Historia zarządzania od starożytności, Egzaminy z Ekonomia i zarządzanie biznesem

Pobierz Historia zarządzania od starożytności i więcej Egzaminy w PDF z Ekonomia i zarządzanie biznesem tylko na Docsity! Podstawy zarządzania wykłady • Zapotrzebowanie na naukę zwaną zarządzaniem pojawiło się wtedy, gdy metodami ekstensywnymi nie dało się zwiększyć produkcji • Adam Smith „Niewidzialna ręka synku” (XVIII w), człowiek z chciwości robi coś dobrego dla innych • John Maynard Keynes (1883 – 1946) „kapitalizm to taka niezwykła wiara, że najwięksi krętacze zrobią najbardziej pokrętne rzeczy i wyjdzie z tego największe powszechne dobro”, twórca teorii inflacji • J.P. Morgan C. Vanderbit A. Carnegie pod koniec XIX w w USA wyczerpano proste rezerwy (metody ekstensywne) zadali sobie pytanie, „co robić?” • F.W. Taylor H. Grant H. Fayol K. Adamiecki Klasycy zarządzanie odpowiadają na to pytanie HISTORIA ZARZĄDZANIA • Około 5tys lat temu państwo Sumerów (Ur i Uruk), posiadali regulacje prawne dotyczące rządzenia państwem, wznosili zigguraty, stworzyli piktograficzne pismo • Egipcjanie wznosząc piramidy korzystali=i z podstawowych funkcji zarządzania: - planowania -organizowania -kierowania -kontroli • Po Sumerach rozpoczyna się cywilizacja Babilonu, powstanie kodeksu Hammurabiego (282 rozdziały) ok. 1750 r. p.n.e., kodeks zawierał 12 rozdziałów o Wymiar sprawiedliwości o Wykroczenia przeciwko własności o Ziemia i zabudowania o Kupcy i agenci handlowi o Kobiety, małżeństwo o Własność rodzinna i dziedziczenie o Pobicie i uszkodzenie ciała o Wynagrodzenia za świadczenia zawodowe i odszkodowania o Rolnictwo o Stawki najmu o Własność i sprzedaż niewolników Chiny, Konfucjusz (ok. 500 r. p.n.e.) zostawił nauki spisane przez jego uczniów • Nierównoprawne stosunki międzyludzkie są czymś normalnym • Rodzina jest modelem wszelkiej organizacji • Ludzie powinni traktować bliźnich tak, jakby chcieli być sami traktowani • Ludzie powinni się kształcić, ciężko pracować i nie wydawać więcej niż potrzeba Aleksander Wielki – wprowadził strukturę sztabową w celu kontynuacji działań wojennych, było to czymś nowatorskim Grecja: • Sokrates (ok. 400 r. p.n.e.) wypowiedział się na temat zarządzania • Platon – opisał sposób zarządzania państwem, specjalizację procesu pracy • Arystoteles – pisał o zarządzaniu państwem, opisał części składne każdego ustroju, („Polityka”, księga VI) o Czynnik obradujący o Czynnik rządzący o Czynnik sądzący • Zadania państw – obrona, zarząd, wymiar sprawiedliwości, służba boża • Młodych cechuje siła, starszych rozum, pożyteczne i słuszne rozdzielać pracę między nich Cesarstwo rzymskie • Poczta w starożytnym Rzymie (łac. Mansio posita) jest do dziś uważany za jedną z najbardziej wzorcowych organizacji w historii świata • Legiony rzymskie były dobrze zarządzane , a zarządzanie nie dotyczyło tylko aspektów militarnych • Obizy rzymskie stanowiły plany późniejszych miast np. Strasburg Kontroli podlegają wszystkie obszary i działania, które zmierzają do osiągnięcia celów. • Managerowie najwyższego szczebla – niewielka grupa kadry kierowniczej (prezesi, dyrektorowie naczelni) kontrolująca organizację. Wyznaczają cele organizacji, oraz wspólne strategie. • Managerowie średniego szczebla – najliczniejsza grupa managerów w większości organizacji odpowiadająca za realizację celów i strategii opracowanych na najwyższym szczeblu. Organizacje na ogół dążą do ograniczenia liczby managerów w tej grupie. • Managerowie pierwszej linii – nadzorują i kontrolują działania pracowników wykonawczych (brygadzista, majster, nadzorca) Henryk Mintzberg na podstawie własnych badań doszedł do wniosku, że managerowie odgrywają dziesięć różnych ról, należących do trzech podstawowych kategorii: interpersonalnej, informacyjnej, decyzyjnej. KATEGORIA ROLA PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA Interpersonal na Reprezentant Udział w uroczystym otwarciu nowego zakładu Przywódca Zachęcania pracowników do zwiększania wydajności Łącznik Koordynacja działań dwóch grup projektowych Informacyjna Obserwator Śledzenie sprawozdań branżowych w celu nadążania za rozwojem wydarzeń Propagator Wysyłanie notatek prezentujących nowe inicjatywy organizacji Rzecznik Wygłaszanie przemówienia omawiającego plany wzrostu Decyzyjna Przedsiębiorca Opracowanie nowych pomysłów innowacyjnych Przeciwdziałający zakłóceniom Rozwiązywanie konfliktu pomiędzy podwładnymi Dysponent zasobów Dokonywanie przeglądów i rewizji wniosków budżetowych negocjator Negocjowanie porozumienia z kluczowym dostawcą albo związkiem zawodowym Warunki dobrych negocjacji: 1. Czy dane dobro jest negocjowane? 2. Czy strony są zdolne do kompromisu? 3. Czy strony sobie ufają? Praca menedżera jest wysoce stresująca, co wynika z nieuporządkowania, niepewności i przepracowania. PODSUMOWANIE: • Co to jest zarządzanie? • Co oznacza planowanie? • Co oznacza podejmowanie decyzji? • Co oznacza organizowanie? • Jakie zasoby z otoczenia wykorzystuje organizacja? • Jakie działania obejmują funkcje zarządzania? • Co oznacza kierowanie ludźmi? • Jakie główne role przypisał managerów Mintzberg? • Proszę wskazać różnicę w zarządzaniu dużą i małą firmą Zarządzanie naukowe Zarządzanie naukowe wykształciło się pod koniec XIX w. Powodem było szukanie dróg zwiększenia wydajności pracy. Ponadto nie dało się zarządzać intuicyjnie wielkim przedsiębiorstwem. Andrew Carnegie (stal), Cornelius Vanderbilt (kolej), John Pierpont Morgan (finanse). Główni reprezentanci nurtu naukowego zarządzania: • Federick W. Taylor (1856 – 1915) • Frank Gilbreth (1868 -1924) & Lilian • Henry Grant (1861 – 1919) • Henry Ford (1863 – 1947) Już w 1908 roku Harvard University rozpoczął kształcenie akademickie w dziedzinie zarządzania przedsiębiorstwem (graduate degree im Business) Frederick W. Taylor zobserwował zajwisko nazwane przez niego spowalnianiem pracy. Najważniejsze publikacje F. W. Taylora: • Shop managment • On the art. Of cutting metals Taylor obserwował pracę przy załadunku i rozładunku. Badania obejmowały 600 robotników pracujących na odcinku 2,5km. Taylor zbadał, że waga porcji koksu na łopacie wynosi 1,7kg do 17 kg. Stopniowo zmniejszał wielkość i zawartość łopaty od 17 do 13,5kg, 12kg etc. Okazało się, że największa wydajność osiągnęli pracownicy przy pojemności łopaty 10kg. Wprowadził on 15 typów łopat, tak skonstruowanych, aby jednorazowa porcja materiału na łopatę ważyła 10kg. Nie ograniczał się on do eksperymentów z łopatami. Na placu składowym, który badał o długości 2 mil i szerokości 0,5 mili – pracowało około 600 osób. Wprowadził system informowania robotników o ilości pracy wykonywanej przedniego dnia. Kartki białe i żółte w przegródkach robotnika. Na kartce była też informacja dla magazyniera, jakie narzędzie wydać robotnikowi. Tak zorganizowana praca przyniosła Bethlem Steel Corporation ogromne oszczędności. Przed wprowadzeniem zmian Taylora koszt przeładowania tony materiału wynosił od 7-8 centów, po zmianach było to 3-4 centy mniej. Wnioski z badań Taylora • Podzielił pracę na elementy składowe • Wprowadził akordowy system wynagradzania Ze swych badań wysnuł następujące wnioski: 1. Opracować każdy element pracy na danym stanowisku 2. Dobrać pracowników i szkolić ich do wykonania czynności opisanych w pierwszym kroku 3. Nadzorować pracowników, by wykonywali czynności zgodnie z krokiem pierwszym i drugim 4. Planować pracę tak, aby robotnicy wykonywali ją faktycznie. Henry Gant – był współpracownikiem Taylora. Efektem ich współpracy było wiele wynalazków i usprawnień organizacyjnych. Jego pomysłem był premiowo – zadaniowy system wynagradzania (system bonusowy Gantta). Henry Gant kładł szczególny nacisk na szkolenie robotników. Opracował także stosowany do dziś system pracy zmianowej. Henryk Gantt zwrócił także uwagę kompleksową ocenę problemów zarządzania. Jego zdaniem napięcia społeczne w przedsiębiorstwie są podstawowym źródłem strat. Dobre stosunki międzyludzkie są czynnikiem równie ważnym jak usprawnienia techniczne. Był również założycielem ruchu The new machine, który postulował wprowadzenie technokracji, czyli rządów inżynierów. Frank Gilbert – uważał, że podstawowym zadaniem przemysłu jest usunięcie marnotrawstwa poprzez podniesienie wydajności i dopasowania rozmaitych elementów procesu produkcyjnego. Zasady ekonomii ruchów robotniczych: • Obie ręce wykonują czynność • Ruchu rąk w przeciwnych i symetrycznych kierunkach • Wykorzystanie siły grawitacji przy manipulowaniu ciężkimi przedmiotami • Ruchy rąk w tzw. Normalnym zasięgu. Gilbert badał także pracę biurową i doszedł do wniosku, że da się ją usprawnić tak samo jak każdą inną. Frank i Lilian Gilbert swoje idee dotyczące eliminacji nieefektywności stosowali także we własnym życiu. Herrington Emerson – opracował podstawy zarządzania przez cele, które zostało uznane za dominantę przez wiele amerykańskich. Poglądy Emersona zdobyły uznanie zarówno teoretyków jak impraktyków. Uznaje się go za prekursora popularnej już metody zarządzania przez cele. Opublikował w 1912 roku książkę The Twelve Principles of efficiency. Ford przyjął najlepszych, a wzrost płac powetował sobie z nawiązką – wzrostem wydajności pracy, co pozwoliło także obniżyć cenę Forda T. Był kapitalista z krwi i kości, praca w jego fabryce nie należała do łatwych. Nad wszystkim czuwał, bowiem Ford Service Department. Chester Barnard (1886-1961) który został prezesem Bell Telephone Company (1927r.) w New Jersey, wykorzystywał swoją wiedzę filozoficzną i socjologiczną do sformułowania własnych teorii organizacyjnych. Niektórzy badcze zaliczają go do nurtu administracyjnego. Podstawowa teoria Ch. Barnard’a głosiła: „ludzie zrzeszają się w sformalizowanych organizacjach by osiągnąć to, czego nie osiągniemy w pojedynkę” (The Fnction of the Excecutive 1958r.) . Podstawowa, lecz zawarta w dziele życia badacza teza głosi: „ przedsiębiorstwo może funkcjonować sprawnie i przetrwać jedynie wtedy, gdy cele organizacji, jak i cele oraz potrzeby pracujących dla niej ludzi utrzymują się na poziomie równowagi”. Na tej podstawie sformułował zasadę „ludzie mogą pracować przez dłuższy czas tylko w warunkach stabilnych i wzajemnie korzystnych”. Choć zajmował się głównie pracą menedżerów, to doceniał znaczenie jednostek (pracowników) w organizacji oraz ich działanie w ramach współpracujących zespołów (grup). Z jego badań wynika również, ze ludzie by osiągnąć własne cele łączą się w grupy nieformalne w ramach formalnych struktur. Firma by działać skutecznie, winna kontrolować (oddziaływać) te grupy nieformalne. Wprowadził również pojęcie strefy obojętności, która oznaczała wiedzę na temat tego co zrobią robotnicy bez kwestionowani autorytetu kierownika. Im więcej czynności znajduje się w strefie akceptacji, tym organizacja funkcjonuje sprawniej. Uważał również, że na menadżerach spoczywa obowiązek wskazania (wpojenia) celu moralnego. Jest to możliwe jedynie wtedy, gdy menedżerowie nie działają jedynie we własnym interesie. PODSUMOWANIE Pod koniec lat 20’ XX wieku, Harlow S. Person sformułował 13 celów naukowego kierunku zarządzania: 1. Dostosowanie do siebie tendencji przemysłu i rynku w celu zapewnienia regularności ich funkcjonowania, zwiększenia legalności inwestycji, podtrzymania przedsiębiorstwa, jako producenta 2. Zapewnić pracownikom nie tylko stałe zatrudnienie, ale także stałą poprawę możliwości zarobkowych 3. Poprzez zadania eliminujące marnotrawstwo i dzięki właściwej technikom produkcji zapewnić zwiększony dochód z danego nakładu ludzkiego i materialnego, który przez zwiększone zasady współpracy między robotnikami a pracownikami 4. Podniesienie standardu życiowego pracowników dzięki wyższym płacom 5. Zapewnienie robotnikom szczęśliwego życia rodzinnego i społecznego dzięki usunięciu nędzy 6. Zapewnienie zdrowych, społecznie i indywidualnie warunków pracy 7. Zapewnić większe możliwości rozwoju jednostki poprzez naukowe metody nalizy pracy, doboru, treningu, przydziału zadań, przenoszenia i awansowanie robotników 8. Zapewnić robotnikom możliwości podniesienia wydajności i dążyć do jej podniesienia (poprzez szkolenia i treningi) 9. Zapewnienie robotnikom pewności siebie i większej wartości dzięki umożliwieniu zrozumienia własnej pracy oraz metod planowania i prawidłowego wykorzystywania pracy w ogóle 10. Rozwijając samo ekspresję i poczucie samorealizacji dzięki stymulującemu wpływowi atmosfery poszukiwania i oceny, dzięki zrozumieniu planów i metod działania, dzięki swobodzie poziomych i pionowych kandydatów umożliwiających funkcjonalną organizację pracy 11. Kształcić charaktery dzięki właściwemu kierowaniu pracą 12. Umacniać sprawiedliwość poprzez eliminowanie dyskryminacji w sprawie płac i innych dziedzinach 13. Wyeliminować te elementy, które drażnią, powodują konflikty, rozwijać wzajemne porozumienie, tolerancję i ducha pracy w zespole PYTANIA 1. Wskaż przyczyny sukces H. Forda. 2. Wskaż podstawowe osiągnięcia K. Adamowicza. 3. Podstawowe zasady H. Persona. 4. Na czym polega zasada ekonomii ruchów? 5. Co to jest benchmarking? 6. Wymień podstawowe poglądy Ch. Branda. 7. Wskaż osiągnięcia Emersona. 8. Co to są harmonogramy K. damieckiego?? 9. Jakie są najistotniejsze trzy artykuły H.S. Persona zawarte w dziele „Managment in American industry? 10. Objaśnij (za pomocą wykresu), zależność kosztów własnych produkcji od wydajności wynikających z harmonogramów Adamowicz. I na tym koniec zarządzania klasycznego Kierunek administracji w zarządzaniu Nurt administracyjny zajmował się: 1. zasadami zarządzani całym przedsiębiorstwem 2. Centralnymi funkcjami kierowniczymi 3. Usprawnianiem struktur organizacyjnych przedsiębiorstwa. Do najwybitniejszych przedstawicieli tego kierunku należą: Henri Fayol i Max Weber. Henri Fayol pracował we francuskim przemyśle górniczym (był inż. Górnikiem). Swoje teorie wprowadzał w życie, w kierowanych przez siebie firmach. Osiągnięcia naukowe Fayola wynikały z jego bogatego doświadczenia. W pracach skupiał się głównie na przedsiębiorstwach przemysłowych, ale jego badania można też odnieść do urzędów. Wykazywał on nie chęć urzędników do omijania drogi służbowej wynika: • Ze strachu przed ponoszeniem odpowiedzialności • Z chęci ukrycia braku własnych umiejętności Zarządzanie to administrowanie czynnościami przedsiębiorstwa. Talenty administracyjne powinien mieć każdy, niezależnie od szczebla, który zajmuje. Ustalił również czynności: • Cz. Techniczne (produkcja, przeróbka) • Cz. Handlowe (kupno, sprzedaż, wymiana) • Cz. Finansowe (poszukiwanie kapitału i obracanie nim) • Cz. Ubezpieczeniowe (ochron majątku osób) • Cz rachunkowe (bilans, ustalenie cen, inwentaryzacja) • Cz. Administracyjne (przewidywanie, organizowanie, rozkazodawstwo, koordynacja, kontrola) Fayol uważał, że życiem przedsiębiorstwa rządzą określone normy, reguły ułatwiające jego funkcjonowanie/ W związku z tym, opracował on 14 zasad: • Podział pracy • Autorytet • Dyscyplina • Jedność rozkazodawstwa • Jedność kierownictwa • Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu • Wygrodzenie • Centralizacja • Hierarcha • Ład • Ludzkie traktowanie pracowników • Stabilizacja personelu • Inicjatywa • Zgranie personelu