Karty płatnicze, jako elektroniczny instrument płatniczy - Notatki - Finanse i bankowość, Notatki z Bankowość i finanse

Pobierz Karty płatnicze, jako elektroniczny instrument płatniczy - Notatki - Finanse i bankowość i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity!

Karty płatnicze, jako elektroniczny

instrument płatniczy.

Wprowadzenie

Pieniądz towarzyszy człowiekowi od zawsze. Pojawił się, gdy człowiek zaczął odczuwać ograniczenia związane ze zwykłym handlem wymiennym. Potrzeba posiadania akceptowanego środka płatniczego, doprowadziła do stworzenia pieniądza. I choć od tego czasu minęły już tysiące lat to sama istota pozostała niezmieniona. Zmianom, wraz z rozwojem świata, podległa natomiast jego forma, od wartościowych przedmiotów, takich j ak skóry, przez pieniądz kruszcowy, papierowy aż po pieniądz elektroniczny. Dzisiejszy świat przynosi zamiany niezwykle doniosłe. Powoli odchodzi w zapomniane wiele reliktów przeszłości, zastępowanych przez nowoczesne rozwiązania. Warto, więc zapytać się także o przyszłość pieniądza. Czy w formie takiej, jaką znamy przetrwa kolejne 50 lat? Czy znikną papierowe bankomaty i metalowe monety, a pieniądz zadomowi się na stałe w pamięci komputerów? Czy człowiek zaakceptuje taką zmianę i czy przywyknie do niej? To bardzo interesujące pytania, które warto stawiać i starać się na nie odpowiadać. Moim zdaniem jesteśmy u początku długiego ewolucyjnego procesu, który doprowadzi do rzeczywistego końca pieniądza papierowego. Ogromna popularność kart płatniczych dowodzi, że ludzie są gotowi na rezygnacje z obecnych form pieniądza. Co jednak będzie kolejnym etapem jego rozwoju?

Definicja karty płatniczej

Jak sama wskazuje nazwa jest ona środkiem płatniczym, który stanowi ekwiwalent gotówki. Każda karta płatnicza jest płytką wykonaną z laminowanego PCV. Służy ona przede wszystkim do przeprowadzania transakcji bezgotówkowych w punktach handlowo- usługowych. Pozwala ona na pobieranie pieniędzy i płatności w sklepach, restauracjach i innych instytucjach, które je akceptują. Karty płatnicze za zarazem formą rozliczeń i formą udzielania kredytu. Klient otrzymuje dwa limity (określony czas, w którym musi zwrócić kredyt) i ilościowy (wielkość debetu jest ograniczona zgodnie z umową między klientem a bankiem) 1.

(^1) Z. Dobo s iew icz, Ban kowoś ć , Po lskie W yd awn ictwo Ekonomiczn e, W ar szaw a 2003, s. 332

płatnicze. Początkowo kart płatniczych używano w domach towarowych i na stacjach benzynowych. Pierwsze karty płatnicze zostały wydane przez krajowe banki w 1991 r. Wtedy to Bank Polska Kasa Opieki SA wydała karty dla klientów indywidualnych. W tym samym roku pojawiła się na rynku ofercie Banku Inicjatyw Gospodarczych, pierwsza międzynarodowa karta VISA. W 1993 r. na rynku były 50 tys. wydanych przez banki kart i około 6,8 tys. urządzeń akceptujące płatności nimi. W 1995r. pojawiła się pierwsza bankowa karta kredytowa, kiedy Bank Polska Kasa Opieki S.A. zaoferowała swoim klientom kartę „Parter” o zasięgu krajowym. W obrocie były już ponad milion rodzaju kart którymi zrealizowano ponad 10,5 mln transakcji. W kolejnych latach nastąpił dalszy wzrost liczby kart płatniczych, co wynikło z dość bogatej i różnorodnej oferty banków w zakresie kart, którą w co raz większym stopniu odpowiada potrzebą zmieniającego się rynku finansowego oraz wymaganiom potencjalnych klientów. Według stanu na koniec czerwca 2008r. w obiegu znajdowało się 28,2 mln kart płatniczych (wykres 1).

Rysunek 1 .Liczba wydanych kart płatniczych w Polsce w latach 2005 – 2008 wg poszczególnych kwartałów.

Źródło: M.Rabog; „Informacja o kartach płatniczych III kwartału” dokument w formie elektronicznej, http/// www.nbp.

Rodzaje kart płatniczych

Istnieje wiele rodzajów kart, które dzieli się w zależności od przyjętego kryterium klasyfikacji. a) Ze względu na sposób regulowania płatności, który dzieli się na:  karty kredytowe (Np.Visa Credit)  karty debetowe (Np.Visa Electron)  karty obciążeniowe ( z odroczoną płatnością, typu charge ) (Np.Visa Classic) Karta kredytowa są powiązane z umową kredytu, dzięki posiadacz takiej karty nie musi mieć własnych środków na rachunku bankowym. Chodzi tu właściwie o ułatwienie

klientowi banku dostępu do postawionych do jego dyspozycji środków pieniężnych. Karty kredytowe zyskują coraz większą popularność. W II kwartale 2008r.wydano 8,57 mln kart kredytowych. Głównie są to karty systemów międzynarodowych, choć znaczną ich część, około 1,6 mln, stanowią karty wydawane przez banki we współpracy z sieciami handlowymi. Karty debetowe umożliwiają bezpośrednie i niemal natychmiastowe pomniejszenie środków własnych posiadacza. W praktyce często karta debetowa jest jednocześnie kartą kredytową, co zachodzi wówczas, gdy klient wykorzystał już wszystkie środki zgromadzone na rachunku, a bank mimo to nadal realizuje płatności realizowane za pomocą kart (oczywiście na podstawie stosownej umowy kredytu). Zdecydowaną większość kart płatniczych przez banki działające w Polsce stanowią kart debetowe. W II kwartale 2008r. banki w Polsce wydały 19,19 mln kart debetowych Ostatnim rodzajem karty wyróżnionym na podstawie pierwszego kryterium podziału są karty obciążeniowe są to karty z odroczonym terminem płatności. Karty typu charge zajmują się pomniejszeniem środków na rachunku bankowym posiadacza, które następuje z pewnym opóźnieniem, dzięki czemu korzysta on z krótkiego i nie oprocentowanego kredytu. W II kwartale 2008r wydano 430,1 tys. kart obciążeniowych. Wśród wydanych kart dominują karty debetowe ( 19,19 mln) co przedstawia rysunek 2.

 Karty magnetyczne są to karty posiadające pasek magnetyczny z zakodowanymi informacjami o ich emitencie (banku) i posiadaczu z podaniem tzw. PIN. Karty mikroprocesorowe mają one wbudowany układ elektroniczny posiadający pamięć i mikroprocesor. Umożliwia to zapisanie w karc ie w większej informacji. Karty hybrydowe stawiają swoisty pomost pomiędzy kartami magnetycznymi a mikroprocesorowymi. Są one wyposażone zarówno w pasek magnetyczny jak i mikroprocesor po to, aby mogły w okresie przejściowym być akceptowane przez największą ilość urządzeń. Przy zastosowaniu kart magnetycznych konieczne jest połączenie punktu dokonywania operacji z komputerami jednostki weryfikacji kont. Natomiast karty procesowe nie wymagają takiego połączenia, gdyż operacje zapisywane są bezpośrednio na karcie. Przykładem takiej innowacji jest tzw. elektroniczna portmonetka nazwana także chip kartą. Jest ona wprowadzona w krajach europejskich przez Europay oraz Visa International; wstępne działania podjęto także w Polsce. W kartę wbudowano mikroprocesor, co zapewnia jej jeszcze wyższe bezpieczeństwo niż pasek magnetyczny zamieszczony na kartach magnetycznych. Informacje zawarte w karcie są szyfrowane, a każdy użytkownik ma znany tylko sobie numer indentyfikacyjny (PIN) Dynamicznie rośnie liczba emitowanych kart wyposażonych w pasek magnetyczny, jak i mikroprocesor. Kart tego typu jest obecnie na rynku około 4,0 mln szt. (rysunek 3), co daje udział na poziomie 13,8%. W porównaniu do kwartału poprzedniego nastąpił wzrost liczby tego typu kart o 35,5%.

Od 2004 r. na rynku polskim występują również tzw. karty wirtualne , przeznaczone jedynie do płatności w Internecie (ewentualnie innych płatności dokonywanych bez fizycznego przedstawienia karty, np. płatności przez telefon). Przeznaczone są one do płatności bezgotówkowych dokonywanych bez fizycznej obecności karty. Typowymi transakcjami dokonywanymi przy użyciu karty wirtualnej są:  zakupy w sklepach internetowych,

 transakcje typu telephone order (zamówienia telefoniczne),  mail order (zamówienia pocztowe). Liczba kart wirtualnych systematycznie wzrasta. W porównaniu do poprzedniego kwartału odnotowano wzrost ich liczby o 12,6%. Na koniec II kwartału 2008r. kart wirtualnych w Polsce było 59,8 tys. szt.

System rozliczeń za pośrednictwem sieci POS i bankomatów.

Omawiając zagadnienie dotyczące transakcji bankomatowych warto wspomnieć na wstępie, czym jest bankomat. W terminologii powszechnej słowem tym określa się automatyczne urządzenie umożliwiające przy pomocy karty płatniczej oraz numeru PIN samodzielne wykonywanie operacji bankowych bez kontaktu z obsługą banku. Elektroniczny terminal POS (point of sale - elektroniczny punkt sprzedaży) – polega na umieszczeniu (przeciągnięciu) karty w specjalnym czytniku terminalu akceptanta. Terminal odczytuje w ten sposób numer i datę ważności karty, następnie łączy się z centrum autoryzacji i sprawdza czy numer karty nie znajduje się w wykazie kart zastrzeżonych. Jeżeli terminal nie wykryje żadnej nieprawidłowości sprzedawca podaję kwotę do zapłaty. W zależności od jej wysokości oraz od innych czynników terminal może zaakceptować daną transakcję lokalnie lub połączyć się z centrum autoryzacji banku rozliczającego transakcje. Celem takiego połączenia jest sprawdzenie czy konto posiadacza nie zostało zablokowane oraz czy posiadacz karty nie wyczerpał kwoty kredytu przyznanego mu przez bank wydający kartę. W ten sposób centrum autoryzacji banku przesyła prośbę o potwierdzenie otwartej linii kredytowej czy dostępności danej kwoty na koncie posiadacza karty. Jeśli wszystko jest w porządku to terminal otrzymuje kot autoryzacji, który jest niezbędny do późniejszego rozliczania transakcji. Wszystkie te transakcje trwają zaledwie kilka sekund. Najczęściej spotykaną transakcją POS-ową jest sprzedaż, ale w zależności od sytuacji mogą pojawić się inne transakcje takie jak rezerwacje lub anulacje. Przyjmowanie płatności przy pomocy kart płatniczych prowadzone może być przy użyciu:  imprintera terminala elektronicznego,  terminala elektronicznego

Rysunek 4. liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze w podziale na terminale POS oraz imprintery w III kwartale 2008 roku

Źródło: M.Rabog; „Informacja o kartach płatniczych III kwartału” dokument w formie elektronicznej, http/// www.nbp.pl

Podsumowanie

Elektroniczne portmonetki są bezsprzecznie przyszłością pieniądza. Ich ekspansja dopiero się rozpoczyna, często prowadzone są dopiero projekty pilotażowe, lecz już dziś rysuje się ogromny potencjał tej technologii. Widać wyraźnie , że elektroniczne portfele mają wszelkie zalety gotówki, oraz oferują wiele dodatkowych funkcji. Potencjał tych rozwiązań jest znany najważniejszym graczom na rynku kart płatniczych. Choć w wielu miejscach na świecie elektroniczne portmonetki były wydaw ane przez mniejsze podmioty, to już rozpoczął się okres konsolidacji. Wprowadzenie specyfikacji CEPS to milowy krok w kierunku unifikacji rozwiązań. Zarówno Visa, jaki i MasterCard chcą pod swoimi skrzydłami połączyć mniejsze podmioty i stworzyć globalne s ystemy elektronicznego pieniądza. Znając zaplecze kapitałowe tych firm, oraz ich działalność na rynku kart płatniczy i trudno wątpić, że im się to uda. Odbędzie się to z korzyścią dla klienta, który w końcu będzie mógł zrezygnować z kłopotliwych banknotów oraz monet a ograniczy się do jednaj małej karty. Główną przyczyną popularyzacji stosowania karty płatniczej była wygoda i bezpieczeństwo, ponieważ posługiwanie się kartą płatniczą ogranicza do minimum potrzeby noszenia przy sobie banknotów. Kolejnym plusem tej formy rozliczeń jest to, iż użycie karty kredytowej jest tańsze niż użycie innej formy rozliczeń np.: czeku bo przetworzenie elektroniczne jest tańsze niż praca urzędnika zajmującego się sortowaniem i rejestracją pokwitowań papierowych. Stosowanie pieniądza elektronicznego przyspiesza także

rozliczenia między uczestnikami obrotu gospodarczego. Bankowe karty płatnicze spełniają funkcje nie tylko środka rozliczeniowego, lecz też środka kredytowego, a posiadacz takiej karty zazwyczaj jest obciążony stałą opłatą, od wykorzystanego kredytu czyli płaci odsetki.

Wprowadzenie ............................................................................................. 2 Definicja karty płatniczej (^) .................................................................................. 2 Elektroniczny instrument płatniczy (^) ...................................................................... 3 Historia polskiej karty płatniczej (^) ......................................................................... 3 Rodzaje kart płatniczych (^) ................................................................................... 5 System rozliczeń za pośrednictwem sieci POS i bankomatów. (^) ..................................... 8 Podsumowanie ........................................................................................... 10