Pobierz Kluczowe teksty średniowiecza – niezbędnik do matury z języka polskiego! i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity! Rozmowej mistrza
Polikarpa ze
Śmiereiq
Wizerunek Śmierci: Śmierć w utworze
ukazana jest jako postać przerażająca i
groteskowa, co podkreśla jej
nieuchronność i wszechobecność.
Opisywana jest jako zjawisko odrażające
— ma wyniszczone ciało, kościstą
sylwetkę, zapadające się policzki i
próchniejące zęby. To wizerunek bliski
średniowiecznym wyobrażeniom danse
macabre, gdzie śmierć pojawiała się jako
rozkładający się szkielet,
przypominający ludziom o
ę nieuchronności końca.
*
Groteskowość śmierci: Śmierć w
utworze jest groteskowa, co wynika z
połączenia strasznego z komicznym. Jest
to narzędzie literackie, które ma
jednocześnie wywołać strach i skłonić
odbiorcę do refleksji. Groteskowość
Śmierci widoczna jest w jej rozmowie —
choć mówi o poważnych kwestiach, jej
sposób bycia, a także brutalne i
bezlitosne podejście do życia ludzkiego
sprawiają, że wywołuje zarówno lęk, jak i
dziwną fascynację. Śmierć w wierszu
szydzi z ludzkiej próżności, przekonując,
że wszyscy — bez względu na pozycję
społeczną czy bogactwo — podlegają jej
mocy (dans macabre).
Groteska podkreśla także kruchość
ludzkiego życia i bezsens dążenia do
materialnych wartości, przypominając, że
w obliczu śmierci wszyscy są równi. Taka
stylizacja służy również oddaniu
charakteru Śmierci jako nieodłącznej i
nieprzewidywalnej siły natury.
Wiersz "Rozmowa mistrza Polikarpa ze
Śmiercią" opowiada o uczonym Polikarpie,
który pragnie zrozumieć naturę śmierci i
prosi Boga o możliwość jej spotkania. Jego
modlitwa zostaje wysłuchana, a przed nim
pojawia się Śmierć w przerażającej,
/ odrażającej postaci — jako kościsty,
, rozkładający się szkielet.
Śmierć zaczyna rozmowę, przedstawiając
swoją władzę nad wszystkimi ludźmi,
niezależnie od ich pochodzenia, statusu czy
bogactwa. Opisuje, jak bezlitośnie zabiera
każdego — zarówno biednych, jak i bogatych,
młodych i starych, zdrowych i chorych.
Śmierć nie okazuje współczucia,
przypominając Polikarpowi, że życie jest
krótkie, a ludzkie ambicje i dążenia do
władzy czy majątku są bez znaczenia wobec
nieuchronności śmierci.
Wiersz ma moralizatorski charakter,
podkreślając równość wszystkich ludzi w
obliczu śmierci i przypominając o potrzebie
pokory, refleksji nad własnym życiem oraz
przygotowaniu na jego kres.
p-----------—--—
Pieśń »oRolanclzie
Ars moriendi to sztuka dobrego, pięknego
umierania, zgodnie z chrześcijańskimi
wartościami. Roland, przygotowany na śmierć,
modli się, ofiarowuje Bogu swój miecz i
rękawicę, umiera z honorem, co podkreśla
jego cnoty: lojalność, odwagę i wiarę.
Śmierć Rolanda jest również
hiperbolizowana, by ukazać go jako bohatera
o nadludzkiej sile. Walczy z przeważającymi
siłami, a jego duch zostaje zabrany do nieba
przez aniołów. Próba zniszczenia miecza
Durendal, zawierającego relikwie, podkreśla
jego poświęcenie.
RHER - R ) o
Historia powstania "Bogurodzicy": D el
Początki "Bogurodzicy" nie są dokładnie D OCJUFO ZZUEGI
znane. Uważa się, że powstała w środowisku
duchowieństwa, prawdopodobnie
klasztornego, w XIII wieku. Pieśń była Bogurodzica” to najstarsza zachowana polska
DEN przez rycerzy podczas ważnych pieśń religijna, której powstanie datuje się na
zs czne APZĘCDINA XII-XIII wiek. Była hymnem rycerstwa polskiego,
pod Grunwaldem w 1410 roku. W XVI wieku a także pełniła rolę pieśni koronacyjnej i bojowej.
była nawet uważana a hymn państwowy Jej głównym motywem jest prośba wiernych,
i Polski. aby Maryja i Chrystus pośredniczyli u Boga,
0 k 22777 zapewniając im zbawienie.
3 -
>>
Motyw pośrednictwa, czyli deesis, wywodzi się z
tradycji chrześcijańskiej, w której Maryja i Jan
Archaizmy językowe:
ECCE czo szu mJprzEJ "Bogurodzica" zawiera liczne archaizmy, które
Chrystusem. w "Bogurodzicy" ten DOD świadczą 0 jej staropolskości i dawnym
realizowany jest poprzez wezwanie do Maryi, by pochodzeniu, podkreśla jego sakralny,
wstawiła się za ludźmi u swojego Syna, Chrystusa, patriotyczny i historyczny wymiar, czyniąc
aby On wyprosił im łaski u Boga Ojca. W pieśni
występuje więc typowy dla ikonografii wschodnio- narodową, pełną powagi i podniosłości.
chrześcijańskiej motyw prośby o pośrednictwo — Oto przykłady różnych typów archaizmów:
Maryja, będąc najbliższą Bogu, jest przedstawiona a
jako orędowniczka ludzi.
"Bogurodzicę" pieśnią jednocześnie religijną i
- , s
'
"
,
.
.
*
"
Rodzaj ,
archaizmu Przykład <
znaczeniowe Gospodzin — Pan, Bogurodzica — metka Boga, zwolena — wybrana, przebyt — pobyt,
przebywanie, dziela — dla
fonetyczne sławiena — sławiona, Krzciciel - Chrzciciel
fleksyjne zyszczy — zjednaj. spuści — daj, obdarz, Bogurodzica — dawina forma wołacza, nopelń —
napałnij
składniowe Bogiem stawiana — uwielbiona przez Boga, twcjago dziela — dla twego
słowotwórcze Bożyc — syn Boga
Wizerunek Maryi:
Maryja w "Bogurodzicy" ukazana jest
jako Matka Boga (theotokos) — pełna
łaski, godna czci, ale jednocześnie
bliska ludziom, jako ich pośredniczka.
Jest pełna pokory, a jednocześnie ma
wielką moc jako matka Chrystusa, co
daje jej wyjątkowy status w niebiańskiej
w „Modlitwie do Bogurodzicy” Baczyńskiego pojawiają
się reminiscencje do średniowiecznej pieśni
„Bogurodzica”. Podobnie jak w oryginale, utwór
Baczyńskiego ma charakter modlitwy, w której podmiot
liryczny błaga Maryję o opiekę w trudnych czasach wojny.
Wizerunek Maryi jako pośredniczki między Bogiem a ludźmi
przypomina jej rolę w „Bogurodzicy”. Baczyński używa
A k SAJĘSE podniosłego, uroczystego tonu, nawiązując do stylu
SEE ZIE poka JEJ średniowiecznej pieśni. Kontekst wojny w wierszu
OM geoogllikatolikiej jakotejaktora,. e Baczyńskiego odnosi się do patriotycznej tradycji
Eon pO myc s ko „Bogurodzicy”, śpiewanej przez rycerzy przed bitwami.
A ,
h
NL "--7