Historia wychowania w starożytności - Notatki - Historia, Notatki z Historia

Pobierz Historia wychowania w starożytności - Notatki - Historia i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity! Historia wychowania - starożytność Starożytność (od ok. 4000p.n.e.do 476- upadek cesarstwa zachodniorzymskiego)Podstawy wychowawcze narodów cywilizacji zachodniej, położone zostały w starożytnej Helladzie, w dobie najwyższego rozkwitu jej kultury. Szczepy helleńskie nie stanowiły jedności państwowej. Rozbicie na szczepy drobnych państewek, współzawodniczących między sobą, było źródłem ich słabości politycznej, ale w dziedzinie kultury przyniosło wiele pożytecznych następstw. Każde z miast i wysp greckich miało swój ustrój polityczny. Poprzez ścieranie się ze sobą, współzawodniczenie i wpływanie na siebie rozwijało się bogactwo helleńskiej kultury, jej różnolitość i barwność. Wywołało to także pewne różnice w sposobie wychowania młodych pokoleń w poszczególnych państewkach.Modele wychowanie w starożytnej Grecji.Sparta.Historia i sytuacja polityczna: W ok. 1100 roku p.n.e. grecki szczep Dorów niespodziewanie i brutalnie najechał na Achajów. Pokonali Achajów, gdyż byli lepiej uzbrojeni. Tej części Achajów, która zrezygnowała z walki pozbawiono jedynie praw politycznych i nazwali ich Periojkami. Drógą zaś część, opierającą się przybyszom pozbawili wszelkich praw i uczynili ich niewolnikami zwanymi Helotami.Wychowanie:Doryjczycy, których głównymi przedstawicielami byli Spartanie odznaczali się szorstkim usposobieniem, zamiłowaniem do życia wojowniczego, pragnieniem władzy i zdobyczy. Nie dbając o wartości umysłowe i estetyczne, cenili ponad wszystko siłę, organizowali się głównie w celach militarnych a wychowaniu dzieci nadawali ten sam kierunek. Wychowywano młodzież wyłącznie dla celów państwa i wojny, nie uwzględniając żadnych potrzeb indywidualnych. Miało to związek z ustrojem politycznym państwa, nieliczna garść Spartan panujących nad ludnością podbitą, utrzymać się mogła przy władzy tylko dzięki surowej dyscyplinie i gotowości militarnej (źle traktowani niewolnicy- helloci, pozbawieni praw obywatelskich, często buntowali się). Według prawodawstwa ojczystego, którego twórcą był Likurg, dzieci były własnością państwa a ich wychowanie także należało wyłącznie do państwa. Państwu i jego obronie potrzebne były jedynie dzieci silne i zdrowe dlatego nowonarodzone dzieci były poddawane oględzinom urzędników. Dzieci chorowite i słabe wyrzucano na górę Tajgetos.7-letnie dzieci (chłopcy i dziewczynki) były odbierane rodzinie. Obie płci bez względu na zamożność chowane były według jednego systemu (tylko kobiety fizycznie dobrze rozwinięte są wstanie rodzić zdrowych synów, oraz gimnastycznie wyćwiczone mogą bronić państwa. Chłopców umieszczano w osobnych domach podobnych do dzisiejszych koszar wojskowych. Dzieci i młodzieńcy podzieleni byli na kompanie, na których czele stawali najdzielniejsi młodzieńcy. Rozkazy naczelników i kary przez nich nakładane były przyjmowane bez słowa krytyki. Uczono pływania, polowania, tańca, gimnastyki.18-latkowie wchodzą w okres tzw. efebji. Obowiązkiem efebów było odbywanie ćwiczeń wyłącznie wojennych i pędzenie życia obozowego. Po 2-letniej wprawie następowała 10-letnia służba wojskowa. Dopiero w 30 roku życia Spartanin otrzymywał prawa obywatelskie. Nadal jednak musiał uczestniczyć w zbiorowych ćwiczeniach gimnastycznych i we wspólnych biesiadach.Pożytecznym środkiem do wychowania w prostocie obyczajów były wspólne biesiady obywateli na które przyprowadzano dzieci, aby uczyły się trzeźwości i umiarkowania od swych ojców; aby przysłuchiwali się rozmowom, w których rozwiązłość i wyszukaność wypowiedzi była pogardzana- uznaniem cieszyło się lekoniczne powiedzenie (jędrne i zwięzłe ujęcie sprawy). Kształcenie umysłu było uznawane w minimalnym stopniu: czytanie uczono tylko prywatnie (jedynie rozumienie poezji: utwory religijne, patriotyczne, bohaterskie); uczono na pamięć pieśni (ceniony był oczywiście śpiew liryczny jako przydatny do marszu i pieśni wojenne); każdy znał na pamięć ustawy ojczyste i historię swych przodków; wielu Spartan nie umiało rachować.Kiedy załamała się energia militarna Spartan, przestali oni odgrywać jakąkolwiek rolę w ogólno-greckim życiu, gdyż nic nie mieli więcej do zaoferowanie Grecji i ludzkości. Tak w III w. Przed Chrystusem upadło państwo spartańskie z powodu degeneracji.Wychowanie Ateńskie.Historia i sytuacja społeczna:Mieszkający tu Jonowie uniknęli w swoich dziejach konieczności narzucania innym plemionom swojej władzy. Tworzyli oni jednak państwo o ustroju niewolniczym. Niewolników tych jednak albo kupowali, albo zdobywali na wojnach. Traktowano ich stanowczo łagodniej niż w Sparcie i dzięki temu udało się uniknąć buntów i krwawych zamieszek wewnętrznych.Po rozkładzie ustroju rodowego i upadku władzy królewskiej rządy w rozbitej i skłóconej Attyce przejęła arystokracja. Zamiast uciekać się do podbojów tak, jak Spartanie, postanowiono wejść na drogę układów i w niedługo stosunkowo czasie udało się zjednoczyć wszystkie gminy Attyckie.Wychowanie:Jeszcze w VII w. p.n.e. wychowanie ateńskie było zupełnie podobne do wychowania spartańskiego. Ponieważ jednak Attyce nie zagrażało niebezpieczeństwo wewnętrzne zaczęła ona dążyć do zrealizowania w wychowaniu ideału człowieka kalokagathii (kalós- człowiek świetnie wyrobiony pod względem fizycznym, doskonale wysportowany, pięknie i harmonijnie zbudowany; agathós dobry, człowiek doskonały pod względem moralnym i umysłowym). Arystokracja była przeciwna powstawaniu szkół opierając się na teorii, że ani wychowanie, ani wykształcenie nie czyni człowieka dobrym, musi mieć on nadaną przez bogów, wrodzoną skłonność do cnoty. Pomimo to za sprawą szerokich kół wolnych Greków dążących do oświaty powstały pierwsze szkoły. Były to jednak szkoły jedynie prywatne, gdzie nauczyciel pobierał opłaty za naukę.W WYCHOWANIU WYRÓŻNIAŁO SIĘ 3 OKRESY: 0 7 lat na łonie rodziny. Niemowlę po odkarmieniu przez matkę (miała za mało powagi rodzinnej by wpływać na wychowanie) przechodziło do rąk niańki. Ojciec pochłonięty życiem publicznym nie interesował się dzieckiem. Ten czas dziecko spędzało na beztroskich i swobodnych zabawach. Nikt nie zawracał sobie głowy jego wychowaniem. 7 18 lat lata szkolne. Chłopiec przechodził pod nadzór zaufanego niewolnika tzw. pedagoga (pais- chłopiec, ago- prowadz). Odprowadzał i przyprowadzał on chłopca ze szkoły, opiekował się nim, kształcił jego obyczaje, zwłaszcza zachowanie się przy stole i na ulicy. W szkole, tzw. grammatistes przez pierwsze 3 lata uczył alfabetu (najpierw uczył nazw liter a potem pokazywał kształt), czytania, pisania, najprostszych działań rachunkowych (tabliczka mnożenia). Zazwyczaj około 10 roku, przechodzono do lektury poetów (chłopcy z utworów takich jak: Iliada , Odyseja Homera, z utworów Solona uczyli się historii, geografii, zasad życia społecznego, polityki i etyki oraz mitologii. W nauczaniu gramatysta trzymał się jedynie metody pamięciowej bez zadawania sobie trudu rozwijania samodzielnego myślenia. Nie było prac domowych i wyznaczonych godzin szkolnych (uczeń przychodził i wychodził kiedy chciał, nauczanie odbywało się indywidualnie z każdym uczniem po kolei, nie było wakacji, kary cielesna były często stosowane, ale było to akceptowane przez wszystkich. Ci, którzy czytali już poezję, zaczynali uczyć się muzyki u lutnisty. Tu uczyli się gry na lutni, śpiewu, deklamacji, wyrabiali poczucie rytmu i melodii.Mniej więcej w 14 roku życia chłopiec przechodził w ręce pedotriby- nauczyciela gimnastyki. 18 20 lat okres efebji. (Po klęsce pod Cheroneją w 338 r. uznano konieczność efebji przyzwyczajenia. Miał, podobnie do sofistów krytyczny stosunek do bogów greckich (został za to skazany na karę śmierci) Nie aprobował też twierdzeń sofistów, że każdy człowiek może być sam dla siebie autorytetem. Dobre, sprawiedliwe, szlachetne jest tylko to, co uchodzi za takie w opinii powszechnej.Nauczanie:Nie był nigdy nauczycielem w ścisłym tego słowa znaczeniu. W każdym miejscu (w parku, na boisku) zaczepiał wszystkich (zarówno dostojników państwowych, jak i prostych rzemieślników, robotników) usiłując wciągnąć ich w rozmowę. Nie pobierał opłat za naukę a jedynie drobne podarki. Dojście od fałszywych wyobrażeń do czystego pojęcia może się odbyć jedynie przez indukcję (metodyczne postępowanie od szczegółu do uogólnienia). Uzupełnianie natomiast odwrotnie- wyprowadzanie szczegółowych wniosków z pojęć ogólnych- dedukcja. Sokrates nie wykładał, ale prowadził rozmowę (dialog), w której wciągał towarzysza do wymiany myśli, do wspólnego badania sprawy, kierując nim ku prawdzie którą sam znał metoda heurystyczna. Lubił także udawać niewiedzącego, pragnącego się nauczyć aby wciągnąć przez to w zasadzkę i wydobyć przyznanie się do fałszywych poglądów- ironia sokratyczna.Cytat: Wiem, że nic nie wiem .Platon (427 347 p.n.e.).Wywodził się z arystokratycznej rodziny i dlatego był wielkim zwolennikiem rządów arystokratycznych i nie chciał pogodzić się z utraty władzy na rzecz demokratycznych rządów. Żył w czasach rozkwitu Aten, w atmosferze najwyższej kultury starożytnej. Mając 20 lat poznał Arystotelesa i był jego uczniem przez 8 lat aż do śmierci mistrza. Napisał 2 dzieła o wychowaniu: O państwie - nastrój utopijny; O prawach , Obrona Sokratesa , Rzeczpospolita . Założył Akademię Platona w Gaju Akademosa. Był konsekwentnym przeciwnikiem sofistów.Poglądy Platona I koncepcja idealnego państwa: Rzeczpospolita I stan: Na czele państwa stawiał rządców- filozofów (bez prawa do własności prywatnej i życia rodzinnego) II stan: strażnicy- wojownicy (obrona państwa) III stan: żywiciele (bez praw politycznych) System niewolniczy. Wszystkie stany miały obowiązek wyznawać i głosić ideologię społeczną arystokracji a także być jej posłuszne. Kto by miał inne poglądy byłby wydalony z idealnego państwa. Polityka podporządkowana moralności.II poglądy filozoficzne: Ciało i dusza są niezależnymi bytami. Jedna dusza ma 3 części: rozum- w głowie (mędrcy- arystokracja), uczucia i zmysły- w piersi (wojownicy), pożądliwość- w tułowiu poniżej przepony (żywiciele). Każda część duszy podporządkowana jest innej grupie społecznej. Istnieje świat idei i świat rzeczy realnych. Idee istnieją niezależnie od rzeczy realnych. Istotną wartość i realność ma tylko świat idei. Natomiast otaczający człowieka świat rzeczy realnych to tylko słabe i niedoskonałe odbicie wiecznie istniejących i niezmiennych idei. Nieśmiertelna dusza przed połączeniem się z ciałem przebywa w świecie idei i tam poznaje w prawdziwej postaci te idee. Po złączeniu się z ciałem dusza zapomina zupełnie o ideach i ich istocie. Wszelkie więc poznanie ludzkie polega na przypominaniu sobie przez duszę świata idei. Człowiek rodzi się z gotowym charakterem i skłonnościami. Cnota to dar od bogów. Pogarda pracy fizycznej (praca czyni człowieka niezdolnym do poznawania świata idei.III poglądy pedagogiczne: Źródłem wiedzy jest dusza. Pesymista pedagogiczny. 1 główny cel wychowania- dobro ogółu pomijane na rzecz troski o filozofów i strażników (kształcenie charakterów). Wychowanie pod opieką państwa. Niewolnicy nie dopuszczani do edukacji. Wiek matek dozwolony do rodzenia dzieci: 20-40 lat, ojców 30-50 lat. Dzieci urodzone w niewłaściwym wieku niszczone zaraz po urodzeniu. Wychowaniem objęte dziewczęta i chłopcy. Kobiety mogły przystąpić do obrony kraju w wieku, gdy już nie mogły rodzić dzieci. Nauczanie i wychowanie: Dziecko od urodzenia wychowywane pod opieką państwa (matka przychodzi codziennie karmić inne dziecko) Cenzura wierszy, pieśni i muzyki. Przywiązywanie dużej wagi do wychowania muzycznego. Dziecko własnością państwa. Oddziaływanie wychowawcze należy rozpocząć już w 3 roku życia. 0-6 lat chłopcy i dziewczynki wychowują się razem (wyrabianiu równowagi duszy i ciała), ćwiczenia moralne, fizyczne, estetyczne. Od 10 roku życia- rozpoczęcie nauki. 10-13- nauka czytania, pisania, rachunków. Od 13 roku życia kształcenie literackie oraz muzyczne (kształcenie literackie oparte na żywym słowie gdyż pismo uważał za szkodliwe). 17-20 roku życia ćwiczenia gimnastyczne nastawione na ćwiczenia wojskowe. W 20 roku życia chłopcy poddawani są próbom, ci co je przeszli zwycięsko mogli dalej studiować, pozostali zostawali strażnikami. 20-30- nauki matematyczne. 30-35- najzdolniejsi przechodzili do praktyki na urzędach w wojsku. W 50 roku życia mogli dopiero stanąć u steru spraw państwowych. Najważniejszym przedmiotem studiów przyszłych filozofów była dialektyka- najwyższe wtajemniczenie filozoficzne, pozwalające zrozumieć naukę o ideachAkademia PlatonaGeneza powstania: Platon został zaproszony, przez Dionizjosa Starszego do Syrakuz. Tutaj zawiązał przyjaźń ze szwagrem władcy Dionem, wówczas Dionizjos obawiając się agitacji politycznej (widział zagrożenie ze strony Platona) postanowił go wydalić. Władca sprzedał Platona właścicielowi statku, wykupił go jego znajomy Annikeris z Kyreny, gdy dowiedzieli się o tym przyjaciele Platona złożyli się, żeby wydane pieniądze zwrócić. Annikeris nie przyjął pieniędzy i oddał je do dyspozycji Platona, który zainwestował je w budowę Akademii.Celem Akademii było kształcenie idealnych rządców państw, a więc przyszłych uczonych a zarazem polityków. . Nauka była bezpłatna. W Akademii były też pracownie dla dojrzałych uczonych i sale posiedzeń dla zebrań dyskusyjnych i dla wykładów był to więc pierwszy w Europie uniwersytet i towarzystwo naukowe połączone z obficie wyposażoną biblioteką. Szkoła Platona była raczej instytutem współpracy naukowej, a nie szkołą w pospolitym słowa znaczeniu. Należeli do niej nie tylko uczniowie, ale i uczeni. Na pierwszym planie w Akademii była filozofia i ćwiczenia w metodzie dialektycznej (sztuka dyskutowania, zwł. umiejętność dochodzenia do prawdy przez ujawnianie i przezwyciężanie sprzeczności w rozumowaniu przeciwnika;) Nauka w szkole Platona zaczynała się od elementów arytmetyki i geometrii. Matematyka w ogóle stanowiła bardzo ważny element w Akademii. Napis na Akademii głosił, że ci co nie są wykształceni matematycznie nie mają do niej wstępu. Pod względem prawnym szkoła Platona była zaliczona do związków religijnych; dawało to większe gwarancje bezpieczeństwa dla jej mienia i przyczyniło się do tego, że przetrwała wszystkie inne szkoły i dopiero w 527r. n.e. została zamknięta przez Justyniania. Akademia Platona była nowością na wielką skalę, ale nie miała żadnej tradycji ani doświadczenia pedagogicznego. Platon zawsze marzył o wykształceniu króla-filozofa i nie doczekał się nigdy realizacji swoich marzeń. Akademia miała charakter filozoficzny, była szkołą wyższą. W długich swych dziejach po śmierci założyciela, szkoła Platońska nie była na ogół wierna jego nauce. Była zewnętrznie najtrwalsza, ale wewnętrznie najmniej oporna ze wszystkich szkół filozoficznych w starożytności.Arystoteles (384-322)Urodził się w Stagirze (Macedonia). Jego ojciec był nadwornym lekarzem królów macedońskich. Fakt ten wywarł na życie Arystotelesa duży wpływ, gdyż dzięki temu został on powołany na nauczyciela Aleksandra Wielkiego. W wieku 17 lat rozpoczął studia w Akademii Platońskiej i spędził w niej 20 lat najpierw jako student a potem wykładowca. Najpierw był wielkim zwolennikiem poglądów Platona, ale po paru latach pracy zaczął odnosić się do nich z coraz większym krytycyzmem. Był jednym z największych uczonych starożytności i nicjatorem wielu nowych badań naukowych. Karol Marks nazwał go Aleksandrem Macedońskim greckiej filozofii pragnąc podkreślić, że połączył on w jedną całość wszystkie dokonania do jego czasów greckie doświadczenia naukowe tak, jak Aleksander zjednoczył pod swoim panowaniem całą Grecję.W okresie dążeń Macedonii do podbicia całej Grecji popierał to uważając, że silne rządy Filipa II Macedońskiego oraz Aleksandra Wielkiego zapoczątkują nowy okres potęgi państwa greckiego.I. Poglądy filozoficzne: Dusza jest energią ciała i nie może bez niego istnieć (są ze sobą ściśle połączone). Dusza jest śmiertelna- umiera razem z ciałem. 3 rodzaje dusz występuje w każdym wolnym Greku, bez przynależności do stanów obywateli: dusza roślinna- zdolność człowieka do odżywiania się i rozmnażania (wychowanie fizyczne), dusza zwierzęca- zdolność postrzegania otaczającego świata, odczuwania przykrości i przyjemności (wychowanie moralne), dusza myśląca- rozum (wychowanie intelektualne). Cnota jest darem wrodzonym, ale trzeba ją ćwiczyć i rozwijać. Dusza ma 2 części: rozumną, nierozumną (pożądliwość). Polityka jako najwyższa działalność ludzka (moralność podporządkowana polityce). Istnieje jeden świat- rzeczy realnych. Idee tkwią w rzeczach i nie można ich od siebie oddzielać, bo idee istnieją dzięki rzeczom.Wychowanie przedszkolne. Od urodzenia do 7 roku życia wychowanie na łonie rodziny. Cenzura wierszy, pieśni i muzyki. Przywiązywanie dużej wagi do wychowania muzycznego (muzyka wyrabia dobre nawyki- ułatwia odpoczynek, dostarcza rozrywki i ćwiczy umusł).Wychowanie państwowe. Dziecko należy do rodziny. Nad wychowaniem czuwają publiczni nadzorcy. Wychowanie w zbiorowości. Od 5 roku życia dziecko może się przysłuchiwać nauce innym dzieciom. Od 7 roku życia dziecko dopuszczone do nauki. 7-14 lat- nauki elementarne, muzyczne i rysunki. 14-21 lat- ćwiczenia fizyczne (unikanie równoczesnego wysiłku umysłu i ciała).; pogarda pracy fizycznej (praca fizyczna upodla umysł, kto się jej podejmie staje się rzemieślnikiem i jest niezdolny do wychowania prawdziwej cnoty.Liceum ArystotelesaW 335 p.n.e. powrócił do Aten i założył własną szkołę w której przez 12 lat nauczał i kierował pracami uczniów. Szkoła Arystotelesa była wspomagana finansowo i poprzez dostarczanie materiałów naukowych przez Aleksandra Wielkiego.Miała podobnie jak Akademia charakter filozoficzny, skupiła się na logice i nauce. Arystoteles dokonał organizacji nauk przyrodniczych i humanistycznych. Obok naukowych wykładów silnie rozwinął twórczość literacko-naukową, w szkole panował kult wysiłku badawczego, były tam sale wykładowe, zbiory materiałów, pomoce naukowe i biblioteka, używano w szkole map. Zainteresowania naukowe szkoły to historia społeczeństw, historia literatury i sztuki, historia dawnych systemów politycznych, nauki matematyczne i przyrodnicze. Uczniowie Liceum byli podzieleni na klasy czy grupy według stopnia zaawansowania w pracach naukowych i stażu naukowego. Pracownicy naukowi dzielili się na: starszych, samodzielnych, młodszych i nowicjuszy. Każdy otrzymywał zadane do wykonania w zakresie swej dyscypliny specjalistycznej i w odpowiednim zespole współpracowników. Szkoła była otwarta dla wszystkich.Arystoteles w zoologii stworzył pierwsze podwaliny faktycznej wiedzy, opisał przeszło 500 gatunków zwierząt, zajmował się szczegółowymi prywatnymi, który mógłby rozważnie rządzić państwami, zasadzać je na prawach, wyzwalać z błędów wyrokiem sądowym; wzór człowieka wykształconego mistrz wszelkiej umiejętności krasomówczej mający poszanowanie dla tradycji rodzinnej i przodków biegły znawca dorobku kulturalnego ludzkości doświadczony działacz politycznyII Rola rodziców w wychowaniu- ojciec od chwili narodzin syna powinien wierzyć w jego jak największe zdolności, a nie uważać, iż tylko nieliczni posiadają zdolność do pojmowania , gdyż cechą przyrodzoną człowiekowi jest ruchliwość i sprawność umysłu;- rodzice powinni być jak najlepiej wykształceni, jednakże nawet ci, którzy takimi nie są powinni się troszczyć o edukację swych dzieci;- powinni dbać o jak najlepszy dobór nianiek i pedagogówpogląd na zdolności dziecka- jeżeli dziecko odznaczające się wrodzonymi zdolnościami- traci je tylko w wyniku nieodpowiedniego wychowania- stopniowe wprowadzanie nauk, stosownie do możliwości rozwojowych dziecka, tak, by nauka we wczesnych latach była zabawą (dziecko należy zachęcać prośbą i pochwałą, a przy tym sprawiać mu tę radość, by zawsze umiało)- zdolności są nieograniczone i wszechstronne mogą zajmować się różnymi naukami, ponieważ dziecko nie powinno za długo skupiać uwagi na tym samym zagadnieniu- dzieciństwo jest okresem, w którym człowiek uczy się wszystkiego niezwykle łatwoIII Charakterystyka procesu kształcenia umiejętności czytania i pisaniapisanie- najlepiej uczyć się poznawać litery jak ludzi: od razu z wyglądu i z imienia (pomoce naukowe: formy liter z kości słoniowej, czy jakieś inne pomysłowe zabawki)- na początku nauki pisania należy chłopcu wyryć litery na twardej tabliczce, aby mógł po nich wodzić rylcem (nie będzie się w ten sposób mylił ani wykraczał poza nakreślone kontury) w ten sposób ustali sobie układ palców;- należy się troszczyć o szybkie i wyraźne pisanie (zbyt powolne pisanie wstrzymuje bieg myśli, zaś pismo niewyrobione i nieprzejrzyste utrudnia zrozumienie treści);- w nauce zgłosek trzeba przerabiać je wszystkie, zgodnie z kolejnością (a nie omijać trudniejsze);- pożyteczną rzeczą jest ciągłe powtarzanie materiału i wbijanie w głowę ;- gdy chłopiec nabędzie umiejętność pisania wskazane jest, by nie trwonił czasu na przepisywanie rzeczy nic nie znaczących, pospolitych , ale by uczył się rozumienia wyrazów wzniosłych, rzadko używanych;- wiersze, podawane do przepisania powinny zawierać jakąś szlachetną myśl, radęczytanie- nie należy ponaglać chłopców do ciągłości i szybkości w pisaniu tak długo, dopóki nie będą łączyć liter ze sobą gładko i bez zastanowienia - dopiero wówczas powinni zaczynać z samych zgłosek tworzyć wyrazy, a z wyrazów zdania;- czytanie musi być przede wszystkim pewne, potem ciągłe i długo dość powolne tak długo, dopóki przez ćwiczenie dojdzie się w nim do zupełnej poprawności i biegłości;- w celu usprawnienia narządów mowy i wyraźniejszego wymawiania, należy pewne słowa i wiersz, umyślnie trudne do wypowiedzenia, powiązane w łańcuch bardzo ciężko się łączących zgłosek dać chłopcom po to, by powtarzali je w kółko jak najszybciej (tzw. wędzidła)pomoce dydaktyczne: zabawki, litery z kości słoniowej, tabliczki do żłobienia liter, lektura - dzieła Cycerona, będące przede wszystkim spuścizną kultury greckiej;IV Zabawy- są objawem bystrości;- ujawniają charakter ucznia- należy zachować umiar, nie zabraniać zabawy (aby nie wzbudzać oporu i niechęci do nauki), ale też nie pozwalać na zbyt dużo (aby nie przyzwyczaili się do bezczynności;- zabawy pożyteczne = np. zadawanie sobie wszelkiego rodzaju krótkich pytańV Szkoła publiczna a wychowanie domowe zalety i wadySzkoła- wady: demoralizacyjny wpływ szkoły, nauczyciel nie może poświęcić całego czasu jednej osobie, zalety: można sobie wybrać szkołę prowadzoną przez zacnego nauczyciela, bardziej ekonomiczna, dobry nauczyciel otoczy szczególną opieką chłopca, u którego dostrzeże zapał do pracy i zdolności, wykształcenie więzi przyjaźni, wykształcenie zmysłu społecznego , uczeń słyszy co nauczyciel mówi do innych uczniów i może brać te wskazówki do siebie, usłyszane pochwały dla innych budzą ambicję, współzawodnictwo, uczenie się przez naśladownictwo kolegów jest łatwiejsze niż przez naśladownictwo nauczyciela, nauczyciel mówiący do grona osób wkłada w to więcej ducha i natchnienia.Dom- wady: jeżeli dziecko posiada wrodzone skłonności lub jest źle wychowane- obyczaje również się psują, nauczyciel może być niemoralny, samotność, dobry nauczyciel jest bardzo drogi, brak wykształcenia zdolności do przemawiania przed publicznością, co dyskwalifikuje chłopca jako przyszłego mówce, zalety: nauczyciel poświęca cały czas jednej osobie, indywidualne podejście do ucznia. VI Szkoła gramatycznadostęp do kształcenia: wszyscy wolni chłopcy, bez względu na indywidualne zdolności, bak granic (przedziałów wiekowych), gdy chłopiec przyswoi sobie umiejętność czytania i pisania.zadania szkoły: miała charakter ogólnokształcący, zaopatrzenie chłopców w wiedzę encyklopedyczną, dostosowanie metod nauczania i wychowania do każdego ucznia, nauka poprawnego wyrażania się + teoria pisowni, objaśnianie poetów + nauka poprawnego czytania + umiejętność krytycznej oceny treści kształcenia: gramatyka (grecka, później łacińska), geometria, gimnastyka, astronomia, arytmetyka, muzyka, filozofia, oratorska sztukaI nauka ścisłej gramatyki (części mowy, deklinacje, koniugacje, barbaryzmy i błędy, etymologia i ortografia)II lektura i interpretacja dzieł poetyckich, recytacja, umiejętność krótkiego streszczania utworów oraz ich skracania bez zmieniania sensuVII Szkoła retoryczna dostęp do kształcenia: nie ma ściśle oznaczonych granic wiekowych chłopiec powinien wstępować do tej szkoły gdy jest do niej dojrzały (najczęściej był to 13 14 rok życia), tylko bogacizadania szkoły: wykształcenie kandydatów na mówców, nauka sztuki przekonywania i wymowy, wykształcenie człowieka użytecznego dla państwa, czyli ideał mówcy urzędnik państwowyretor: opanowany, dokładny, potrafiący dyskretnie kontrolować postępowaniem ucznia a jednocześnie będący jego przyjacielem, powinien wystrzegać się wszelkich wad i błędów, ponieważ zwalcza je u uczniów, potrafiący okazać uczniom swe niezadowolenie, nie powinien wymierzać kary w złości, jego zadaniem było naprawiać wszelkie wady charakteru i umysłu uczniów, sprawiedliwy, życzliwy dla uczniów, powinien posiadać wartości moralne. VIII Metody nauczania i wychowania w poglądach Kwintyliana Wychowania: zabawa, zachęty pochwały; wywoływać u dziecka ambicję po to, by szybciej pokonywało trudności; uczenie przez naśladowanie (dobre wzory od rodziców, pedagogów, nianiek, nauczycieli); niewskazane stosowanie chłosty; nagrody werbalne (pochwały); klasy niezbyt liczebne (indywidualne nauczanie); zainteresowania dziecka nauką Nauczania: wprowadzenie pracy domowej przygotowywanie mów, tłumaczeń, streszczeń; stosowanie przerwy w pacy; dostosowane do wieku; dostosowane do zdolności i zainteresowań; połączenie nauki pisania z nauką czytania; zerwanie z nauczaniem jednotematycznym (różnorodność zagadnień)