Klasa 8 – biologia
Data: 27.05.2020
Temat: Tolerancja ekologiczna. Skala porostowa.
1. Tolerancja ekologiczna organizmów
Każdy organizm (gatunek) ma swoje specyficzne miejsce życia. Przestrzeń, którą zajmuje,
wraz z zespołem czynników abiotycznych (klimatyczno-glebowych) umożliwiających jego
życie nazywamy siedliskiem. Dla sowy, dzika, mchu czy sarny siedliskiem jest las, dla
koniczyny, pasikonika – łąka, a dla zająca, żyta czy pszenicy – pole uprawne.
Na osobniki żyjące w środowisku działają różnorodne czynniki abiotyczne, których wartości
ulegają większym lub mniejszym zmianom. Zdolność przystosowania się organizmów do
zmian czynników abiotycznych nazywamy tolerancją ekologiczną. Jeśli czynniki
środowiska osiągają zbyt niskie lub zbyt wysokie wartości, nieprzystosowany do nich
organizm ginie. Na przykład mech torfowiec występuje na bagnach, porasta tereny podmokłe,
przesycone wodą. Gdy przeniesiemy go na tereny suche, pozbawione wody, zginie. Z kolei
popularny w ogrodach rozchodnik okazały wymaga podłoża suchego. Zbyt często podlewany
zamiera.
Zakres zmienności czynnika, w którego granicach organizm może przeżyć, nazywamy jego
zakresem tolerancji ekologicznej.
Zakres tolerancji organizmu w stosunku do danego czynnika środowiska jest określony
przez jego najniższą (minimum) i najwyższą (maksimum) wartość. Najkorzystniejsze dla
funkcjonowania organizmu są wartości średnie, określane jako optymalne. Wartości mniejsze
lub większe od optymalnych są dla organizmu niekorzystne, a ich przekroczenie powoduje
jego śmierć.
Szeroki i wąski zakres tolerancji ekologicznej organizmów
Niektóre gatunki mają szeroki zakres tolerancji ekologicznej. To znaczy, że
lepiej się przystosowują do zmian danego czynnika lub zespołu czynników środowiska i
dlatego obszar ich występowania jest rozległy. Inne gatunki mają wąski zakres
