Insurekcja kościuszkowska i III rozbiór Polski, Streszczenia z Administracja

Pobierz Insurekcja kościuszkowska i III rozbiór Polski i więcej Streszczenia w PDF z Administracja tylko na Docsity! Insurekcja kościuszkowska i III rozbiór Polski Wprowadzenie Przeczytaj Animacja Film + Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Traktat między Rosją a Austrią podpisany 3 stycznia 1795 r. w Sankt Petersburgu, [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1999, s. 458. Źródło: Akt powstania obywateli, mieszkańców województwa krakowskiego z 24 marca 1794 r., [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1999, s. 451–452. Źródło: Jan Kiliński o szturmie Pragi, [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1999, s. 457–458. Cytat za: Artykuł 24 marca 1794 r. Tadeusz Kościuszko złożył uroczystą przysięgę, tekst dostępny: mhprl.pl, [dostęp: 13.10.2021] . Przeczytaj Insurekcja kościuszkowska Jesienią 1793 r. do kraju przybył przewidziany na dowódcę powstania Tadeusz Kościuszko i podjął starania, by odwlec wybuch walk aż do czasu umocnienia się siatki konspiracyjnej. Tymczasem jednak Rosjanie zabrali się za redukcję wojsk Rzeczypospolitej. Spowodowało to wybuch buntu jednostki jazdy narodowej, dowodzonej przez wciągniętego w spisek brygadiera Antoniego Madalińskiego. Jej żołnierze opuścili swój garnizon w Ostrołęce i ruszyli wzdłuż granicy zaboru pruskiego w kierunku Krakowa. W tej sytuacji Kościuszce nie pozostało nic innego, jak ujawnić się i 24 marca 1794 r. na krakowskim rynku ogłosić napisany przez Hugona Kołłątaja akt insurekcji narodowej. Na jej czele stanął on sam, jako Najwyższy Naczelnik o kompetencjach dyktatora, a pomocą miała mu służyć Rada Najwyższa Narodowa. Akt powstania obywateli, mieszkańców województwa krakowskiego z 24 marca 1794 r. Za powszechną więc nas wszystkich wolą stanowimy, co następuje: 1. Obieramy i uznajemy niniejszym aktem naszym Tadeusza Kościuszkę za najwyższego i jedynego Naczelnika i rządcę całego zbrojnego powstania naszego. 2. Wspomniany Naczelnik siły zbrojnej złoży zaraz Najwyższą Radę Narodową. Powierzamy gorliwości obywatelskiej jego wybór osób do tej Rady i przepisania jej organizacji. Naczelnik sam będzie mógł zawsze zasiadać w tej Radzie jako jej członek czynny. 3. Do władzy jedynej Naczelnika należeć będzie urządzenie siły zbrojnej narodowej, nominowanie osób na wszystkie stopnie wojskowe i sposób użycia tej siły zbrojnej przeciw nieprzyjaciołom ojczyzny i niniejszego powstania naszego. W tym wszystka Rada Najwyższa dopełniać będzie rozkazów i urządzeń jego, bez najmniejszej przeszkody i opóźnienia, jako Naczelnika prosto z woli narodu wezwanego i wybranego. […] “ Kościuszko złożył też uroczystą przysięgę: 5. Rada Najwyższa Narodowa opatrzy skarb publiczny na utrzymanie siły zbrojnej narodowej, na opędzenie wszystkich wydatków wojennych jako i innych, które uzna za nieuchronne w celu powstania naszego. Będzie zatem mogła stanowić o tymczasowych podatkach obywatelskich, o urządzeniu i użyciu dóbr i wszelkich funduszów narodowych, tudzież o pożyczce bądź w kraju, bądź za granicą. [..] 13. Obowiązujemy Naczelnika siły zbrojnej i Radę Najwyższą Narodową, ażeby przez częste odezwy do narodu nauczali go o prawdziwym stanie interesów jego, nie tając ani łagodząc najnieszczęśliwszych wypadków. Rozpacz nasza jest pełna, a miłość ojczyzny nieograniczona. Najsroższe nieszczęścia, najpotężniejsze trudności nie potrafią osłabić i przełamać cnoty i męstwa obywatelskiego. 14. Przyrzekamy wszyscy sobie nawzajem i całemu narodowi polskiemu stałość w przedsięwzięciu, wierność dla prawideł, posłuszeństwo dla władz narodowych w tym akcie powstania naszego wymienionych i opisanych. Zaklinamy Naczelnika siły zbrojnej i Radę Najwyższą na miłość ojczyzny, aby wszystkich używali środków do oswobodzenia narodu i ocalenia ziemi jego. Składając w ich ręku użycie osób i majątków naszych przez ten czas walki wolności z despotyzmem, sprawiedliwości z przemocą i tyranią, chcemy, aby zawsze przytomną mieli tę wielką prawdę: że ocalenie ludu jest najwyższem prawem. Źródło: Akt powstania obywateli, mieszkańców województwa krakowskiego z 24 marca 1794 r., [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1999, s. 451–452. Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samodzielności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności “ Wojciech Kossak, Przysięga Tadeusza Kościuszki na Rynku Krakowskim 24 marca 1794 roku, 1911 rok. Za gen. Józefem Wodzickim trzymającym tekst insurekcji malarz umieścił postaci szlachcica w kontuszu oraz chłopa w białej sukmanie. Do czego może nawiązywać takie umieszczenie tych osób w jednym szeregu i w takim momencie? Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Naprędce usiłowano powołać pod broń wszystkich mężczyzn w wieku od 18 do 40 lat. Pierwszym zadaniem było stawienie czoła idącemu w ślad za brygadą Madalińskiego korpusowi rosyjskiemu. Do starcia doszło 4 kwietnia 1794 r. pod Racławicami. W zwycięskiej dla powstańców bitwie zasłużyli się zwłaszcza chłopscy kosynierzy, uzbrojeni jedynie w kosy z ostrzami osadzonymi na sztorc, którzy szturmem zdobyli baterię rosyjskiej artylerii. Dowodzący nimi Bartosz mianowany został chorążym i otrzymał nazwisko Głowacki. Niespełna dwa tygodnie później w Warszawie wybuchło powstanie. Garnizon rosyjski rozbito, zadając mu ogromne, bo sięgające aż 60% stanu używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna Męka Syna Twego! Cytat za: Artykuł 24 marca 1794 r. Tadeusz Kościuszko złożył uroczystą przysięgę, tekst dostępny: mhprl.pl, [dostęp: 13.10.2021] . Hugo Kołłątaj. Specjalny sąd skazał uwięzionych członków konfederacji targowickiej na śmierć, a ich egzekucja odbyła się na staromiejskim rynku w Warszawie. Stanisława Augusta oszczędzono, choć pod oknami jego zamkowych komnat wystawiono symboliczną szubienicę – czytelny symbol opinii poddanych o królu. Rzeź Pragi i upadek powstania Tymczasem działania wojenne nie przebiegały po myśli dowódców powstania. Po przegranej bitwie pod Szczekocinami w połowie czerwca 1794 r. utracono Kraków, a wojska rosyjsko‐pruskie przystąpiły do oblężenia Warszawy. Zostało ono jednak przerwane z powodu wybuchu powstania w Wielkopolsce, na czele którego stanął generał Jan Henryk Dąbrowski. W sierpniu 1794 r. padło Wilno, a miesiąc później nowy kontyngent sił rosyjskich pod dowództwem generała Aleksandra Suworowa przekroczył Bug. Kościuszko, nie mogąc liczyć na pomoc z zagranicy, a chcąc zapobiec koncentracji rosyjskich wojsk, 10 października 1794 r. podjął próbę rozbicia innej ich części pod Maciejowicami. Zakończyła się ona jednak niepowodzeniem; ranny wódz dostał się do niewoli, nowym naczelnikiem został zaś Tomasz Wawrzecki, lecz słabnący duch insurekcji jeszcze bardziej podupadł. W dniu 4 listopada 1794 r. Rosjanie przypuścili atak na Warszawę od strony Pragi i, zdobywając ją, dokonali rzezi ludności, co miało zniechęcić Polaków do dalszego oporu. Tak opisywał te wydarzenia Jan Kiliński (podana przez niego data szturmu jest błędna): Jan Kiliński o szturmie Pragi“ × 80 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie. Postać Berka Joselewicza rychło stała się elementem polskiej legendy niepodległościowej. Po upadku insurekcji kościuszkowskiej przebywał w Galicji, skąd udał się do Włoch, by wstąpić do Legionów Polskich. Kampanię 1805 r. odbył w wojskach Napoleona, a w następnym roku wstąpił do armii Księstwa Warszawskiego. Poległ w bitwie z Austriakami pod Kockiem w 1809 r. Tę ostatnią potyczkę Joselewicza przedstawił ponad pół wieku później, już po klęsce powstania styczniowego, Henryk Pilla. Źródło: Wikipedia.org, domena publiczna. Kościuszko i kosynierzy, obraz pędzla Wojciecha Kossaka, 1924 r., olej na płótnie. Obraz, namalowany w 130 rocznicę insurekcji, przedstawia wodza na czele krakowskich grenadierów. Wyjaśnij symboliczne znaczenie faktu, że Kościuszko nosił w czasie powstania chłopską sukmanę. Źródło: Wikipedia.org, domena publiczna. Wojsko pod dowództwem Wawrzeckiego opuściło stolicę. Insurekcja upadła. Mapa działań wojennych podczas insurekcji kościuszkowskiej w 1794 r. Wskaż miasta, w których doszło do walk. Źródło: Krysan Chariza i zespół, licencja: CC BY-SA 3.0. Roku 1794 dnia 17 miesiąca listopada rano […] Moskale ponad samą Wisłą wdarli się na Pragę i zaczęli strasznym sposobem domy palić i ludzi bez pardonu zabijać. Nasi się niezmiernie bronili, ale kiedy Moskale wyszli od tego miejsca, gdzie ich się najmniej z tej strony spodziewano! Ale i to było omyłką komendanta, że on konnicę ściągnął sprzed baterii i dlatego Moskale tak gładko wdarli się na Pragę. Od tej strony jak jest Szmulowska karczma, tam się niezmiernie nasi bronili, także przy rogatkach Grochowskich, gdzie pułkownik Jasiński dowodził. Ach! Nieszczęśliwa godzina to była! […] O godzinie 9 z rana zakończyła się ta nieszczęśliwa batalia, w której my przegraliśmy, gdzie powstał wielki płacz i niezmierne narzekanie żałując matki swych mężów, braci, swych synów, dzieci znowu płakali swych ojców i braci, i stryjów swoich. Źródło: Jan Kiliński o szturmie Pragi, [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1999, s. 457– 458. III rozbiór Rzeczypospolitej Jeszcze w trakcie walk z powstańcami rozpoczęły się negocjacje w sprawie ostatecznego podziału Rzeczypospolitej. W 1795 r. podpisano traktaty rozbiorowe. Tak w zawartym na początku stycznia 1795 r. porozumieniu zaborcy tłumaczyli konieczność ostatecznego podziału Rzeczypospolitej: Na mocy podpisanych traktatów Prusy zajęły Warszawę, północne Mazowsze i Podlasie, z których utworzono prowincję o nazwie Nowe Prusy Wschodnie; Austria przyłączyła Kraków i rozszerzyła swą północną granicę aż do linii Pilicy i Bugu; a Rosji przypadło Wilno oraz tereny Wołynia, Polesia, Żmudzi i Kurlandii. Państwo polsko‐litewskie znikło z mapy Europy, co symbolicznie przypieczętowała 25 listopada 1795 r. abdykacja Stanisława Augusta Poniatowskiego, wymuszona na królu. Półtora roku później, w styczniu 1797 r., zaborcy podpisali w Petersburgu konwencję, zgodnie z którą Rzeczpospolita miała się już nigdy nie odrodzić. Powierzchnia i liczba mieszkańców ziem objętych III rozbiorem Traktat między Rosją a Austrią podpisany 3 stycznia 1795 r. w Sankt Petersburgu […] J. M. Cesarzowa […] porozumiała się ze swoimi obu sprzymierzeńcami, tj. z J. M. Cesarzem Rzymskim i J. M. Królem Pruskim, co do tego, jakich sposobów należy użyć, aby zapobiec ponowieniu się zamieszek, podobnych do tych, jakie już stanowiły groźbę dla słusznych ich praw, a których zarodki, wiecznie kiełkując w umysłach, przepojonych najbardziej przewrotnymi zasadami, niewątpliwie wystąpią ponownie […]. Owi dwaj Monarchowie, nabrawszy z doświadczenia przeszłości przekonania o zupełnej niezdolności Rzeczypospolitej do wytworzenia takiego dla siebie rządu i do spokojnego życia pod własnymi prawami przy zatrzymaniu jakiejkolwiek niepodległości, uznali w swej mądrości i w swej miłości pokoju i dobra swych poddanych, że jest rzeczą konieczną przystąpić do zupełnego podziału owej Rzeczypospolitej między trzy sąsiednie mocarstwa. [...] Źródło: Traktat między Rosją a Austrią podpisany 3 stycznia 1795 r. w Sankt Petersburgu, [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska- Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1999, s. 458. “ forma renty feudalnej, do której był zobowiązany chłop względem pana feudalnego z tytułu dzierżawienia od niego ziemi, polegała na przepracowaniu kilku dni w tygodniu na ziemi pana Rada Najwyższa Narodowa w czasie insurekcji kościuszkowskiej centralna władza cywilna z siedzibą w Warszawie, powołana przez Tadeusza Kościuszkę w obozie pod Połańcem; jej zadaniem był nadzór nad administracją cywilną kraju rugować usuwać kogoś z zajmowanego miejsca, wypędzać, wydalać; także: usuwać coś sukmana długie męskie okrycie wierzchnie z sukna (prostej tkaniny z ręcznego krosna) lub wełny, rozszerzane na dole, powszechnie noszone przez chłopów targowiczanin uczestnik konfederacji targowickiej, czyli spisku zawiązanego przez polskich magnatów w nocy z 18 na 19 maja 1792 r. w Targowicy (a faktycznie 27 kwietnia w Petersburgu); jego uczestnicy sprzeciwiali się reformom ogłoszonym przez Sejm Czteroletni i zapisom Konstytucji 3 maja; jest to również synonim zdrajcy uniwersał (z łac. universalis – powszechny, ogólny) odczytywany publicznie list władz lub akt prawny dotyczący ważnych wydarzeń, spraw gospodarczych, wojskowych, wyznaniowych; także akt zwołujący szlachtę na sejm lub pospolite ruszenie Słowa kluczowe Tadeusz Kościuszko, insurekcja kościuszkowska, powstanie kościuszkowskie, bitwa pod Maciejowicami, bitwa pod Racławicami, Uniwersał połaniecki, kosynierzy, traktaty rozbiorowe, upadek Rzeczypospolitej, III rozbiór Polski, rozbiory Polski, rozbiory Rzeczypospolitej Bibliografia T. Cegielski, Ł. Kądziela, Rozbiory Polski. 1772‐1793‐1795, Warszawa 1990. B. Szyndler, Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 2001. Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‐Bodnaruk, S.B. Lendard, Warszawa, 1999. Artykuł 24 marca 1794 r. Tadeusz Kościuszko złożył uroczystą przysięgę<, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, mhprl.pl Animacja Polecenie 1 Zapoznaj się z animacją przedstawiającą przebieg bitwy pod Racławicami. Opisz, jaki był cel Tadeusza Kościuszki, a jaki dowódców rosyjskich. Czy udało się je osiągnąć? Film dostępny pod adresem hps://zpe.gov.pl/a/Dbz8aIlk9 Film opowiadający o bitwie pod Racławicami. Twoja odpowiedź Polecenie 3 Opisz nastroje, jakie panowały w polskim społeczeństwie tuż przed wybuchem powstania kościuszkowskiego. Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D4lnp1Slu Film opowiadający o insurekcji kościuszkowskiej i trzecim rozbiorze Polski. Polecenie 4 Podaj etapy insurekcji kościuszkowskiej. Twoja odpowiedź Twoja odpowiedź Polecenie 5 Wyjaśnij, jakie pobudki kierowały zaborcami, którzy dokonali III rozbioru Polski. Twoja odpowiedź Ćwiczenie 1 Porównaj miejsca bitew wojsk polskich podczas wojny w obronie Konstytucji 3 maja w 1792 r. oraz w trakcie insurekcji kościuszkowskiej. Jak myślisz, dlaczego front walk przesunął się bardziej na północ? Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Twoja odpowiedź Ćwiczenie 2 Przedstaw przyczyny upadku Rzeczypospolitej, jakie podawali historycy XIX i XX w. Wskaż, które z ich poglądów wydają ci się najbardziej przekonujące. Twoja odpowiedź 輸 醙 Dla nauczyciela Autor: Joanna Kalinowska Przedmiot: Historia Temat: Insurekcja kościuszkowska i III rozbiór Polski Grupa docelowa: Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe Zakres podstawowy XXVII. Upadek Rzeczypospolitej (wojna z Rosją i powstanie kościuszkowskie). Uczeń: 2) charakteryzuje przebieg powstania kościuszkowskiego, z uwzględnieniem roli jego przywódców; 3) opisuje zasięg terytorialny drugiego i trzeciego rozbioru Rzeczypospolitej; Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe XXVII. Upadek Rzeczypospolitej (wojna z Rosją i powstanie kościuszkowskie). Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto: 2) ocenia postać Tadeusza Kościuszki jako pierwszego polskiego nowożytnego bohatera narodowego; Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie. Cele operacyjne: Uczeń: omawia przyczyny insurekcji kościuszkowskiej. charakteryzuje przebieg powstania kościuszkowskiego. wyjaśnia przyczyny III rozbioru Polski i wskazuje tereny zajęte przez Prusy, Austrię i Rosję.