Judaizm - Notatki - Teologia | Notatki Teologia prawosławna

Judaizm

łac. , mozaizm, wyznanie mojżeszowe, religia Żydów; także zespół

wierzeń, wartości etycznych i postaw wynikający z tradycji i obyczajów

narodu żydowskiego. Judaizm jest jedną z najstarszych i zarazem ciągle

żywych religii świata; opiera się na 2 podstawowych założeniach:

1) na monoteizmie etycznym, czyli wierze w jednego, jedynego Boga,

Stwórcę i Pana Wszechświata, który oczekuje od ludzi moralnego

postępowania,

2) na przekonaniu o posłannictwie Żydów z racji przymierza, które Bóg

zawarł z nimi, jako narodem przez Siebie wybranym na świadka. Bóg

oczekuje od Żydów takiego sposobu życia, który utrzymuje pamięć

objawień Boga i czyni z narodu żyd. "królestwo kapłańskie"; przymierze

Boga z narodem żyd. ma znaczenie dla całej ludzkości, bo gdy nadejdzie

mesjasz i zapanuje powszechny pokój, cały świat pozna Boga i uzna rolę

Żydów w tym wyraża się uniwersalny wymiar judaizmu, jak również w

możliwości przyjęcia wiary w jedynego Boga oraz w możliwości przyjęcia

judaizmu przez każdego człowieka; z judaizmu wywodzą się 2 inne religie

monoteistyczne: chrześcijaństwo oraz islam.

Historia

Rozwój judaizmu wiąże się ściśle z historią narodu żyd., jego powstanie

jest opisane w świętej księdze judaizmu Biblii hebr. (w chrześcijaństwie

zw. Starym Testamentem). Wg niej początki judaizmu sięgają patriarchy

Abrahama, który pierwszy głosił wiarę w jedynego Boga. W pocz. II tysiącl.

p.n.e. miał on wraz z rodziną przywędrować z Mezopotamii do kraju

Kanaan nad M. Śródziemnym. Potomkowie patriarchy (zw. Hebrajczykami,

lub Izraelitami) przebywali następnie w Egipcie, gdzie po pewnym czasie

stali się niewolnikami. Wyjście z "niewoli egipskiej" pod wodzą Mojżesza w

XIII w. p.n.e. odbyło się dzięki bezpośredniej interwencji Boga. Ten fakt, a

następnie 40-letnia wędrówka po pustyni z powrotem do Kanaanu,

obiecanej przez Boga "ziemi Izraela" oraz przede wszystkim objawienie na

Górze Mojżesza, zawarcie przymierza z Bogiem i wręczenie Mojżeszowi

tablic z przykazaniami ( dekalog) stanowią początek historii i tożsamości

judaizmu. Formy kultu rozwinęły się z wierzeń i praktyk koczowniczych

plemion semickich (do których należeli staroż. Hebrajczycy) znajdujących

się pod wpływem religii staroż. ludów Mezopotamii i Egiptu. Cechą

wyróżniającą było zerwanie z powszechnym wtedy wielobóstwem i

zastąpienie go wiarą w jedynego, niewidzialnego Boga, króla Izraela, "Boga

Abrahama, Izaaka, Jakuba", którego imienia, zapisywanego jako JHWH, wg

judaizmu nie wolno wymawiać ( Jahwe); zostało ono objawione Mojżeszowi

i objaśnione jako "Jestem, który jestem". Historycznie judaizm dzieli się na

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Judaizm - Notatki - Teologia i więcej Notatki w PDF z Teologia prawosławna tylko na Docsity!

Judaizm

łac. , mozaizm, wyznanie mojżeszowe, religia Żydów; także zespół wierzeń, wartości etycznych i postaw wynikający z tradycji i obyczajów narodu żydowskiego. Judaizm jest jedną z najstarszych i zarazem ciągle żywych religii świata; opiera się na 2 podstawowych założeniach:

na monoteizmie etycznym, czyli wierze w jednego, jedynego Boga, Stwórcę i Pana Wszechświata, który oczekuje od ludzi moralnego postępowania,
na przekonaniu o posłannictwie Żydów z racji przymierza, które Bóg zawarł z nimi, jako narodem przez Siebie wybranym na świadka. Bóg oczekuje od Żydów takiego sposobu życia, który utrzymuje pamięć objawień Boga i czyni z narodu żyd. "królestwo kapłańskie"; przymierze Boga z narodem żyd. ma znaczenie dla całej ludzkości, bo gdy nadejdzie mesjasz i zapanuje powszechny pokój, cały świat pozna Boga i uzna rolę Żydów w tym wyraża się uniwersalny wymiar judaizmu, jak również w możliwości przyjęcia wiary w jedynego Boga oraz w możliwości przyjęcia judaizmu przez każdego człowieka; z judaizmu wywodzą się 2 inne religie monoteistyczne: chrześcijaństwo oraz islam.

Historia

Rozwój judaizmu wiąże się ściśle z historią narodu żyd., jego powstanie jest opisane w świętej księdze judaizmu Biblii hebr. (w chrześcijaństwie zw. Starym Testamentem). Wg niej początki judaizmu sięgają patriarchy Abrahama, który pierwszy głosił wiarę w jedynego Boga. W pocz. II tysiącl. p.n.e. miał on wraz z rodziną przywędrować z Mezopotamii do kraju Kanaan nad M. Śródziemnym. Potomkowie patriarchy (zw. Hebrajczykami, lub Izraelitami) przebywali następnie w Egipcie, gdzie po pewnym czasie stali się niewolnikami. Wyjście z "niewoli egipskiej" pod wodzą Mojżesza w XIII w. p.n.e. odbyło się dzięki bezpośredniej interwencji Boga. Ten fakt, a następnie 40-letnia wędrówka po pustyni z powrotem do Kanaanu, obiecanej przez Boga "ziemi Izraela" oraz przede wszystkim objawienie na Górze Mojżesza, zawarcie przymierza z Bogiem i wręczenie Mojżeszowi tablic z przykazaniami ( dekalog) stanowią początek historii i tożsamości judaizmu. Formy kultu rozwinęły się z wierzeń i praktyk koczowniczych plemion semickich (do których należeli staroż. Hebrajczycy) znajdujących się pod wpływem religii staroż. ludów Mezopotamii i Egiptu. Cechą wyróżniającą było zerwanie z powszechnym wtedy wielobóstwem i zastąpienie go wiarą w jedynego, niewidzialnego Boga, króla Izraela, "Boga Abrahama, Izaaka, Jakuba", którego imienia, zapisywanego jako JHWH, wg judaizmu nie wolno wymawiać ( Jahwe); zostało ono objawione Mojżeszowi i objaśnione jako "Jestem, który jestem". Historycznie judaizm dzieli się na

judaizm biblijny i judaizm rabiniczny (talmudyczny). Judaizm biblijny rozwinął się od ok. X w. p.n.e., gdy powstało królestwo Dawida, którego syn Salomon wznósł świątynię w świętym mieście Jerozolimie ( Świątynia Jerozolimska); w niej umieszczono Arkę Przymierza; było to centrum rel., wokół którego skupiała się liczna warstwa kapłańska sprawująca kult ofiarny. Przez wiele pokoleń trwał konflikt judaizmu z ciągle odradzającymi się praktykami wielobóstwa i oddawania czci lokalnym bóstwom (np. fenickiemu Baalowi); reformy Jozjasza (VII w. p.n.e.) przyniosły centralizację kultu w Jerozolimie, eliminując składanie ofiar poza Świątynią. Ważną rolę w utrwalaniu judaizmu odegrali prorocy, nawołując Izraelitów i ich władców do dochowywania wierności przymierzu zawartemu z Bogiem, do przestrzegania jego przykazań oraz kultywowania sprawiedliwości; dzięki prorokom i strzegącym tradycji kapłanom zniszczenie Świątyni przez Babilończyków i niewola babilońska (VI w. p.n.e.) nie spowodowały upadku judaizmu, ale jego przekształcenie się w religię, praktykowaną niezależnie od terytorium, na którym żyli jej wyznawcy. Wypełnianie obowiązków rel. (jak np. obrzezanie, odpoczynek siódmego dnia tygodnia, czyli szabat, przestrzeganie przepisów pokarmowych i czystości rytualnej) szło w parze ze wzmocnieniem mesjańskich nadziei na odtworzenie królestwa Izraela. Po powrocie z niewoli została zbud. Druga Świątynia, a judaizm, jako religia oparta na Prawie, stał się podstawą życia kraju. Judaizm okresu hellenistycznego (IV w. p.n.e. II w. n.e.) odznaczał się współistnieniem kilku ugrupowań różniących się stosunkiem do kultury gr., a następnie dominacji polit. Rzymu oraz stosunkiem do autorytetu i obowiązywania praw przekazywanych przez tradycję ustną; ugrupowania te to: Machabeusze, a potem m.in. saduceusze, faryzeusze, esseńczycy, zeloci. Według historyków w V w. p.n.e. dokonała się ostateczna kodyfikacja 2 pierwszych części Biblii hebr.: Tory (czyli w węższym znaczeniu Pięcioksięgu Mojżesza) oraz ksiąg hist. i prorockich (Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela i in.); oprócz Tory pisanej przekazywano jednocześnie jej interpretacje i rozwinięcia zw. Torą ustną (wg tradycji judaizmu obie Tory stanowią jedność i wywodzą się od Mojżesza); kodyfikacja tradycji ustnej nastąpiła przez spisanie Miszny ok. 200 r. n.e. Zburzenie Drugiej Świątyni w 70 r. n.e. po upadku powstania żyd. przeciwko Rzymianom spowodowało rozproszenie Żydów (diaspora żyd., czyli galut). Rabini, znawcy i nauczyciele Tory, zgromadzeni w Jawne (Jamnii) ustalili kanon Biblii hebr. i zasady funkcjonowania judaizmu bez Świątyni, zapoczątkowując okres judaizmu rabinicznego; jego istotnymi cechami są dyscyplina i rytuał w życiu codziennym, synagoga jako ośr. kultu, modlitwy w miejsce ofiar; judauzm rabiniczny jest też zw. talmudycznym, gdyż nauki rabinów, zarówno w formie komentarza do Miszny, jak i komentarza do Biblii ( midrasz) zawarto w Talmudzie, który spisano w V VI w. Judaizm w wersji talmudycznej został przyjęty za

ultraortodoksyjny (np. chasydzi), który nakazuje nawet zachowanie dawnego ubioru, część nowocześnie ortodoksyjny, łączący rygoryzm rytualny życia codziennego z pełnym uczestnictwem w życiu społ. państwa (powszechny np. w Izraelu i USA). Inni nieobojętni religijnie Żydzi przyznają się do judaizmu reformowanego lub judaizmu konserwatywnego, które powstały w XIX w. w Niemczech, a teraz ich gł. ośrodki znajdują się w Stanach Zjednoczonych. Oba te kierunki podkreślają wagę osobistego wyboru z bogactwa tradycji judaizmu, oba, od niedawna, umożliwiają kobietom pełnienie wszystkich funkcji rel. (w tym także funkcji rabina). Juaizm reformowany odrzuca znaczną większość przepisów rytualnych (np. przepisy pokarmowe), początkowo był niechętny syjonizmowi; w USA przybiera często postać zaangażowania społ., a nie religijnego. Judaizm konserwatywny, który powstał po odrzuceniu zbyt radykalnych reform rel., modyfikuje niektóre przykazania rytualne (np. dopuszcza udanie się samochodem do synagogi w szabat), a także nigdy nie negował ważności języka hebr. dla liturgii (i w ogóle dla judaizmu) oraz roli Ziemi Obiecanej. Przez tysiąclecia wyznawanie judaizmu determinowało, kto jest Żydem; w ciągu ostatnich 2 wieków coraz więcej Żydów określa swoją przynależność do społeczności żyd. w sensie nar. lub kulturowym, a nie rel.; większość przyznaje się jednak do uznawania zasadniczych kategorii żyd. wizji świata, przedstawionej w tradycji judaizmu. W judaizmie nie ma dogmatów ustalonych w sposób wiążący, ale wierzący Żydzi uznają 13 zasad wiary sformułowanych przez Majmonidesa w XII w. (przyjmując je dosłownie lub reinterpretując). Według tych zasad Bóg jest stwórcą, jest jeden, bezcielesny, wieczny, jako jedyny może być obiektem kultu, mówił przez proroków, Mojżesz był największym z nich, on otrzymał Torę, która jest niezmienna, Bóg jest wszechwiedzący, odpłaca człowiekowi za jego czyny, nadejdzie mesjasz, nastąpi zmartwychwstanie

Judaizm - Notatki - Teologia, Notatki z Teologia prawosławna

Dokumenty powiązane

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Judaizm - Notatki - Teologia i więcej Notatki w PDF z Teologia prawosławna tylko na Docsity!