Kim jest biegły sądowy?
Biegłym sądowym jest osoba posiadająca bogate doświadczenie zawodowe i
odpowiednią wiedzę w danym zakresie. Jest ekspertem w swojej działalności
powoływanym przez organ procesowy lub śledczy w celu przedstawiania fachowych
opinii o okolicznościach mających znaczenie dla wyniku sprawy sądowej, a których
wyjaśnienie wymaga specjalistycznej wiedzy. Osoba ta może występować w jednej z
dwóch ról: konsultanta (udzielanie porad i wskazówek, np. podczas oględzin) lub
opiniodawcy (przeprowadzenie konkretnej ekspertyzy i wydanie opinii). W
przypadku, gdy wymagają tego okoliczności, powołuje się kilku biegłych z różnych
dziedzin, którzy wspólnie przeprowadzają ekspertyzę. Jej wynikiem jest wówczas
kilka odrębnych opinii, dotyczących tej samej sprawy. Zgodnie z § 12
rozporządzenia, biegłym może być ustanowiona osoba, która korzysta z pełni praw
cywilnych i obywatelskich oraz ukończyła 25 lat. Musi posiadać teoretyczne i
praktyczne wiadomości specjalne w danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a
także innej umiejętności, dla której ma być ustanowiona. Osoba taka musi również
wyrazić zgodę na ustanowienie jej biegłym i dać rękojmię należytego wykonywania
obowiązków biegłego. Biegły nie musi posiadać wykształcenia wyższego.
Posiadanie wiadomości specjalnych powinno być wykazane dokumentami lub innymi
dowodami, kursami, szkoleniami. Ocena czy posiadanie wiadomości specjalnych
zostało dostatecznie wykazane, należy do prezesa sądu okręgowego. Biegły nie
może wypowiadać się na temat winy ani niewinności. Nie może interpretować prawa.
Ma za zadanie naświetlić sprawę a nie wydawać wyrok. Nie opisuje stanu
faktycznego sprawy, ale pozwala sądowi go zrozumieć. Osoba taka musi mieć
odpowiednie kwalifikacje moralne. Jego opinie muszą być bezstronne i rzetelne. Za
sporządzenie opinii biegły uzyskuje wynagrodzenie. W sprawach karnych i
administracyjnych, toczących się z mocy prawa, koszty wynagrodzenia biegłego
ponosi Skarb Państwa. W sprawach cywilnych koszty wynagrodzenia biegłego
ponoszą strony. Biegłym sądowym w sprawie może być wyznaczony przez sąd
biegły stały. Może być to osoba, wpisana na listę biegłych sądowych, ustanowiona
przez prezesa właściwego sądu tzw. stały biegły sądowy lub osoba wpisana na taką
listę i ustanowiona przez dany organ tzw. stały biegły z listy administracji
państwowej. Może również zostać powołana inna osoba nie wpisana na listę
biegłych sądowych, ale o której wiadomo, że posiada odpowiednie kwalifikacje i
doświadczenie w danej dziedzinie nauki. Osoba taka dzięki umiejętnościom jest w
stanie wydać opinie najlepszej jakości. Specjalista staje się biegłym w konkretnej
sprawie po doręczeniu mu postanowienia przez określony organ procesowy. Taki
biegły może działać jako biegły ad hoc, czyli działający w danym celu doraźnie i bez
przygotowania lub jako biegły ad casum działający w konkretnej sprawie. Rolę
biegłego pełnią również instytucje naukowe, naukowo-badawcze, zakłady
specjalistyczne (tzw. biegły instytucjonalny). W takiej sytuacji w opinii instytutu,
