów udzielanych swoim klientom,Kredyt lombardowy Udzielany jest bankom komercyjnym na bardzo krótki terminy pod zastaw papierów wartościowych, zwykle do wysokości 75% ich wartości nominalnej. Banki korzystają z tej formy refinansowania dla przezwyciężenia krótkookresowej utraty płynności finansowej, gdy redyskonto lub odsprzedaż papierów wartościowych w ramach operacji otwartego rynku jest nie opłacalne. Kredyt lombardowy jest droższy od kredytu redyskontowego.NBP może przyjmować do redyskonta weksle spełniające warunki: odpowiadają wymogom określonym w przepisach prawa wekslowego pochodzą z obrotów gospodarczych maja uiszczoną opłatę skarbową są podpisane przez wystawców i akceptantów których termin płatności upływa nie później niż za 3 miesiące od daty przyjęcia do redyskonta i nie wcześniej niż to potrzebne, by zawiadomić dłużnika w przeddzień terminu płatności mają termin płatności w określonym dniu są płatne w oddziałach banków, gdzie dłużnicy mają rachunki są opatrzone w przypadku weksli trasowanych bezwarunkowym akceptem trasata, obejmującym całą sumę wekslową są opatrzone indeksem otwartym (in blanco) banku, który weksel zdyskontował są bez poprawek, skreśleń, ograniczeńsą podpisane czytelnie