iedza młodych mężczyzn o raku jądra, Notatki z Szpital

Pobierz iedza młodych mężczyzn o raku jądra i więcej Notatki w PDF z Szpital tylko na Docsity! 1 P R A C A O R Y G I N A L N A Adres do korespondencji: dr n. med., mgr piel. Elżbieta Walewska, Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, os. Centrum D 2/24, 31–932 Kraków, tel. 507 58 11 57, e-mail: [email protected] Magdalena Baran1, Elżbieta Walewska2, Katarzyna Binko1, Lucyna Ścisło2, Antoni M. Szczepanik3, Antoni Czupryna3 1Centrum Urazowe Medycyny Ratunkowej i Katastrof, Szpital Uniwersytecki, Kraków 2Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków 3I Katedra Chirurgii Ogólnej i Klinika Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej i Gastroenterologicznej Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków iedza młodych mężczyzn o raku jądra Young men`s knowledge on testicular cancer STRESZCZENIE Wstęp. Nowotwory złośliwe jądra występują stosunkowo rzadko u młodych ludzi, stanowią 0,5–1,5% wszystkich nowo- tworów złośliwych. Wykrycie we wczesnym stadium choroby daje gwarancję wyleczenia. Cel. Celem badania była ocena poziomu wiedzy młodych mężczyzn na temat raka jądra. Uzyskane wyniki mogą stanowić podstawę do podjęcia działań edukacyjnych wśród młodych ludzi. Materiał i metody. Badania przeprowadzono wśród 300 mężczyzn na terenie miasta Krakowa. Wiek badanych wahał się w granicach 18–35 lat. Średnia wieku wynosiła 23 lata. Metodą zastosowaną w badaniu był sondaż diagnostyczny, a narzędziem badawczym kwestionariusz ankiety własnego autorstwa. Wyniki badań poddano analizie ilościowej i jakościo- wej. Obliczenia statystyczne przeprowadzono za pomocą programu Statistica 10,0. Wyniki i wnioski. O samobadaniu jąder słyszało 40% osób, znajomość techniki badania deklarowało 13%, a tylko 16% mężczyzn kiedykolwiek przeprowadzało samobadanie. Starsi wiekiem mężczyźni częściej deklarowali znajomość techniki samobadania. Powiększenie jądra jest objawem niepokojącym tylko dla 59% mężczyzn. Poziom wiedzy o raku i samobadaniu jąder wśród młodych mężczyzn jest niski. Należy podjąć działania profilaktyczno-edukacyjne w ramach promocji zdrowych zachowań wśród młodzieży szkół średnich. Problemy Pielęgniarstwa 2014; 22 (1): 1–5 Słowa kluczowe: jądro; rak; samobadanie ABSTRACT Introduction. Malignant neoplasms of the testis are fairly uncommon, they constitute circa 0.5–1.5% of all malignant neo- plasms, and they apply to young men. Detection in early stages guarantees recovery. Aim. The research aimed to assess young men`s knowledge on testicular cancer. The acquired results may constitute basis for undertaking educational activities among young people. Material and methods. The research was carried out among 300 men within the city limits of Kraków. The age of the subjects ranged from 18 to 35 years of age. Mean age was 23 years old. The method applied was diagnostic survey and the research tool of choice was the author`s survey questionnaire. The outcome of the research was analysed by means of quantitive and qualitative analysis methods. Statistical calculations were performed by means of the Statistica 10,0 program. Results and conclusions. About 40% of subjects heard about testicular self-examination, around 13 % of the respondents declared the knowledge of the method and only 16% of men had ever performed testicular self-examination. Older men more often declared knowledge of the self-examination method. Testicular enlargement is considered an alarming symptom only to 59% of the men. The level of knowledge on cancer as well as on self-examination among young men is low. Preventive and educational activities should be undertaken in order to promote healthy behaviour among the youth of high school age. Nursing Topics 2014; 22 (1): 1–5 Key words: testicle; cancer; self-examination W 2 PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA 2014, tom 22, zeszyt nr 1 Wstęp Nowotwory złośliwe jądra występują stosunkowo rzadko, stanowią 0,5–1,5% wszystkich nowotworów złośliwych. W ciągu ostatniej dekady obserwuje się jednak powolny wzrost zachorowań. W Polsce w 2004 roku odnotowano 811 nowych zachorowań, a w 2010 roku liczba zachorowań wynosiła 1094 [1]. W 2011 roku w Stanach Zjednoczonych zachorowało 8290 mężczyzn [2]. Zachorowalność na raka jądra jest najwyższa w wieku 15–35 lat oraz około 60. roku życia [3]. W grupie wiekowej 20–35 lat są to najczęściej wy- stępujące nowotwory u osób płci męskiej. Większość z nich stanowią nowotwory zarodkowe około 95% [4], spośród których 50% to nasieniaki, drugą połowę stanowią nienasieniaki, występujące zwykle u mło- dych mężczyzn i wydają się bardziej agresywne [4–6]. Średnia wieku chorych na nowotwory jądra wynosi 25 lat. U wszystkich chorych 5-letnie przeżycie wynosi 99,0%, 96,2% i 72,0% odpowiednio do zdiagnozowa- nia nowotworu na etapie miejscowym, regionalnym lub odległym [4]. Czynnikami predysponującymi do wystąpienia nowotworów złośliwych jądra są [5, 7, 8]: — nie zstąpienie jąder (zachoruje 1–5% chłopców z wnętrostwem); — ekspozycja płodu męskiego na egzogenne estro- geny w postaci stosowanych przez matki w czasie ciąży doustnych leków antykoncepcyjnych lub dietylostilbestrolu, co skutkuje rozwijającym się wnętrostwem i dysgenezją gonad; — czynnik genetyczny — jednoznaczność wpływu czynników genetycznych na występowanie raka jądra nie została potwierdzona; — czynniki dietetyczne i zawodowe — dieta bogata w tłuszcze, duże ilości czerwonego mięsa i mle- ka przy niewielkim spożyciu owoców i warzyw może wpływać na rozwój nowotworu jądra, praca w górnictwie, przy utylizacji odpadów, w przetwór- stwie spożywczym w przypadku nasieniaków oraz bezpośredni przy wyprawianiu skór, w przypadku nienasieniaków; — urazy — brak jednoznacznych badań potwierdza- jących związek przebytego urazu lub infekcji jądra w przeszłości z powstaniem nowotworu w jądrze. Najczęstszym objawem raka jądra jest jego powięk- szenie, stopniowe, bezbolesne. Gonada jest wyraźnie cięższa, twarda i niebolesna [5]. U niektórych chorych pierwszym objawem może być ból w mosznie lub w okolicy krocza [9]. Ból jamy brzusznej występuje w przypadku obecności przerzutów w przestrzeni zaotrzewnowej, powiększony region obwodowych węzłów chłonnych w przypadku choroby rozsianej [5]. Leczeniem jest orchidectomia, czyli usunięcie jądra niezależnie od stopnia zaawansowania nowotworu, a jako leczenie uzupełniające stosowana jest chemio- lub/i radioterapia. Każdy mężczyzna powiększenie części lub całego jądra dostrzeże samodzielnie. Brak objawów bólowych sprzyja ignorowaniu objawu jakim jest powiększenie jądra i opóźnia wizytę u lekarza, co wiąże się z odroczeniem diagnosty- ki. Choroba dotyka niewielki odsetek mężczyzn w młodym wieku, we wczesnym okresie rozpozna- nia kończy się wyleczeniem [10], dlatego istotnym jest rozpoczęcie szerokiej kampanii o charakterze profilaktyczno-edukacyjnym. Jednym z elementów jest propagowanie samokontroli. Samobadanie jądra najlepiej jest wykonać po ciepłej kąpieli, gdyż ciepło rozluźnia mięsień dźwigacz jądra i zawartość moszny staje się łatwiejsza do badania. W pierwszym etapie należy obejrzeć mosznę, czy nie występuje zniekształcenie, skóra nie jest napięta, zmieniona. Następnie na stojąco należy każde jądro sprawdzić, przesuwając je między kciukiem a palcami, zwraca- jąc uwagę na wystąpienie guzków, obrzęku, zmiany w spoistości narządu. Jądro fizjologicznie powinno być gładkie, o jednolitej spoistości, jajowatego kształtu Jądra nie są symetryczne, lewe jądro umiesz- czone jest niżej w worku mosznowym i w większości przypadków jest nieco większe od prawego. Zaleca się wykonywanie samobadania jeden raz w miesiącu, a w przypadku jakichkolwiek zmian w porównaniu z poprzednim badaniem należy zgłosić się do leka- rza, najlepiej urologa [11]. Mimo wzrostu świadomo- ści społeczeństwa na temat chorób nowotworowych, ich diagnozowania i leczenia, liczba osób, które zgłaszają się do leczenia późno jest nadal zbyt wy- soka [12]. Niewielka jest liczba doniesień na temat wiedzy młodych mężczyzn dotyczącej raka jądra i samobadania [13–15]. Cel Celem badania była ocena poziomu wiedzy mło- dych mężczyzn na temat raka jądra. Uzyskane wyniki mogą stanowić podstawę do podjęcia działań eduka- cyjnych wśród młodych ludzi. Materiał i metody Badania przeprowadzono wśród 300 mężczyzn w okresie grudzień 2012 do lutego 2013 roku na tere- nie miasta Krakowa. Metodą doboru próby był dobór celowy. Kryteria włączenia do badania to: mężczyźni w wieku 18–35 lat, zdolni do samodzielnego wypeł- nienia ankiety, wyrażający świadomą zgodę na udział w badaniu. Kryteria wyłączenia z grupy badanej to wiek poniżej 18. roku życia i powyżej 35. roku życia, niezdolni do samodzielnego wypełnienia ankiety i nie wyrażający świadomej zgody na udział w badaniu. Średnia wieku badanych wynosiła 23 lata. Największą grupę stanowili uczniowie/studenci — 53%,będące osobami nieaktywnymi zawodowo, następnie odpow- iednio 23% i 22% stanowili mężczyźni pracujący