




Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
193 k.k.. Przestępstwo zakłócania miru domowego w prawie karnym. Kodeks karny z 1932 roku zawierał przestępstwo naruszenia miru domowego w rozdziale ...
Typologia: Egzaminy
1 / 8
Pobierz cały dokument
poprzez zakup abonamentu Premium
i zdobądź brakujące punkty w ciągu 48 godzin
Zapisy odnoszące się do ochrony domu odnajdujemy już w najstarszym ustawodawstwie. Literatura przedmiotu wska- zuje na Kodeks Hammurabiego, jest jednym z pierwszych zapisów. Jest to jednak informacja nie pewna. (^1) Natomiast z całą pewnością można wypowiadać się na temat ochrony domostwa w pierwszym tysiącleciu p.n.e. w prawie
Egiptu oraz prawie greckim.^2 Uwypuklić należy, iż w każdym ustawodawstwie początków powinno doszukiwać się w
czasów panowania Kazimierza Wielkiego pojawia się w polskim ustawodawstwie instytucja miru domowego. Określana wówczas mianem najścia na dom, a także napadu na dom szlachecki.^4 Nie było to jednak samoistne przestępstwo, lecz pełniło funkcję obciążającą przy wymiarze kary za inne przestępstwo. Z upływem lat ustawodawcy poświęcali temu za- gadnieniu więcej uwagi. Rezultatem czego tematyka była znana nie tylko w Statutach Litewskich czy konstytucjach sej- mowych. Zgodnie z prawem miejskim za naruszenie miru domowego (posiadał go wyłącznie dom mieszkalny), w postaci wtargnięcia, poranienia czy pobicia mieszkańców, jak również uszkodzenia sprzętów przewidywano karę ścięcia.^5 Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie kluczowych a zarazem nastręczających trudności w ich sprecyzowaniu kwestii dotyczycących przestępstwa naruszenia miru domowego. Szczególną uwagę poświęcono zmianom w postrzeganiu przestępstwa naruszenia miru domowego na przestrzeni lat, precyzyjnym scharakteryzowaniu jego znamion, danym sta- tystycznym oraz metodyce ściganiu przestępstwa z art. 193 k.k.
tylko do cudzego mieszkania ale również domu, lokalu, przedsiębiorstwa, pomieszczenia, ogrodzonej posiadłości mające związek z mieszkaniem. Mogła to też być ogrodzona posiadłość służąca za miejsce pobytu. Ponadto kara ta była przewi- dziana za nieopuszczenie wyżej wymienionych miejsc wbrew żądaniom osoby uprawnionej. Zaś ściganie następowało z oskarżenia prywatnego.
Były to bowiem: mieszkanie, pomieszczenie oraz miejsca ogrodzone. Modyfikacji poddano także wymiar kary na pozba- wienie wolności do roku, prace poprawczą oraz grzywnę do 5000 zł. Rok 1963 wiąże się z kolejnym projektem Kodeku karnego, w którym to klarownie rozgraniczono wdzieranie a nieopuszczenie miejsca. Ponadto stworzono nie znany wcze- śniej temu przestępstwu typ kwalifikowany polegający na działaniu sprawcy nocą, z inną osobą lub gdy sprawca posiadał broń czy inne zagrażające życiu bądź zdrowiu narzędzie. Analogicznie do Kodeksu karnego z roku 1932 ściganie przestęp- stwa w typie podstawowym następowało z oskarżenia prywatnego. Złożenia wniosku przez pokrzywdzonego wymagał typ kwalifikowany. Kolejne lata to kolejne zmiany. Toteż już w roku 1968 ustawodawca przestępstwo naruszenia miru domo- wego umiejscowił w przepisie art. 177 k.k. z jednoczesną zmianą treści uprzedniego przepisu. Zatem osoba wdzierająca się do wyżej wymienionych miejsc w poprzednim stanie prawnym ponosiła również odpowiedzialność karną gdy naruszyła ogrodzoną nieruchomość innej osoby pełniącą funkcję użytkową bądź będącą miejscem pobytu. Za popełnienie tegoż czynu sprawca podlegał pozbawieniu wolności (do 2 lat), ograniczeniu wolności bądź grzywny. Przestępstwo następowało wy- łącznie z oskarżenia prywatnego.
(^1) J. Klima, Prawo Hammurabiego, Warszawa 1957, s.76. (^2) T. Bojarski, Karnoprawna ochrona nietykalności mieszkania jednostki , Lublin 1991, s.23. (^3) M. Mozgawa, Przestępstwa przeciwko wolności [w:] System prawa karnego przestępstwa przeciwko dobrom indywidualnym , t. X, red. A. Marek., L. Pa- przycki, Warszawa 2012, s.522. (^4) S. Kutrzeba, Dawne prawo sądowe w zarysie, Lwów- Warszawa-Kraków 1927, s. 31. (^5) W. Maisel, [w:] Historia państwa i prawa Polski , (red.) Z. Kaczmarczyk, B. Leśnodorski, Warszawa 1971, s. 356
Z niewielką modyfikacją ustawodawca w roku 1969 uregulował niniejsze przestępstwo w Kodeksie karnym przypo-
Obecnie przestępstwo naruszenia miru domowego bez większym zmian w jego treści zawiera przepis art. 193 k.k..^6
nano odnosiła się do sankcji. Bowiem obniżono karę pozbawienia wolności do roku. Dodatkowo przestępstwo to ścigane jest nie na wniosek lecz z urzędu. 7
Przedmiot ochrony dotyczący przestępstwa naruszenia miru domowego nie jest jednoznaczny. Doktryna ujmuje go różnorodnie. Najczęściej ujmuje się, że jest to panowanie woli uprawnionej osoby w zakresie posiadanego domostwa. 8 Znane są również stanowiska, iż jest to swobodne dysponowanie (swoim) mieszkaniem,^9 prawo w zakresie decydowania, kto może przebywać w pomieszczeniach należących do gospodarza,^10 czy jako wyłączne prawo do swobodnego korzystania z innych miejsc a przede wszystkim domu.^11 Natomiast M. Mozgawa za dobro chronione uznaje prawo człowieka umożli- wiające mu spokojne zamieszkanie, bez zbędnych zakłóceń przez osoby niepożądane.^12 Zaś wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach stwierdzono, że w świetle przepisu art. 193 k.k. ochronie podlega „wolność od bezprawnych ingerencji zakłócających spokój zamieszkiwania; obejmuje ono wszelkie formy przedostania się (wejścia) do cudzego zamkniętego mieszkania, czy innego pomieszczenia chronionego „mirem domowym”, wbrew wyraźnej woli jego dysponenda.”^13 Zatem, art. 193 k.k. chroni również sferę prywatności jednostki, swobodę korzystania z miejsc wyodrębnionych w niniejszym przepisie z podkreśleniem na brak obecności osób niepożądanych.
Sprawca może popełnić przestępstwo naruszenia miru domowego na dwa sposoby, działania oraz zaniechania. Dzia-
są one tożsame. Wdarcie się polega na wejściu do cudzego chronionego pomieszczenia, bez zgody osoby uprawionej przy czym sposób w jaki następuję owe wejście nie ma tu większego znaczenia.^14 Dodatkowo obecność osoby uprawnionej nie jest wymagana. Ponadto, nie jest konieczne, ażeby osoba pokrzywdzona wyrażała swoją wole wprost w danej chwili. Co oznacza, iż wola może być wolą dorozumiana w postaci chociażby zamkniętej furtki czy drzwi. Stanowisko to, zostało także zaprezentowane przez Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 14 sierpnia 2001 roku, w którym to podkreślono, że sprawca wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 193 k.k. nie tylko wtedy gdy wola gospodarza określonego miejsca jest wyraźna lecz również wówczas, gdy jest ona dorozumiana.^15 Naruszenia miru domowego może nastąpić w sytuacji obec- ności osoby niepożądanej w danym miejscu, kiedy to nie doszło do wyrażenia przez osobę uprawniona wprost niechęci do przebywania w danym miejscu określonej osoby, a brak zgody jest oczywisty.^16 Jak podkreśla L. Peiper, aby doszło do popełnienia przestępstwa nie wymagane jest przekroczenie granicy miru do- mowego całym ciałem. Chociażby wstawienie nogi między drzwi, a tym samym uniemożliwienie ich zamknięcia czy wsu- nięcie ręki w celu otworzenia okna wystarcza.^17 Stanowisko to krytykuje M. Mozgawa, stwierdzając, iż zachowanie to jest usiłowaniem przestępstwa, nie zaś jego dokonaniem.^18 Wejście siłą, przy użyciu podstępu a nawet przez otwarte drzwi czy okno należy rozumieć (na podstawie art. 193 k.k.)
(^6) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny, Dz. U. 1997. 88. 553 ze zm. (^7) M. Mozgawa, Przestępstwa …op. cit., s. 524. (^8) S. Glaser, A. Moglicki, Kodeks karny, komentarz, Kraków 1934, s. 832. (^9) J. Makarewicz, Kodeks karny, Lwów 1932, s. 350. (^10) A. Zoll, Kodeks karny, t. II, Kraków 2008, s. 533. (^11) J. Śliwowski, Prawo karne, Warszawa 1971, s. 402. (^12) M. Mozgawa, Przestępstwa przeciwko wolności (art. 189-193 KK), [w:] red. M. Mozgawa , Prawnokarne aspekty wolności, Materiały z konferencji Arłamów 16-18 maja 2005 r. Kraków 2006, s. 135. (^13) Wyrok SA w Katowicach z dn. 26.04.2007 r., II AKa 37/07, KZS 2007, nr.11, poz. 69. (^14) T. Bojarski, Karnoprawna ochrona nietykalności mieszkania jednostki, Lublin 1992, s.103. (^15) Postanowienie SN z dn. 14.08.2001 r., V KKN 338/98, niepubl. (^16) Wyrok SN z dn. 01.10.2007 r., IV KK 232/07, OSNwSK 2007, nr. 1, poz. 2147. (^17) L. Peiper, Komentarz KK , Kraków 1936, s. 514. (^18) M. Mozgawa, Przestępstwa …op. cit., s. 529. (^19) Ibidem.
zakaz polegający na niemożności wprowadzanie do mieszkania osób trzecich, chyba że małżonek wyraził zgodę. W razie złamanie wyżej wymienionego zakazu przez jedną ze stron, druga ma prawo żądać natychmiastowego opuszczenia miesz- kania przez gościa. Identyczne rozwiązanie następuję w okolicznościach osób rozwiedzionych wspólnie zamieszkujących. Kolejną komplikację odnajdujemy wówczas, gdy to pełnoletni członek rodziny chce, aby jego pokój opuścił właściciel mieszkania np. ojciec. Zatem czy pełnoletni syn ma do tego prawo? Okazuje się, że tak. Jednak uprawnienie wywodzące się z tzw. wewnętrznego miru domowego nie może odnosić się do pomieszczeń przeznaczonych do wspólnego użytku domowników.
Obie formy sprawcze mogę być popełnione tyko z zamiarem bezpośrednim. Co oznacza, iż sprawca ma świadomość że bez zgody osoby uprawnionej wchodzi do określonego miejsca bądź mimo żądania opuszczenia go w nim pozostaje. Bezspornie
nież na popełnienie przestępstwa z art. 193 k.k. z zamiarem ewentualnym. Dodatkowo natknąć można się na pogląd mó- wiący o wykluczeniu dokonania naruszenia miru domowego z zamiarem ewentualnym, bowiem przesądza o tym zwrot wdziera się. Tenże zwrot niewątpliwie mający szczególne zabarwienie wyklucza dokonanie pierwszą formę sprawczą, lecz nie drugą – wbrew żądaniu nie opuszcza.^29
Wszyscy komentatorzy są tu zgodni. Bezspornie jest to przestępstwo o charakterze powszechnym. Co oznacza, że sprawcą może być dosłownie każdy. Jednak jest też pewne ograniczenie. Sprawcą nie może być osoba, która jest upraw- niona do znajdowania się w określonym miejscu, mimo zakazów innej uprawnionej osoby na co wskazuje A. Zoll.^30
Zgodnie z przepisem art. 193 k.k. zagrożenie karą dotyczy : grzywny, ograniczenia wolności jak również jej pozba- wienia do roku. Istnieje możliwość analogicznie do przestępstw opisanych w niniejszym rozdziale, warunkowego umorze- nia postępowania, jeżeli zostaną spełnione przesłanki z art. 66§1 oraz§2 Kodeksu karnego. Natomiast w oparciu o art. 59 k.k. dopuszczalne jest odstąpienie od orzeczenia kary, pozostając jedynie na zastosowaniu środka karnego. Wśród nich wyodrębnić można: zakaz zbliżania się do określonych osób, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, powstrzymywanie się od przebywania w określonych miejscach lub środowiskach, nakaz opuszczenia lokalu, Pamiętać należy, iż środki karne mają jedynie charakter prewencyjny.^31
Zamieszczony poniżej wykres przedstawia liczbę postępowań wszczętych, a także stwierdzonych na podstawie lat 1999 – 2014. Analizując dane statystyczne przestępstwa naruszenia miru domowego możemy zauważyć wyraźny wzrost w dokonywaniu opisywanego czynu przestępnego poczynając od roku 1999 do 2006. Z podkreśleniem na rok 2002, który to okazał się wyjątkiem, i w którym to zarejestrowano spadek, bowiem liczba przestępstw stwierdzonych wyniosła
(^28) R. Stefański, Kodeks karny, komentarz, Warszawa 2015 , s. 1133. (^29) A. Stefański, Prawnokarna… op. cit., s. 176. (^30) A. Zoll, Kodeks karny, t. II, Kraków 2008 , s. 534. (^31) R. Stefański, Kodeks… op. cit., s. 1134.
sąsiedzkich a przede wszystkich rodzinnych. Toteż słusznym jest stwierdzenie, że sprawcy są bardzo dobrze znani po- krzywdzonym, co akcentuje w swojej pracy M. Mozgawa.^32 Zaakcentować należy, iż w sprawcy opisywanego przestępstw często są osobami w stanie nietrzeźwości o czym zarówno donoszą media.
Wykres 1. Liczba postępowań wszczętych i przestępstw stwierdzonych w latach 1999-2014.
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Komenda Główna Po-
dostęp inter- netowy: http://staty- styka.poli- cja.pl/st/ko- deks- karny/prze- stepstwa- przeciwko- 4/63488,Na- ruszenie- miru-domo- wego-art- 193.html, data dostępu: 17.12.2016.
(^32) M. Mozgawa, Przestępstwa …op. cit., s. 527.
nywaniu niektórych uprawnień policjantów wskazuje na prawa osoby zatrzymanej z uwzględnieniem obowiązków poli- cjanta^38 wynikających z doprowadzenia osoby zatrzymanej do jednostki organizacyjnej Policji.^39 Czas zatrzymania osoby regulują natomiast następujące przepisy prawa: art.41 Konstytucji oraz art.248 k.p.k. Literatura przedmiotu klarownie nie wskazuje na cechy charakteryzujące grupę ludzi, którzy to dopuszczają się prze- stępstwa uregulowanego w przepisie 193 k.k. Autorka w niniejszej pracy uprzednio zwróciła uwagę, iż przestępstwo naru- szenia miru domowego popełniają zarówno osoby w stanie nietrzeźwości. Z związku z powyższym nie pominięta zostanie kwestia czynności podobnej do zatrzymania jakim jest doprowadzenie do wytrzeźwienia. Doprowadzenie osoby do wy- trzeźwienia następuję w oparciu o Ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Niewątpliwie wynika to przepisów art. 40, 40^1 , 40^2 , 40^3 ,42, 42^2 oraz 46 wyżej wymienionego aktu.^40 Uwy- puklić należy także fakt, iż wynik badania na stężenie alkoholu we krwi lub ilość mg w wydychanym powietrzu potwier- dzony jest wydrukiem z atestowanego urządzenia. A sam wydruk stanowi załącznik do protokołu doprowadzenia. Wyma- gana jest natomiast zgoda osoby na możliwość przeprowadzenia badania. W sytuacji nieuzyskania zgody, taką osobę przyj- muję się do izby wyłącznie wtedy, kiedy to występują podstawowe symptomy upojenia alkoholowego – potwierdzone przez upoważnionego funkcjonariusza, lekarza czy też fleczera izby. Wówczas osoba zostaje poddana badaniom lekarskim. Jeśli w izbie lub placówce nie ma wonnych miejsc, osobę umieszcza się w jednostce Policji.^41 Każda czynność jakiej podjął się policjant musi zostać należycie udokumentowana. Zaś za podstawowy dokument odzwierciedlający wszelkie czynności (patrole, interwencje) uznano notatnik służbowy.^42 Materiał zawarty w notatniku służbowym powinien zawierać informacje odnoszące się miedzy innymi do zatrzymania a także doprowadzenia osoby. Ponadto z zatrzymania sporządza się protokół. Ustawodawca uregulował ten obowiązek w art. 244§3 k.p.k. z uwzględnie- niem wiadomości jakie powinny się tam znaleźć.^43
Po przeprowadzonej analizie przestępstwa zakłócania miru domowego w literaturze przedmiotu należy stwierdzić, iż występuje ono sporadycznie. Mimo, iż istniało już w Kodeksie karnym z 1932 roku. Obecnie opisywane przestępstwo uregulowane zostało przez ustawodawcę w przepisie art. 193 Kodeksu karnego. Zakłócanie miru domowego pozornie wy- daję się przestępstwem łatwym do weryfikacji, oraz okazjonalnie występującym. Lecz już samo zachowanie sprawcy może nastręczać trudności, mianowicie czy owe zachowanie sprawcy wypełnia znamiona czynu zabronionego czy tez nie. Czego dowodem są odmienne stanowiska np. w postrzeganiu strony przedmiotowej - L. Peiper i M. Mozgawa. Natomiast dane statyczne ukazują, że nadal liczba przestępstw stwierdzonych to około 3 tys. czynów zabronionych. W nawiązaniu do aspektu statystycznego wymagane jest również zaakcentowanie innej problematycznej kwestii. Bowiem niejednokrotnie osoby będące pokrzywdzonymi nie są tego świadome. Zaś interweniujący funkcjonariusze publiczni nie do końca wiedzą jakie czynności powinni podjąć na miejscu zdarzenia w skomplikowanych przypadkach np. zakłócanie miru domowego w okolicznościach kiedy to małżonkowie zamieszkują razem w okresie separacji. Policjanci posiadający wiedzę z zakresu prawa karnego nie zawsze w sposób prawidłowy potrafią je zastosować. Bywają sytuację, gdy oni sami podczas interwencji przekazują błędne informacje bądź ich czynności są sprzeczne z aktualnym stanem prawnym.
(^38) § 9. 1. Policjant po doprowadzeniu osoby zatrzymanej do jednostki organizacyjnej Policji:
Zdaniem autorki problematyce przestępstwa naruszenia miru domowego kraniści nie poświęcają zbyt dużej uwagi, tym samym przestępstwo to jest wręcz pomijane na kartach literatury. Zaś dane statystyczne wyraźnie wskazują na regu- larne występowanie naruszenia przepisów z art. 193 Kodeksu karnego. Ponadto pokusić można się można o stwierdzenie, że dane te, nie ukazują rzeczywistej liczby popełnianych przestępstw wynikającej z braku zgłoszenie o przestępstwo będą- cego skutkiem niewiedzy osoby pokrzywdzonej lub też funkcjonariusza.
The subject of consideration in this article is presentment offence of disruption household. Special attention were given to characteristic of particular features and connected with them difficulty based on different attitudes in perception. The attention were given to violator’s special behaviours, influent on issue complexity deegre. Providing examples also realized one’s role. Additionally to illustrate issue carried analysis trough statistics starting from 1999 to 2014. With the use of diagram were presented statistic of disruption household offence sourced from Police Headquarters. There not omit- ted also showing prosecution of violators procedure who indulged crime from art. 193 k.k.