Jezioro Zbąszyńskie
W zachodniej części Wielkopolski znajduje się Pojezierze Lubuskie, makroregion bogaty
w różnej wielkości zbiorniki wodne. Jednym z ciekawszych elementów tego regionu jest
rynna jezior zbąszyńskich, a wśród nich Jezioro Zbąszyńskie. Zbiornik ten leży
w Bruździe Zbąszyńskiej, mezoregionie będącym szerokim obniżeniem pomiędzy
Pojezierzem Łagowskim a Pojezierzem Poznańskim. Obniżenie to wykorzystuje rzeka
Obra, która przerzuca swe wody z Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej na południu do
Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej na północy. Obra jednym swym ramieniem kieruje
się na północ przepływając przez rynnę jezior zbąszyńskich, drugim zaś ku Odrze na
zachód. Zgodnie z podziałem administracyjnym jezioro to leży w województwie
wielkopolskim, w powiecie nowotomyskim w gminie Zbąszyń.
Rozwój geomorfologiczny całego Pojezierza Lubuskiego jest wynikiem działalności
ostatniego lądolodu, choć widać też wyniki procesów geomorfologicznych całej epoki
lodowej. W makroregionie tym dobrze rozwinięte są ślady rysów rzeźby sprzed epoki
lodowej w postaci zaburzeń glacitektonicznych wywołanych napierającym lądolodem
Skandynawskim.
Zarówno Pojezierze Lubuskie jak i Pojezierze Wielkopolskie znajdują się powyżej
granicy zlodowacenia bałtyckiego. Bartkowski (1970) podaje, iż właśnie powyżej granicy
ostatniego zlodowacenia występują obszary o lokalnie wysokiej koncentracji jezior.
Jednym z takich obszarów są okolice Zbąszynia, gdzie procentowy udział jezior
w powierzchni terenu wynosi 4,61%. Ten sam autor dzieli jeziora Wielkopolski na dwie
grupy pod względem genezy, a mianowicie na jeziora: polodowcowe i nielodowcowe. Do
tych pierwszych należą przede wszystkim jeziora rynnowe, których przykładem jest
Jezioro Zbąszyńskie. Jeziora tego typu powstają w rynnach wyżłobionych przez wody
spływające w szczelinach lodowca i są najbardziej charakterystyczne dla zlodowacenia
bałtyckiego. Jedną z najistotniejszych cech jezior rynnowych jest ich kierunkowość,
a mianowicie dłuższa oś rynny ułożona jest prostopadle do ciągu moren czołowych.
Ponadto dla zbiorników tego typu charakterystyczne jest dno o nierównomiernej
