KAZUSY PRAWA RZYMSKIEGO

PRAWO RZECZOWE

(D. 41,3,30 pr.)

I. Jest to tekst Pomponiusa z II w n.e,jest to komentarz z księgi 22 do dzieła Sabinusa.Znajduje się w ks.41("o

nieprzerwanym posiadaniu i zasiedzeniu"),fragm.30,paragr.1.

II. Przedmotem badania jest to, jakie obiekty mogą być przedmiotem własności.W tym przypadku poprzez nabycie

własności na drodze zasiedzenia(posiadania).Pomponius rozważa, czy jako jednym z przedmiotów własności może

być stado,czyli obiekt, który nie odpowiada pojęciu "res corporales"(rzecz niematerialna),rzecz która nie jest

jednością.

III. Problemem prawnym jest to,czy taki obiekt jak stado czy legion,czyli ciała oddzielone można uznać za

przedmiot własności.

IV. Według jurystów rzymskich nie było ograniczeń co do rodzaju i wielkości majątku prywatnego.Własność mogła

rozciągać się swobodnie na wszystkie rzeczy dopuszczone do obrotu,nieruchome i ruchome.Jeśli chodzi natomiast o

budynek,to właściciel był nie tylko właścicielem powierzchni nieruchomości,ale także słupa powietrza nad domem i

wnętrza ziemi pod nim wraz z wykopaliskami.

Prawo polskie:rzeczami są tylko przedmioty materialne.Uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają pożytki

naturalne,które zostały odłączone od rzeczy w czasie trwania jego uprawnienia,a pożytki cywilne-w stosunku do

czasu trwania jego uprawnienia.(art.45,55 k.c.)

(D.8,2,19 pr.)

I. Jest to tekst Paulusa z ks.6 komentarza do dzieł Sabinusa z dzieła "Libri ad Sabinum".Znajduje się w Digestach

Justyniana, ks.8("o służebności gruntów miejskich")fragm.19,par.1.Paulus przywołuje też wczesniejszych jurystów

(Proculusa przełom I w p.n.e i I w.n.e i Neratiusa z I w. n.e)

II. Przedmiotem badań są granice korzystania z własności, nawet jeśli szkodzi to drugiej osobie. W tym przypadku

jest to umieszczenie rury wodnej lub łaźni przy wspólnej ścianie,które powodowałyby stałą wilgoć,która

szkodziłaby sąsiadowi.Proculus uważał,że można korzystać z własności bez ograniczeń i nie można zabronić

umieszczania łaźni przy wspólnej ścianie nawet jeżeli przyniosłoby to szkodę sąsiadowi.Neratius natomiast

twierdził,że jeśli korzystanie z własności szkodzi sąsiadowi,to należy to korzystanie ograniczyć lub go zabronić.

III. Problemem prawnym jest to,czy można korzystać z własności bez ograniczeń,nawet jeśli przynosi to szkodę

innemu.

IV. Według jurystów rzymskich korzystanie z własności miało ograniczenia również w tzw.prawie sąsiedzkim,które

regulowało współżycie pomiędzy właścicelami pobliskich nieruchomości.Wydaje się więc,że rację miał Neratius.

Prawo polskie:w granicach określonych przez ustawy i zasady współż ycia społecznego właściciel może,z

wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa,w

szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy.W tych samych granicach może ropzporządzać

rzeczą.(art.140 k.c.)

(D.8,5,8,5)

I. Jest to tekst Ulpiana z III w .n.e pochodzący z ks.17 komentarza do edyktu edylów kurulnych.Znajduje się w

Digestach Justyniana, ks.8("gdy żąda się służebności lub przeczy ,że należy ona do innego")fragm.8,paragr.5. W

tekście przytoczona jest wypowiedź Aristo(przeł I i II w.)i Alfenusa z I w.p.n.e.

II. Przedmiotem badania są tu również granice korzystania z właśności w obrębie stosunków sąsiedzkich. Z jednej

strony korzystanie z własności może być ograniczone jeśli szkodzi sąsiadowi i powoduje immisje(szkodliwe

oddiaływanie na grunt sąsiedni). Z drugiej jednak strony można zastosować interdykt "uti possidetis"(jeśli komuś

zabrania się korzystania z rzyczy tak jak chce). Można też posłużyć się skargą zmierzającą do potwierdzenia prawa

do immisji.

III. Problemem prawnym jest to,czy można korzystać z właśności bez ograniczeń, nawet jeśli szkodzi to drugiej

osobie.

IV. Wtekście przedstawine są 2 sposoby rozwiązania problemu:

1)zasada ograniczenia korzystania z własności dla dobra stosunków sąsiedzkich (na swoim gruncie wolno czynić

tylko to,co nie powoduje immisji na inny grunt)

2)złożenie skargi,która potwierdzałaby prawo do immisji nawet na niekorzyść sąsiada lub skorzystanie z zasady "uti

possidetis"(korzystanie z własności)

Prawo polskie: właścicel przy wykonywaniu swego prawa powinien powstrzymywać się od działań,które by

zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę(art.144 k.c.)

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Kazusy prawa rzymskiego - Notatki - Prawo i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!

KAZUSY PRAWA RZYMSKIEGO

PRAWO RZECZOWE

(D. 41,3,30 pr.) I. Jest to tekst Pomponiusa z II w n.e,jest to komentarz z księgi 22 do dzieła Sabinusa.Znajduje się w ks.41("o nieprzerwanym posiadaniu i zasiedzeniu"),fragm.30,paragr.1. II. Przedmotem badania jest to, jakie obiekty mogą być przedmiotem własności.W tym przypadku poprzez nabycie własności na drodze zasiedzenia(posiadania).Pomponius rozważa, czy jako jednym z przedmiotów własności może być stado,czyli obiekt, który nie odpowiada pojęciu "res corporales"(rzecz niematerialna),rzecz która nie jest jednością. III. Problemem prawnym jest to,czy taki obiekt jak stado czy legion,czyli ciała oddzielone można uznać za przedmiot własności. IV. Według jurystów rzymskich nie było ograniczeń co do rodzaju i wielkości majątku prywatnego.Własność mogła rozciągać się swobodnie na wszystkie rzeczy dopuszczone do obrotu,nieruchome i ruchome.Jeśli chodzi natomiast o budynek,to właściciel był nie tylko właścicielem powierzchni nieruchomości,ale także słupa powietrza nad domem i wnętrza ziemi pod nim wraz z wykopaliskami. Prawo polskie:rzeczami są tylko przedmioty materialne.Uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają pożytki naturalne,które zostały odłączone od rzeczy w czasie trwania jego uprawnienia,a pożytki cywilne-w stosunku do czasu trwania jego uprawnienia.(art.45,55 k.c.)

(D.8,2,19 pr.) I. Jest to tekst Paulusa z ks.6 komentarza do dzieł Sabinusa z dzieła "Libri ad Sabinum".Znajduje się w Digestach Justyniana, ks.8("o służebności gruntów miejskich")fragm.19,par.1.Paulus przywołuje też wczesniejszych jurystów (Proculusa przełom I w p.n.e i I w.n.e i Neratiusa z I w. n.e) II. Przedmiotem badań są granice korzystania z własności, nawet jeśli szkodzi to drugiej osobie. W tym przypadku jest to umieszczenie rury wodnej lub łaźni przy wspólnej ścianie,które powodowałyby stałą wilgoć,która szkodziłaby sąsiadowi.Proculus uważał,że można korzystać z własności bez ograniczeń i nie można zabronić umieszczania łaźni przy wspólnej ścianie nawet jeżeli przyniosłoby to szkodę sąsiadowi.Neratius natomiast twierdził,że jeśli korzystanie z własności szkodzi sąsiadowi,to należy to korzystanie ograniczyć lub go zabronić. III. Problemem prawnym jest to,czy można korzystać z własności bez ograniczeń,nawet jeśli przynosi to szkodę innemu. IV. Według jurystów rzymskich korzystanie z własności miało ograniczenia również w tzw.prawie sąsiedzkim,które regulowało współżycie pomiędzy właścicelami pobliskich nieruchomości.Wydaje się więc,że rację miał Neratius. Prawo polskie:w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może,z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa,w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy.W tych samych granicach może ropzporządzać rzeczą.(art.140 k.c.)

(D.8,5,8,5)

I. Jest to tekst Ulpiana z III w .n.e pochodzący z ks.17 komentarza do edyktu edylów kurulnych.Znajduje się w Digestach Justyniana, ks.8("gdy żąda się służebności lub przeczy ,że należy ona do innego")fragm.8,paragr.5. W tekście przytoczona jest wypowiedź Aristo(przeł I i II w.)i Alfenusa z I w.p.n.e. II. Przedmiotem badania są tu również granice korzystania z właśności w obrębie stosunków sąsiedzkich. Z jednej strony korzystanie z własności może być ograniczone jeśli szkodzi sąsiadowi i powoduje immisje(szkodliwe oddiaływanie na grunt sąsiedni). Z drugiej jednak strony można zastosować interdykt "uti possidetis"(jeśli komuś zabrania się korzystania z rzyczy tak jak chce). Można też posłużyć się skargą zmierzającą do potwierdzenia prawa do immisji. III. Problemem prawnym jest to,czy można korzystać z właśności bez ograniczeń, nawet jeśli szkodzi to drugiej osobie. IV. Wtekście przedstawine są 2 sposoby rozwiązania problemu: 1)zasada ograniczenia korzystania z własności dla dobra stosunków sąsiedzkich (na swoim gruncie wolno czynić tylko to,co nie powoduje immisji na inny grunt) 2)złożenie skargi,która potwierdzałaby prawo do immisji nawet na niekorzyść sąsiada lub skorzystanie z zasady "uti possidetis"(korzystanie z własności) Prawo polskie: właścicel przy wykonywaniu swego prawa powinien powstrzymywać się od działań,które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę(art.144 k.c.)

GAIUS "INSTYTUCJE" (2,78)

I. Jest to tekst Gaiusa z II w.n.e zamieszczony w ks.2(dot.prawa rzeczowego),fragm.78 "Instytucji" II. Przedmiotem badania jest to,jakie prawa co do malowidła posiada jego autor jeżeli namalował go na cudzej własności(desce). Z jednej strony, jeżeli autor malowidła nie zapłacił ceny deski jej właścicielowi, to nie może wystąpić z roszczeniem,aby zostać właścicielem obrazu. Jednak gdyby uznano,że to autor obrazu jest jego właścicielem,to właściciel deski mogłby zastosować zasadę "actio utilis", czyli mógłby domagać się od autora obrazu świadczenia za deskę. Na mocy tej zasady mógłby też zwolnić go z tego zobowiązania lub dokonać cesji deski(przeniesienia wierzytelności).Jeśli właścicel deski nie uregulowałby nakładu w postaci malowidła mógłby zostać odparty w oparciu o zarzut podstępu. Gdyby autor malowidła zabrał deskę właścicielowi to właścicielowi deski przysługuje skarga z powodu kradzieży. III. Problemem prawnym jest to, czy można stać się właścicielem obrazu jeśli namalowało się go na cudzej własności. IV. W tekście podane są 2 sposoby rozwiązania problemu:

Jeśli autor obrazu wystąpi z roszczeniem,że obraz jest jego, a nie zapłaci ceny deski jej właścicielowi,to właścicielem obrazu jest ten,kto wcześniej posiadał deskę. 2)Jeśli za właściciela obrazu zostanie uznany ten,kto go namalował,to właściciel deski ma prawo żądać zwrotu równowartości deski(na zasadzie "actio utilis"). Prawo polskie: jeżeli zostanie podjęta decyzja o zniszczeniu dzieła,to właścicel ma obowiązek złożyć ofertę sprzedaży jego twórcy,a jeśli jest to niemożliwe to powinien umożliwić mu stworzenie jego kopii.(art.1 i 32 prawa autorskiego)

GAIUS "INSTYTUCJE" (2,79)

I. Tekst pochodzi z "Instytucji" Gaiusa z II w.(ks.2 dot.prawa rzeczowego, fragm.79).Gaius przywołuje tu wypowiedzi Sabinusa i Cassiusa z I w.n.e. II. Przedmiotem badania jest to, kto jest właścicielem wytworzonej rzeczy:ten kto ją wytworzył,czy ten,kto był właścicielm materiałów,z których ta rzecz została wytworzona. Według Sabinusa i Cassiusa właścicielm wytworzonej rzeczy jest ten kto był właścicielem materiałów. Inni juryści natomiast uważali,że właścicelem rzeczy jest ten,kto ją wytworzył,ale właścicielowi materiałów przysługuje skarga z tytułu kradzieży i prawo do odszkodowania za utracone materiały,chociaż nie można ich windykować(dążyć do odzyskania rzeczy znajdującej się w posiadaniu osoby nieuprawnionej). III. Poblemem prawnym jest to,kto jest właścicielemm rzeczy wytworzonej. Ten kto ją wytworzył,czy ten,kto posiadał materiały,z których rzecz została wykonana. IV. W tekście przedstawione są 2 sposoby rozwiązania: 1)Według Cassiusa i Sabinusa ważniejsza jest materia,czyli właścicielem jest ten,kto posiadał materiały. 2)Właścicielem rzeczy jest ten,kto ją wytworzył,ale właściciel utraconych materiałów ma prawo do odszkodowania za nie.

(D.8,5,6,2)

I. Jest to tekst Ulpiana (III w. n.e.) pochodzący z ks.17 komentarza do edyktu edylów kurulnych.Znajduje się w Digestach Justyniana, ks.8("gdy żąda się służebności lub przeczy,że należy ona do kogo innego"),fragm.6, paragraf

W tekście przywołano wypowiedzi Gallusa,Serviusa z II w. oraz Labeo.Dotyczy prawa na rzeczy cudzej. II. Przedmiotem badania jest służebność podtrzymywania ciężaru budynku sąsiada. Z jednej strony sąsiad powinien dźwigać ciężary i dbać o budynki swojego sąsiada w takim zakresie jaki został zakreślony ustanowioną służebnością. Gallus natomias uważał,że nie można ustanowić służebności tak,by ktoś był zmuszony do czynienia czegoś,lecz by nie wzbraniał aby sąsiad działał,ponieważ dbanie należy do tego,kto przypisuje sobie służebność. Przeciwwagą dla tego stwierdzenia jest wypowiedź Serviusa,który twierdził,że uprawniony z tytułu służebności ma prawo zmuszać sąsiada do dbania o ścianę,która ma dźwigać ciężary.Całkiem inną tezę stworzył Labeo,który pisze,że ta służebność obciąża nie człowieka,ale rzecz ponieważ rzecz wolno właścicielowi porzucić. III. Problemem prawnym jest wykonywanie służebności gruntowej.Jakie są prawa i obowiązki uprawninego z tytułu służebności oraz jego przeciwnika. IV. W tekście przedstawine są 2 sposoby rozwiązania problemu: 1)Gallus:nie można ustanowić służebności tak,aby ktoś był zmuszony do czynienia czegoś,ale nie może wzbraniać sąsiadowi by działał. 2)Servius:uprawniony z tytułu służebności może zmusić przeciwnika do dbania o ścianę,która ma dźwigać ciężary Prawo polskie:obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej obciąża

jest to przykład tzw. "legatum partitionis". Był to rodzaj legatu,który powstał prawdopodobnie jako konsekwencja wprowadzonych przez lex Voconia z 169r. ograniczeń dyspozycji testamentowych na rzecz małżonki. Ten typ legatu pozwalał na przyznanie legatariuszcze jednym rozporządzeniem takiej części majątku spadkowego,jaka była dopuszczona przez lex Voconia,to jest maksymalnie nie więcej,niż otrzymują wszyscy spadkobiercy. Rozwinięta w ten sposób praktyka utzrymała się także po uchyleniu ograniczenia lex Voconia. Odnosząc się do sposobu wykonania legatu wskazać należy,iż była kontrowersja pomiędzy Sabinianami i Prokulianami co do tego,czy jego przedmiot stanowi kwota pieniężna odpowiadająca zapisanej części majątku spadkowego,czy też udział we własności każdej z rzeczy spadkowych. III. Wątpliwość co do wielkości zapisu stała się podstawą sporu pomiędzy legatariuszką a dziedzicami testamentowymi. We fragmencie nie znajdujemy żadnych odniesień do woli spadkodawcy. Zatem problem prawny sprowadza się do oceny,czy zapis jest ważny,a jesli tak,to za pomocą jakiego kryterium można precyzyjnie okreslić jego wielkość. IV. W tekście znajdujemy dwa sposoby rozwiązania wątpliwości. Każdy z nich opiera się na zastosowaniu arbitralnej reguły wykładni wyznaczjącej precyzyjnie wielkośc zapisu i dzięki temu zapewniającej jego skuteczność. Servius i Ofilius jako ratio rozstrzygnięcia przyjęli właściwą dla logicznych rozważań regułę in maiore minor inest( w większej części mieści się mniejsza). Labeo,a za nim Javolenus,oparli się na regule,którą określamy jako favor heredis. Jej istota tkwi w tym,iż wątpliwość co do wielkości obciążenia spadku rozstrzygamy w sposób korzystny dla dziedziców. Zastosowanie takiej reguły pozwoliło uznać,że wykonanie zapisu jest poddane ocenie dziedziców. Wykonają więc oni swój obowiązek także poprzez wydanie majątku odpowiadającego najmniejszemu udziałowi spadkowemu.Korzystanie z takiej ratio rozstrzygnięcia opierało się prawdopodobnie na przekonaniu,iż w sporze spadkowym należy w pierwszej kolejności chronić interesy dziedziców. Prawo polskie: art.948 par.2 k.c. zgodnie z tym przepisem w przypadku gdy nie możemy ustalić jaka była wola testatora,interpretacja powinna służyć utrzymaniu rozporządzeń spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść". Cel przywołanego przepisu polskiego kodeksu cywilnego jast zatem taki sam jak zastosowanych już przez prawników rzymskich rationes rozstrzygnięcia. Skonkretyzowanie ustawowego określenia "rozsądna treść" należy do sędziego wydającego wyrok w konkretnej sprawie. Wydaje się więc,że i dziś,jako kryterium tej konkretyzacji,może być mu pomocna zasada przychylności dla dziedzica wyrastająca z doświadczenia rzymskiego "laboratorium prawa".

(D. 28,5,9,13)

I. Jest to tekst Ulpiana z III w. pochodzący z księgi 5 komentarza do dzieł Sabinusa. Znajduje się w Digestach Justyniana w ks.28(" o tych,którzy powinni być ustanowieni dziedzicami"),fragm. 9,par.13. W tekście przywołana jest wypowiedź Celsusa,który oparł się na Sabinusie. II. Przedmiotem badania również jest interpretacja testamentu i problem ustanowienia dziedziców oraz sposób podziału majątku między spadkobierców. Według Celsusa jeśli podział jest nierówny to spadkobiercy mają prawo nabyć spadek w takich częsciach, w jakich został on ustanowiony.

Kazusy prawa rzymskiego - Notatki - Prawo, Notatki z Prawoznawstwo

Dokumenty powiązane

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Kazusy prawa rzymskiego - Notatki - Prawo i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!

KAZUSY PRAWA RZYMSKIEGO

PRAWO RZECZOWE

(D.8,5,8,5)

GAIUS "INSTYTUCJE" (2,78)

GAIUS "INSTYTUCJE" (2,79)

(D.8,5,6,2)

(D. 28,5,9,13)