Czasy świetności dynastii Jagiellonów
Panowanie Władysława Jagiełły trwało prawie pół wieku i przyniosło znaczące wzmocnienie Polski,
jednak aby przekazać rządy swoim potomkom zmuszony był uzyskać zgodę szlachty w zamian za
kolejne przywileje. Prawo do dziedziczenia korony Polski zyskali wówczas dwaj nieletni synowie.
Po śmierci Władysława Jagiełły w 1434 r. tron objął jego starszy syn Władysław – miał wówczas 10
lat, więc władze w jego imieniu sprawowała rada królewska na czele z biskupem krakowskim
Zbigniewem Oleśnickim i królowa-matka Zofia Holszańska .Samodzielne panowanie rozpoczął w
wieku 14 lat. Wkrótce potem tron Władysławowi zaoferowali Węgrzy, ponieważ liczyli na pomoc
Polski w związku z najazdami osmańskimi, a ponadto ich kraj przeżywał kryzys po śmierci Zygmunta
Luksemburskiego (był on jednocześnie królem Węgier i Czech). Władysław Jagiellończyk został
koronowany na króla Węgier w 1440 r. W tym czasie młodszy syn Jagiełły, Kazimierz, został
obwołany wielkim księciem litewskim (oznaczało to zerwanie unii polsko-litewskiej).
Król Władysław musiał na Węgrzech pokonać najpierw opozycje a następnie zmierzyć się z Turkami
– wyprawa zakończyła się korzystnym rozejmem na 10 lat. W sytuacji nacisku ze strony legata
papieskiego, wojna została wznowiona – zakończyła się ona niestety niepomyślnie – siły polsko-
węgierskie zostały pokonane w bitwie pod Warną w 1444 r. Zginął tu tez sam król Władysław –
zyskując przydomek Warneńczyk.
Śmierć młodego króla wywołała kryzys Polsce. Jego następcą został młodszy brat króla - Kazimierz,
który jednak przeciągał rokowania z polskimi możnowładcami chcąc wzmocnić swoją pozycję. Do
porozumienia doszło dopiero w 1447 r. – wtedy młodszy syn Jagiełły przybył do Krakowa gdzie
został koronowany na króla Polski, a tym samym unia personalna polsko-litewska została wznowiona.
Długie panowanie Kazimierza Jagiellończyka przypadło na czas narastającego napięcia w państwie
zakonnym – po klęsce poniesionej pod Grunwaldem i kolejnych wojnach z Polska – było ono
zubożone i spustoszone. Poddani zakonu – rycerze i mieszczanie - powołali do życia w 1440 r.
Związek Pruski na czele z polskim szlachcicem Janem Bażyńskim, który miał bronić ich praw.
Postanowieniem sądu carskiego – Związkowi nakazano jednak rozwiązanie i uznanie zwierzchnictwa
zakonu krzyżackiego. Wywołało to otwarty bunt przeciwko Krzyżakom w lutym 1454 r.. powstańcy
zdobyli i zniszczyli część zamków krzyżackich. Przedstawiciele Związku Pruskiego oddali się pod
opiekę króla Polski, który pomimo początkowych wahań zerwał pokój zawarty w Brześciu
Kujawskim w 1435 r. i wydał akt inkorporacji 6 marca 1454 r. – czyli wcielenie Pomorza Gdańskiego
i Prus do Korony. Oznaczało to początek kolejnej wojny z zakonem, która trwała aż 13 lat. Zakon nie
mogąc liczyć na zbuntowanych poddanych, zaciągnął do walki zawodowych żołnierzy z obszaru
Niemiec, Śląska i Czech. Kazimierz natomiast powołał do walki rycerstwo, napotkał jednak opór
szlachty, która uznała że bez jej zgody król nie może tego zrobić, dodatkowo szlachta też oczekiwał
potwierdzenia swoich wcześniejszych przywilejów. Kazimierz nie miał wyjścia i wydał w 1454 r.
przywilej w obozie pod Cerekwicą (potwierdzony później w Nieszawie – status nieszawski) – który
określał, że w przyszłości król nie może powoływać pospolitego ruszenia i nakładał nowych podatków
bez zgody szlachty zgromadzonej na lokalnych zjazdach – sejmikach. Dopiero po uznaniu swoich
praw armia polska ruszyła do walki. W bitwie pod Chojnicami w 1454 r. zakon rozbił rycerstwo
polskie – wojna zamieniła się w długotrwały konflikt. Król Kazimierz postanowił zgromadzić
oddziały wyszkolonych żołnierzy – w tym celu nałożył nowe przywileje (odwdzięczając się szlachcie
kolejnymi przywilejami). Krzyżacy nie mieli już rezerw finansowych na dalsze utrzymywanie
żołnierz, dlatego sprzedali zamek w Malborku Polakom, przenosząc stolicę do Królewca. Wojna
przeciągała się mimo militarnej przewagi polskiego króla. Przełomem okazała się bitwa pod
