Pobierz Język niemiecki - wybrane zagadnienia z gramatyki i więcej Skrypty w PDF z Tedesco tylko na Docsity!
SPIS TREŚCI
- I Rodzaj rzeczownika ............................................................................................... RZECZOWNIK
- II Rodzajnik nieokreślony i określony .....................................................................
- III Liczba mnoga ....................................................................................................
- IV Deklinacja rzeczownika ....................................................................................
- V Rzeczowniki złożone .........................................................................................
- VI Rekcja rzeczownika ..........................................................................................
- VII Rzeczownik odprzymiotnikowy ......................................................................
- I Przyimki z dopełniaczem..................................................................................... PRZYIMEK
- II Przyimki z celownikiem .....................................................................................
- III Przyimki z biernikiem .......................................................................................
- IV Przyimki z celownikiem lub biernikiem ...........................................................
- V Przyimki miejsca ................................................................................................
- VI Przyimki czasu ..................................................................................................
- I Zaimek osobowy.................................................................................................. ZAIMEK
- II Zaimek ES ..........................................................................................................
- III Zaimek dzierżawczy .........................................................................................
- IV Zaimek zwrotny ................................................................................................
- V Zaimek wskazujący ............................................................................................
- VI Zaimek nieokreślony ........................................................................................
- VII Zaimek względny ............................................................................................
- VIII Zaimek pytający .............................................................................................
- I Przymiotnik jako orzecznik ................................................................................. PRZYMIOTNIK
- II Deklinacja przymiotników .................................................................................
- III Stopniowanie przymiotników ...........................................................................
- IV Rekcja przymiotników ......................................................................................
- I Stopniowanie przysłówków................................................................................. PRZYSŁÓWEK
- II Przysłówki miejsca.............................................................................................
- III Przysłówki czasu ...............................................................................................
- IV Przysłówki modalne..........................................................................................
- I Liczebniki główne ............................................................................................... LICZEBNIK
- II Liczebniki porządkowe ......................................................................................
- I Czas teraźniejszy Präsens .................................................................................... CZASOWNIK
- II Czas przeszły złożony Perfekt............................................................................
- III Czas przeszły prosty Präteritum (Imperfekt) ...................................................
- IV Czas zaprzeszły Plusquamperfekt.....................................................................
- V Czas przyszły Futur I .........................................................................................
- VI Czas przyszły Futur II.......................................................................................
- VII Czasowniki zwrotne ........................................................................................
- VIII Czasowniki złożone .......................................................................................
- IX Czasownik LASSEN ........................................................................................
- X Czasowniki modalne ..........................................................................................
- XI Tryb rozkazujący Imperativ ..............................................................................
- XII Strona bierna Passiv ........................................................................................
- XIII Tryb przypuszczający Konjunktiv .................................................................
- XIV Mowa zależna Indirekte Rede........................................................................
A
ADVERB
PRZYSŁÓWEK
Przysłówki w języku niemieckim odpowiadają na pytania: wie? (jak?), wann? (kie- dy?), wo? (gdzie?), wohin? (dokąd?). Określają czasownik lub przymiotnik. Naj- częściej są nieodmienne, niektóre można jednak stopniować.
I Stopniowanie przysłówków
Przysłówki w języku niemieckim, podobnie jak w polskim, ulegają stopniowaniu. Istnieją trzy stopnie:
- równy – der Positiv
- wyższy – der Komparativ
- najwyższy – der Superlativ
Komparativ
Wyższy stopień przysłówka tworzymy przez dodanie do tematu końcówki -er. Przysłówki jednosylabowe, zawierające samogłoskę tematyczną o/a/u uzyskują przegłos. Jeżeli w drugiej sylabie wyrazów dwusylabowych występuje głoska e , ulega ona redukcji: teuer – teurer, dunkel – dunkler. schnell – schneller langsam – langsamer laut – lauter leise – leiser bequem – bequemer. Ich laufe schneller als du. – Biegam szybciej niż ty. Im Herbst ist es dunkler als im Sommer. – Jesienią jest ciemniej niż latem. Kannst du lauter sprechen? – Czy możesz mówić głośniej?
Superlativ
Stopień najwyższy budujemy poprzez dodanie do tematu końcówki -ste lub -este (gdy temat przysłówka zakończony jest na spółgłoskę: -s, -ß, -z, -x lub -t ) oraz po- przedzenie przysłówka partykułą am. schnell – am schnellsten langsam – am langsamsten laut – am lautesten leise – am leisesten bequem – am bequemsten. Er läuft am schnellsten in unserer Klasse. – On biega najszybciej w naszej klasie. In diesem Geschäft ist es am teuersten. – W tym sklepie jest najdrożej. Philipp spielt am leisesten. – Filip bawi się najciszej.
P
PRZYSŁÓWEK
Stopniowanie nieregularne: Positiv Komparativ Superlativ gut bald viel gern nahe oft/häufig
besser eher mehr lieber näher öfter/häufiger
am besten am ehesten am meisten am liebsten am nächsten am häufigsten
Du weißt alles am besten! – Ty wiesz wszystko najlepiej! Ich gehe häufiger ins Kino als ins Theater. – Chodzę częściej do kina niż do teatru.
II Przysłówki miejsca
Przysłówki miejsca określają położenie lub kierunek. Odpowiadają na pytania: wo? (gdzie?), wohin? (dokąd?), woher? (skąd?).
Wo? (Gdzie?) da (tutaj/tam), hier (tu), dort (tam), außen (na zewnątrz), draußen (na dworze), oben (na górze), unten (na dole), vorn(e) (z przodu), hinten (z tyłu), links (po lewej), rechts (po prawej)
Wohin? (Dokąd?) Woher? (Skąd?) dahin hierhin dorthin nach außen nach oben/hinauf nach unten nach vorn nach hinten nach links nach rechts
tam tutaj tam na zewnątrz na górę na dół na przód do tyłu na lewo na prawo
von da/daher von hier von dort/dorther von draußen von oben von unten von vorn von hinten von links von rechts
stamtąd stąd stamtąd z dworu z góry z dołu z przodu od tyłu od lewej od prawej
Pozostałe przysłówki miejsca:
drinnen (w środku), mitten (w środku, na środku), drüben (po tamtej stronie), daneben (obok), daran (przy tym), dahinter (z tyłu), überall (wszędzie), irgendwo (gdzieś), nirgendwo/nirgends (nigdzie), an- derswo/woanders (gdzieś indziej), vorwärts (do przodu), rückwärts (do tyłu)
PRZYSŁÓWKI MIEJSCA
L
LICZEBNIK
0 null 1 eins 2 zwei 3 drei 4 vier 5 fünf 6 sechs 7 sieben 8 acht 9 neun
10 zehn 11 elf 12 zwölf 13 dreizehn 14 vierzehn 15 fünfzehn 16 sechzehn 17 siebzehn 18 achtzehn 19 neunzehn
20 zwanzig 21 einundzwanzig 22 zweiundzwanzig 23 dreiundzwanzig 24 vierundzwanzig 25 fünfundzwanzig 26 sechsundzwanzig 27 siebenundzwanzig 28 achtundzwanzig 29 neunundzwanzig
30 dreißig 40 vierzig 50 fünfzig 60 sechzig 70 siebzig 80 achtzig 90 neunzig 100 hundert 1000 tausend 1000000 eine Million
Liczebniki główne używane są: a. przy podawaniu liczby lub ilości np. osób, towarów, pieniędzy, wieku:
Ich habe zwei Katzen und einen Hund. – Mam dwa koty i jednego psa. Er kauft drei Apfelsinen. – On kupuje trzy pomarańcze. Der Mantel kostet sechzig Euro. – Płaszcz kosztuje sześćdziesiąt euro. Ich bin dreiundzwanzig Jahre alt. – Mam dwadzieścia trzy lata. Mein Bruder ist achtundzwanzig Jahre alt. – Mój brat ma dwadzieścia osiem lat.
b. przy określaniu czasu:
Es ist drei Uhr (und) zwanzig (Minuten). – Jest trzecia dwadzieścia. Es ist zwanzig (Minuten) nach drei (Uhr). – Jest dwadzieścia minut po trzeciej. Es ist zehn (Minuten) vor acht (Uhr). – Jest za dziesięć minut ósma. Es ist neunzehn Uhr. – Jest godzina dziewiętnasta.
Liczebnik główny ein/eine/ein odmienia się jak rodzajnik nieokreślony. Ich gehe mit einem Hund spazieren. – Idę na spacer z jednym psem. Ich kaufe ein Hemd. – Kupuję jedną koszulę.
Pozostałe liczebniki główne najczęściej się nie odmieniają. Ich gehe mit zwei Hunden spazieren. – Idę na spacer z dwoma psami. Ich kaufe vier Hemden. – Kupuję cztery koszule.
II Liczebniki porządkowe
Liczebniki porządkowe 1.-19. tworzymy poprzez dodanie do formy liczebnika głównego końcówki - te. Istnieją przy tym trzy wyjątki: eins – erste , drei – dritte , acht – achte.
Liczebniki porządkowe dla liczb wyższych niż 19 tworzymy przez dodanie koń- cówki - ste. Wyrażając liczebniki porządkowe w tekście w formie liczb, stawiamy po nich kropkę.
LICZEBNIKI PORZĄDKOWE
N
NUMERAL
der/die/das
- erste
- zweite
- dritte
- vierte
- fünfte
- sechste
- siebte/siebente
- achte
- neunte
- zehnte
- elfte
- zwölfte
- dreizehnte
- vierzehnte
- fünfzehnte
- sechzehnte
- siebzehnte
- achtzehnte
- neunzehnte
- zwanzigste
- sechsunddreißigste
- achtundvierzigste
- fünfzigste
- einundachtzigste
Liczebniki porządkowe określają kolejność pojawiania się osób lub rzeczy. Du bist die erste Person, die mich hier besucht hat. – Jesteś pierwszą osobą, która mnie tu odwiedziła. Pojawiają się również w nazwach władców i królów: Ludwig XIV – Ludwig der Vierzehnte ; Karl V – Karl der Fünfte ; Friedrich II – Friedrich der Zweite. Przed liczebnikami porządkowymi możemy postawić: ● rodzajnik określony: der Erste , die Vierte , das Zehnte , ● zaimek dzierżawczy: mein erstes Auto, seine zweite Katze, ihr dritter Sohn, ● zaimek wskazujący: diese vierte Zeitung, dieses erste Buch.
Liczebniki porządkowe odmieniają się przez przypadki (tak jak przymiotniki). Liczebniki porządkowe używane są m.in. do oznaczenia dnia miesiąca: Heute ist der sechste Januar. – Dzisiaj jest szósty stycznia. lub: Heute ist der sechste erste. Morgen ist der siebte Januar. – Jutro jest siódmy stycznia. lub: Morgen ist der siebte erste. Am neunten Juni fahre ich nach Berlin. – Dziewiątego czerwca jadę do Berlina. lub: Am neunten sechsten fahre ich nach Berlin. Am dreiundzwanzigsten Dezember beginnen Weihnachtsferien. – Dwudziestego trzeciego grudnia zaczynają się ferie świąteczne. lub: Am dreiundzwanzigsten zwölften beginnen Weihnachtsferien.
Uwaga! Dziesięciolecia nazywamy, łącząc rodzajnik określony, liczebnik główny oraz końcówkę - er. Utworzona forma nie ulega deklinacji, ale towarzy- szący jej rodzajnik odmienia się. Jeżeli jednak forma liczebnika występuje jako rzeczownik, ulega deklinacji. die neunziger Jahre/ Neunziger – lata dziewięćdziesiąte in den neunziger Jahren/in den Neunzigern – w latach dziewięćdziesiątych Das ist ein Film aus den fünfziger Jahren. – To jest film z lat pięćdziesiątych. Das ist ein Film aus den Fünfzigern. – To jest film z lat pięćdziesiątych.
LICZEBNIKI PORZĄDKOWE
V
VERB
IV Czas zaprzeszły Plusquamperfekt
Plusquamperfekt jest czasem zaprzeszłym. Stosuje się go rzadko, przede wszystkim wtedy, gdy mówimy o dwóch czynnościach przeszłych, z których jedna odbyła się wcześniej niż druga. W takim wypadku czynność pierwsza – wcześniejsza – przed- stawiana jest w czasie Plusquamperfekt, natomiast druga – późniejsza – w czasie Imperfekt lub Perfekt. Plusquamperfekt stosuje się także przy zdaniach ze spójnikiem nachdem. Plusquamperfekt składa się z czasownika posiłkowego haben lub sein w czasie Imperfekt oraz z formy Partizip II:
haben/sein w Imperfekt + Partizip II
Alles, was er mir erzählt hatte , habe ich im Kopf behalten. – Zapamiętałem wszy- stko, co mi opowiedział. Nachdem ich mein Auto von der Reparatur abgeholt hatte , ging es gleich wieder kaputt. – Po tym jak odebrałem samochód z naprawy, zaraz znowu się popsuł. Ich hatte lange auf den Bus gewartet , endlich bin ich mit dem Taxi gekommen. – Długo czekałem na autobus, w końcu przyjechałem taksówką.
Singular Plural ich hatte gearbeitet wir hatten gearbeitet du hattest gearbeitet ihr hattet gearbeitet er/sie/es hatte gearbeitet sie/Sie hatten gearbeitet
Singular Plural ich war gefahren wir waren gefahren du warst gefahren ihr wart gefahren er/sie/es war gefahren sie/Sie waren gefahren
V Czas przyszły Futur I
Czas przyszły w języku niemieckim jest czasem złożonym. Składa się z odmienio- nej (w czasie Präsens) formy czasownika posiłkowego werden oraz z bezokoliczni- ka czasownika właściwego. Odpowiednia forma werden pełni funkcję orzeczenia, znajduje się więc w zdaniu na drugiej pozycji, natomiast bezokolicznik pojawia się na końcu zdania.
PLUSQUAMPERFEKT
C
CZASOWNIK
werden + Infinitiv I
Singular Plural ich werde lernen wir werden lernen du wirst lernen ihr werdet lernen er/sie/es wird lernen sie/Sie werden lernen
Ich werde jetzt Mittag kochen. – Będę teraz gotować obiad. Wirst du mir helfen? – Pomożesz mi? Er wird lange reden. – On będzie długo mówić. Wir werden nächste Woche nach Schweden fliegen. – W następnym tygodniu leci- my do Szwecji. Die Kinder werden jetzt schlafen. – Dzieci będą teraz spać.
VI Czas przyszły Futur II
Czas przyszły Futur II jest używany rzadko. Stosujemy go, aby podkreślić, iż czyn- ność, o której mówimy, zakończy się w przyszłości. Składa się on z czasownika posiłkowego werden , odmienionego w czasie teraźniej- szym, z imiesłowu czasu przeszłego Partizip II oraz z czasownika posiłkowego haben lub sein (bez odmiany).
werden + Partizip II + haben/sein
Singular Plural ich werde gemacht haben wir werden gemacht haben du wirst gemacht haben ihr werdet gemacht haben er/sie/es wird gemacht haben sie/Sie werden gemacht haben
Singular Plural ich werde geflogen sein wir werden geflogen sein du wirst geflogen sein ihr werdet geflogen sein er/sie/es wird geflogen sein sie/Sie werden geflogen sein
Er wird die Hausaufgabe gemacht haben. – On zrobi zadanie domowe. Ich werde das Zimmer aufgeräumt haben. – Posprzątam pokój.
FUTUR
