Inhalacje - wziewania - aerosoloterapia - metoda lecznicza polegająca na wprowadzeniu leku do układu oddechowego
(tzw. aerozolu leczniczego) o różnym stopniu rozproszenia .
Aerozole - są to względnie trwałe układy cząstek substancji stałych, płynnych lub gazowych, rozproszonych i zawieszonych
w środowisku rozpraszającym, gazowym.Lecznicze zastosowanie mają aerozole powstałe po rozproszeniu cieczy w
środowisku gazowym, zwykle powietrzu.
Pyły - rozproszenie ciała stałego w środowisku gazowym (powietrzu),
Mgła - rozproszenie cieczy w środowisku gazowym (powietrzu),
Dym - rozproszenie w środowisku gazowym (powietrzu) substancji pochodzących ze spalania.
Zasadnicze znaczenie dla metod leczniczych ma stopień rozdrobnienia tj. średnicy kropelek, która warunkuje poziom
dostępności anatomicznej aerozolu.
· kropelki o średnicy 30 µm penetruja tchawicę, oskrzela główne, oskrzela płatowe,
· kropelki o średnicy 10 µm penetrują oskrzele segmentowe, oskrzela najmniejsze i oskrzeliki końcowe,
· kropelki o średnicy 1µm penetrują oskrzeliki oddechowe, przewodziki pęcherzykowe,
· kropelki o średnicy < 0,3 µm penetrują do woreczków pęcherzykowych.
W zależności od średnicy aerozole lecznicze dzielimy na:
1. aerozole prawdziwe = suche - od 0,1 do 5 µm,
2. aerozole wilgotne = od 5 do 20 µm,
3. mgła = spray - powyżej 20 µm. Pomiary średnicy kropelek wykonuje się przy użyciu:
- filtrów,
- metod swobodnej sedymentacji na różnych podłożach,
- precypitacji elektrycznej aerozoli,
- mikroskopowej analizy prędkości opadania kropelek,
- mikroskopowej analizy prędkości opadania kropelek,
- mikroskopowej ocenie osiadania kropelek na różnego rodzaju podłożach.
Mgła h m o g e n n a = przeważające występowanie kropelek jednego określonego rzędu.
Mgła h e t r o g e n n a = występowanie różnych rodzajów wielkości w różnych przedziałach wielkości.
Widmo głębokie mgły = występowanie kropelek o podobnej średnicy
Widmo poszerzone i płytkie = występowanie kropelek w małej ilości w różnorodnych przedziałach wielkości średnicy
(wnikanie leku do określonego poziomu dróg oddechowych).
Krople duże b.wyraźnie podlegają sile ciążenia i opadają (prędkość opadania jest funkcją wielkości).
Kropelki małe (poniżej 5 µm)podlegają wzajemnemu oddziaływaniu siłami tarcia, które równoważą przyciąganie ziemskie
tzw. ruchy Browna.
Jednoimienne (odpychające) naładowanie kropelek zwiększa stabilność aerozolu.
Rozróżniamy:
- aerozole pierwotne monodyspresyjne = pierwotne równomierna wielkość cząsteczek i związana z tym większa trwałość ,-
aerozole wtórnie monodyspresyjne = o zróżnicowanej wielkości kropelek, poprzez osiadanie, opadanie i wyparowywanie
kropelek najmniejszych, osiągają tzw. wielkość pośrednią.
Lecznicze zastosowanie aerozoli jest uzależnione od:
1. głębokości = zasięgu penetracji w drogach oddechowych,
2. szybkość prądu powietrza w drogach oddechowych,
3. wielkość kropelek aerozolu,
4. częstości oddychania,
5. temperatury aerozolu:
Þ głębokość wnikana jest uzależniona od stanu układu oddechowego, zaburzeń wentylacji
Þ szybkość prądu powietrza w drogach oddechowych, zależna min. o stanu drożności dróg oddechowych, ograniczenia
ruchomości płuc itp. zrosty pozapalne, pourazowe, skrzywienie kręgosłupa,
Þ wielkość kropelek aerozolu - efekt terapeutyczny uzależniony jest od poziomu penetracji: przy średnicy od 0,1, do 0,3 µm
istnieje możliwość poddawania się cząsteczek aerozolu ruchom oddychania (i nie będą one wchodzić w kontakt ze śluzówką
dróg oddechowych).
ÞRozproszenie użytego leku, znacznie zwiększa jego powierzchnię no. wg. T. Miki 1 ml wody w postaci kuli o średnicy 1,24
cm ma powierzchnię 4,84 cm2. Przy rozproszeniu na krople o średnicy 1µm, łączna ich powierzchnia wynosi ok. 6 cm2.
Optymalną wielkością zawieszonych w gazie cząsteczek jest przedział od 0,5 do 10 µm
- częstość oddychania = im oddech jest szybszy i płytszy tym gorsza jest dostępność aerozolu.
Wg T. Miki przy częstości ok. 30 oddechów na 1 min. wykorzystuje się ok. 10 % wdychanego aerozolu; przy 5-6
oddechach na 1 mm - 50-60 %,- temperatura aerozolu = najbardziej optymalna jest temp. ok.30oC; temperatura wyższa
sprzyja kondensacji (skraplaniu) przy zetknięciu się z chłodniejszym powierzchniami, temperatura
niższa aerozoli wpływa drażniąco i może wywołać skurcz oskrzeli (min. ograniczenie dalszej penetracji leku).
Rozróżniamy obecnie następujące metody uzyskiwania aerozoli leczniczych.
- za pomocą sprężonego powietrza = o ciśnieniu 1,5 - 3 atm. poprzez dyszę o średnicy 0,3 - 1mm, wywołuje podciśnienie
zasysające cząsteczki wody o średnicy ⇑ 10 µm i gęstości od 50 do 500 mm3 na 1 l (urządzenie grzewcze umożliwia
