Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Poradnik ucznia
Typologia: Poradniki, Projekty, Badania
1 / 42
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI i NAUKI
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2005
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Recenzenci:
mgr Krystyna Kielan
mgr Lidia Pszkit
Opracowanie redakcyjne
mgr inż. Katarzyna Maćkowska
Konsultacja:
mgr Andrzej Zych
Korekta:
mgr Joanna Fundowicz
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[02].Z5. Klasyfikowanie kosztów i przychodów w modułowym programie nauczania dla zawodu technik ekonomista.
Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5. Sprawdzian osiągnięć 37 6. Literatura^41
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Drogi Uczniu, poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności o podstawowych klasyfikacjach kosztów i przychodów stosowanych w jednostkach gospodarczych. W poradniku zamieszczono:
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − zdefiniować pojęcie kosztu i przychodu, − odróżnić koszt od innych pojęć bliskoznacznych, − odróżnić przychód od innych pojęć bliskoznacznych, − sklasyfikować koszty działalności operacyjnej według różnych kryteriów, − określić zakres działalności operacyjnej właściwej, − określić zakres działalności operacyjnej pozostałej, − określić zakres działalności finansowej, − określić zakres operacji nadzwyczajnych, − sklasyfikować przychody i koszty uzyskania przychodów działalności operacyjnej właściwej, − wskazać koszty układu rodzajowego, − grupować koszty układu rodzajowego, − scharakteryzować koszty układu rodzajowego i funkcjonalnego, − przyporządkować koszty rodzajowe do kosztów według typów działalności, − ustalić strukturę kosztów, − wskazać przykłady rozliczeń międzyokresowych kosztów czynnych i biernych, − rozliczyć międzyokresowe koszty czynne i bierne, − zastosować warianty rachunku kosztów działalności operacyjnej, − określić zakres rachunku kosztów działalności operacyjnej, − sklasyfikować pozostałe przychody operacyjne oraz pozostałe koszty operacyjne, − sklasyfikować przychody finansowe i koszty finansowe, − wskazać przyczyny zdarzeń nadzwyczajnych, − rozróżnić straty i zyski nadzwyczajne, − scharakteryzować obrót wewnętrzny i koszt obrotu wewnętrznego, − wskazać jednostki gospodarcze, w których wykazuje się obroty wewnętrzne, − współpracować w grupie, − poszukać specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji.
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Przed osiągnięciem przychodów jednostka gospodarcza ponosi szereg kosztów związanych z prowadzoną działalnością, np. zużycie materiałów w procesie produkcji, wynagrodzenia dla pracowników, spłata odsetek od kredytu. Zgodnie z Ustawą o rachunkowości przez pojęcie „koszty” rozumie się uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli. Z pojęciem kosztu często utożsamiane są następujące terminy: nakład, strata nadzwyczajna oraz wydatek. Jednakże pojęcia te nie są jednoznaczne. Dlatego nie powinny być używane zamiennie. W tabeli 1 przedstawiono wybrane definicje wymienionych kategorii ekonomicznych oraz poddano je krótkiej charakterystyce, w celu uwypuklenia różnic między nimi. Spośród analizowanych terminów najczęściej utożsamiane są ze sobą koszt i wydatek. Są dwie zasadnicze przyczyny rozbieżności między kosztem a wydatkiem, które przedstawiono w tabeli 2. Każdy koszt wcześniej lub później jest wydatkiem środków pieniężnych, ale nie każdy wydatek jest kosztem. Moment wydatkowania środków pieniężnych może mieć miejsce wcześniej, później lub jednocześnie z powstaniem kosztu albo może w ogóle nie stanowić kosztu. Każde przedsiębiorstwo prowadzi swoją działalność gospodarczą z zamiarem przetrwania na konkurencyjnym rynku. Przetrwanie to jest gwarantowane między innymi poprzez osiągnięcie przychodów. Pojęcie przychodu zgodnie z ustawą o rachunkowości jest bardzo skomplikowane. Brzmi ono następująco: przychód to uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości w formie zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenie wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli. Przychód - to wartość otrzymanych aktywów w danym okresie zarówno w gotówce, w postaci rzeczowej, jak i w postaci należności. Przedstawiona definicja jest dość ogólnikowa, gdyż zakres przychodów jest bardzo szeroki. Podstawową grupę przychodów tworzą przychody ze sprzedaży. Przychody ze sprzedaży są to kwoty należne lub uzyskane ze sprzedaży danego składnika aktywów. Przychody ze sprzedaży mogą być osiągnięte przez jednostkę gospodarczą w wyniku sprzedaży między innymi: towarów, produktów gotowych, materiałów, środków trwałych, papierów wartościowych.
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Tabela 2. Przyczyny rozbieżności między kosztem a wydatkiem środków pieniężnych Przyczyna Charakterystyka – przykłady
Może być rozbieżność w czasie między powstaniem kosztu a wydaniem środków pieniężnych
Nie zawsze będzie zbieżność w czasie kosztu i wydatku środków pieniężnych, tak jak ma to miejsce w przypadku zapłaty odsetek od kredytu. Wydatek może zaistnieć wcześniej lub później niż koszt, np.:
Nie każdy wydatek jest kosztem
Mogą być wydatki środków pieniężnych, które nigdy nie będą stanowiły kosztu dla jednostki gospodarczej. Przykłady:
Przychody ze sprzedaży stanowią iloczyn sprzedanych składników i jednostkowej ceny sprzedaży (bez podatku VAT) skorygowanej o udzielone rabaty, bonifikaty.
Przychody ze sprzedaży różnych składników aktywów nie są jedynym źródłem przychodów przedsiębiorstwa. Istnieją inne tytuły przychodów, a mianowicie:
Tabela 3. Przyczyny rozbieżności między przychodem a wpływem środków pieniężnych Przyczyna Charakterystyka – przykłady
Może być rozbieżność w czasie między przychodem a wpływem środków pieniężnych
Zgodnie ze znaną zasadą memoriałową przychód powstaje w momencie sprzedaży, niezależnie od tego, kiedy przedsiębiorstwo otrzyma środki pieniężne. Jeżeli 20 marca zostanie wystawiona faktura za sprzedane towary o terminie płatności wynoszącym 30 dni, to przychód powstanie w marcu, mimo iż pieniądze wpłyną w kwietniu.
Nie każdy wpływ środków pieniężnych jest przychodem
Oznacza to, że mimo iż na konto bankowe lub do kasy wpłynęły środki pieniężne, to nie stanowią one przychodu. Jako przykład takiej sytuacji można podać:
Sam moment wpływu środków pieniężnych może mieć miejsce wcześniej, później lub jednocześnie z powstaniem przychodu, w zależności od określonych warunków zapłaty za sprzedane dobra lub usługi albo ten wpływ nigdy nie będzie stanowić przychodu. Pojęcie przychodu należy także odróżnić od zysków nadzwyczajnych. Przychody wypracowuje jednostka gospodarcza, natomiast zyski nadzwyczajne powstają jako konsekwencje zdarzeń nadzwyczajnych (np. odszkodowanie z zakładu ubezpieczeniowego za straty powstałe w wyniku pożaru), których osoby zarządzające przedsiębiorstwem nie są w stanie przewidzieć, w przeciwieństwie do przychodów, które są przewidywalne.
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
Ćwiczenie 1 Zakładając, iż jesteś właścicielem cukierni, wskaż po dwa przykłady związane z prowadzoną działalnością gospodarczą:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy:
Ćwiczenie 2 Określ w kolumnie „Odpowiedź”, czy dana informacja wyraża: koszt, nakład, wydatek, czy stratę nadzwyczajną. Informacja Odpowiedź Przelew 700 zł z rachunku bankowego tytułem zapłaty za materiały, które będą wykorzystane do świadczenia usług Zużycie 50 kg materiałów przeznaczonych do świadczenia usługi Wartość zużytych materiałów (400 zł) w związku ze świadczeniem usługi Wartość materiałów (100 zł), które uległy zniszczeniu w wyniku pożaru Miesięczne zużycie maszyny produkcyjnej (850 zł) Czas pracy maszyny potrzebny do wytworzenia 1000 sztuk wyrobów wynosi 10 maszynogodzin Pracownik pobrał z kasy 200 zł na poczet kosztów delegacji służbowej Zapłata przelewem z rachunku bieżącego za zakupiony komputer (4 500 zł) W związku ze świadczeniem usługi, pracownicy przepracowali łącznie 200 roboczogodzin Wartość towarów (900 zł), które uległy zniszczeniu w wyniku awarii rur wodociągowych
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4.2. Klasyfikacja kosztów i przychodów
Koszty w zależności od potrzeb można podzielić według różnych klasyfikacji. Najogólniej rozpatrując koszty z punktu widzenia charakteru działalności jednostki gospodarczej można wyodrębnić:
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Tabela 4. Klasyfikacja kosztów działalności operacyjnej Kryterium podziału Wyszczególnienie Charakterystyka
Rodzaj kosztu
Według rodzaju koszty działalności operacyjnej można podzielić na siedem tzw. kosztów rodzajowych. Odzwierciedlają one zużycie różnych czynników związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą danej jednostki według jednorodnych składników. Więcej informacji na temat kosztów rodzajowych znajdziesz w rozdziale 4.3.
Typ działalności operacyjnej
W wyniku takiej klasyfikacji, koszty zostały podzielone według rodzaju prowadzonej działalności operacyjnej. Kolejno dotyczą:
Faza działalności
Koszty działalności operacyjnej według fazy działalności, której dotyczą są związane kolejno :
Stopień złożoności
Koszty proste wyrażają jeden rodzaj kosztu, nie można ich podzielić na prostsze elementy, np. koszty rodzajowe. Koszty złożone składają się z kilku kosztów prostych, np. koszty ogólnego zarządu.
Związek z rozmiarami działalności
Koszty zmienne to te, które reagują na zmiany rozmiarów działalności jednostki, np. koszty zużycia materiałów do produkcji. Koszty stałe nie wykazują w krótkim okresie reakcji na zmiany rozmiarów działalności jednostki, np. koszty wynagrodzeń pracowników administracji.
Związek z nośnikiem kosztów^5
Koszty bezpośrednie można przyporządkować wprost do nośnika kosztów na podstawie dokumentacji źródłowej, np. koszty zużycia materiałów bezpośrednich. Koszty pośrednie nie dają się wprost przypisać do nośników kosztów, np. koszty sprzedaży, ogólnego zarządu. Ich przyporządkowanie do danego nośnika wymaga rozliczenia za pomocą odpowiednich kluczy podziałowych. Źródło: opracowanie własne.
Z prowadzeniem działalności operacyjnej pozostałej jest związane ponoszenie kosztów nazywanych pozostałymi kosztami operacyjnymi oraz osiąganie przychodów nazywanymi pozostałymi przychodami operacyjnymi, których charakterystykę ujęto w rozdziale 4.7. Działalność finansowa jednostek gospodarczych obejmuje prowadzenie gospodarki środkami pieniężnymi i papierami wartościowymi. Z prowadzeniem działalności finansowej związane jest
(^5) Nośnik kosztów to kategoria do której koszty mają być przypisane, np. wyrób gotowy, grupa wyrobów, usługa,
zlecenie, klient.
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Informacja Odpowiedź Przedsiębiorstwo usługowe – transport osób Przychody osiągnięte ze sprzedaży biletów na przejazd Poniesione koszty związane z wykonaniem usługi przewozu osób
Przedsiębiorstwo handlowe – hurtownia zabawek Przychody ze sprzedaży zabawek do sklepu Wartość, po której kupiono sprzedane do sklepu zabawki
Przedsiębiorstwo produkcyjne – produkcja soków marchwiowych Przychody ze sprzedaży soków marchwiowych Koszty poniesione w związku z wytworzeniem sprzedanych soków marchwiowych Przychody ze sprzedaży nadmiernych zapasów marchwi Wartość, po której kupiono sprzedaną marchew
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy:
Ćwiczenie 3 Przyporządkuj do podanych przychodów odpowiednie koszty ich uzyskania z działalności operacyjnej właściwej różnych jednostek gospodarczych. Przychody Koszty uzyskania przychodów Przychody ze sprzedaży mąki Koszty poniesione w związku ze świadczeniem usług fryzjerskich Przychody ze sprzedaży obuwia Wartość, po której kupiono sprzedaną mąkę Przychody ze sprzedaży mąki Koszty produkcji sprzedanej mąki Przychody ze sprzedaży usług fryzjerskich Wartość, po której kupiono zbędny zapas materiałów-mąki Przychody ze sprzedaży mąki Wartość, po której kupiono sprzedane obuwie
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy:
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Tak Nie Czy potrafisz:
podać kryteria podziału kosztów działalności operacyjnej?
klasyfikować koszty działalności operacyjnej według różnych kryteriów?
klasyfikować przychody i koszty uzyskania przychodów działalności
operacyjnej właściwej?
operacyjnej właściwej oraz działalności finansowej?
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Podatki i opłaty to wszelkie obowiązkowe podatki i opłaty zaliczane do kosztów zwykłej działalności gospodarczej. Są także podatki, które nie stanowią kosztu np. podatek dochodowy. Przykłady kosztów zaliczanych do grupy podatki i opłaty:
„Publikacja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
Ćwiczenie 1 Przy każdej informacji wpisz odpowiednią nazwę kosztu rodzajowego. Wskazane informacje dotyczą działalności jednego z oddziałów poczty w Opolu. Informacja Nazwa kosztu rodzajowego Wartość usług malarskich (malowanie ścian) wykonanych przez przedsiębiorstwo „Pędzel” Wartość zakupionych materiałów biurowych Podatek od nieruchomości Wynagrodzenie listonoszy Wartość zakupionych ubrań roboczych dla pracowników (koszule, krawaty, spodnie, spódnice) Zużycie komputerów Wydatki poniesione przez kierownika oddziału poczty w związku z delegacją do Warszawy Wartość zużytej energii elektrycznej Wartość zużytej wody Składki ZUS finansowane ze środków pracodawcy
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy:
Ćwiczenie 2 Przyporządkuj wymienione przykłady kosztów bieżącej działalności mleczarni zajmującej się produkcją jogurtów do siedmiu grup kosztów układu rodzajowego. Ustal procentową strukturę poszczególnych grup kosztów rodzajowych. Informacje o kosztach bieżącej działalności mleczarni:
