Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Odrodzenie Polski po I Wojnie Światowej: Kształtowanie Granic i Instytucji Państwowych, Notatki z Historia

Notatka dotycząca okresu II RP

Typologia: Notatki

2020/2021

Załadowany 15.02.2021

nieznany użytkownik
nieznany użytkownik 🇵🇱

5

(1)

1 dokument

1 / 11

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
Ziemie polskie pod koniec I wojny światowej – kształtowanie lokalnych ośrodków władzy:
-RADA NARODOWA KSIESTWA CIESZYŃSKIEGO (Cieszyn, październik 1918)
-POLSKA KOMISJA LIKWIDACYJNA (Kraków, październik 1918)
-TYMCZASOWY RZĄD LUDOWY REPUBLIKI POLSKIEJ (Lublin, listopad 1918)
Ignacy Daszyński i jego program:
-NACZELNA RADA LUDOWA (Poznań)
ODZYSKANIE NIEPODLEGŁOŚCI
-Przybycie do Warszawy Józefa Piłsudskiego 10.11.1918
-11.11.1918 – Rada Regencyjna przekazuje Piłsudskiemu WŁADZE WOJSKOWĄ
-14.11.1918 – otrzymanie również RZĄDÓW CYWILNYCH
-Alianci akceptowali tylko KOMITET NARODOWY POLSKI kierowany przez ROMANA DMOWSKIEGO
-Józef Piłsudski przystąpił do tworzenia rządu tymczasowego (miał funkcjonować do momentu
wyborów i zwołania sejmu), na którego czele stanął socjalista JEDRZEJ MORACZEWSKI
-Reformy rządu Moraczewskiego:
-W specjalnym dekrecie określono formę rządów, zdecydowano, że Polska będzie REPUBLIKĄ, a do
czasu zwołania sejmu władze będzie sprawował Tymczasowy Naczelnik Państwa – Józef Piłsudski
-STYCZEŃ 1919 – utworzenie rządu pod kierownictwem IGNACEGO JANA PADEREWSKIEGO
SPRAWA POLSKA NA KONFERENCJI POKOJOWEJ W PARYŻU: - 28.06.1919
-Delegacja w składzie: IGNACY PADEREWSKI, ROMAN DMOWSKI, WŁADYSŁAW GRABSKI,
EUGENIUSZ ROMER (geograf)
-Powołanie KOMISJI DO SPRAWY POLSKIEJ pod przewodnictwem J.M. Gambona (Francja chciała
osłabienia Niemiec, więc popierała roszczenia Polski, tj.:
prawo wyborcze
kobiet bezpłatne szkolnictwo upaństwowienie
kopalń nacjonalizacja banków
8-godzinny dzień pracy płaca minimalna prawa wyborcze dla kobiet
otrzymała:
Wielkopolske, Ziemie
Chełmińską, Pomorze
Gdańskie (bez
Gdańska), Mierzeje
Helską
na spornych terenach
(Górnym Śląsku,
Warmii, Mazurach,
Powiślu) wyznaczono
PLEBISCYTY
Pomorze Gdańskie
(tzw. KORYTARZ)
dawał Polsce dostep
do Bałtyku (BEZ
PORTU!)
Gdańsk WOLNYM
MIASTEM pod
zarządem KOMISARZA
LIGII NARODÓW
TRUDNE
POCZĄTKI
NIEPODLEGŁOŚCI
różne systemy prawne i oświatowe
zróżnicowanie gospodarcze
różna waluta
duże różnice w poziomie życia ludności
potrzeba zcalenia ziem
konieczność zorganizowania nowej administracji
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Odrodzenie Polski po I Wojnie Światowej: Kształtowanie Granic i Instytucji Państwowych i więcej Notatki w PDF z Historia tylko na Docsity!

Ziemie polskie pod koniec I wojny światowej – kształtowanie lokalnych ośrodków władzy:

  • RADA NARODOWA KSIESTWA CIESZYŃSKIEGO (Cieszyn, październik 1918)
  • POLSKA KOMISJA LIKWIDACYJNA (Kraków, październik 1918)
  • TYMCZASOWY RZĄD LUDOWY REPUBLIKI POLSKIEJ (Lublin, listopad 1918)  Ignacy Daszyński i jego program:
  • NACZELNA RADA LUDOWA (Poznań)

ODZYSKANIE NIEPODLEGŁOŚCI

  • Przybycie do Warszawy Józefa Piłsudskiego  10.11.
  • 11.11.1918 – Rada Regencyjna przekazuje Piłsudskiemu WŁADZE WOJSKOWĄ
  • 14.11.1918 – otrzymanie również RZĄDÓW CYWILNYCH
  • Alianci akceptowali tylko KOMITET NARODOWY POLSKI kierowany przez ROMANA DMOWSKIEGO
  • Józef Piłsudski przystąpił do tworzenia rządu tymczasowego (miał funkcjonować do momentu wyborów i zwołania sejmu), na którego czele stanął socjalista JEDRZEJ MORACZEWSKI
  • Reformy rządu Moraczewskiego:
  • W specjalnym dekrecie określono formę rządów , zdecydowano, że Polska będzie REPUBLIKĄ , a do czasu zwołania sejmu władze będzie sprawował Tymczasowy Naczelnik Państwa – Józef Piłsudski
  • STYCZEŃ 1919 – utworzenie rządu pod kierownictwem IGNACEGO JANA PADEREWSKIEGO

SPRAWA POLSKA NA KONFERENCJI POKOJOWEJ W PARYŻU: - 28.06.

  • Delegacja w składzie: IGNACY PADEREWSKI, ROMAN DMOWSKI, WŁADYSŁAW GRABSKI, EUGENIUSZ ROMER ( geograf )
  • Powołanie KOMISJI DO SPRAWY POLSKIEJ pod przewodnictwem J.M. Gambona (Francja chciała osłabienia Niemiec, więc popierała roszczenia Polski, tj.: prawo wyborcze kobiet bezpłatne szkolnictwo^ upaństwowienie kopalń nacjonalizacja banków 8-godzinny dzień pracy płaca minimalna prawa wyborcze dla kobiet otrzymała: Wielkopolske, Ziemie Chełmińską, Pomorze Gdańskie (bez Gdańska), Mierzeje Helską na spornych terenach ( Górnym Śląsku, Warmii, Mazurach, Powiślu ) wyznaczono PLEBISCYTY Pomorze Gdańskie (tzw. KORYTARZ) dawał Polsce dostep do Bałtyku (BEZ PORTU!) Gdańsk WOLNYM MIASTEM pod zarządem KOMISARZA LIGII NARODÓW TRUDNE POCZĄTKI NIEPODLEGŁOŚCI różne systemy prawne i oświatowe zróżnicowanie gospodarcze różna waluta duże różnice w poziomie życia ludności potrzeba zcalenia ziem konieczność zorganizowania nowej administracji

WALKA O GRANICE WSCHODNIĄ

Spór o kształt odrodzonej Rzeczpospolitej – koncepcje kształtu granic RP

IDEA INKORPORACYJNA IDEA FEDERACYJNA

Przyłączenie jak największych obszarów

dawnej RP, ludność niepolska miała się

zasymilować

Związek Polski z Litwą, Białorusią i w

przyszłości z Ukrainą jako pas obrony

przed Rosją Bolszewicką

Roman Dmowski i ND Józef Piłsudski i PPS

WOJNA POLSKO-UKRAIŃSKA:

  • po przejściu władzy przez Bolszewików Ukrainy zdecydowali się na ogłoszenie pełnej niepodległości
  • powstanie URL (Ukraińskiej Republiki Ludowej)
  • wycofujący się Austriacy przekazali władze stronie ukraińskiej, która niezależnie od URL proklamowała utworzenie Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej (ZURL)  wywołało to opór ludności polskiej we Lwowie
  • walki polsko-ukraińskie o Lwów  ofiarna walka ORLĄT LWOWSKICH , czyli niepełnoletnich ochotników (najmłodszy miał 9 lat)
  • interwencja armii gen. Hallera

WYPRAWA KIJOWSKA

  • 21.04.1920 – porozumienie Józefa Piłsudskiego z atamanem Symonem Petlurą (Polska uznała niepodległość Ukrainy na wschód od rzeki Zbrucz, Ukraina zrzeka się Galicji Wschodniej i części Wołynia; również umowa wojskowa )
  • W maju 1920 wojska polskie i ukraińskie rozpoczęły ofensywę i bez walki zajęły KIJÓW
  • Społeczeństwo ukraińskie nie poparło Petlury, uznano go za zdrajcę , gdyż zrzekł się Lwowa dla Polaków

KONTROFENSYWA BOLSZEWIKÓW:

  • W czerwcu 1920 do działań ofensywnych przystąpiła Armia Czerwona
  • 01.07.1920 – powołanie Rady Obrony Państwa
  • Próba poszukiwania wsparcia państw zachodnich, o pomoc w rozmowach z Rosją zwrócił się Władysław Grabski
  • Propozycja przebiegu granicy wschodniej wzdłuż LINII CURZONA
  • upadek rządu Grabskiego i powstanie RZĄDU OBRONY NARODOWEJ z Wincentym Witosem na czele

Utworzenie przez Bolszewików w Białymstoku TYMCZASOWEGO KOMITETU

REWOLUCYJNEGO POLSKI z Feliksem Dzierżyńskim i Julianem Marchlewskim na czele.

BITWA WARSZAWSKA (SIERPIEŃ 1920)

  • mobilizacja 100-tysiecznej armii
  • przygotowanie linii obrony opartej na WIŚLE
  • 15.08 – zacięte walki o Radzymin
  • 16.08 – kontrofensywa polska znad rzeki Wieprz , odparcie oddziałów bolszewickich za BUG

d) 02/03.05.1921 – TRZECIE POWSTANIE ŚLĄSKIE , Wojciech Korfanty zarządził strajk generalny , który przekształcił się w powstanie

PLEBISCYT NA WARMII, MAZURACH I POWIŚLU – 11.07.

  • Odbywający się w czasie, gdy Polacy ponosili klęski z Bolszewikami zakończył się porażką państwa polskiego, do którego przyłączono 3 wsie na Mazurach i 5 na Powiślu
  • Przyczyny porażki:

KONFLIKT O ŚLĄSK CIESZYŃSKI

  • 23.01.1919 – ofensywa Czech; zawieszenie broni dopiero w wyniku nierozstrzygniętej bitwy pod Skoczowem ; wycofanie Czech za rzekę Olzę
  • 28. 07.1920 – Rada Ambasadorów dokonała podziału spornego terenu (ponad połowę, w tym cały okręg przemysłowy, przyznano Czechom), granice przeprowadzono przez CIESZYN RZĄDY PARLAMENTARNE

W dniu 26.01.1919 odbyły się PIERWSZE WYBORY DO SEJMU USTAWODAWCZEGO.

- Mogli brać w nich udział obywatele powyżej 21 lat - Najwięcej głosów otrzymała endecja zgromadzona w Związku Ludowo-Narodowym z Romanem Dmowskim na czele - Do sejmu weszły także ugrupowania chłopskie (PSL „Piast” i PSL „Wyzwolenie”) oraz lewicowe (PPS) - W wyborach nie uczestniczyli komuniści

MAŁA KONSTYTUCJA :

  • Została przyjęta przez sejm 20.02.
  • Miała obowiązywać do momentu uchwalenia pełnej ustawy zasadniczej
  • Określono zasady funkcjonowania najwyższych władz oraz uregulowano sprawowanie urzędu NACZELNIKA PAŃSTWA
  • Wymóg KONTRASYGNATY – podpisu ministra przy decyzji naczelnika

SCENA POLITYCZNA II RP

STRONNICZOŚĆ

KOMISJI ALIAŃCKIEJ

BRAK ZAANGAŻOWANIA

WŁADZ POLSKICH

( SKUPIONYCH NA

BOLSZEWIKACH )

NIEWIELKIE POCZUCIE

POLSKIEJ ŚWIADOMOŚCI

NARODOWEJ

ROMAN DMOWSKI Narodowa Demokracja WOJCIECH KORFANTY Chrześcijańska Demokracja WINCENTY WITOS PSL "Piast" PSL "Wyzwolenie" IGNACY DASZYŃSKI Polska Partia Socjalistyczna ADOLF WARSKI Komunistyczna Partia Polski

KONSTYTUCJA MARCOWA – 17.03.

  • Wzorowana na francuskiej ustawie zasadniczej, największy wpływ miały ugrupowania prawicowe
  • RZĄD miał zajmować się aktualnymi sprawami politycznymi , dysponował prawem inicjatywy ustawodawczej
  • PREZYDENT pełnił głównie funkcje reprezentacyjne , do jego zadań należało powoływanie rządu

W listopadzie 1922 odbyły się kolejne wybory do parlamentu, najwięcej głosów zdobył

Chrześcijański Związek Jedności Narodowej, tzw. CHJENA (endecja + chadecja) W dniu 09.12.1922 na prezydenta wybrano Gabriela Narutowicza (lewica i mniejszości narodowe). Tydzień po zaprzysiężeniu został on zamordowany przez fanatycznego zwolennika endecji – ELIGIUSZA NIEWIADOMSKIEGO.

Kolejnym prezydentem został STANISŁAW WOJCIECHOWSKI (zaakceptowały go wszystkie

stronnictwa polityczne).

REFORMY GRABSKIEGO:

  • Sytuacja w kraju po I wojnie: zniszczenia wojenne, inflacja, niepokoje społeczne, strajki
  • 1923 – prezydent powołał PONADPARTYJNY RZĄD WŁADYSŁAWA GRABSKIEGO (zrównoważenie budżetu)

Władza

ustawodawcza: SEJM

Władza wykonawcza:

RZĄD I PREZYDENT

Władza sądownicza:

NIEZAWISŁE SĄDY

REFORMA WALUTOWA

wprowadzenie nowej waluty - złoty polski utworzenie BANKU POLSKIEGO

REFORMA ROLNA

parcelacja majątków państwowych powyżej 180ha, na Wschodzie 300ha, wykup gruntów po cenach rynkowych i sprzedawanie chłopom

  • Sierpień 1926 – parlament przeprowadził nowelizacje konstytucji marcowej określaną jako NOWELA SIERPNIOWA
  • Nowe zapisy zmniejszały uprawnienia parlamentu , a zwiększały prezydenta (prawo do rozwiązywania sejmu i senatu, wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy)

KONSTYTUCJA KWIETNIOWA – 23.04.

  • Wprowadziła system rządów prezydenckich i zatwierdziła odejście od trójpodziału władzy PREZYDENT wybierany na 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe poprzez wybory powszechne nie podlegał kontroli --> "odpowiadał jedynie przed Bogiem i historią" mógł mianować i odwoływać premiera, prezesa Sądu Najwyższego, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych powoływał sedziów Trybunału Stanu mógł rozwiązać sejm i senat miał prawo łaski , możliwość wydawania dekretów i zgłaszania weta w przypadku wojny mógł mianować swojego nastepce

RZĄDY SANACYJNE

ZA ŻYCIA PIŁSUDSKIEGO

okres rządów rozpoczął sie pod hasłami demokracji w 1928 władze zorganizowały wybory, powołały też własne ugrupowanie BBWR (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem) na jego czele stanął Walery Sławek , mimo to nie udało sie zdobyć wiekszość pozwalającej zmienić konstytucje osłabieniu uległa ND, a partie centrowe zaczeły szukać możliwości współpracy z lewicą REPRESJE W STOSUNKU DO OPOZYCJI:

- konsolidacja ugrupowań opozycyjnych - 1930 - Centrolew (sojusz lewicy i partii ludowych): *kongres Obrony Prawa i Wolności Ludu

  • głoszone hasła mogły doprowadzić do destabilizacji w państwie
  • Piłsudski decyduje sie uderzyć w opozycje, a jej głównych przywódców (m.in. Witos, Korfanty) **aresztowano
  • Prezydent Mościcki rozwiązuje PARLAMENT
  • listopad 1930** - WYBORY BRZESKIE , które prawie całkowicie wyeliminowały opozycje z życia politycznego
  • **procesy brzeskie - 1931-1932 --> 11 przywódców
  • czerwiec 1934** - zamach na ministra spraw wewnetrznych Bronisława Pierackiego dokonany przez ukraińskich nacjonalistów --> utworzenie obozu dla wieźniów politycznych w Berezie Kartyskiej (osoby nieskazane prawomocnym wyrokiem sądowym
  • Grupa Półkowników

PO 1935

12 maja 1935 - śmierć Piłsudskiego - kryzys sanacji **KSZTAŁTOWANIE SIE 3 KREGÓW WŁADZY:

  • GRUPA ZAMKOWA** (skupiona wokół prezydenta) --> modernizacja gospodarcza kraju
  • WOJSKOWI Z GENERALNEGO INSPEKTORATU SIŁ ZBROJNYCH z Edwardem Rydzem-Śmigłym --> unowocześnienie polskiej armii
  • SKUPIENI WOKÓŁ MINISTERSTWA SPRAW ZAGRANICZNYCH (JÓZEF BECK)
  • Walery Sławek - strata pozycji w życiu politycznym, rozwiązanie w 1935 BBWR --> samobójstwo w 1937 utworzono OBÓZ ZJEDNOCZENIA NARODOWEGO (OZN, "OZON")
  • hasła konsolidacji narodu, solidaryzmu społecznego i dominacji państwa - wizja rządów autorytarnych

GOSPODARKA ODRODZONEJ RZECZPOSPOLITEJ:

a) Ziemie polskie były bardzo zróżnicowane pod względem rozwoju gospodarczego

  • Określano je mianem: POLSKI A i POLSKI B
  • Podstawą gospodarki było rolnictwo, brakowało linii kolejowych, odcięcie od rynków zbytu (przemysł włókienniczy i kopalnie Górnego Śląska)
  • Brak portu morskiego b) INWESTYCJE PRZEMYSŁOWE – REFORMY EUGENIUSZA KWIATKOWSKIEGO
  • Oddłużenie gospodarstw chłopskich
  • Rozpoczęcie programu robót publicznych
  • Utworzenie w widłach Wisły i Sanu Centralnego Okręgu Przemysłowego
  • Powstanie sieci komunikacyjnej (linie kolejowe, szosy, rurociągi gazowe oraz naftowe)
  • Rozwój przemysłu wydobywczego ropy, gazu ziemnego, rudy żelaza, miedzi i pirytu POLITYKA ZAGRANICZNA II RP SYTUACJA MIEDZYNARODOWA II RP: Po odzyskaniu niepodległości Polska pozostawała w złych relacjach z państwami sąsiadującymi, przede wszystkim z ZSRR, Niemcami, Czechami (uważali Polske za kraj sezonowy) , Litwą Przyjazne relacje z sąsiadującymi utrzymała RP jedynie z Łotwą i Rumunią W 1921 władze polskie zawarły w marcu 1921 układ sojusznicy z Rumunią Za głównego sojusznika Polska uznała Francje , z którą również w lutym 1921 podpisała układ sojuszniczy UKŁAD W RAPALLO – kwiecień 1922 Niemiecko-radziecki układ o ścisłej współpracy gospodarczej i wojskowej miedzy tymi krajami Niemcy mogli szkolić swoich lotników oraz kadre wojsk pancernych na poligonach w ZSRR Rosjanie uzyskali dostep do nowoczesnych technologii niemieckich UKŁAD W LOCARNO – październik 1925 Przedstawiciele Belgii, Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch oraz Niemiec podpisali traktat gwarantujący nienaruszalność granic francuskich i belgijskich Odmówiono takiej gwarancji Polsce i Czechosłowacji Wydarzenie osłabiło wizerunek Francji, jako sojusznika Rzeczpospolitej POLITYKA ZAGRANICZNA PIŁSUDSKIEGO W 1932polsko-radziecki układ o nieagresji (miał obowiązywać do 1945) W 1934deklaracja o niestosowaniu przemocy z Niemcami --> Polityke zagraniczną prowadzoną przez Piłsudskiego określa sie MIANEM POLITYKI RÓWNOWAGI i ZACHOWANIA TZW. RÓWNYCH ODLEGŁOŚCI W STOSUNKU DO OBU SĄSIADÓW

AKTYWIZACJA SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO:

  • Utworzenie FUNDUSZU OBRONY NARODOWEJ i FUNDUSZU OBRONY MORSKIEJ
  • Za sume zebraną z darowizn zbudowano m.in. Okret Podwodny „ORP Orzeł” Wykorzystując osłabienie Czechosłowacji po konferencji w Monachium w 1938 , Polska zajęła czeską cześć Śląska Cieszyńskiego. Mimo entuzjazmu w kraju działanie te przyniosły negatywne skutki w polityce międzynarodowej. ZAJECIE ZAOLZIA02.10. po zajeciu przez Polaków Wilna Litwa zerwała kontakty dyplomatyczne i nie utrzymywała nawet miedzypaństwowych połączeń kolejowych oskarżenia w strone Polaków o prześladowanie i szykanowanie mniejszości litewskiej incydenty zbrojne na terenach przygranicznych Polska wysyła ultimatum , w którym zarządani od Litwy natychmiastowego nawiązania stosunków dyplomatycznych MARZEC 1938 - przyjecie żądań RELACJE POLSKO- LITEWSKIE włączenie Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy przeprowadzenie eksterytorialnej autostrady i wielotorowej linii kolejowej przez województwo pomorskie do Prus Wschodnich propozycja przystąpienia do PAKTU ANTYKOMINTERNOWSKIEGO (przeciw Miedzynarodówce Komunistycznej) W ZAMIAN:* Gwarancja istniejących granic , specjalne uprawnienia w Gdańsku, poparcie dążeń Polaków do uzyskania wspólnej granicy z Wegrami , przedłożenie paktu o nieagresji o 25 lat NIEMIECKIE RZĄDANIA WOBEC POLSKI - PAŹDZIERNIK 1938 31 marca 1939 - w brytyjskim parlamencie premier CHAMBERLAIN wygłosił przemówienie dot. m.in. zagwarantowania Polsce pomocy w razie agresji niemieckiej na początku kwietnia do Londynu udał sie minister Józef Beck - rezultatem było OGŁOSZENIE DWUSTRONNEJ GWARANCJI I GWARANCJA PODPISANIA SOJUSZU 13 kwietnia obietnica pomocy ze strony Francji w wypadku agresji --> Hitler wydał rozkaz opracowania planu wojny z Polską - FALL WEISS (PLAN BIAŁY) , a także w celu okrążenia Polski rozpoczął NEGOCJACJE Z ZSRR ZACIEŚNIENIE WSPÓŁPRACY Z ANGLIĄ I FRANCJĄ niemiecko-radziecki pakt, układ o nieagresji podpisy pod dokumentem złożyli szefowie dyplomacji obu państw --> JOACHIM VON RIBBENTROP oraz WIACZESŁAW MOŁOTOW do oficjalnego traktatu dołączono TAJNY PROTOKÓŁ (zgodnie z nim ziemie polskie zostały podzielone miedzy oba państwa ) ---> linią graniczną linia rzek Narew, Wisła, San reakcją na pakt było podpisanie 25.08. sojuszu polityczno- wojskowego Anglii z Polską PAKT RIBBENTROP- MOŁOTOW - 23.08.