Pobierz Język Polski - Biblia - opracowanie i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!
J.Polski
Biblia
1. Biblia – z greckiego oznacza „księgi”. Określana jest także jako „Pismo Święte”. Składa się ze Starego Testamentu i Nowego Testamentu (łac. „testamentum” - przymierze).Stary Testament powstał w trzech językach: hebrajskim, aramejskim i greckim, natomiast Nowy Testament w greckim i aramejskim. 2. Czas powstania: Stary Testament XIII-I w. p.n.e.; Nowy Testament 51-96 r. n.e. 3. Filozofia w Biblii: a) Ontologia (metafizyka) – teoria bytu, czyli nauka o wszystkim, co istnieje zarówno w porządku ziemskim, jak i niebieskim. Odpowiada na pytania o istnienie świata i istnienie Boga. b) Epistemologia (gnoseologia) – teoria poznania, czyli nauka najmująca się zagadnieniami możliwości ludzkiej wiedzy. Stawia m.in. pytanie, co stanowi źródło ludzkiego poznania, czy poznanie to jest pełne, czy też ograniczone. Zastanawia się nad tym, co to jest prawda i czy jest ona osiągalna dla człowieka. c) Antropologia – teoria człowieka, nauka opisująca duchowo-cielesną naturę ludzką. Zastanawia się ona nad miejscem oraz rolą człowieka w świecie przyrody i świecie kultury. Porusza zagadnienie sensu życia, ludzkiego szczęścia, cierpienia, zgłębia tajemnicę śmierci i miłości. Rozważa także problem jednostki w jej relacji do zbiorowości. d) Etyka – teoria moralności, która interesuje się postępowaniem ludzkim z punktu widzenia dobra i zła. Wydaje oceny, ustala normy postępowania, przekazuje wzorce moralne. 4. Najważniejsze pojęcia dotyczące Biblii: a) Apokalipsa – „objawienie”; biblijny gatunek literacki opisujący tajemnice czasów ostatecznych i sensu dziejów. Opis apokalipsy znajduje się w ostatniej z ksiąg kanonicznych Nowego Testamentu – „Objawienie św. Jana”. b) Dekalog – Dziesięć Przykazań Bożych – zbiór praw: nakazów i zakazów moralno- religijnych, podstawa moralności żydowskiej i chrześcijańskiej. Spisane na kamiennych tablicach, dane przez Boga Mojżeszowi na górze Synaj. c) Ewangelia (gr. „dobra nowina”) – nazwa ksiąg wchodzących w skład Nowego Testamentu, w których jest opisane życie Jezusa Chrystusa i Jego nauka. Biblia zawiera cztery Ewangelie: według św. Mateusza, św. Marka, św. Łukasza i św. Jana. d) Kanon – zbiór lub spis ksiąg uznanych za autentyczne i natchnione Pismo Święte. Od czasów soboru trydenckiego kanonem kościoła katolickiego jest „Wulgata”, czyli pierwsze tłumaczenie Biblii na język łaciński, dokonane przez św. Hieronima. e) Mesjasz (z hebr. Namaszczony olejem, pomazaniec) – w judaizmie to człowiek, który będzie wysłany przez Boga na ziemię, aby odbudować Izrael i sprawiedliwie rządzić. f) Parabola (przypowieść) – narracyjna opowieść posiadająca znaczenie dosłowne oraz głębsze, alegoryczne lub symboliczne. Przedstawione w przypowieści wydarzenia służą prezentacji jakiejś ogólniejszej myśli. Parabola ma charakter moralistyczny. g) Psalm – biblijny utwór poetycki o charakterze modlitewno-hymnicznym, silnie zrytmizowany, przeznaczony do śpiewnej recytacji przy akompaniamencie muzyki. Typy psalmów: błagalne, dziękczynne, pochwalne, królewskie. h) Kazanie – wypowiedź posiadająca funkcję nauczającą, poświęcona objaśnieniom prawd religijnych i problematyki moralnej. 5. Ważne motywy w Biblii: a) Motyw cierpienia – Hiob b) Motyw niewinnej ofiary – historia Abrahama i Izaaka; ofiara Chrystusa c) Motyw matki bolesnej – Matka Boska opłakująca syna d) Bóg i Szatan – dwie przeciwstawne siły, dualistyczna koncepcja wszechświata, w którym w opozycji do siebie stoją dobro i zło e) Motywy apokaliptyczne – motyw totalnej katastrofy, motyw zagłady wartości, zagłady danego narodu, wreszcie motyw Sądu Ostatecznego f) Motyw marności świata doczesnego
g) Motyw piekła, czyśćca, nieba h) Babilon i) Arka przymierza
6. Sztuka biblijna: a) Malarstwo – przedstawienia Boga Ojca, Trójcy Świętej i aniołów, epizodów ze Starego i Nowego Testamentu, scen z życia Matki Boskiej, wizerunków świętych i błogosławionych oraz wydarzeń z historii i życia Kościoła (chrystianizacja Europy, mnisi, życie liturgiczne, rok kościelny i jego święta, sakramenty, modlitwa i medytacja itp.) Przykładami malarstwa z motywem biblijnym są: dzieła Michała Anioła (Kaplica Sykstyńska); „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga; „Wieża Babel” Pieter’a Bruegla b) Rzeźba – przykładami rzeźby z motywem biblijnym są: dzieła Michała Anioła „Pieta”, „Dawid” 7. „Pieśń nad Pieśniami”: a) Streszczenie: Pierwsza pieśń śpiewana jest przez młodą dziewczynę, Oblubienicę, która pragnie znaleźć się blisko swego kochanka i cieszyć jego pocałunkami, które są słodsze od wina. Dziewczyna ma ciemną karnację, ponieważ jej rodzina posyła ją do pracy w winnicy. Poszukuje swego ukochanego i porównuje go do wędrującego pasterza. Chór zachęca oblubienicę do poszukiwań i radzi, by udała się do jego namiotu. Kochankowie spotykają się. Oblubieniec chwali piękno swojej ukochanej, jej oczy porównuje do gołębic, szyję do wieży Dawida, piersi do dwojga koźląt. Dziewczyna siebie samą nazywa „kwiatem” przykrytym cieniem ukochanego drzewa owocowego. Porównuje kochanka do młodego jelenia, który przybywa, by zabrać ją ze sobą w porze wiosennej. Ręce ukochanego są niczym walce ze złota, pokryte drogimi kamieniami, a jego tors to rzeźba z kości słoniowej, inkrustowana szafirami. Oblubienica ostrzega inne kobiety, „Córy Jerozolimy”, by nie zakochiwały się w zbyt młodym wieku. Oblubienica powraca do swego domu. Nocą śni jej się, że przemierza ulice miasta w poszukiwaniu ukochanego, a kiedy go znajduje, zabiera go do swego domu. Następnie widzi ślubną procesję - jej ukochany wygląda jak król Salomon. Przemawia i porównuje ciało dziewczyny do różnych zwierząt oraz cennych przedmiotów, przyzywa ją, by zeszła ze szczytu góry i dołączyła do niego. Opisuje ją jako zamknięty ogród pełen dojrzałych owoców z zapieczętowaną fontanną. Dziewczyna zaprasza mężczyznę do swego ogrodu, ten wyprawia tam ucztę i zaprasza ich wspólnych przyjaciół, by świętowali razem z nimi. W kolejnym śnie dziewczyna słyszy, że jej ukochany puka do drzwi, ale kiedy otwiera, jego nie ma. Dziewczyna, mimo późnej pory, rusza na poszukiwania. Zostaje zaatakowana przez strażników miasta, jednak nie ustaje. Prosi kobiety Jerozolimy, by pomogły jej w poszukiwaniach, a gdy chór pyta, jak jej Oblubieniec wygląda, dziewczyna porównuje jego wygląd do zwierząt, drogich kamieni i cennych kruszców. W końcu Oblubieniec i Oblubienica spotykają się w ogrodzie. Ukochany wychwala piękno ciała dziewczyny i zaprasza ją do tańca. Dziewczyna prosi, by jej ukochany poszedł z nią na pola i do jej wioski, a tam otrzyma jej miłość pośród winnic. Oblubienica żałuje, że mężczyzna nie jest jej bratem, bowiem wtedy ludzie nie byliby zgorszeni ich zachowaniem. Dziewczyna nakazuje ukochanemu, by zapieczętował swe serce. Wspomina swoje wcześniejsze życie i jest szczęśliwa, ponieważ utraciła swe dzieciństwo dla niego. Oblubieniec mówi, że może król Salomon ma wiele winnic, ale on jest szczęśliwy z jedną - swoją ukochaną. b) Autor – nieznany, aczkolwiek przypisuje się je królowi Salomonowi (niemożliwe ze względu na czas powstania) c) Czas powstania – połowa IV w. p.n.e. d) Tytuł utworu oznacza najdoskonalszą pieśń. Jest to jedyna księga w „Piśmie Świętym”, w której ani razu nie pada imię Boga. e) Język utworu jest poetycki, pełen porównań, przenośni, wyliczeń, epitetów, metaforyka często odnosi się do świata przyrody, całość utworu jest zmysłowa i przesycona erotyką. f) Poemat przyjmuje formę dialogu między Oblubieńcem a Oblubienicą; opisują swoją miłość.
6 to niedoskonałość; 666 symbolizuje szatana oraz wszechobecne zło; Smok to symbol bestii, zła, zniszczenia, może być utożsamiany z szatanem; Koń to symbol czasu oraz żywiołów, które panowały w dni Sądu Ostatecznego; Baranek to symbol Jezusa, w księdze pojawia się w towarzystwie siódemki; Miecz to broń Boga i symbol sprawiedliwości; Śmierć symbolizuje kres wędrówki oraz równanie wszystkich ludzi; Tron symbolizuje niebo, siedlisko Bogów, sprawiedliwość oraz Boga w ogóle; Nowe Jeruzalem to symbol odrodzenia miasta, które przeznaczone jest dla zbawionych. Przypomina ono twierdzę niedostępną dla wszystkich. e) Jest to ostatnia księga biblijna. f) Język jest mistyczny, symboliczny, bogaty w obrazy, jednocześnie bardzo dynamiczny, pełły kolorów i kontrastów, który utrudnia odczytanie treści objawienia, utwór zawiera także liczne parafrazy i cytaty ze „Starego Testamentu”.
10. Wybrane Psalmy: a) Psalm 2 – „Mesjasz Królem”: Podmiot liryczny zastanawia się dlaczego buntują się narody, powstają przeciwko sobie królowie, dlaczego knują spiski „przeciw Panu i przeciw jego Pomazańcowi”, chcą wyzwolić się z krępujących ich więzów. Bóg śmieje się z nich, gniewa i wzbudza trwogę. Zapowiada przyjście na świat Chrystusa, któremu przekaże we władanie całą ziemię. Na koniec podmiot mówiący zwraca się z przesłaniem do królów, władców, sędziów, a przez nich do wszystkich ludzi, by służyli Bogu z bojaźnią, z drżeniem całowali Jego nogi, bo kiedy zapłonie gniewem „poginiecie w drodze”. Bóg więc rządzi światem, wpływa na jego losy i obserwuje poczynania ludzi, a kiedy trzeba interweniuje. Szczęśliwi mogą być tylko ci, którzy ufają Bogu i w Nim szukają ucieczki. Psalm ten zawiera mesjanistyczne przesłanie. b) Psalm 130 (Błagalny) – „Z otchłani grzechu ku Bożemu miłosierdziu”: Człowiek, który jest grzeszny, prosi Boga, by zechciał wysłuchać jego błagania. Jak sam mówi: „Z głębokości wołam do Ciebie, Panie”. Zgrzeszył, upadł więc bardzo nisko, ale prosi by Bóg wysłuchał jego głosu. Wie, że Pan jest surowym sędzią, który wymaga posłuszeństwa i pełnego zawierzenia Mu. On jeden może udzielić przebaczenia, w Nim tylko nadzieja. Człowiek, jeśli pragnie zbawienia, musi całkowicie oddać się Bogu, okazać lęk i uległość. Podmiot liryczny występuje do Pana w swoim własnym imieniu, ale ten pokutny psalm kończy przekonanie, że Bóg okaże również swoją łaskę i odkupi Izrael z jego grzechów. c) Psalm 146 (Dziękczynny) – „Szczęśliwy, kto ufa Bogu”: Ten psalm jest podziękowaniem Bogu za całe dobro i miłosierdzie, jakie człowiek od Niego otrzymał, dlatego chwali Boga i śpiewa Mu. Podmiot liryczny przestrzega, by nie pokładać wielkiej nadziei w książętach ani w zwykłych ludziach, ponieważ „gdy tchnienie go opuści, wraca do swej ziemi, wówczas przepadają jego zamiary”. Szczęśliwy może być tylko ten, kto ufa i pokłada nadzieję w Bogu, stwórcy nieba i ziemi, i wszystkiego, co żyje. Bóg potrafi dokonać rzeczy niemożliwych, przywraca wzrok, podnosi upadłych, chroni sieroty i wdowy, miłuje sprawiedliwych, pomaga potrzebującym, „lecz na bezdroża kieruje występnych”. Pan jest królem na wieki. Utwór ten jest przeniknięty bezgraniczną wiarą w moc i potęgę Boga, w jego miłosierdzie.
