I. Geneza wojny trzydziestoletniej (1618-1648) 1 ..., Notatki z Administracja

Pobierz I. Geneza wojny trzydziestoletniej (1618-1648) 1 ... i więcej Notatki w PDF z Administracja tylko na Docsity!

TEMAT: WOJNA TRZYDZIESTOLETNIA

Podręcznik. s. 176-185.

I. Geneza wojny trzydziestoletniej (1618-1648)

1. Rozdrobnienie polityczne i rozbicie religijne Niemiec a. w skład Rzeszy wchodziło około 300 księstw i wolnych miast b. podział na dwa obozy religijne

• protestancki – utworzenie Unii Protestanckiej (1608 r.)
• katolicki – utworzyli Ligę Katolicką (1609 r.)

2. Sytuacja w Królestwie Czeskim a. od 1526 r. pod panowaniem Habsburgów b. odrodzenie narodowe Czechów c. sytuacja wyznaniowa

• odrodzenie husytyzmu ( bracia czescy )
• rozwój luteranizmu d. polityka wyznaniowa cesarzy
• wydanie listu majestatycznego przez cesarza Rudolfa II (gwarancja tolerancji dla innowierców)
• nasilenie się tendencji kontrreformacyjnych za panowania cesarza Macieja I

II. Wybuch powstania czeskiego – czesko-palatynacki okres wojny trzydziestoletniej (1618-

1. Zgromadzenie protestantów czeskich na zamku na Hradczanach a. celem zgromadzenia była obrona zagrożonych swobód religijnych ( 23 V 1618 r.) b. tzw. druga defenestracja praska (wyrzucenie posłów cesarskich przez okno) – początek czeskiego powstania antyhabsburskiego

Defenestracja praska.

c. Utworzenie czeskiego rządu i wojska

2. Poparcie dla Czech ze strony Niderlandów, Francji, stanów śląskich, Siedmiogrodu i Unii Protestanckiej

3. Eskalacja konfliktu a. wybór Ferdynanda II na cesarza b. wybór na króla Czech elektora Palatynatu Reńskiego Fryderyka V Wittelsbacha (1619 r.)
4. Przebieg wojny a. klęska wojsk czeskich w bitwie pod Białą Górą ( 1620 r. )

b. skutki klęski pod Białą Górą

• fala prześladowań (wyroki śmierci i konfiskaty majątków i przymusowa emigracja)
• liczba ludności Czech spadła z 4 milionów do jednego miliona
• restytucja dóbr kościelnych
• pozbawienie Czech prawa do udziału w elekcji cesarza
• ograniczenie autonomii
• wprowadzenie urzędników niemieckich c. zajęcie Palatynatu przez wojska cesarskie

III. Duński okres wojny (1625-1629)

1. Antyhabsburski sojusz Anglii, Holandii i Danii (1625 r.)
2. Przebieg wojny

• wkroczenie wojsk duńskich do posiadłości Habsburgów – Chrystian IV
• seria zwycięstw wojsk habsburskich dowodzonych przez Albrechta von Wallensteina

3. Pokój w Lubece – 1629 r. a. Chrystian IV wychodzi z wojny bez strat terytorialnych b. Dania zobowiązała się do nieingerowania w przyszłości w sprawy Rzeszy

IV. Szwedzki okres wojny (1630-1635)

1. Wzrost opozycji antyhabsburskiej w Rzeszy a. opór wobec cesarza wywołał edykt restytucyjny, nakazujący zwrot majątków kościelnych b. obawa książąt Rzeszy przed wzrost dążeń absolutystycznych cesarza

• Bawaria otrzymała Palatynat Górny d. decyzje polityczne
• uznanie niepodległości Szwajcarii
• uznanie przez Hiszpanię niepodległości Niderlandów
• potwierdzenie decyzji pokoju augsburskiego
• zachowano stan posiadania protestantów sprzed 1624 r.
• Stany otrzymały ius teritoriale i ius foederis – Rzesza przekształca się w luźny związek suwerennych państw

2. Skutki wojny a. ogromne straty demograficzne spowodowane działaniami zbrojnymi, epidemiami i głodem b. spustoszenie znacznych obszarów Rzeszy

• regres gospodarczy
• regres cywilizacyjny c. tzw. kościoły pokoju na Śląsku
• Jawor
• Świdnica
• Głogów

TEMAT: ABSOLUTYZM WE FRANCJI

Podręcznik s. 186-194.

I. Budowa podstaw monarchii absolutnej we Francji

1. Reformy Henryka IV Burbona a. wprowadzenie urzędów centralnych – rady królewskie b. ustanowienie intendentów – urzędnicy kontrolujący prowincje kraju c. sprzedaż urzędów jako źródło dochodów państwa d. oparcie władzy na tzw. szlachcie urzędniczej e. rozbudowa armii
2. Panowanie Ludwika XIII (1610-1643)

a. znaczenie pierwszego ministra kardynała Armanda de Richelieu

b. walka z hugenotami

• walka zbrojna – zdobycie La Rochelle (1627 r.)
• pozbawienie hugenotów niezależności politycznej
• przyznanie hugenotom wolności wyznania – tzw. edykt łaski (1629 r.) c. rozprawienie się z opozycją arystokratyczną d. centralizacja władzy
• przekazanie pełni władzy w prowincjach intendentom
• utworzenie rządu złożonego z ministrów
• działania na rzecz ochrony rodzimej produkcji
• rozbudowa floty wojennej

II. Apogeum absolutyzmu za panowania Ludwika XIV (1643-715)

c. wojna z Republiką Zjednoczonych Prowincji

• dążenie do wyeliminowania konkurenta gospodarczego
• sformowanie się koalicji antyfrancuskiej d. polityka tzw. réunionów – przyłączanie do Francji sąsiednich terytoriów przygranicznych e. konflikt z Ligą Augsburską

TEMAT: ZMIANY POLITYCZNE W EUROPIE W XVII WIEKU

Podręcznik; s. 195 - 205.

I. Zmierzch potęgi hiszpańskiej

1. Kryzys gospodarczy a. przyczyny

• uzależnienie kraju od importu
• pogłębiające się zacofanie techniczne
• epidemie
• wysokie koszty toczonych wojen b. przejawy
• zanik drobnej własności ziemskiej
• pogłębiające się konflikty społeczne

2. Upadek znaczenia międzynarodowego a. klęska Wielkiej Armady w wojnie z Anglią – 1588 r. b. porażki w wojnie trzydziestoletniej
3. Bunt ludności Katalonii i Portugalii – 1640 r. a. stłumienie powstania katalońskiego b. zerwanie unii personalnej przez Portugalię – 1668 r.
4. Utrata na rzecz Francji części Katalonii i Niderlandów Południowych oraz regionu Franche-Comté

II. Holandia w polityce mocarstw europejskich

1. Konflikt holendersko-angielski
2. Konflikt holendersko-francuski a. dążenie Francji do opanowania Niderlandów hiszpańskich b. wzrastające zagrożenie dla Holandii ze strony Francji

• cła francuskie na towary holenderskie
• konflikt zbrojny w którym Holandia obroniła swoją niezależność

3. Objęcie przez namiestnika Republiki Zjednoczonych Prowincji - Wilhelma III Orańskiego tronu angielskiego – 1689 r.
4. Wybuch wojny francusko-holenderskiej a. poparcie Ludwika XIV dla Jakuba II b. wypowiedzenie wojny Holandii

III. Wzrost znaczenia Brandenburgii

1. Powstanie unii Brandenburgii i Prus Książęcych a. choroba psychiczna księcia pruskiego Albrechta Fryderyka b. objęcie kurateli nad chorym Albrechtem Fryderykiem przez Hohenzollernów z linii brandenburskiej c. małżeństwo Jana Zygmunta Hohenzollerna z córką Albrechta Fryderyka d. przejęcie władzy nad Prusami Książęcymi przez Jana Zygmunta

2. Panowanie Fryderyka Wilhelma Hohenzollern (1640-1688) – Wielki Elektor a. zdobycie w wyniku wojny trzydziestoletniej Pomorza Zachodniego b. traktaty welawsko-bydgoskie – 1657 r.

• zost ały zawarte podczas potopu szwedzkiego
• Jan II Kazimierz zrzekł się praw lennych do Prus Książęcych

3. Reformy wewnętrzne a. nałożenie stałych podatków na chłopów i mieszczan b. oparcie władzy na szlachcie i wojsku c. przyjęcie hugenotów wypędzonych z Francji po odwołaniu Edyktu nantejskiego – pozyskanie doświadczonych rzemieślników

IV. Wzrost potęgi Szwecji

1. Walka o tron szwedzki po śmierci Jana III (1592 r.) a. elekcja Zygmunta III Wazy na króla Polski – 1587 r. b. koronacja Zygmunta Wazy na króla Szwecji (1594 r.) c. bunt protestanckich poddanych Zygmunta III Wazy w Szwecji d. klęsk wojsk ekspedycyjnych Zygmunta III Wazy pod Linköping 1598 r. e. detronizacja Zygmunta III Wazy przez szwedzki Riksdag f. koronacja Karola IX Sudermańskiego
2. Panowanie Karola IX Sudermańskiego a. wojna z Rzeczpospolitą o Inflanty (1604-1611) b. wojny z Moskwą i Szwecją
3. Okres świetności Szwecji za panowania Gustaw II Adolfa (1611-1632) a. reformy wewnętrzne i modernizacja armii b. zajęcie Ingrii i Karelii po wojnie z Moskwą c. wojny z Polską

• zajęcie Inflant
• zajęcie części Kurlandii
• atak na Prusy Książęce
• rozejm w Altmarku – 1629 r. d. udział w wojnie trzydziestoletniej
• seria zwycięstw nad wojskami cesarskimi
• śmierć króla Gustawa II Adolfa podczas zwycięskiej bitwy pod Lützen – 1632 r.
• zajęcie na mocy pokoju westfalskiego między innymi Pomorza Przedniego i Rugii e. panowanie Karola X Gustawa (1654-1660)
• najazd na Polskę – potop szwedzki
• nowe nabytki terytorialne spowodowały, że Szwecja osiągnęła swój największy zasięg terytorialny
• powstanie koalicji antyszwedzkiej

V. Ekspansja turecka 1.Siedmiogród ośrodkiem antytureckich i antyhabsburskich dążeń niepodległościowych Węgrów

2. Wojna z Rzecząpospolitą (1672 - 1676)
3. Wojna z Habsburgani a. udzielenie pomocy antyhabsburskiemu powstaniu na Węgrzech – 1682 r. b. wyprawa wojenna pod dowództwem Kara Mustafy c. oblężenie Wiednia d. odsiecz Wiednia – Jan III Sobieski – 1683 r.

TEMAT: KULTURA BAROKU w EUROPIE.

Podręcznik: s.206-217.

I. Architektura baroku: https://www.youtube.com/watch?v=h5AWrGmJ6dk

II. Malarstwo baroku: https://www.youtube.com/watch?v=Vn-ZBoENmjA

III. Literatura

1. Klasycyzm jako styl literacki okresu baroku a. nawiązywanie do twórczości antycznej b. treści moralizatorskie c. funkcje propagandowe literatur francuskiej za panowania Ludwika XIV
2. Dramat barokowy a. William Szekspir

• Makbet
• Otello b. Lope de Vega a. Pierre Corneille
• Cyd c. Jean Baptiste Racine
• Berenika d. Molier
• Świętoszek
• Skąpiec e. Jean de La Fontaine
• Adonis

3. Miguel de Cervantes

• Don Kichote z La Manchy

IV. Teatr i muzyka

1. Teatr a. powstawania stałych teatrów przy dworach królewskich b. bogata scenografia i efekty widowiskowe (maszyneria teatralna) c. teatr ludowy – wędrowne trupy aktorskie
2. Muzyka a. główne gatunki muzyki barokowej

• koncert
• opera a. nowe formy
• oratorium
• kantata
• pasja b. najwybitniejsi kompozytorzy barokowi
• Jan Sebastian Bach
• Georg Friedrich Haendel
• Antonio Vivaldi
• Claudio Monteverdi

V. Rozwój filozofii i nauki

1. Główne kierunki w myśli filozoficznej

a. racjonalizm – Kartezjusz (Rozprawa o metodzie) b. empiryzm – Francis Bacon c. libertynizm – ruch społeczno-polityczny głoszący swobodę polityczną, wyznaniową i obyczajową d. jansenizm – odnowa katolicyzmu w duchu nauk św. Augustyna

2. Astronomia a. Johannes Kepler b. Galileusz c. Isaac Newton

• odkrycie prawa grawitacji
• badania nad zasadami mechaniki

3. Narodziny chemii a. odkrycie pojęcie pierwiastka b. sformułowanie pierwszych zasad termodynamiki
4. Powstanie Royal Society w Londynie – 1600 r.