I. Znaczenie stawów rybnych, Streszczenia z Historia

Pobierz I. Znaczenie stawów rybnych i więcej Streszczenia w PDF z Historia tylko na Docsity! 1 Krzysztof Karoń Związek Producentów Ryb – Organizacja Producentów STRATY GOSPODARSTW RYBACKICH POWODOWANE PRZEZ ZWIERZĘTA. I. Znaczenie stawów rybnych II. Uwarunkowania prawne III. Straty rybostanu w gospodarstwach stawowych IV. Straty pasz w gospodarstwach stawowych V. Inne współzależności – ryby a zwierzęta bytujące na stawach VI. Podsumowanie I. Znaczenie stawów rybnych Stawy rybne są budowlami utworzonymi przez człowieka w celu produkcji mięsa ryb na spożycie ludności. Wielowiekowa historia chowu ryb w stawach dobitnie wskazuje na ogromne dodatkowe znaczenie stawów w zakresie: - Bardzo pozytywnego wpływu na ekosystemy przyrodnicze, tworzące siedliska bytowania i rozrodu wielu gatunków flory i fauny. Zwłaszcza znaczącej ilości gatunków chronionych ptaków. Na stawach bytuje około 130 gatunków ptaków na 435 rejestrowanych w Polsce. Liczba ptaków na stawach jest bardzo zróżnicowana w sezonie, zależna jest najczęściej od powierzchni kompleksu stawowego, jego stanu technicznego, ukształtowania topograficznego i może kształtować się od kilkuset do kilku tysięcy sztuk dziennie. - Szczególnie korzystnej funkcji stawów w procesie retencjonowania wód, co w Polsce ma bardzo ważne zadanie strategiczne, gdyż jesteśmy w Europie krajem o najmniejszych zasobach wód w przeliczeniu na jednego mieszkańca. - Woda stawowa wyparowując poprawia mikroklimat. Daje możliwość wodopoju i kąpieli zwierzętom leśnym i polnym. Stanowi rezerwuar wody w celach gaszenia pożarów. - Stawy rybne to nieoceniony, pozytywny wpływ na środowisko. Wiele gospodarstw stawowych pobiera bardzo zanieczyszczone wody po roztopach śniegu, poburzowe, a często z cieków prowadzących wody pozaklasowe. Doprowadzają te wody zawsze do II klasy czystości, co jest warunkiem hodowli ryb. A więc woda zostaje bardzo korzystnie oczyszczona. Dokumentuje to cytat z dyrektywy Unii Europejskiej: „z punktu widzenia nadzoru wodnego, stawy nie są obciążeniem dla środowiska, ale generalnie ulepszają jakość wody poniżej stawów. Stawy karpiowe uwalniają wodę lepszej jakości niż 2 tą, którą otrzymują. Dodatkowo, stawy są zbiornikami - magazynami wody i poprawiają mikroklimat". Powyższe stwierdzenia wskazują na dobrą, harmonijną egzystencję od bardzo dawna we współistnieniu stawów z przyrodą. Dowodem na ww. stwierdzenie jest fakt utworzenia niemal na większości obiektach stawowych, obszarów chronionych Natura 2000. Można więc w tej sytuacji wysnuć oczywisty wniosek, że upadek gospodarki rybackiej na stawach, spowoduje ogromne straty dla środowiska przyrodniczego. Nie będzie w stawach wody, stawy zanikną a wraz z tym i populacje zwierząt związanych z jej środowiskiem. Stan taki może nastąpić z powodu zaniku opłacalności produkcji rybackiej na stawach. Przyczynić się może do tego m.in. zachwianie panującej od wieków równowagi w zakresie ilości i jakości populacji zwierząt rybożernych bytujących na stawach. Na straży zachowania tej równowagi, powinno stać zarówno stanowione prawo, jak i właściwa wiedza merytoryczna i jej stosowanie, zarówno przez rybaków, organy odpowiadające za ochronę przyrody i wiele różnych środowisk przyrodniczych! II. Uwarunkowania prawne „Kogo Pan Bóg chce zgubić, temu najpierw rozum odbiera” - Wykorzystuję we wstępie znane przysłowie, ponieważ jego przesłanie pasuje do skomentowania sytuacji, która istnieje obecnie w zakresie dramatycznej sytuacji, niszczącej wielowiekową hodowlę i chów ryb w polskich stawach a w efekcie przyczyni się po ich upadku, do degradacji przyrodniczej i ekologicznej wielu obszarów chronionych Natura 2000! Problemy ochrony gospodarstw rybackich przed zwierzętami rybożernymi w świetle nowych, obowiązujących przepisów pokazują, że Gospodarstwa Rybackie chroniąc swoją produkcję na podstawie art. 52 ust. 2 pkt. 5 ustawy o ochronie przyrody ( DZ. U. z 2004 Nr 92 poz. 880 ) mogły w stosunku do gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową, w przypadku braku rozwiązań alternatywnych i jeżeli nie spowoduje to zagrożenia dla dziko występujących populacji zwierząt objętych ochroną gatunkową, dokonać odstępstwa od zakazów w celu zapobiegania poważnym szkodom, w szczególności w gospodarstwach rolnych, leśnych lub rybackich. Na tej podstawie rybacy dokonywali płoszenia i odstrzału kormoranów, czapli siwych i wydr na obiektach stawowych uznanych za obręby hodowlane. Niestety nowelizacja ustawy o ochronie przyrody od 15.11.2008r. wprowadza art. 52 ust. 3, którego zapis stanowi, że wszelkie odstępstwa od zakazów umyślnego płoszenia, nękania, zabijania ( itd.) nie dotyczą gatunków ptaków. Przepis ten łącznie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dn. 12.10.2011r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt – wyłączającym możliwość płoszenia, nękania, zabijania kormoranów czarnych, czapli siwych i wydr na stawach, na których ustanowiono obręb hodowlany, zniósł możliwość dla rybaków ochrony stawów przed zwierzętami rybożernymi. W związku z powyższym Gospodarstwa Rybackie mogą obecnie jedynie na podstawie art. 56 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody, występować do Regionalnych Dyrektorów Ochrony 5 Kormorana lęgowego wykazało 7 gospodarstw. Czaple siwe wykazało 41 gospodarstw. Wydry wykazało 38 gospodarstw. OBJAŚNIENIA: 1. Kolumna „d” dzienne spożycie ryb przez gatunek zwierzęcia, podane wartości są stałe. 2. Aby uzyskać liczbę w kolumnie „e”, należy dokonać mnożenia liczb z kolumn: „b”, „c”, „d”, czyli: „e” = „b” x „c” x „d”. 3. Aby uzyskać liczbę w kolumnie „g”, należy liczbę z kolumny „e” podzielić przez liczbę z kolumny „f”. 4. Aby uzyskać liczbę w kolumnie „h”, należy pomnożyć liczbę z kolumny „g” razy średnią wagę końcową ryby handlowej 1,4 kg, a w przypadku czapli siwej razy 0,4 kg 5. Aby uzyskać liczbę w kolumnie „i”, należy przyjąć cenę jednostkową sprzedaży ryb - 11zł/ 1kg. Tabela II – Koszty z tytułu strat ryb w całym sezonie produkcyjnym, powodowane przez zwierzęta w pełni chronione Gatunek Ilość dni żerowa nia Średnia dzienna ilość żerujących ptaków Średnie dzienne spożycie ryb Spożycie ryb w sezonie produkcyjn ym Średnia waga jednostkowa wyjadanych ryb Ilość wyjadanych ryb w sezonie produkcyjnym Straty ryb kg zł a b c d e f g h i ------------- --- dni sztuki kg/szt. kg kg szt. kg zł Czaple białe 200 1. 047 0,40 83. 760 0,2 418. 800 167. 520 1 842 720 Mewy 120 2. 041 0,03 7. 347 0,025 293. 880 411. 432 4 525 752 Bieliki 150 135 1,3 26. 325 1,0 26. 325 36. 855 405 405 RAZEM 739. 005 615. 807 6 773 877 Czaple białe wykazało 30 gospodarstw. Mewy wykazało 30 gospodarstw. Bieliki wykazało 29 gospodarstw. OBJAŚNIENIA: 1. Kolumna „d” oznacza zapotrzebowanie danego gatunku ptaka, podane wartości są stałe. 2. Aby uzyskać liczbę w kolumnie „e”, należy dokonać mnożenia liczb z kolumn: „b”, „c”, „d”, czyli: „e” = „b” x „c” x „d”. 3. Aby uzyskać liczbę w kolumnie „g”, należy liczbę z kolumny „e” podzielić przez liczbę z kolumny „f”. 4. Aby uzyskać liczbę w kolumnie „h”, należy pomnożyć liczbę z kolumny „g” razy średnią wagę końcową ryby handlowej 1,4 kg, a w przypadku czapli białej razy 0,4 kg 5. Aby uzyskać liczbę w kolumnie „i”, należy przyjąć cenę jednostkową sprzedaży , (np. 11zł/ 1kg ryb). IV. Straty pasz w gospodarstwach stawowych Dobrowolski i Halba (1982) stwierdzili, że ptaki wyjadają łącznie w ciągu roku od 2% do 7,5% karmy zadanej rybom. Oszacowany koszt wyjadanej paszy w badanych gospodarstwach ZPRyb w 2011r. przedstawia tabela III. Tabela III – Koszty spowodowane wyjadaniem paszy w2 011r. Przyjęto okres żywienia ryb 10.05 – 10.09 tj. 122 dni 6 Gatunek Ilość dni żerowania Średnia dzienna ilość żerujących ptaków średnio dobowe spożycie paszy/ szt Straty w paszy kg zł a b c d e f ---------------- dni sztuki kg/szt kg zł Łyski 122 8. 662 0,015 15. 851 12.680 Kaczki 122 12. 773 0,015 23. 374 18.699 Łabędzie 122 2. 509 0,1 306.098 244.870 RAZEM 197 215 276.249 Łyski wykazało 36 gospodarstw. Kaczki wykazało 39 gospodarstw. Łabędzie wykazało 38 gospodarstw. OBJAŚNIENIA: 1. Kolumna „d” oznacza zapotrzebowanie danego gatunku ptaka, podane wartości są stałe. 2. Aby uzyskać liczbę w kolumnie „e”, należy dokonać mnożenia liczb z kolumn: „b”, „c”, „d”, czyli: „e” = „b” x „c” x „d”. 3. Aby uzyskać liczbę w kolumnie „f”, należy liczbę z kolumny „e” pomnożyć razy cenę dla 1 kg paszy (0,8 zł). OGÓŁEM KOSZTY 43 GOSPODARSTW RYBACKICH NA UTRZYMANIE ZWIERZĄT NA STAWACH KARPIOWYCH W 2011R. OSZACOWANO NA KWOTĘ : 25.405.733ZŁ – TABELA IV: Tabela IV – Zestawienie kosztów – sumy z tabel I + II + III : Tabela I – Straty ryb w terminie: 1styczeń do 31 grudzień 18.355.607 Tabela II – Straty ryb w terminie całego sezonu produkcyjnego powodowane przez zwierzęta w pełni chronione. 6 773 877 Tabela III – Straty spowodowane wyjadaniem paszy w terminie całego sezonu produkcyjnego. 276.249 Razem 25.405.733 V. Inne współzależności – ryby a zwierzęta bytujące na stawach Opisanie innych, wzajemnych współzależności między rybami i pozostałymi zwierzętami bytującymi na stawach, nie wchodziło w zakres przeprowadzanego badania w ww. 43 gospodarstwach rybackich w 2011r . Jednak uznałem , że dla celu przeprowadzanego szkolenia w ramach konferencji ZPRyb, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych spraw z tym związanych a mianowicie: a/. Sprawy pozytywne.  W latach 50-tych ubiegłego wieku w czasie nauki w Państwowym Technikum Rybackim w Sierakowie, wielokrotnie profesorowie tej szkoły wskazywali nam, uczniom, że bardzo korzystne jest bytowanie na stawach kaczek i gęsi, 7 przyczyniających się swymi odchodami do wzrostu ilości planktonu, który w ostatecznym efekcie łańcucha pokarmowego, stawał się pokarmem karpi. Praktyka rybacka te idee wdrażała – prowadzono w niektórych PGR- rybackich chów gęsi i kaczek a nawet świń w zagrodach z udostępnionym dostępem do wody stawowej. Tak było m. in. w PGR Ciasna pod Lublińcem.  W wielkich majątkach ziemskich dawno temu wykorzystywano stawy do pławienia bydła i koni. Stada bydła przepędzano przez stawy w celach ich umycia oraz wzbogacenia żyzności wody i wywołania zakwitów wody, co zapobiegało jej przeźroczystości, która jak wiadomo przyczynia się do zarastania stawów twardą roślinnością.  Niewątpliwym, pozytywnym aspektem duchowym są doznania estetyczne związane z widokiem wielu gatunków ptaków na stawach. Fascynujące są zwłaszcza obserwacje lotu ptaków/ rybołowy, bieliki, zimorodki, czaple, perkozy /, ich polowanie na ryby, wiosenne „zaloty godowe”, gromadzenie się stad żurawi, bocianów, siewek itd.  -Stawy są doskonałymi łowiskami, cenionymi przez Myśliwych, polującymi na ptactwo wodne, dziki, lisy, jenoty, sarny i jelenie.  W pewnych sytuacjach ptaki są dla uważnych, doświadczonych rybaków pomocne w ocenie sytuacji ichtiologicznej na stawach. b/. Sprawy negatywne. Przenoszenie pasożytów: - czaple są ostatecznym żywicielem wielu pasożytów ryb. Przenoszą larwy Diphyllobothirum deutristicum i D. norvegicum. - Mewy są żywicielem przywry Diplostonum spathaceum, wywołującej ślepotę i często śmierć ryb. Większość gatunków ptaków rybożernych (w sumie ok. 30) zalicza się do żywicieli ostatecznych atakującego ryby tasiemca Ligula intestinalis. Przenoszenie chorób. Rybacy z wieloletnim doświadczeniem od lat twierdzą, że ptaki, zwłaszcza mewy i kormorany są przenosicielami chorób ryb. Niestety jest mało badań naukowych, których tematem były by ww. sprawy. Prof. dr hab. Andrzej Siwicki twierdzi, że najgroźniejszą obecnie chorobę karpi - KHV- przenoszą m.in. ptaki – mewy i kormorany. Jest to zjawisko niezmiernie groźne ze względu na niemożność zabezpieczenia gospodarstw stawowych przed zarażeniem ryb tą chorobą, dziesiątkującą pogłowie karpi. Nie ma bowiem sposobu na uniemożliwienie przylotu ptaków na stawy.