Jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka?, Notatki z Logika

Pobierz Jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka? i więcej Notatki w PDF z Logika tylko na Docsity! Jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka? Wprowadzenie Przeczytaj Audiobook Audiobook Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Tadeusz Żeleński-Boy, Wstęp, [w:] tegoż, Skąpiec, Wrocław 1947, s. 15. Źródło: Molier, Świętoszek, Skąpiec, , Warszawa 1985, przeł. Tadeusz Żelenski-Boy. Z czego wynika ponadczasowa popularność sztuk Moliera? Dlaczego wciąż robią na nas wrażenie ich bohaterowie? Na czym polega komizm tych postaci? Molier, znakomity komediopisarz, stworzył satyryczny obraz społeczeństwa francuskiego XVII wieku i galerię typów ludzkich. W ten sposób obnażył hipokryzję dewotów, snobizm światowców, manię bogacenia się za wszelką cenę. Skąpiec to jedna z jego najbardziej znanych sztuk i przykład tzw. bohatera molierowskiego – wprawdzie śmiesznego, lecz jednocześnie tragicznego. W sztuce Moliera niezwykle istotny jest aspekt etyczny: jej przesłanie to przestroga dla czytelników, co może stać się z człowiekiem, któremu pieniądze przesłoniły cały świat. Twoje cele Przeanalizujesz fragmenty sztuki Moliera Skąpiec. Scharakteryzujesz bohatera Skąpca, odwołując się do sytuacji, w których ukazana jest ta postać. Sformułujesz rozbudowaną odpowiedź na pytanie, jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka. Źródło: Pixabay, domena publiczna. Jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka? HARPAGON, KLEANT, ELIZA, WALERY, JAKUB, SZCZYGIEŁEK, ŹDZIEBEŁKO HARPAGON Ciebie, Ździebełko, i ciebie, Szczygiełek, przeznaczam do płukania szklanek i nalewania wina, ale tylko wówczas, gdy ktoś będzie miał pragnienie, a nie wzorem tych błaznów lokai, co to naprzykrzają się ludziom i namawiają do picia, kiedy się nikomu o tym nie śniło! Czekajcie, aż ktoś poprosi, i to niejeden raz, a pamiętajcie przy tym nie żałować wody. JAKUB na stronie Tak. Czyste wino uderza do głowy. SZCZYGIEŁEK Czy mamy zdjąć płótnianki? HARPAGON Tak, kiedy ujrzycie, że goście się już schodzą, a pamiętajcie nie zniszczyć liberii. ŹDZIEBEŁKO Ale kiedy, proszę pana, mój kaftan po jednej stronie strasznie poplamiony olejem… SZCZYGIEŁEK A znowu moje szarawary całkiem podarte z tyłu, tak, że uczciwszy uszy, widać mi… Ilustracja do francuskiego wydania Skąpca, 1682 Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. HARPAGON do Szczygiełka Sza! Trzymaj się zręcznie koło ściany i obracaj się zawsze frontem. do Ździebełka, pokazując mu, w jaki sposób ma trzymać kapelusz przed sobą, aby zasłonić plamę z oleju A ty, kiedy będziesz usługiwał, trzymaj zawsze kapelusz w ten sposób. […] Scena 5 HARPAGON, WALERY, JAKUB […] HARPAGON A teraz, Jakubie, trzeba wychędożyć karocę. JAKUB Niech pan czeka: to do stangreta. Wkłada płaszcz Powiada pan… HARPAGON Że trzeba wychędożyć karocę i mieć konie w pogotowiu. Zawieziesz na jarmark… JAKUB Pańskie konie? Ależ, dalibóg, one po prostu z nóg lecą! Nie powiem panu, że leżą na podściółce: biedne zwierzęta nie wiedzą, co to podściółka, nie ma co o tym gadać! Ale trzyma je pan na tak ścisłym poście, że to już ledwie cienie, widma, szkielety, a nie konie. HARPAGON Wielka krzywda! Cały dzień nic nie robią. August Wilhelm Iffland, Harpagon i La Flèche, 1810 Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Słownik karykatura (wł. caricatura) – obraz lub opis uwydatniający i wyolbrzymiający charakterystyczne cechy postaci, przedmiotów, zjawisk itp. aż do śmieszności JAKUB Pan myśli, że kto nic nie robi, to już jeść nie potrzebuje? Lepiej by wyszło na zdrowie biednym bydlątkom pracować porządnie, ale za to najeść się do syta. Serce się kraje patrzeć na tę mizerię! Bo, koniec końców, człowiek ma serce dla swoich koni: zdaje mu się, że sam cierpi, kiedy patrzy na ich niedolę. Od ust sobie codziennie odejmuję, aby je pożywić; to, proszę pana, trzeba być z kamienia, aby tak nie mieć litości nad bliźnim. HARPAGON Niewielka praca odwieźć panienki na jarmark. Źródło: Molier, Świętoszek, Skąpiec, , Warszawa 1985, przeł. Tadeusz Żelenski-Boy. odkurzanie mebli i podłóg) traktuje jako uszczuplenie swego stanu posiadania: używanie sprzętów jest według niego ich niszczeniem i zużywaniem. Jednocześnie za każdą, nawet najdrobniejszą szkodę muszą zapłacić inni. Ten stosunek do własnego majątku jest tak absurdalny, że scena ma komiczne zabarwienie. Omawiam scenę II aktu trzeciego. Pozostali dwaj służący - Szczygiełek i Ździebełko dostają zadanie płukania szklanek i nalewania gościom rozcieńczonego wodą wina. Mogą to robić pod ściśle określonymi warunkami: – tylko wtedy, gdy ktoś z gości będzie miał pragnienie – gdy kilka razy poprosi o poczęstowanie trunkiem. Sługom nie wolno samym częstować gości winem. Harpagon wyraża swoje oburzenie zwyczajami panującymi w innych domach, gdzie służący nalewają gościom napoje bez pytania. Jakub ponownie wypowiada się ironicznie na temat słów skąpca. W tej samej scenie ma miejsce rozmowa o stroju obu służących. Dowiadujemy się, że na co dzień chodzą oni w płóciennych fartuchach, chroniących ich liberie (mogą je odsłonić dopiero przed samym przyjściem gości), które są i tak poplamione i dziurawe. Harpagonowi nawet nie postało w głowie, że powinno się kupić nowe stroje dla służby. Znajduje na to inną radę. Instruuje służących, jak mają się ustawiać do gości, żeby ukryć dziury w ubraniu, i jak zasłaniać kapeluszem poplamione miejsce. Komentując zachowanie Harpagona, można zauważyć, że jest człowiekiem bardzo niegościnnym, częstowanie gości uważa za rozrzutność, obmyśla sposoby, jak tego uniknąć, np. do wina każe dolać wody, zakazuje służbie wszelkich gestów gościnności, gdyż poczęstunek oznacza dla niego stratę. Wydawanie przyjęć nie tylko nie sprawia mu przyjemności, ale jest dla niego męką, bo wymaga od niego dostosowania poziomu swego życia do jakiejś podstawowej przyzwoitości, a to wiąże się z wydatkami, których za wszelką cenę chce uniknąć. Ta scena również ma wydźwięk komiczny, zwłaszcza gdy Harpagon radzi służącym, jak za pomocą naiwnych i oczywiście nieskutecznych wybiegów ukryć kompromitujący stan ich liberii. Omawiam scenę V aktu trzeciego. Harpagon rozmawia z Jakubem, który w zależności od pełnionej w danej chwili funkcji (kucharza lub stangreta - kolejny dowód oszczędności Harpagona) zmienia wierzchnie ubranie. Harpagon życzy sobie, aby przygotował konie dla Marianny i Elizy. Jakub twierdzi, że nie może wypełnić tego polecenia. Według niego konie ledwo stoją na nogach, wyglądają niczym szkielety czy widma, są głodzone. Służący dokarmia je własnym pożywieniem. Harpagon uważa, że skoro konie niewiele pracują, nie ma powodu ich karmić. Ze słów Jakuba, że wobec tego konie lepiej by wyszły na ciężkiej Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. pracy, domyślamy się, że kierując się tą logiką, Harpagon celowo, ze skąpstwa, nie używa koni, żeby nie musieć ich karmić. Komentując zachowanie Harpagona, można powiedzieć, że jest człowiekiem bezwzględnym, dla którego nie liczy się los jego własnych zwierząt i który w obłędnym dążeniu do unikania wydatków gotów jest zagłodzić je na śmierć. I chociaż z jego wypowiedzi wynika, że uważa on, iż tylko ten, kto ciężko pracuje, zasługuje na pożywienie, należy raczej wątpić, czy jego konie jadłyby do syta, gdyby ciężko pracowały. Następnie opierając się na omówionych fragmentach scen, dokonuję charakterystyki głównego bohatera. Harpagon jest człowiekiem nieprawdopodobnie skąpym, oszczędzającym na wszystkim. Nie liczy się ze swoją służbą, zwierzętami. Nie dba o wygodę zaproszonych na ucztę gości. Dodatkowo - jest przebiegły i chytry. Stara się nie wydać najmniejszej nawet sumy pieniędzy, zawsze znajduje jakąś radę, jakieś wyjście w sytuacji, gdy trzeba coś kupić czy o coś zadbać. Można zauważyć, że jego zachowanie ma cechy karykaturalne. Jego skąpstwo jest wyolbrzymione, ukazane w krzywym zwierciadle. Jest tak niewyobrażalnie skąpy, że w swoim skąpstwie aż nierealny. Jednocześnie to skąpstwo jest groźne. Nie tylko zatruwa, a nawet niszczy życie swojego otoczenia, ale sam skazuje się na życie w nędzy i ciągłym strachu o swój majątek. Audiobook Polecenie 1 Harpagon opisany przez Moliera jest śmieszny, ale swoim postępowaniem krzywdzi ludzi, którzy go otaczają. Zastanów się, czy teza, że Harpagon to człowiek zły, jest uprawniona. Sformułuj dwa argumenty za lub przeciwko niej. Polecenie 2 Wróć do pytania postawionego w temacie pracy: Jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka? Zastanów się i odpowiedz, kogo dotyczy to pytanie. Audiobook można wysłuchać pod adresem: file:///tmp/puppeteerw0cigf.html Opis bohatera uzupełniam zapamiętanymi z tekstu komedii sytuacjami charakteryzującymi Harpagona. Wystarczy powołać się na kilka sytuacji. To na przykład sceny, w których Harpagon: – zanim wyrzucił z domu Strzałkę, przedtem dokładnie sprawdził, czy służący czegoś ze sobą nie wynosi (nie wierzy służbie, którą podejrzewa o nieuczciwość) – nieustannie uskarża się na kłopoty finansowe, biedę, niedostatek, obawia się złodziei, głównym tematem jego rozmyślań są pieniądze; sam siebie prezentuje jako człowieka ubogiego, jest hipokrytą – biega do ogrodu, aby sprawdzić, czy zakopana tam szkatułka ze skarbem leży bezpieczna (jego zachowanie ma cechy fobii, wszystkie myśli Harpagona koncentrują Ćwiczenie 1 Przypomnij sobie inne postaci literackie lub filmowe, których losy zostały zdeterminowane przez wartości materialne. Opisz, jakie cechy łączą tych bohaterów z Harpagonem? Ćwiczenie 2 Sformułuj wnioski w kontekście tematu pracy. Możesz odwołać się do czasów współczesnych. Zdecyduj, czy przesłanie sztuki Moliera jest dziś aktualne. Dla nauczyciela Autor: Katarzyna Lewandowska Przedmiot: Język polski Temat: Jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka? Grupa docelowa: Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: 1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945– 1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.; 5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego; 6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter; 9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji; 10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje; 13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne; 14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej; 16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości. II. Kształcenie językowe. 4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń: 1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców; III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Elementy retoryki. Uczeń: 1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych; 6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach; 2. Mówienie i pisanie. Uczeń: 1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie; 2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki; 4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji; 6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca; IV. Samokształcenie. 1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska; 2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach; Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie wielojęzyczności; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie; kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej. Cele operacyjne. Uczeń: analizuje fragmenty sztuki Moliera Skąpiec, Charakteryzuje bohatera Skąpca, odwołując się do sytuacji, w których ukazana jest ta postać, Formułuje rozbudowaną odpowiedź na pytanie, jak bardzo pieniądze mogą zniszczyć człowieka. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm. Metody i techniki nauczania: