Docsity
Zaloguj sięZarejestruj się
Docsity
Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity

Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium

Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki
Sprzedaj na Docsity
Sprzedaj na Docsity
Zaloguj sięZarejestruj się

Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity

Znajdź dokumenty

Przygotuj się do egzaminów dzięki dokumentom udostępnionym na Docsity przez studentów, takich jak ty

Szukaj dokumentów Store

Najlepsze dokumenty w sprzedaży, umieszczone przez studentów, którzy ukończyli studia

Przeszukaj wszystkie materiały do ​​nauki
Docsity AINEW

Streszczaj swoje dokumenty, zadawaj im pytania, przekształcaj je w quizy i mapy myśl

Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium

Udostępniaj dokumenty
download point icon20 Punktów

Za każdy zamieszczony dokument

Wszystkie sposoby na zdobycie darmowych punktów
Zdobądź punkty już teraz

Wybierz plan Premium z odpowiednią dla Ciebie ilością punktów

Możliwości studiowania

Wybierz swój przyszły program studiów

Dotrzyj do najlepszych uniwersytetów na świecie już teraz. Szukaj wśród tysięcy uczelni i oficjalnych partnerów

Społeczność

Ranking uczelni

Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity

Bezpłatne poradniki

Nasze e-booki ratujące uczniów i studentów!

Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity

Informacje/notatki pod pracę klasową ludność i osadnictwo., Notatki z Geografia

Geografia

Ludność i osadnictwo. Wzory oraz definicje

Typologia: Notatki

2023/2024

Załadowany 07.02.2024

dell-loves-pink
dell-loves-pink 🇵🇱

1 dokument

1 / 10

Toggle sidebar

Ta strona nie jest widoczna w podglądzie

Nie przegap ważnych części!

bg1
Ludność i osadnictwo – praca klasowa.
Liczba ludności świata i jej zmiany.
Demografia jest to nauka związana z ludnością. Na świecie mamy obecnie ponad 7 miliardów ludzi.
Eksplozja demograficzna to nagły i niekontrolowany wzrost liczby ludności,
zaś implozja demograficzna to nagły i niekontrolowany spadek liczby ludności.
Pierwsza eksplozja demograficzna miała miejsce około 1850 roku (XIX wiek) i nastąpiła ze względu na rewolucję
przemysłową (ludzi było stać na utrzymanie dzieci, rozwinęła się również medycyna, która dała większe szanse
dzieciom oraz matkom na przeżycie porodów), a druga wystąpiła po II wojnie światowej.
Kompensacja strat wojennych to nadrabianie strat wojenny (czyli w głównej mierze zakładanie rodziny), przy każdej
wojnie rozwija się medycyna, dzięki czemu można uratować więcej ludzi.
Skutki eksplozji demograficznej:
1) ekonomiczne:
może dojść do bezrobocia (również jako społeczne),
prowadzi do ubóstwa,
korki, kolejki, tłumy,
więcej rąk do pracy (rozwój rynku pracy),
rozwój gospodarczy kraju,
2) społeczne:
może dojść do bezrobocia (również jako ekonomiczne),
przeludnienie wsi (tam przyrost naturalny jest większy),
rozwój patologii społecznej,
niemożność zaspokojenia potrzeb w zakresie edukacji i ochrony zdrowia,
3) demograficzne:
powstawanie napięć politycznych i społecznych,
pogłębianie się przepaści cywilizacyjnej pomiędzy krajami słabo rozwiniętymi a wysoko rozwiniętymi.
Współczynnik przyrostu naturalnego:
WPN = WU – WZ
1) współczynnik urodzeń:
WU = U : L x 1000(promili)
2) współczynnik zgonów:
WZ = Z : L x 1000(promili)
Rozwój demograficzny świata.
Współczynnik feminizacji to liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn.
WF = K : M x 100%
Współczynnik maskulinizacji to liczba mężczyzn przypadająca na 100 kobiet.
WM = M : K x 100%
Współczynnik dzietności określa liczbę urodzonych dzieci przypadających na jedną kobietę w wieku rozrodczym
(15-49 lat). Poziom pozwalający na następstwo pokoleń to około 2,1-2,15 na kobietę.
Wyż demograficzny to okresowy i krótkotrwały wzrost liczby urodzeń pojawiający się po ustaniu niesprzyjającego
czynnika dla prokreacji (np. po wojnie),
zaś niż demograficzny to przeciwieństwo wyżu.
Wyróżniamy trzy typy społeczeństw:
pf3
pf4
pf5
pf8
pf9
pfa

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Informacje/notatki pod pracę klasową ludność i osadnictwo. i więcej Notatki w PDF z Geografia tylko na Docsity!

Ludność i osadnictwo – praca klasowa. Liczba ludności świata i jej zmiany. Demografia jest to nauka związana z ludnością. Na świecie mamy obecnie ponad 7 miliardów ludzi. Eksplozja demograficzna to nagły i niekontrolowany wzrost liczby ludności, zaś implozja demograficzna to nagły i niekontrolowany spadek liczby ludności. Pierwsza eksplozja demograficzna miała miejsce około 1850 roku (XIX wiek) i nastąpiła ze względu na rewolucję przemysłową (ludzi było stać na utrzymanie dzieci, rozwinęła się również medycyna, która dała większe szanse dzieciom oraz matkom na przeżycie porodów), a druga wystąpiła po II wojnie światowej. Kompensacja strat wojennych to nadrabianie strat wojenny (czyli w głównej mierze zakładanie rodziny), przy każdej wojnie rozwija się medycyna, dzięki czemu można uratować więcej ludzi. Skutki eksplozji demograficznej:

  1. ekonomiczne:  może dojść do bezrobocia (również jako społeczne),  prowadzi do ubóstwa,  korki, kolejki, tłumy,  więcej rąk do pracy (rozwój rynku pracy),  rozwój gospodarczy kraju,
  2. społeczne:  może dojść do bezrobocia (również jako ekonomiczne),  przeludnienie wsi (tam przyrost naturalny jest większy),  rozwój patologii społecznej,  niemożność zaspokojenia potrzeb w zakresie edukacji i ochrony zdrowia,
  3. demograficzne:  powstawanie napięć politycznych i społecznych,  pogłębianie się przepaści cywilizacyjnej pomiędzy krajami słabo rozwiniętymi a wysoko rozwiniętymi. Współczynnik przyrostu naturalnego: WPN = WU – WZ
  4. współczynnik urodzeń: WU = U : L x 1000(promili)
  5. współczynnik zgonów: WZ = Z : L x 1000(promili) Rozwój demograficzny świata. Współczynnik feminizacji to liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn. WF = K : M x 100% Współczynnik maskulinizacji to liczba mężczyzn przypadająca na 100 kobiet. WM = M : K x 100% Współczynnik dzietności określa liczbę urodzonych dzieci przypadających na jedną kobietę w wieku rozrodczym (15-49 lat). Poziom pozwalający na następstwo pokoleń to około 2,1-2,15 na kobietę. Wyż demograficzny to okresowy i krótkotrwały wzrost liczby urodzeń pojawiający się po ustaniu niesprzyjającego czynnika dla prokreacji (np. po wojnie), zaś niż demograficzny to przeciwieństwo wyżu. Wyróżniamy trzy typy społeczeństw:
  1. społeczeństwa młode (progresywne, rozwojowe),
  2. społeczeństwa zastojowe (stacjonarne, starzejące się),
  3. społeczeństwa stare (regresywne). Fazy przejścia demograficznego:
  4. Faza I – Pigmeje (Kotlina Konga) i Indianie (dolina Amazonki); średniowiecze, Jest to faza przedtransformacyjna. Występuje dodatni, lecz niski przyrost naturalny oraz bardzo wysokie współczynniki urodzeń i zgonów. W tej fazie średnia długość życia to około 45 lat, a współczynnik dzietności wynosi powyżej 6.
  5. Faza II – słabo i średnio rozwinięte kraje (głównie Afryka i Azja; te uboższe części), Jest to początek transformacji demograficznej. Występuje dodatni i rosnący przyrost naturalny, bardzo wysoki współczynnik urodzeń i wysoki zgonów. W tej fazie średnia długość życia to około 45-65 lat, a współczynnik dzietności wynosi 5-6. W tej fazie występuje eksplozja demograficzna, która trwa do połowy III fazy.
  6. Faza III – słabo i średnio rozwinięte kraje (głównie Afryka i Azja; te uboższe części), Jest to intensywna transformacja demograficzna. Występuje dodatni, lecz zmniejszający się przyrost naturalny, wysoki współczynnik urodzeń i średni zgonów. W tej fazie średnia długość życia to około 55-65 lat, a współczynnik dzietności wynosi 3-5.
  7. Faza IV – kraje wysoko rozwinięte (Niemcy, Francja, bogate kraje Azji i Ameryki), Jest to późna transformacja. Występuje dodatni, lecz niski przyrost naturalny oraz niskie współczynniki urodzeń i zgonów. W tej fazie średnia długość życia to wiek powyżej 65 lat, a współczynnik dzietności wynosi 2-3.
  8. Faza V – kraje dobrze rozwinięte + pokomunistyczne (Polska, Rosja, Litwa, Białoruś), Jest to regres demograficzny. Występuje implozja oraz ujemny przyrost naturalny, mamy tutaj do czynienia z bardzo niskim współczynnikiem urodzeń i niskim zgonów. W tej fazie średnia długość życia to wiek powyżej 70 lat, a współczynnik dzietności wynosi poniżej 2. Skutki V fazy (ujemnego przyrostu naturalnego):  brak tłumów, korków,  starzenie się społeczeństwa,  zwiększenie podatków (z powodu większego zapotrzebowania na leki dla starszych),  brak rąk do pracy,  mniejsza liczba dzieci,  większe koszty utrzymania. Rozmieszczenie ludności na świecie. Czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności:
  9. przyrodnicze:  warunki klimatyczne,  warunki glebowe,  rzeźba terenu oraz wysokość bezwzględna,  dostęp do wody (szczególnie do wody pitnej),  występowanie surowców naturalnych (w tym mineralnych)
  10. pozaprzyrodnicze a) społeczno-kulturowe i gospodarcze:  poziom rozwoju gospodarczego,  poziom bezrobocia i dostępność do miejsc pracy,  poziom zamożności społeczeństwa,  poziom urbanizacji,

Kraje imigracyjne to państwa, gdzie więcej osób przyjeżdża, zaś kraje emigracyjne to państwa, gdzie więcej osób wyjeżdża. Kraje imigracyjne:

  1. skutki pozytywne:  odmłodzenie społeczeństwa,  większy przyrost rzeczywisty,
  2. skutki negatywne:  wzrost wydatków państwa na imigrantów,  wzrost bezrobocia. Kraje emigracyjne:
  3. skutki pozytywne:  większa ilość miejsc pracy (mniejsze bezrobocie),  większe pieniądze (pracodawca przyciąga pracowników większą wypłatą),
  4. skutki negatywne:  ujemny przyrost naturalny,  mniejszy odsetek ludzi wykształconych (lekarze, ludzie dobrze znający języki obce itd.). Osadnictwo. Urbanizacja. Jednostki osadnicze:
  5. wieś (mniejsza niż miasto, nie posiada praw miejskich, a ludność zajmuje się rolnictwem),
  6. miasto (posiada prawa miejskie, a ludność zajmuje się działalnością pozarolniczą, np. przemysłem czy usługami). Urbanizacja to rozwój miast i całkowity zespół przemian prowadzących do rozwoju miast, wzrostu liczby ludności i rozrostu miast w różnych płaszczyznach. Płaszczyzny rozwoju miasta:
  7. demograficzna,
  8. przestrzenna,
  9. ekonomiczna (pod względem finansowym – szersza gama zawodów pozarolniczych),
  10. społeczna (miejski styl życia). Współczynnik urbanizacji: WU = LM : LK x 100% (LM – liczba ludności miejskiej, LK – liczba ludności kraju) Urbanizacja pozorna dotyczy głównie Ameryki Północnej; ubogie społeczeństwa przybywają do miasta i wbrew pozorom miasto zamiast się rozwijać – niszczeje. Fazy urbanizacji:
  11. urbanizacja wstępna (Afryka, kraje niskorozwinięte) to swobodny i spokojny rozwój miasta związany ze wzrostem ludności,
  12. suburbanizacja (kraje średniorozwinięte) = eksplozja miast to nagły i niekontrolowany rozwój miasta (utworzenie slumsów),
  13. dezurbanizacja (kraje wysokorozwinięte) to kryzys miasta centralnego, bogaci ludzie uciekają na dalsze obszary,
  14. reurbanizacja (Miami, bogate państwa zachodniej Europy, kraje niezwykle bogate i rozwinięte) to urbanizacja na nowo (budowa nowych domów dla ubogiej ludności, odnowa i rewitalizacja, czyli nadanie nowych funkcji budynkom i starówkom). Skutki suburbanizacji, czyli eksplozji miast.
  1. pozytywne skutki:  więcej ludzi do pracy,  rozwój usług i zawodów,  szansa na wykształcenie,  wyższe zarobki,
  2. negatywne skutki:  korki, tłumy,  problemy z patologią,  niższe pensje,  wyższe koszty utrzymania. Typy miast:
  3. miasta amerykańskie:  szachownicowy układ ulic,  charakterystyczne budynki w centrum (wysoka zabudowa),  dzielnice biznesu,
  4. miasta arabskie:  wąskie uliczki, domy bez okien, chaotyczny układ przestrzenny; stare miasta – medyna,  niska zabudowa, nowe osiedla na zewnątrz miast,
  5. miasta azjatyckie:  połączenie tradycji z nowoczesnością,  cechy miast amerykańskich,  cała wolna przestrzeń jest wykorzystana,
  6. miasta europejskie:  starówka otoczona domkami i terenami przemysłowymi,  na środku starówki mamy kościół oraz ratusz. Wielkie miasta świata. Najwięcej największych miast na świecie znajduje się w Azji. Tokio (38 mln), Dżakarta (34,5 mln), Delhi (29,5 mln), Mumbaj (23,4 mln), Manila (23,1 mln), Szanghaj (22,1 mln). Układy miast:
  7. aglomeracja monocentryczna czyli duże miasto centralne oraz otaczająca je strefa podmiejska, miasta satelity są zależne od miasta głównego (np. Łódź – Zgierz, Stryków),
  8. aglomeracja policentryczna (konurbacja) czyli kilka dużych, sąsiadujących ze sobą miast, brak dominującego miasta, wiele centrów (np. aglomeracja górnośląska, Donieck, Warszawa)
  9. megalopolis czyli rozległy i zurbanizowany obszary, przykłady: Nipfon (megalopolis tajskie), ChiPitts (megalopolis Wielkich Jezior, USA), megalopolis zachodniego wybrzeża (USA), BosWash (megalopolis wschodniego wybrzeża, USA), SANSAN Obecnie tworzą się kolejne megalopolis: angielskie, Beneluxu (Belgia, Niderlandy, Luksemburg). Funkcje miasta:
  10. administracyjno-polityczna,
  11. przemysłowa,
  12. handlowa,
  13. transportowa,

odmiany ras ludzkich reprezentują ten sam poziom rozwoju intelektualnego i fizycznego. Przykłady rasizmu: Ku Klux Klan (KKK), nazistowska polityka III Rzeszy (1933-1945). Naród to zbiorowość ludzi wyznających wspólne idee, czyli ukształtowana historycznie wspólnota kulturowa, dzięki które człowiek (członek) ma wykształconą świadomość narodową i jest w stanie przyporządkować swoje działania interesom gospodarczym. Najważniejszym kryterium wyróżniania narodów jest język. Kryteria wyróżniania narodów:

  1. czynnik kulturowy,
  2. czynnik gospodarczy,
  3. czynnik terytorialny,
  4. czynnik etniczny i historyczny,
  5. styl życia,
  6. czynnik językowy. Mniejszość narodowa to grupa ludzi zamieszkujących obszar danego państwa, pochodząca z innego narodu. Mniejszość etniczna nie ma swojego własnego państwa, są odrębni kulturowo od mieszkańców danego państwa. Grupa etniczna podobnie jak naród. Kraj homogeniczny występuje wówczas, gdy narodowość dominująca stanowi powyżej 95% ludności. Kraj wielonarodowy występuje wówczas, gdy kraj jest zamieszkiwany przez kilka różnych narodów ze stosunkowo dużym udziale w ogólnej liczbie ludności. Skutki zróżnicowania narodowościowego:
  7. pozytywne:  mniejszy rasizm,  wzbogacenie kultury,
  8. negatywne:  konflikty wewnętrzne,  działania separatystyczne. Struktura językowa i wykształcenia ludności świata. Język jest jedną z najważniejszych cech odróżniających od siebie ludzi na świecie. Języki oficjalne:
  9. angielski,
  10. chiński,
  11. rosyjski,
  12. hiszpański,
  13. francuski,
  14. arabski. Język urzędowy obowiązuje w szkołach, sądach itd. w danym państwie. Język regionalny jest używany na terenie państwa przez mniejszą liczebnie grupę obywateli. Dialekt to regionalna odmiana języka mówionego, która cechuje się specyficznymi cechami fonetycznymi oraz leksykalnymi. Język żywy jest używany w życiu codziennym (np. polski, francuski…). Język martwy był kiedyś używany, lecz teraz nikt nie posługuje się nim od urodzenia (np. łaciński). Język wymarły jest to język, którego obecnie nikt nie używa. Język odrodzony to język martwy lub wymarły, który się odrodził. Język sztuczny został opracowany przez człowieka w celu usprawnienia komunikacji (np. esperanto, ido czy języki programowania jak Java).

Spokrewnione ze sobą języki tworzą rodziny języków. Przykłady rodzin języków:

  1. rodzina indoeuropejska (ok. 47% ludzi na świecie), Rodzina językowa Przykłady języków słowiańska polski, czeski, słowacki, rosyjski, ukraiński, bułgarski, macedoński, białoruski, serbski, chorwacki, słoweński romańska francuski, hiszpański, włoski, portugalski, rumuński, kataloński germańska angielski, niemiecki, szwedzki, duński, fryzyjski, flamandzki, islandzki, norweski indoirańska kurdyjski, perski, tadżycki, paszto, urdu, bengalski, hindi, romski grecka grecki ormiańska ormiański albańska albański bałtycka litewski, łotewski celtycka irlandzki, szkocki, walijski, bretoński
  2. rodzina chińsko-tybetańska,
  3. rodzina ałtajska,
  4. rodzina nigero-kongijska,
  5. rodzina afroazjatycka (dawniej semito-chamicka). Alfabet to uporządkowany zbiór liter i znaków stosowany do zapisu danego języka. Wyróżniamy następujące alfabety:
  6. łaciński (Europa, obie Ameryki, Australia oraz niektóre państwa Azji i Afryki),
  7. hebrajski (Żydzi),
  8. grecki (Grecja),
  9. arabski (kraje arabskie),
  10. chiński (Chiny),
  11. cyrylica (na podstawie alfabetu greckiego – Ukraina, Białoruś, Rosja, Serbia, Bułgaria, Macedonia Północna). Analfabetyzm to brak umiejętności pisania, czytania oraz wykonywania 4 podstawowych działań matematycznych u osób, które ukończyły 15 rok życia – jest to powszechny problem Afryki i niektórych państw Azji. Wskaźnik skolaryzacji to liczba ludności ucząca się na danym poziomie kształcenia podzielona przez liczbę ludności w wieku, który jest przypisany danemu poziomowi kształcenia. Poziomy wykształcenia:
  12. wykształcenie podstawowe – niepełne, nieokreślone lub całkowity brak wykształcenia,
  13. wykształcenie średnie – zawodowe,
  14. wykształcenie wyższe – wraz z licencjatem. Mało ludzi wykształconych oraz wysoki poziom analfabetyzmu źle wpływa na gospodarkę. Niekorzystna struktura wykształcenia owocuje niską wartością HDI. Religie świata. Religia jest to zbiór wierzeń oraz praktyk oddzielających strefę sacrum (świętość) od strefy profanum (przyziemność). Podział religii:
  15. monoteistyczne – wiara w jednego Boga (chrześcijaństwo, judaizm, islam),
  16. politeistyczne – wiara w wielu bogów (hinduizm, wiele religii pogańskich). Wyznania:
  17. chrześcijaństwo:  katolicyzm,

Hinduizm jest religią politeistyczną. Święte księgi to Wedy. Świętym miejscem jest rzeka Ganges. Wyznawcy wierzą w wielu bogów, którzy są wcieleniem Brahmy. Wierzą również w karmę oraz reinkarnację. Wpływ hinduizmu na gospodarkę i społeczeństwo:  system kastowy,  kobiety mają bindi,  krowy są święte i nie można ich zabijać ani jeść,  powszechny wegetarianizm (ogromny nacisk na rolnictwo),  obowiązki; służba mężowi, opieka nad żoną. Kręgi kulturowe. Kręgi kulturowe są to przestrzenne zróżnicowanie kulturowe ludności (obszar). Kultura obejmuje wszystkie wytwory działalności człowieka (materialne i niematerialne, sposoby postępowania uznawane w danej społeczności i przekazywanie ich potomkom i innym zbiorowościom). Wyróżniamy następujące kręgi kulturowe:

  1. krąg zachodni: (Australia, Ameryka Północna do Meksyku, Europa Zachodnia i Środkowa); chrześcijaństwo, swoboda jednostki, indywidualizm, poszanowanie godności i praw człowieka, szeroko pojęta tolerancja, duża przedsiębiorczość mieszkańców, dążenie do odniesienia sukcesu,
  2. krąg wschodnioeuropejski (prawosławny): (Europa Wschodnia, Azja Północna); prawosławie (odłam chrześcijaństwa), rozbudowana biurokracja, kult silnej władzy,
  3. krąg islamski: (Afryka Północna, Bliski Wschód); islam, prawo szariatu, pięć filarów islamu, silny związek z religią,
  4. krąg hinduski: (Indie, Nepal, Bangladesz, Sri Lanka, Myanmat); szacunek do świętych ksiąg, wiara w karmę i reinkarnację, kasty, ograniczona rola kobiet, hinduizm,
  5. krąg afrykański: (Afryka Środkowa i Południowa); duże zróżnicowanie etniczne, kulturowe oraz religijne, chrześcijanie są tam prześladowani (pomimo, że jest to główna religia),
  6. krąg buddyjski: (Mongolia, Wietnam, Tajlandia); dążenie do osiągnięcia nirwany, Ośmioraka Ścieżka, Cztery Szlachetne Prawa,
  7. krąg latynoamerykański: (Ameryki); powszechne mieszanie się kultur (odmian ludzkich), swoboda w relacjach międzyludzkich, rozwój muzyki i tańca, kultura rdzennych mieszkańców obu Ameryk,
  8. krąg japoński: (Japonia i obydwa państwa koreańskie); gejsze, ceremonia parzenia herbaty, posługiwanie się pałeczkami, łączenie różnych religii, tolerancja religijna, ksenofobia,
  9. krąg chiński: (Chiny); wyznawanie i wprowadzanie wielu religii, poszanowanie tradycji, kult pracy, umiar oraz powściągliwość, surowa polityka prorodzinna, przekładanie dobra ogółu dla dobra jednostki, troska wobec starszych, Chińczycy nie lubią kontaktów cielesnych, TAI-CHI (medytacja), chiński nowy rok.