Pobierz Język włoski - wybrane zagadnienia z gramatyki i więcej Notatki w PDF z Język włoski tylko na Docsity!
Spis treści
Rodzajniki ...............................................................................................
Rodzajnik określony ............................................................................
- Alfabet ....................................................................................................
- Wymowa .................................................................................................
- Rodzajniki ............................................................................................... - Rodzajnik określony ............................................................................ - Rodzajnik nieokreślony .......................................................................
- Przyimki ściągnięte .................................................................................
- Rzeczowniki............................................................................................ - Rodzaj ................................................................................................. - Liczba................................................................................................ - Rzeczowniki ułomne .........................................................................
- Przymiotniki .......................................................................................... - Stopniowanie ....................................................................................
- Przysłówki............................................................................................. - Stopniowanie ....................................................................................
- Liczebniki ..............................................................................................
- Zaimki ................................................................................................... - Zaimki dzierżawcze........................................................................... - Zaimki wskazujące ............................................................................ - Zaimki względne ............................................................................... - Zaimki pytające ................................................................................. - Zaimki nieokreślone .......................................................................... - Zaimki osobowe ................................................................................
- Spójniki .................................................................................................
- Przyimki ................................................................................................
- Czasowniki ...........................................................................................
- Tryby i czasy .........................................................................................
- Tryb oznajmujący...............................................................................
- Czas teraźniejszy ..............................................................................
- Czas przeszły prosty .........................................................................
- Czas przeszły bliski...........................................................................
- Czas przyszły prosty .........................................................................
- Czas przyszły złożony.......................................................................
- Tryb warunkowy ................................................................................
- Tryb łączący ......................................................................................
- Uwagi dotyczące trzech koniugacji ...................................................
- Tryb rozkazujący ...............................................................................
- Bezokolicznik ....................................................................................
- Gerundio ...........................................................................................
- Strona bierna ....................................................................................
- Czasowniki zwrotne ..........................................................................
- Forma bezosobowa ..........................................................................
- Czasowniki modalne .........................................................................
- Czasowniki nieregularne ...................................................................
- Często używane skróty.........................................................................
- Dodatek leksykalny...............................................................................
- przeznaczenia: per me – dla mnie per voi – dla was
Przyimek su służy do określania:
- miejsca: sdraiarsi sul divano , sul letto – położyć się na kanapie, na łóżku
- ruchu: arrampicarsi sull’ albero – wspiąć się na drzewo
- wieku, ilości w przybliżeniu: un uomo sui trent’anni – mężczyzna około 30 lat pesa sui due chili – waży około 2 kilogramów
Przyimek tra (fra) służy do określania:
- miejsca: tra l’armadio e il letto – między szafą a łóżkiem tra le mani – w dłoniach tra di noi – między nami tra di loro – wśród nich
- czasu: tra due giorni, tra cinque anni – za dwa dni, za pięć lat
CZASOWNIKI (VERBO)
Czasownik posiłkowy ( Verbo ausiliare)
Czasowniki posiłkowe avere i essere biorą udział w tworzeniu czasów złożonych. Czasowniki te w połączeniu z odpowiednim participio passato pomagają odmieniać czasowniki.
Zwykle avere używa się:
- z czasownikami przechodnimi: Perché hai abbandonato la scuola? Czemu porzuciłeś szkołę?
- z niektórymi czasownikami nieprzechodnimi wyrażającymi ruch, któ- rego początek i koniec nie są określone: passeggiare (spacerować), viaggiare (podróżować), camminare (chodzić), correre (biec). Aveva camminato per un’ora. Chodził przez godzinę.
Zwykle essere używa się:
- z czasownikami przechodnimi w stronie biernej
CZASOWNIKI
Era sgridato inutilmente. Został niepotrzebnie skrzyczany.
- z czasownikami zwrotnymi Si sono abbracciati con affetto. Objęli się z czułością.
- z prawie wszystkimi czasownikami nieprzechodnimi Dove e quando sei nato? Gdzie i kiedy się urodziłeś?
Istnieją czasowniki, które mogą tworzyć czasy przeszłe, w zależności od ich użycia i znaczenia, zarówno z avere , jak i essere. Są to m.in. nastę- pujące czasowniki:
Ho cominciato un corso. Zacząłem kurs. Le lezioni sono già cominciate. Wykłady już się zaczęły. Ha finito i suoi compiti. Skończył swoje zadania domowe. Il film è finito. Film skończył się. Abbiamo cambiato città. Zmieniliśmy miasto. Sei cambiato da quando hai conosciuto questa ragazza. Zmieniłeś się, odkąd poznałeś tę dziewczynę. Hanno passato un mese al mare. Spędzili miesiąc nad morzem. Siamo passati per Milano. Przejeżdżaliśmy przez Mediolan. È corso fino a scuola. Pobiegł aż do szkoły. Ha corso più di venti minuti. Biegł dłużej niż 20 minut. Il bambino è saltato. Dziecko (chłopczyk) podskoczyło. Il bambino ha saltato tutta la mattina. Dziecko skakało cały ranek.
Czasowniki modalne obok czasownika, który wymaga avere jako posił- kowego, również odmieniają się z avere :
Ho potuto comprare una gonna nuova. Mogłam kupić nową spódnicę. Ho voluto prendere l’autobus. Chciałam jechać autobusem.
Jeśli towarzyszą czasownikowi, który wymaga essere jako czasownika posiłkowego, odmieniają się z essere :
Sono dovuto uscire. Musiałem wyjść. Siamo potuti entrare. Mogliśmy wejść.
Jeśli avere nie występuje w roli czasownika posiłkowego ma następujące znaczenia: possedere (posiadać), ricevere (otrzymać), conseguire (uzy- skać), ottenere (otrzymać) itd.
Avevo ( possedevo ) una cinepresa giapponese. Miałem (posiadałem) ja- pońską kamerę filmową. Per l’onomastico avrò ( riceverò ) molti regali. Na imieniny otrzymam dużo prezentów. Avrai ( conseguirai ) la promozione a giugno? Otrzymasz (uzyskasz) pro- mocję w czerwcu?
Czasownik posiłkowy
Tryb łączący ......................................................................................
Tryb warunkowy. Modo condizionale
Futuro anteriore io tu lui/lei noi voi loro
sarò sarai sarà saremo sarete saranno
stato/a stato/a stato/a stati/e stati/e stati/e
Presente che che che che che che
io tu lui/lei noi voi loro
sia sia sia siamo siate siano
Imperfetto che che che che che che
io tu lui/lei noi voi loro
fossi fossi fosse fossimo foste fossero
Passato che che che che che che
io tu lui/lei noi voi loro
sia sia sia siamo siate siano
stato/a stato/a stato/a stati/e stati/e stati/e
Trapassato che che che che che che
io tu lui/lei noi voi loro
fossi fossi fosse fossimo foste fossero
stato/a stato/a stato/a stati/e stati/e stati/e
Presente
io tu lui/lei noi voi loro
sarei saresti sarebbe saremmo sareste sarebbero
Passato
io tu lui/lei noi voi loro
sarei saresti sarebbe saremmo sareste sarebbero
stato/a stato/a stato/a stati/e stati/e stati/e
Czasownik posiłkowy
Modo condizionale
Modo imperativo
Presente ....... làvati si lavi laviamoci lavatevi si lavino
tu lui/lei noi voi loro
Modo infinito
Gerundio ...........................................................................................
Zaimek zwrotny przyłącza się do czasownika w następujących przypad- kach:
- w trybie rozkazującym (oprócz trzeciej osoby obu liczb):
asciuga ti – asciugat evi – asciughiam oci
pettinar si – conoscer si – addormentar si
- w gerundio :
pettinando si – asciugando si – lavando si
W drugiej osobie liczby pojedynczej trybu rozkazującego zaprzeczone-
Imperfetto che che
io tu
mi ti
lavassi lavassi, ecc.
Trapassato che che
io tu
mi ti
fossi fossi
lavato-/a lavato/-a, ecc.
Presente io tu
mi ti
laverei laveresti, ecc.
Passato io tu
mi ti
sarei saresti
lavato/-a lavato/-a, ecc.
Presente lavarsi
Passato essersi lavato
Presente lavandosi
Passato essendosi lavato
Tryby i czasy .........................................................................................
Kupuje się gazetę. Kupuje się kilka gazet. Si è comprato un giornale. Si sono comprati alcuni giornali. Kupiło się gazetę. Kupiło się kilka gazet.
Czasowniki modalne (Verbi servili)
Czasowniki modalne: dovere (musieć), potere (móc), volere (chcieć).
Przykłady: esco: devo uscire – muszę wyjść ho parlato: ho dovuto parlare – musiałem mówić uscirebbe: dovrebbe uscire – powiniem wyjść sarebbe uscito : sarebbe voluto uscire – chciałby wyjść torna : può tornare – może wrócić è tornato : è potuto tornare – mógł wrócić
Czasowniki modalne obok czasownika zwrotnego wymagają essere w czasach złożonych, jeśli zaimki zwrotne mi, ti, ci, vi, si poprzedzają czasownik. Per la stanchezza mi sono dovuto stendere sul letto. Z powodu zmęcze- nia musiałem położyć się na łóżku. Perché non si è potuto cambiare? Czemu nie mógł się przebrać? Non si sono voluti incontrare. Nie chcieli się spotkać.
Jeśli zaimek zwrotny przyłącza się do bezokolicznika, czasowniki zwrot- ne tworzą czas złożony z avere. Non ha dovuto stancarsi troppo. Nie musiał (powinien był) za bardzo się zmęczyć. Hanno potuto alzarsi più tardi. Mogli wstać później. Non hai voluto asciugarti per bene. Nie chciałeś porządnie się osuszyć.
Czasowniki nieregularne (Verbi irregolari)
Czasowniki nieregularne nie odmieniają się według wzorów koniugacyj- nych, w czasie odmiany zmieniają temat, końcówkę lub jedno i drugie. Nieregularnie odmieniają się czasowniki andare, stare, dare.
Prima coniugazione: ANDARE – DARE – STARE
TRYBY I CZASY
Modo indicativo
Modo congiuntivo
Presente io tu lui/lei noi voi loro
vado vai va andiamo andate vanno
Presente io tu lui/lei noi voi loro
do dai dà diamo date danno
Presente io tu lui/lei noi voi loro
sto stai sta stiamo state stanno
Imperfetto io andavo, ecc.
Imperfetto io davo, ecc.
Imperfetto io stavo, ecc.
Passato remoto io tu lui/lei noi voi loro
andai andasti andò andammo andaste andarono
Passato remoto
io tu lui/lei noi voi loro
detti o diedi desti dette o diede demmo deste dettero o diedero
Passato remoto
io tu lui/lei noi voi loro
stetti stesti stette stemmo steste stettero
Futuro semplice io tu lui/lei noi voi loro
andrò andrai andrà andremo andrete andranno
Futuro semplice io tu lui/lei noi voi loro
darò darai darà daremo darete daranno
Futuro semplice io tu lui/lei noi voi loro
starò starai starà staremo starete staranno
Presente che che che che che che
io tu lui/lei noi voi loro
vada vada vada andiamo andiate vadano
Presente che che che che che che
io tu lui/lei noi voi loro
dia dia dia diamo diate diano
Presente che che che che che che
io tu lui/lei noi voi loro
stia stia stia stiamo stiate stiano
Czasowniki nieregularne
