Holocaust w literaturze i na ekranie - Notatki - Historia, Notatki z Historia

Pobierz Holocaust w literaturze i na ekranie - Notatki - Historia i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!

Motto: „Czy jest moją winą, że urodziłem się żydem?”-Andrzej Szczypiorski „początek” Strona 1

Holocaust w literaturze i na ekranie

Wstęp: Temat żydowski w literaturze powojennej to przede wszystkim martyrologia „narodu wybranego”. W epoce krematoryjnych pieców w czasach bezprawia i odwróconego dekalogu rasistowska nienawiść skierowana była przeciwko Semitom. Hitlerowcy po dojściu do władzy w Niemczech zaczęli realizować plan ostatniego rozwiązania kwestii żydowskiej, który był niczym innym jak masowym, wręcz taśmowym mordowaniem-ludobójstwem. Zagłada Żydów miała być totalna. W zasadzie żaden człowiek tej narodowości nie powinien ocaleć „To nie ludzie, mają inne tkanki!” Taki pogląd Jurgena Stroopa- likwidatora warszawskiego getta utrwalił w swej książce pt. „Rozmowy z katem” Kazimierz Moczarski: Mamy dzisiaj niesłychaną okazję poznania zbrodniarza, który szybko piął się po szczeblach hierarchii i bez jakichkolwiek wahań mordował Żydów, brał udział w likwidacji getta warszawskiego, zagładzie Żydów greckich i śmierci tysięcy więźniów, którzy budowali strategiczną autostradę przez Ukrainę. Podczas drugiej wojny światowej zamordowano ich około 6 mln. Ta niespotykana zagłada przeszło 85procent europejskich Żydów –Holocaust do dziś wywołuje zgrozę. Zgodnie z biologicznymi zasadami rasizmu hitlerowskiego naród żydowski stanowił zagrożenie: starzy chorzy, kobiety i nawet niemowlęta. Ginęli więc w ok. 400 gettach z głodu i chorób, od kul ruchomych oddziałów egzekucyjnych, od ciężkiej i wyniszczającej pracy przymusowej w obozach ,w samochodowych komorach gazowych, w których uśmiercano ludzi spalinami oraz w utworzonych przez hitlerowców krematoriach, gdzie duszono ludzi cyklonemB i tlenkiem węgla a potem spalono w piecach lub w specjalnie wykopanych rowach. Sam termin „holocaust” wkracza do powszechnego użytku dopiero w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. Pochodzi z greckiego przekładu Starego Testamentu z trzeciego wieku p.n.e. i oznacza „ofiarę całopalną poświeconą wyłącznie Bogu”. Według słownika wyrazów obcych słowo „ holocaust” wywodzi się języka greckiego, w którym oznacza „całopalenie”, ofiarę złożoną w całości .Jego hebrajskim odpowiednikiem jest „Shoah”. Etymologia wyrazu jest biblijna, ale historia nadała temu określeniu specyficzne a zarazem tragiczne znaczenie Dziś kojarzy się ono eksterminacją Żydów podczas drugiej wojny światowej Zaczęła się ona od ograniczenia praw obywatelskich ludności żydowskiej: chodziło o

Motto: „Czy jest moją winą, że urodziłem się żydem?”-Andrzej Szczypiorski „początek” Strona 2 zakaz pobytu w niektórych miejscach publicznych, konfiskatę przedsiębiorstw i pieniędzy, pracę przymusową, naznaczenie przez noszenie specjalnych opasek. Następnym etapem było zamknięcie w gettach, gdzie warunki egzystencji z dnia na dzień stawały się coraz bardziej koszmarne.(podchodzę do planszy pokazuję na mapie miejscowości) Ostatni akord to stopniowe wywożenie mieszkańców gett do obozów śmierci np. :Treblince, Bełżcu, Sobiborze czy w Chełmnie. W tych czterech obozach zamordowano latem1942r około 2mln Żydów. Ciągle żywa jest pamięć o ofiarach masowej zagłady w obozach koncentracyjnych: Auschwitz, Bergen, Belsen, Buchenwaldzie, Treblince, Majdanku, Gross–Rossen, Dachau i w Chełmnie (1 zagłada gazami spalinowymi). Bełżc, Treblinka, w której zginęło 974 tysięcy ludzi, Majdanek (500 tys.). W Oświęcimiu mordowano około 20 tyś ludzi na dobę. Nazwy i liczby te na zawsze wpisały się w dzieje ludzkości jako symbol, okrucieństwa i ludobójstwa.

Te tragiczne wydarzenia wzbudziły zainteresowanie twórców literatury i zainspirowały ich do przedstawienia ,udokumentowania, rozpowszechniania wiedzy o „ holocauście”. Wybrana przeze mnie literatura przedstawia opis zagłady w sposób rzeczowy, trzeźwy pozbawiony stylistycznych ozdobników i dzięki temu można pojąć czym był hitleryzm, shoah. Są to np. teksty należące do literatury faktu: „Zdążyć przed Panem Bogiem(Hanny Krall)-wywiad z Markiem Edelmanem „Medaliony” Z.Nałkowskiej-relacje ludzi, którzy przeżyli gehennę „Rozmowy z Katem-rekonstrucja rozmów, K.Moczarskiego,które przeprowadzał ze swoimi współwięźniami. Opowiadania Tadeusza Borowskiego, w których ukazywał świat obozów, tak jak go widział.

W opowiadaniu pt. ”Ludzie, którzy szli” – przedstawił obozowe, codzienne życie. Oto na rampę, kolejową przyjeżdżają wciąż nowe transporty ludzi, którzy kierowani są wprost do gazu. Tuż obok więźniowie obozu grają w piłkę nożną. Narrator stwierdza „ wróciłem z piłką i podałem na róg. Między jednym drugim kornerem za moimi plecami zagazowano 3 tys. ludzi !!! Podchodzę do planszy –mówię i pokazuje zdjęcia

Motto: „Czy jest moją winą, że urodziłem się żydem?”-Andrzej Szczypiorski „początek” Strona 4

O głodzie napisała także Hanna Krall w utworze pt. „Zdążyć przed panem Bogiem”. Wstrząsający jest fakt kanibalizmu RywkiUrman. Ta trzydziestoletnia kobieta odgryzła kawałek swego zmarłego synka. Marzenie o bochenku chleba było tak silne, że ludzie ustawiali się w kolejkach „na roboty”, co ułatwiło masową wywózkę do Treblinki; „I ludzie szli, porządnie czwórkami po ten chleb a potem do wagonu. Chętnych było tylu, że musieli w kolejce stać, dwa transporty dziennie trzeba było odprawiać do Treblinki – i jeszcze nie mogły pomieścić wszystkich, którzy się zgłaszali? Hanna Krall przedstawia straszną analizę głodu, proces śmierci głodowej, badana nad ponad 3tys zmarłychi z głodu. O głodzie wspominał też Wł. Szpilman. Ukrywając się w czasie powstania, żywił się resztkami zepsutej żywności, co zostało podkreślone w filmie Pianista. Wróćmy do Medalionów. Nałkowska opisuje ludobójstwo przemyślane pod względem organizacyjnym i technicznym. Zeznająca kobieta opowiada o straszliwych warunkach, w jakich odbywał się transport do obozu w Rawensburck. W każdym wagonie jechało sto kobiet, stojąc ciasno jedna koło drugiej. Każda dostała bochenek chleba, a podróż trwała siedem dni. Wagony były zaplombowane. Na jednej ze stacji niemiecki oficer otworzył drzwi i przeraził się tym co widział. Potem nikt nie o otwierał drzwi pociągu, podczas podróży do obozu. Dopiero, gdy pociąg odjechał na miejsce okazało się, że w męskich, wagonach było po 30-40 uduszonych w śród kobiet wiele zwariowało, wiadomo, że zostały rozstrzelane.

Wyobraźmy sobie małe dzieci, które zbliżają się do zawieszonego pręta na wysokości120cm. Wiedzą ,że muszą umrzeć przynajmniej te mniejsze. Więc prostują się, stąpają wyprężone na palcach aby zahaczyć głowę o pręt i uzyskać życie – to straszna, prawda. Okrutne prawa obozowego życia poczyniły spustoszenie w. dziecięcej psychice .Doktor Epstein profesor z Pragi spotkawszy wśród obozowych baraków dwoje małych dzieci zapytał: „co robicie dzieci otrzymał odpowiedz :„my się bawimy w palenie Żydów” Pozostawiam to bez komentarza.

Motto: „Czy jest moją winą, że urodziłem się żydem?”-Andrzej Szczypiorski „początek” Strona 5 Lektura „Medalionów” niewątpliwie nie jest budująca. Nie pokazuje zwycięstw człowieka, lecz jego zbrodnie, które sprowadza autorka do jednego źródła. Jest nim system faszystowski, niszczący w człowieku jego człowieczeństwo. Uważam ,że książka ta i inne – to straszliwe, ostrzeżenie. Mówi o zbrodniach o holocauście, ale też daje do zrozumienia, że zbrodnie te nie są nieuniknone Jednym z najbardziej wstrząsających obrazów obozowego piekła jest relacja w tomiku „Opowiadania.” T. Borowskiego: zatytułowana „Proszę państwa do gazu, Docelowo w Oświęcimiu, miał być szesnaście krematoriów, zdolnych spalić pięćdziesiąt tysięcy ludzi dziennie. Spędził on w obozie wiele czasu ale był zaszokowany tym, co zobaczył w wagonach opuszczonych przez ludzi : na podłodze wśród ludzkiego kału leżały martwe niemowlęta. Były w nich żywi ludzie, niepełnosprawnii rozdeptane dzieci :Wiele z nich wyrzucano z auta wraz z łupami. Nie pojadą do komory gazowej, lecz spalą się żywcem. Podchodzę do planszy

Te kartki z dalekiej przeszłości są nadal żywe. Wstrząsnęły mną wzbudziły nie pokój. Ogarnia mnie przedswiadczenie o klęsce człowieka i kryzysie humanizmu.Dobrze że niektóre ofiary przeżyły holocaust. Dwojra (Medaliony ) jest Żydówką. Uświadomiła sobie, że jest świadkiem i pragnie żyć Dlaczego?. Po to „żeby powiedzieć wszystko tak ,jak teraz pani mówię Niech świat się o tym dowie, co oni robili! Coraz więcej ludzi ,którzy przeżyli niestety odchodzi. Uważam ,że trzeba ocalić od zapomnienia to co się stało i przekazywać ich wiedzę młodszym pokoleniom ku przestrodze. Może wydawać się że żyjemy w dobie tolerancji to jednak fakty podawane przez media oraz napisy na murach mówią same za siebie. Kiedy w 1942r. wciągu sześciu tygodni wywieziono z warszawskiego getta ok 400 tys. ludzi większość pozostałych przy życiu uświadomiło sobie , że wszyscy podzielą ich los .Młodzi dowódcy Żydowskiej Organizacji Bojowej : podjęli pewną decyzję. Jaka to decyzja?