Temat pracy: Klasyczne ujecie filozoficzne ludzkiej psychiki.
W mojej pracy skupiłam się na spirytualistycznym ujęciu ludzkiej duszy.
Rozpoczynając od poglądów Platona, później Św. Augustyna, aż w końcu zatrzymując się
na Jungu, staram się ukazać, że dusza składa się również z pierwiastka duchowego.
Zjawiska, które dzisiaj określamy, jako „psychiczne” dla Platona miały postać badań
wewnętrznych. Badania te nie skupiały się tak bardzo na zjawiskach psychicznych, jak na
badaniu duszy, oraz tego niematerialnego pierwiastka. Ciało posiada zmysły i zdolności
badań tego, co materialne, zaś poznanie idei było właściwe dla duszy. Dusza stanowiła
również siłę ożywczą dla ciała, miała swoje właściwości inne od ciała, jak: nieśmiertelność,
samodzielność, oraz była doskonalsza od ciała. Składała się również z 3 części:
• rozumnej (intelektualna)
• impulsywnej (uczuciowa)
• zmysłowej (najbardziej pierwotna, instynktowna)
Najważniejszą częścią duszy była część rozumna „Intelektowi władać wypada, bo jest
mądry i powinien myśleć z góry o całej duszy, a temperament powinien mu podlegać i być
z nim w przymierzu?” (Platon Witwicki 441E). Rozum ma również pełnić rolę woźnicy i
nadrzędnie sterować człowiekiem (Fajdros 247). Mimo, że ta część duszy jest najbliższa
dzisiejszemu postrzeganiu psychiki człowieka, to w metaforze powozu odnosi się ona do
niematerialnej części człowieka, która zostaje żywa po śmierci.
Św Augustyn z Hippony uważał, że osobne są od siebie ciało i dusza „Człowiekiem
nie jest samo ciało albo sama dusza, lecz to, co jest złożone z duszy i z ciała”. Ciało nie
było z natury czymś złym. Widział on relację duszy i ciała podobnie do małżeństwa i
uważał, że dusza powinna kierować ciałem. W samej duszy zaś rozróżniał trzy elementy:
• zmysły – zarówno te, które były zewnętrzne, jak i wewnętrzne
• wyobraźnia – jest to albo pamięć zmysłowa,
• wyższa część duszy – ta w której znajdują się osądy
Dusza jest też w nauczaniu Augustyna pomiędzy niebem i ciałem, ponieważ realizują się
przez nią idee Boskie, które ona udziela ciału, które również zgodnie z jego
rozumowaniem musi całe wypełniać, żeby nadać mu odpowiedniego uporządkowania.
Źródłem myśli, również zgodnie z tym kierunkiem zstępowania był poniekąd sam Bóg,
którego idee mogły realizować się poprzez substancję duszy.
Jung określa człowieka, jako istotę posiadającą duszę, która jest jego zdaniem czymś
różnym od samej tylko psychiki. Nie wprowadza on podziału, takiego, jak Platon, czy Św.
Augustyn, ale wyróżnia złożone części ludzkiej psyche, czyli Anime i Animusa. Pierwsza
określana jest za pośrednictwem wyobrażeń archetypowych na różne sposoby, m.in. jako:
kobiety z lasu, Gracje, sukuby, elfy i inne określenia, które wprost nawiązują do
pierwiastka żeńskiego. Anima jest też według Junga żeńskim pierwiastkiem, który
podobnie, jak ogień u Heraklita nie ma jednej stałej postaci. „Skąd jednak czerpiemy
odwagę, by owego elfa
określić mianem animy? „Anima”, to przecież „dusza”, to coś cudownego i
nieśmiertelnego.
(…) U Heraklita dusza na najwyższym stopniu jest ognista i sucha, albowiem psyche jest
najściślej związana z „zimnym tchnieniem”.
Jung również wprost mówi o psychologii, jako o „nauce o duszy”, „Psychologia ani
nie jest biologią, ani fizjologią, nie jest żadnym innym rodzajem wiedzy - to nauka o duszy”
Dla Junga ta część człowieka jawiła się również, jako uosobienie mądrości, ale również
jako jeden z aspektów „próby”, która musi pokonać człowiek w drodze do poznania
samego siebie. Wszystkie cytaty dotyczące Karola Junga pochodzą z książki „Archetypy i
nieświadomość zbiorowa”.
Bibliografia:
1. Platon, Dialogi t. I, Fedon, cytowane według przekładu Władysława Witwickiego,
