Pobierz Internetowa informacja o obiektach kultury i więcej Publikacje w PDF z Biblioteconomìa tylko na Docsity!
Nr 1. INFORMACJA O OBIEKTACH KULTURY I INTERNET 2005
Maria Przastek-Samokowa
Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski e-mail: [email protected]
INTERNETOWA INFORMACJA O OBIEKTACH KULTURY.
ANALIZA PORÓWNAWCZA PORTALI Z POLSKI I BUŁGARII
[INFORMATION ON CULTURAL OBJECTS ON THE INTERNET: A COMPARATIVE ANALYSIS
OF POLISH AND BULGARIAN PORTALS]
Abstrakt: Podjęto próbę charakterystyki porównawczej dwóch wybranych katalogów informacyjnych o obiektach kultury z internetowej oferty polskiej i bułgarskiej. Celem głównym jest pokazanie narodowo-kulturowej specyfiki informacji (różnice w słownictwie, nazewnictwie, kategoryzacji, sposobach opisu i prezentacji) oraz doboru obiektów, a także określenie zadań specjalisty informacji w zakresie podstawowej informacji kulturalnej. BUŁGARIA – INFORMACJA W KULTURZE – INTERNET – OBIEKTY KULTURY – POLSKA
Abstract: The author tries to characterize comparatively two selected portals on Polish and Bulgarian cultural objects available on the Web. The main goal of this paper is to present national and cultural specificity of such information (differences in vocabulary, labeling, categorization, description and presentation) and the selection of objects as well as to define tasks for information professionals in the domain of cultural information. BULGARIA – CULTURAL INFORMATION – CULTURAL OBJECTS – INTERNET – POLAND – PORTALS
Wst ę p
Należy zauważyć, że oba składniki tytułowego terminu „obiekty kultury”, tj. zarówno „obiekt”, jak i „kultu- ra” będąc wyrazami i terminami wieloznacznymi, dodatkowo – moim zdaniem – komplikują znaczenie wyraże- nia złożonego, czyli terminu obiekt/obiekty kultury. (Zresztą, tak w języku polskim, jak i w bułgarskim częściej używana jest liczba mnoga – obiekty kultury). Termin „kultura” jest terminem interdyscyplinarnym i w zależności od tego, reprezentant której dziedziny wiedzy tworzy jej definicję, jest ona różna. Dla potrzeb niniejszych rozważań przyjmuję, że „kultura to całość społecznego dorobku ludzi, czyli zarówno wszystkie wartości duchowe (takie jak wzory myślenia i zachowania), jak i wszelkie wytwory materialne” [dok. elektr. (2005)]. Przytoczoną definicję można by zaliczyć do tzw. defi- nicji opisowo-wyliczających. Należy do nich większość definicji słownikowych i encyklopedycznych. „Jest to grupa definicji najbardziej przydatna z punktu widzenia projektanta systemu informacyjnego” [Jarmoszuk 2001, s. 29]. Wydaje mi się również, że powyższa definicja kultury jest najbliższa także potocznemu rozumieniu ter- minu kultura.
Nr 1. INFORMACJA O OBIEKTACH KULTURY I INTERNET 2005
Również „obiekt” jest wyrazem i terminem wieloznacznym. W swoim pierwszym i podstawowym znacze- niu to ‘przedmiot, rzecz; przedmiot poznania i działalności człowieka’, w drugim zaś – ‘budynek, zespół budyn- ków przemysłowych, użyteczności publicznej itp. lub urządzenie terenowe’ [Szymczak 1984, s. 411]. Z analizowanego materiału wynika, że obiekt jest najbardziej odpowiednim składnikiem złożenia tworzące- go termin obiekty kultury, gdyż w taki sposób zazwyczaj określa się różne kategorie kultury, np. literaturę, sztu- kę, malarstwo, muzykę, architekturę, jak też instytucje i urządzenia, np. dom kultury, park kultury oraz – wytwo- ry kultury, np. wytwory kultury, rzeczowe odpowiedniki kultury, dzieła. Jak więc można zauważyć, mogą to być
- i de facto – są to kategorie i różne poziomy kategoryzowania w systemie informacyjnym z dziedziny kultury. Podobnie (choć nie identycznie) rzecz się ma z bułgarskimi interpretacjami omawianych powyżej terminów, co mogę stwierdzić jako bułgarystka z wykształcenia, od kilku lat dopiero zajmująca się zawodowo zagadnie- niami informacji.
Wybrane polskie i bułgarskie strony internetowe w cało ś ci po ś wi ę cone kulturze (www.culture.pl oraz www.art.bg) Analizę materiału rozpoczynam od przedstawienia dwóch portali – polskiego i bułgarskiego – w całości po- święconych kulturze. Chciałam, aby były to portale dostępne także dla cudzoziemców. Z polskich stron wybra- łam portal www.culture.pl. (optymalnie ma on nawet 5 wersji językowych: polską, angielską, francuską, nie- miecką i hiszpańską). Prowadzony jest przez Instytut Adama Mickiewicza w Warszawie. Udostępniony został w 2001 r. i jest w trakcie stałej aktualizacji i rozbudowy. W chwili obecnej portal zawiera ponad 7500 stron (w tym blisko 5600 w wersji polskojęzycznej), na których można znaleźć m. in.: biogramy ludzi polskiej kultu- ry, omówienia dzieł, imprez kulturalnych odbywających się w Polsce, polskich instytucji kulturalnych, czaso- pism, itp., a także obszerniejsze eseje, artykuły i syntetyczne opracowania poświęcone różnym dziedzinom pol- skiej kultury. Jeśli użytkownik poszukuje konkretnej informacji, może skorzystać z wewnętrznej wyszukiwarki portalu (na każdej stronie, w górnej części ekranu). W jego menu wyróżnić można następujące kategorie kultury: architektura, literatura, muzyka, sztuki wizualne, film i teatr. Spośród stron bułgarskich wybrałam portal www.art.bg, o którym sami autorzy piszą, iż jest to coś w ro- dzaju art portalu, taki niby-portal. Kim są autorzy, niestety, nie wiadomo. Nie przedstawiają się ani w bułgar- skiej, ani – w angielskiej wersji językowej swojej strony. Nie wiadomo też, ile stron liczy portal, chyba że cie- kawski użytkownik sam je policzy. Może natomiast dowiedzieć się ze strony głównej, iż www.art.bg jest pierw- szą wyspecjalizowaną stroną poświęconą bułgarskiej kulturze i sztuce. Jej celem jest: przedstawienie aktualnej i usystematyzowanej informacji dotyczącej życia kulturalnego w Bułgarii, popularyzacja Bułgarii jako kraju o wielowiekowej tradycji, a także – prezentacja współczesnych twórców bułgarskich. Autorzy strony wybrali dość interesujący sposób graficznej prezentacji menu, jak też dokonali specyficzne- go podziału kultury na poszczególne kategorie: sztuki piękne, sztuki stosowane, fotografia, ikony, galerie sztuki, muzyka, sztuka ludowa, literatura, teatr. Dodatkowo użytkownik ma dostęp do linków zebranych w zestawie art stron światowych. Choć sztuka w tym portalu została podzielona na 3 kategorie: sztuki piękne, sztuki stosowane i sztukę ludową, to drzeworyt oraz ceramika występują w dwóch i nich – i w kategorii sztuka ludowa, i – w sztukach stosowanych. Ponadto wersje językowe menu różnią się od siebie zawartością. Np. w bułgarskiej wersji strony w kategorii teatr brak pantomimy i tańca, obecnych w wersji anglojęzycznej. Zdziwienie może też budzić fakt umieszczenia kina w kategorii teatr – i to w obu wersjach językowych. Zastanawia też brak kategorii
Nr 1. INFORMACJA O OBIEKTACH KULTURY I INTERNET 2005
Spośród katalogów bułgarskich wybrałam takoż dwa należące do najbardziej popularnych w Bułgarii portali internetowych. Są to: www.dir.bg i www.gbg.bg. Pierwszy z nich oprócz bułgarskiej ma także angielską wersję językową. W katalogu portalu dir.bg dziedzina nosi nazwę Kultura i sztuka i jest podzielona na 22 kategorie: 1. Balet;
- Gobeliny; 3. Historia; 4. Kino; 5. Muzea; 6. Opera; 7. Proza; 8. Rzeźba; 9. Tkanina; 10. Folklor; 11. Artyści; 12.Galerie; 13. Drzeworyt; 14. Ceramika; 15. Literatura; 16. Multimedia , 3D...; 17. Poezja; 18. Religia; 19. Te- atr; 20. Filozofia; 21. Fotografia; 22. Inne. W katalogu portalu gbg.bg kultura umieszczona jest pod nazwą Sztuka i Kultura (pisownia przekazana do- słownie; dalej – podobnie) i zawiera 10 kategorii: 1. Zajęcia; 2. Literatura; 3. Malarstwo; 4. Fotografia; 5. Kino;
- Moda i Wzornictwo; 7. Rzeźba; 8. Instytucje Kulturalne; 9. Muzyka; 10. Teatr. Z uwagi na szczupłość miejsca możliwe jest jedynie porównanie wybranych kategorii kultury i – ewentual- nie – dalszy przebieg procesu kategoryzacji, o której użytkownik dowiaduje się przeglądając poszczególne kate- gorie lub korzystając z linków odsyłających do poszczególnych stron. We wszystkich katalogach występuje kategoria literatura i teatr, ale nigdzie ich podział nie wygląda tak sa- mo. Zaprezentowane polskie katalogi odsyłając z dziedziny kultura do kategorii literatura, proponują podział tychże na hiponimy, czyli – jak przyjmuję – właśnie na tytułowe obiekty kultury, które zgodnie z zasadą hierar- chiczności dzielone będą na jeszcze „drobniejsze” obiekty kultury.
Katalog portalu Onet.pl Jego opis (na kolejnym etapie kategoryzacji) wygląda następująco dla podziału kategorii literatura: Katalog > Kultura i sztuka > Literatura, a w niej: 1. Adaptacje filmowe; 2. Biblioteki; 3. Dramat; 4. Epoki lite- rackie; 5. Książki online; 6. Księgarnie; 7. Literatura dla dzieci i młodzieży; 8. Literatura dydaktyczna; 9. Lite- ratura ludowa i regionalna; 10. Literatura religijna; 11. Nagrody literackie; 12. Pisarze i poeci; 13. Poezja; 14. Prasa literacka; 15. Proza; 16. Publicystyka; 17. Wydawnictwa. oraz – dla podziału kategorii teatr: Katalog > Kultura i sztuka > i ... Przedstawienia i tu: Kabaret; Musical, rewia; Pantomima; Taniec; i ... Teatr.
Katalog portalu Wirtualna Polska Jego opis w identycznym zakresie przedstawia się tak oto dla kategorii literatura: wp.pl > Katalog > Kultura i Sztuka > Literatura, a w niej (pisownia oryginalna): 1. Cytaty i Aforyzmy; 2. Histo- ria Literatury; 3. Księgarnie Internetowe; 4. Literacka Twórczość Amatorska; 5. Literatura – Horror; 6. Literatura – Fantasy; 7. Literatura Obyczajowa; 8. Literatura Piękna; 9. Literatura Popularno-Naukowa; 10. Literatura Publicy- styczna; 11. Literatura Science Fiction; 12. Literatura Sensacyjna; 13. Literatura dla Dzieci i Młodzieży; 14. Opo- wiadania i Felietony; 15. Pisarze; 16. Poeci; 17. Poezja; 18. Proza; 19. Słowniki Encyklopedie Leksykony. i tak – dla kategorii teatr: wp > Katalog > Kultura i Sztuka > Teatr, a następnie: Grupy Teatralne; Imprezy Teatralne; Ludzie Teatru; Szkoły Aktorskie; Teatry wg Województw (stosuję nadal pisownię oryginalną). Chociaż literatura w obu polskich katalogach występuje jako hiperonim w stosunku do mniej więcej takiej samej liczby hiponimów, to nie są one podobne pod względem swego nazewnictwa. Identyczne są jedynie trzy:
Nr 1. INFORMACJA O OBIEKTACH KULTURY I INTERNET 2005
literatura dla dzieci i młodzieży; poezja i proza. Kolejne dwa są prawie identyczne: publicystyka (Onet.pl) i Lite- ratura Publicystyczna (wp.pl), pisarze i poeci (Onet.pl) i Pisarze (wp.pl), Poeci (wp.pl). Pozostałe różnią się od siebie zasadniczo zarówno szczegółowością podziału, jak i ... ortografią!!! Katalog wp.pl pełen jest błędów orto- graficznych w pisowni hiperonimów i hiponimów.
Katalog portalu dir. bg Katalog bułgarskiego portalu dir.bg w kategorii literatura nie zawiera dalszego podziału i poprzez linki od- syła użytkownika do poszczególnych stron poświęconych zdaniem autorów literaturze. Angielska wersja języ- kowa katalogu w tej samej kategorii różni się znacząco zawartością. Np. wersja bułgarska zawiera 7 linków, angielska – 10 – na wyświetlającej się stronie katalogu, z których w wersji angielskiej w porównaniu z bułgarską powtarzają się tylko 2. Podobnie wygląda sytuacja w kategorii teatr, w której nie ma żadnej dalszej kategoryzacji, a jedynie odesła- nie do stron.
Katalog portalu gbg.bg Dla tego katalogu można przedstawić następujący opis dalszego podziału kategorii literatura: Gyuvech >> Sztuka i Kultura >> Literatura, a w niej: 1. Autorzy; 2. Opowiadania; 3. Wiersze; 4. Wydawnictwa;
- Słowniki; 6. Książki; 7. Powieści. Dla kategorii teatr gbg.bg proponuje podział: Gyuvech >> Sztuka i Kultura >> Teatr i jedyny hiponim: Teatri. Katalog poza nim oferuje użytkownikowi linki i szukanie różnych stron umieszczonych na tym poziomie kategoryzacji.. Jak nietrudno się domyślić, katalog tego portalu odsyła użytkownika do innych – lub ułożonych w innej kolejności – linków niż czyni to katalog portalu dir.bg.
Podsumowanie W podsumowaniu należałoby podkreślić, iż informacja internetowa o obiektach kultury jest bardzo cha- otyczna i różni się bardzo – nie tylko zresztą „terytorialnie”. Przedstawiony materiał pokazuje, że nie ma wypra- cowanego jednolitego „wzorca” (to, czy w ogóle były podejmowane takie próby jest – ewentualnie problemem do zbadania) skategoryzowania tak trudnej i złożonej dziedziny jak kultura – zarówno w portalach polskich, jak i bułgarskich. Wygląda na to, że każdy z nich realizuje własny pomysł i to niekoniecznie specjalisty informacji i zapewne też nie absolwenta kulturoznawstwa, a najprawdopodobniej – specjalisty informatyka. Jednym ze sposobów uporządkowania sytuacji informacyjnej w kulturze mogłoby być np. – proponowane w Polsce przez Narodowe Centrum Kultury, a omawiane tutaj, jak i we wcześniejszych pracach przez dr Małgo- rzatę Kisilowską – utworzenie tzw. obserwatorium kultury, które poza koniecznością zapanowania nad chaosem informacyjnym, za pragmatyczny cel realizacji procesów informacyjnych uznałoby poszukiwanie informacji oraz udostępnianie wiedzy także użytkownikom Internetu.
