Językoznawstwo ogolne, Notatki z Język rosyjski, kultura i literatura rosyjska

Pobierz Językoznawstwo ogolne i więcej Notatki w PDF z Język rosyjski, kultura i literatura rosyjska tylko na Docsity! Prof. Nicole Nau UAM, IJ, Językoznawstwo Komputerowe Wstęp do Językoznawstwa Jedenaste zajęcie 15.12.2015 Składnia: Co bada? Jak bada? Konstrukcja składniowa a) ciąg (zespół) form wyrazowych związanych logiczne i gramatyczne b) abstracyjny schemat, podstawa do budowy konkretnych konstrukcji w sensie a) Trochę historii teorii składni Amerikańska szkoła strukturalistyczna w latach 40-50 XX wieku (m.in. Charles Ch. Fries, Charles F. Hockett, Zelig S. Harris):
analiza zdań (z korpusu) i części zdań na składniki bezpośredne (immediate constituents)
opis z pomocą abstrakcyjnych kategorii i formuł (NP + VP, Adj + N) Gramatyka generatywna od 1957 r. (Noam Chomsky)
ustalenie reguł, z którymi można tworzyć ("generować") zdania / konstrukcje: phrase structure rules 7 N Yule 1996 (zadanie domowe) "Labeled and bracketed sentences" s | VP | | NP | NP | am N v Art N | | [The] [dog] | [followed] | [the] [boy] | s | NP NP v At N 2 N Adj | [Chunnaie] [an] [gille] [an] [eu] [dubh] J Jaka struktura? Znaczenie? język gaelicki (Scottish Gaelic) (a) Bhuail an gille beag an cu dubh [hit [the boy small] [the dog black] (b) Chunnaic an cu an duine mor [saw [the dog] [the man big] Z historii gramatyki generatywnej Noam Chomsky
1957 "Syntactic structures" = początek
1965 "Aspects of a theory of syntax" => gramatyka transformacyjno-generatywna, "teoria standardowa":
reguły frazowe + reguły transformacyjne,
struktura glęboka (deep structure), struktura powierzchowna (surface structure) 7 Model gramatyki transformacyjno- generatwynej (Van Valin 2001) Phonological component Transformational Rules Lexi swdiag= ze omy Figure 6.7. Organization of TG (Chomsky 1965) Surface structure — Dalszy rozwój teorii Chomsky'ego
1981 Noam Chomsky: Lectures on Government and Binding => GB, teoria rządu i wiązania (Van Valin 2001) 7 Minimalism (wszystkie drzewka z Radford 1997) PRN I He r i pERFP might PERE_ " PROGP kie PROĆ vp been V N Przedmiot, motywacja i cel teorii Chomsky'ego
competence vs. performance: językoznastwo bada abstrakcyjny system językowy, który ludzie mają w mózgach, zdolność do tworzenia zdań; konkretne języki Chomsky'ego nie interesują
gramatyka uniwersalna: ogólne zasady składni są wrodzone i takie same dla wszystkich języków, innaczej dzieci nie byłyby w stanie przyswoić sobie języka ojczystego "Mimo iż na język składa się nieskończony zbiór zdań, to jednak człowiek, który je tworzy i rozumie, ma do swojej dyspozycji środki skończone, ponieważ mózg ludski jest mechnizmem skończonym. Podstawowym zatem zadaniem teorii gramatyki generatywnej jest wyjaśnienie, w jaki sposób można za pomocą środków skończyonych tworzyć i rozumieć (innaczej: generować) nieskończony zbiór zdań." (Encyklopedia Językoznawstwa Ogólnego, hasło "gramatyka generatywna") The lisguut: chased the bird i b, —— = = = Teorie składni a gramatyka opisowa
Gramatyka generatywna zazwyczaj nie jest stosowana w opisach systemu konkretnego języka ani w dydaktyce
Gramatyki języka polskiego raczej używają schematy zdań opierające się nad gramatyką zależności
Przykład: Wróbel 2001 Ćwiczenie. Jakie podstawowe schematy zdań prostych realizują następujące wypowiedzenia: 1. Ludzie krzyczeli, wzywając pomocy 2. Janowi zrobiło się niedobrze. 3. Pytam, dlaczego się spóźniliście. 4. Kolega pożycza nam płyty. 5. Wysoko nad horyzontem błyskało się raz po raz. 6. Kraków leży nad Wisłą. 7. Jackowi zależy na podwyżce. 8. Marek dowiedział się o wypadku z radia. 9. Czy twój brat jest studentem? 10. Tutaj wolno palić. 11. Dyrektor przeniósł spotkanie z poniedziałku na wtorek. podstawowy szyk zdania przykłady języków liczba języków SOV turecki, saliba 565 SVO francuski, lelemi 488 VSO walijski, maoryski 95 VOS malgaski, tsotsil 25 OVS hixkaryana 11 OSV nadëb 4 brak dominującego szyku węgierski, nunggubuyu 189 razem 1377 Dryer, Matthew S. 2013. Order of subject, object and verb, w: Dryer, Matthew & Haspelmath, Martin (red.), The World Atlas of Language Structures Online. Munich: Max Planck Digital Library, rozdział 81. Dostępny online: http://wals.info/chapter/81 1epio ueuiuiop oNO) El nsO$p 2 sAo$p I SOAĆ) [l OSAO oas$ z nosQ$ z  Jaki jest szyk w języku japońskim? (1) Jakku-ga gokkoo-e ikimaśsu Jack school to go (' Jack goes to school') (2) Jakku-ga gakkoo-de eigo-o narałte Imasu Jack school at English learn be ( Jack is earning English at school") (3) Jakku-ga (egami-o Kakimasu Jack letter write (Jack writes a letter') (4) Jakku-ga shinbun-o yomimasu Jack newspaper raad (' Jack reads a newspaper”)  :odA] oSenaue] Om- Bleue nyo feń- eyejeŃ eUEJIEY :3Ul1)S polayoEJq 'pojaqe] WOJ] UWOO1 DSI HMHdd Nosye) auEoedns oM- Bleue nqs [eA- BYEJEA BUEIEĄ | N N A dN | NTT d dN Odd I dA "Raya —— dd dN dl NE S ; UOOJ 24] JO 1NO QUEO IEŚNS 24] J00] |, IOIEUEQ 'E Biblografia
Payne, Thomas E. 2006. Exploring language structure: A student’s guide. New York: Cambridge.
Radford, Andrew. 1997. Syntactic theory and the structure of English. A minimalist introdcution. Cambridge.
Saloni, Zygmunt & Świdziński, Marek. 1998. Składnia współczesnego języka polskiego. Warszawa.
Van Valin, Robert D. 2001. An introduction to syntax. Cambridge.
Wróbel, Henryk. 2001. Gramatyka języka polskiego. Kraków.