Pobierz Kolokwialny język - Notatki - Ekonomia Międzynarodowa i więcej Notatki w PDF z Zarządzanie zasobami ludzkimi tylko na Docsity!
I.WPROWADZENIE
Gospodarka światowa – system trwałych powiązań gospodarczych między krajami, obejmujących
swym zasięgiem cały świat.
Początek – pocz. XIXw. Przez rewolucję przemysłową, powrót do idei w latach 60. XX wieku
(wczesniej wojna I i II, światowy kryzys lat 30. → gospodarki zacz
ęły się zamykać)
Globalizacja – proces coraz bliższego, realnego scalania gospodarek narodowych
Przyczyny – postęp techniczny (łatwiejsze podróże, komunikacja), ten sam model gospodarki
(ujednolicenie prócz Kuby i Korei Płn.), liberalizacja warunków handlowych (znoszenie ceł,
organizacje ułatwiające handel, takie jak WTO)
Transport intermodalny – najefektywniej łączy różne rodzaje transportu, czyli np. jest kontener
przystosowany do TIRa, statku, oraz pociągu
II.KLASYCZNE TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO
1.Merkantylizm – XVIw. Francja, eksportujemy jak najwięcej, ograniczamy import, ściągamy
złoto do siebie, żeby dwór się bogacił – czyli przez handel międzynarodowy jedni zyskują, drudzy
tracą → gra o sumie zerowej
2.Teoria przewagi absolutnej – XVIIIw. Adam Smith, handel międzynarodowy jako jeden wielki
podział pracy, absolutne różnice w kosztach wytworzenia produktu jako powód ukształtowania
kierunków handlu\
3.Teoria przewagi komparatywnej – Ricardo 1817 – obserwował zmainy podczas rewolucji
przemysłowej i doszedł do wniosku, że wystarczą względne różnice w kosztach produkcji, nawet
gdy jeden produkuje oba towary taniej (w rozumieniu bezwględnym) niż drugi. (Chybe, że są
jednakowe różnice (wielokrotności) w wydajności, wtedy nie ma podstaw do handlu)
GENERALNIE TE TEMATY PRZERÓB W CHUJ DOKŁADNIE PRZED EGZAMINEM, BO
DZIEJE SIĘ MAGIA
III.NEOKLASYCZNA TEORIA HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO
Neoklasyczne teorie odzrzucają kolejne nierealne założenia teorii klasycznych (uwzględniają np.
pieniądz, więcej czynników produkcji). Podstawowe narzędzie – krzywa obojętności. (standardowe
pierdoły – malejące MRS itp.) W MSG bardziej badamy społeczną krzywą obojętności – podobne
założenia, jednak odnosi się do danej społeczności np. miasto, gminę. Punkt równowagi –
styczność społecznej krzywej obojętności z krzywą możliwości produkcyjnych.
Powstała koncepcja popytu wzajemnego, warunkującego relację wymienną dóbr między krajami.
Jednak popyt wewnętrzny kraju bardziej rozwiniętego ma większy wpływ na ceny, więc np. kiedy
w Niemczech będzie rósł popyt na miedź, to my na tym zyskujemy.
Krzywa popytu wzajemnego=krzywa oferty.
TU JEST ZNOWU JAKIŚ WYJEBANY MODEL – CO TO KURWA JEST??!!
Terms Of Trade – narzędzia pozwaljające na badanie relacji cenowej w handlu międzynarodowym.
Towarowe terms of trade – jest to indeks = (Peks1:Peks0)/(Pimp1:Pimp0)*100 , czyli dla małego
kraju eksportera, który nie ma wspływu na ceny światowe , to im większy indeks tym lepszy.
Dochodowe terms of trade - jest to indeks = (Peks1:Peks0)/(Pimp1:Pimp0)*Qeks
Qeks- wolumen eksportu (też jakiś indeks z rocznika statystycznego), gdy >100, to jest
oczywista poprawa sytuacja (nie jest tak niejednoznaczna jak w przypadku jak w przypadku
towarowych, bo nawet gdy ceny spadną, to możliwa jest rekompensata wartością wolumeny i i tak
wychodzimy na swoje). Im większy tym więcej dóbr można interpretować.
Jednoczynnikowe terms of trade - jest to indeks = (Peks1:Peks0)/(Pimp1:Pimp0)*Weks
Weks – indeks wydajności pracy w sektorze eksportowym – wzrost oznacza fakt, iż za jednostkę
pracy w zastosowaną w tym sektorze, można kupić więcej dóbr importowych.
Dwuczynnikowe terms of trade - jest to indeks = (Peks1:Peks0)/(Pimp1:Pimp0)*(Weks/Wimp)
Ponownie – im więcej, tym lepsza sytuacja eksportera.
IV.WYPOSAŻENIE W CZYNNIKI PRODUKCJI JAKO PODSTAWA HANDLU
MIĘDZYNARODOWEGO
W teorii klasycznej – koszty wytwarzania (wydajność) przyjmuje za dane
Twierdzenie Heckschera-Ohlina: uwzględnia nie tylko pracę, ale również kapitał (oba czynniki
niezbędne), reszta czynników dość podobna do ricarda: doskonała konkurdencja, identyczne
gusta, brak kosztów transportu itp.
Kluczowa rzecz → por
ównanie czynników produkcji w obu krajach (to wyróżnia ten model), więc
K1/L1? K2/L2 (względne porównanie)
Czynnikochłonność badamy bardzo podobnie Ka/La? Kb/Lb
TWIERDZENIE Hechschera-Ohlina : kraj eksportuje towary, które pochłaniają dużo czynnika,
którego posiada w chuj i analogicznie...
To z kolei warunkuje ceny czynników produkcji – jeżeli np. zaczynamy specjalizację w fizolstwie,
to cena pracy pójdzie w górę. Działanie odbywa się równocześnie w dwóch państwach biorących
udział w wymianie, następuje proces wyrównywania się cen czynników produkcji.
Jak kraj jest względnie lepiej wyposażony w kapitał to relacja jego stopy procentowej do ceny
pracy jest względnie niska. Oznaczamy r – stopa procentowa. Generalnie w rezultacie zrównanie
relacji cen np. samochodów wyrażonych w odzieży (Ps/Po) prowadzi do wyrówniania relacji ceny
kapitału i pracy w Polsce i w Niemczech (r/w)0. W sumie model do wyjebania, to tak nie działa,
nie ma wolnej konkurencji itp., jest to po prostu tendencja.
EFEKT Stolpera-Samuelsona (o redystrybucji dochodów w gospodarkach). Zał. np. specjalizacja
Polski w odzieży doprowadzi zarówno do wzrostu ceny pracy, jak i ceny samego dobra – wzrost
cen jest wolniejszy od wzrostu cen pracy, bo jednoczesnie spada cena kapitału (maleje popyt na
ten czynnik), więc hamowany jest wzrost ceny produktu (cena kapitału też ma przecież wpływ na
ostateczną cenę).
CZYLI w Polsce wzrost realnego dochodu z pracy jest szybszy od zmian cen towarów na rynku.
Czyli obfity czynnik produkcji przynosi wzrost realnego dochodu (W Poslce jest to praca, w
Niemczech kapitał) – może to rodzić naciski, bo w e.g. W Niemczech mogą odbywać się protesty
przeciw liberalizacji handlu organizowane przez 'posiadaczy' pracy (związki zawodowe?)
WERYFIKACJA – do podliczenia ilości pracy i kapitału konieczne są nie tylko wyniki z fabryki,
ale również dane z poszczególnych ogniw łańcucha dostaw / produkcji komponentów.
Leontief – metoda przepływów międzygałęziowych - podważył tw. H-O i efekt S-S na podstawie
USA – w latach 40. i 50. eksportowały one dobra o 1/3 bardziej pracochłonne niż importowane,
a niby są w chuj bogaci w kapitał. - PARADOKS LEONTIEFA. Tłumaczenie: np. duży
wewnętrzny popyt na dobra kapitałochłonne, więc importujemy, rola barier celnych, zbyt
skomplikowany proces wymiany międzynarodowej (to po jaki chuj się tego uczymy?)
Doprowadziło to do wniosku, że pracy nie można traktować jednorodnie , jest KAPITAŁ
biedaków.
Koncepcja nakładającego się popytu – hipoteza Lindera: założenia:
1)Kraj eksportuje towary, które znajdują popyta na rynku krajowym, bo rzadko produkuje się
towary tylko i wyłącznie na eksport.
2)Struktura popytu krajowego jest odzwierciedleniem wysokości PKB per capita.
Linder dochodzi do wniosku, że wymiana odbywa się kiedy struktura popytu dwóch krajów się
pokrywa. Najbardziej intensywna wymiana między krajami o podobnym dochodzie i strukturze
popytu.
Model Krugmana – otwieramy gospodarkę, bo wchodzą nowi produdenci i zwiększamy rynek
zbytu.
VI.WZROST GOSPODARCZY A HANDEL MIĘDZYNARODOWY
Wzrost zrównoważony - równomierny (co do proporcji) wzrostu możliwości produkcji zarówno
jednego jak i drugiego dobra.
Wzrost niezrównoważony – nierównomierny … np. niezrównoważony nachylony w kierunku
odzieży (kiedy możliwości produkcji odzieży zwiększają się bardziej)
Wzrost gospodarczy może prowadzić do zwiększenia handlu, bo np. kiedy wyniku wzrostu poziom
konsumpcji danego dobra rośnie o 5 a możliwości produkcyjne o 10, oznacza to wzrost gotowości
do eksportu. Oczywiście może go również ograniczać. Generalnie jest tak, że wzrost
zrównoważony oraz niezrównoważony nachylony w kierunku dobra bardziej eksportowanego
sprzyja rozwojowi handlu, a niezrównoważony nachylony w kierunku dobra importowanego
ogranicza wielkość handlu międzynarodowego. TO JEST TENDENCJA NIE REGUŁA.
Małego kraje nie wpływają na relację wymienną (ceny), przy dużych należy już to uwzględniać.
Czyli jak np. Niemcy naraz zaczną produkować więcej odzieży i ograniczą import to np. relacja
cenowa w stosunku do samochodów spadnie i będą do przodu.
Wzrostu zubażający – kiedy duży kraj w wyniku wzrostu zwiększa gotowość do eksportu danego
dobra, przez co pogarsza relację wymienną z innymi dobrami i ostatecznym rozrachunku może
stracić. Bo np. elastyczność cenowa popytu na to dobro jest niska, a przez zwiększoną podaż
ceny spadają, przy niewielkich zmianach wartości popytu. I są w dupę, dotyczy to np. krajów
murzyńskich i ich surowców, kakao, kawy i innego gówna. Przeciwdziając temu, kraje OPEC
wywołały szok naftowy, skorzystały z mechanizmu odwrotnego.
Wzrost gospodarczy wynika z postępu technicznego i przyrostu zasobów czynników produkcji.
Postęp techniczny – proces doskonalenia środków produkcji, metod itp. Istota: większa produkcja
przy niezmienionym nakładzie czynników.
Rodzaje postępu technicznego: neutralny, pracooszczędny, kapitałooszczędny wytłumaczenie
oczywiste.
Ale wzrost warunkuje nie tylko postęp, ale również poziom czynników produkcji, więc również:
wzrost czynnikowo neutralny, zasobów kapitału, zasobów pracy.
Twierdzenie Rybczyńskiego : w małym kraju (relacje cenowe=const), wzrost jednego czynnika
produkcji, doprowadza do wzrostu produkcji dobra, które potrzebuje tego czynnika i ograniczania
produkcji dobra, które go nie potrzebuje w stopniu tak znacznym. Dzieje się tak dlatego, że np.
jak w Polsce naraz wzrosną zasoby pracy i przy niezmienionen relacji cenowej mamy więcej do
ugrania produkując np. odzież niż samochody. Ale odzież także potrzebuje jakąś tam ilość
kapitału, więc inaczej alokujemy zasoby, w celu maksymalizacji korzyści. Czasem powoduje to
regres niektórych sektorów gospodarki w niektórych krajach. Określa się to mianem
deindustrializacji lub „choroby holenderskiej” , (pomimo tego, że podaż kapitału i pracy raczej się
nie zmienia, chodzi tu bardziej o alokację) bo np. kiedy w WB czy Holandii znaleziono duże
pokłady surowców naturalnych i oni się na tym skupili, to dynamika rozwoju górnictwa zaczęła
przewyższać rozwój przemysłu, co spowodowało spadek konkurencyjności ich dóbr.
W Poslce podczas komunizmu było coś podobnego, przez górnictwo itp. Cierpiały na tym inne
sektory gospodarki bo cała praca i kapitał kierowane były właśnie na huty, kopalnie etc.
VII.MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY CZENNIKÓW PRODUKCJI
Czynniki: praca, kapitał, ziemia. Początek przepływów XIX/XX wiek. Motyw przepływów: chęć
zysku, zarobku, gdy np. płaca za granicą jest wyższa, a na kapitale można więcej zarobić.
Ponadto niepełna alokacja czynników (bezrobocie, kryzys) powoduje zwiększenie przepływów.
Przepływ czynników produkcji generalnie jest zjawiskiem pozytywnym, bo prowadzi do globalnego
wzrostu produkcji. Ale patrząc na sytuację pojedynczego kraju, to różnie może być, bo np. przez
dopływ jednego czynnika obniża jego krańcową wydajność, a w konswekwencji zysk.
Przepływy kapitału: krótkookresowe (poniżej roku), długookresowe (powyżej roku), ze źródeł
publicznych, ze źródeł prywatnych, lokaty na rynku walutowym, kredyty handlowe
Inwestycje portfelowe – teoria portfolio - chęć uniknięcia ryzyka, czyli wyższa stopa zwrotu przy
tym samym ryzyku lub ta sama stopa przy niższym poziomie ryzyka.
Kredyty finansowe – dostajemy hajs na działalność, bez ograniczania celu – wg stałej lub płynnej
stopy procentowej. Najczęsciej jako odniesienie stosuje się LIBOR, czyli stopę pożyczek
eurowalutowych udzielanych innym bankom przez londyńskie banki.
Pożyczki zagraniczne wiążą się z wyższym ryzykiem, dlatego stosuje się zabezpieczenia w postaci
poręczeń rządowych jego agend itp.
Dlaczego korzysta się z międzynarodowych pożyczek? Przez chęć zwiększenia absorpcji krajowej
czyli podniesienia konsumpcji i inwestycji oraz wydatkół rządowych ponad możliwości gospodarki
narodowej. Wielkość kasy jaką możemy przeznanyczyć na cele konsumpcyjne lub inwestycyjne
jest NX – export netto. Gdy Import>Export to korzystamy z kredytów zagranicznych, na
początku stymuluje to gospodarkę, wzrasta absorpcja, ale potem musimy spłacać – koszta
obsługi długu.
Inwestycje bezpośrednie – na rynkach bardzo często panują warunki zbliżone do oligopolu, więc
przez inwestycje bezpośrednie za granicą, więc przedsiębiorstwa starają się rozszerzać tę
sytuację i dostosowywać zagraniczne rynki do swojej strategii przez tworzenie filii, kupowanie
pakietów kontrolnych. Wszystkie motywy inwestycji bezpośrednich zagranicznych wyjaśnia
eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej.
Inwestycje bezpośrednie – strategia korporacji transnarodowych
Ogromny wzrost inwestycji bezpośrednich umożliwiła globalizacja i wynalazki takie jak komputer,
internet itp. → u
łatwia to przepływ informacji między filiami i kwaterą główną. Swój wkład miały
również różne procesy integracyjn (EWG, EU). Ważna jest również liberalizowana polityka –
ułatwienia, deregulacje, postępująca prywatyzacja. W inwestycjach bezpośrednich dominują
oczywiście liderzy światowego handlu – USA, Niemcy, Japonia, itp. Kapitał wywożony jest
oczywiście do zjebanych krajów o niskich kosztach usług/produkcji (Azja – kierunek ok. 70%
inwestycji bezpośrednich).
Inwestycje bezpośrednie to nie tylko same zalety – w krótkim okresie powodują pogorszenie
bilansu płatniczego – trzeba nakupować w chuj rzeczy za granicą, pobudować itp. Ale w długim
okresie raczej przynosi to korzyści – filie okazują się zyskowne, a kapitał transferowany jest
odpodatkowania”)
Skutki cła na gospodarkę trudne do jednoznacznej oceny (te podstawowe są logiczne)
Mały kraj: wprowadzamy cło, lokalni producenci nie są w stanie (lub nie chcą) przejąć
konsumentów co kupowali z zagranicy, więc podnoszone są ceny zarówno zagranicznych (przez
cło) jak i krajowych – popyt spada. (wszystko zależy od elastyczności popytu i podaży). W
każdym razie krajowi producenci i tak będą produkować więcej i to po wyższej cenie. Zmniejsza
się nadwyżka konsumenta. Jest fiskalny efekt cła – korzyści państwa (wielkość importu*cło).
Redystrybucyjny efekt cła – korzyści krajowych producentów. Są też straty – wynik „rezygnacji”
z handlu międzynarodowego – straty puste, ponoszone przez konsumentów, bez korzyści dla
innych podmiotów. To efekt protekcyjny cła – dołączyli producenci skłonni produkować po
wyższej cenie. Efekt konsumpcyjny cła – strata konsumentów, którzy po wyższej cenie nie chcą
nabywać dóbr. W sumie zatem straty netto są duże i teoretycznie w małym kraju nie opłaca się
prowadzić polityki celnej. Ale to jest takie pierdu pierdu
Duży kraj: duża gospodarka, duży popyt – wpływa to wszystko na ceny światowe.
Wszystko podobnie, ale z racji skali występuje również incydencja ceł, czyli poprawa terms of
trade cła (efekt terms of trade cła)- przez spadek cen dóbr importowanych poprawia się relacja.
Powoduje to, że rachunek zysków i strat w przypadku kraju dużego nie jest taki jednoznaczny
zależy od wartości strat pustych i efektu terms of trade cła.
Istnieje dlatego cło optymalne , też zależne od elastyczności. Im większa elastyczność podaży,
tym kraj może mniej podnosić cło – zagraniczni producenci są wrażliwi na takie zagrania.
Nieważona i ważona średnia stawka celna – miary stopnia protekcji celnej. Ważne są nie tylko
stawki na konkretne towaty, ale również na surowce, półprodukty, bo one świadczą o stopniu
rzeczywistej protekcji celnej → narzędzie do badania → efektywna stopa protekcji
Nominalna stopa protekcji – SPn=C/P C-cło w ujęciu pieniężnym P-cena światowa dobra
Efekttywna stopa protekcji Spe=(Wc-W)/W W- krajowa wartość (krajowy dochód) dodana w
wolnym handlu Wc-krajowa wartość dodana w warunkach istnienia ceł
Czyli duży wpływ ma tu udział pośrednich dóbr w wartości dobra finalnego, czyli
SPe=(SPnf-SPnk*akf)/(1-akf) SPnf-nominalna stopa protekcji dobra finalnego
Spnk-nominalna stopa protekcji dobra pośredniego akf-udział dobra pośredniego w jednostce
dobra finalnego w cenach światowych.
IX.BARIERY POZATARYFOWE
Mechanizm ceł bardzo zbliżony do mechanizmu podatku, ale nawet wysokie cła na towary
luksusowe nie niszczą całkowicie handlu – trzeba tylko znaleźć klienta.
Bariery pozataryfowe – 1)opłaty wyrównawcze, podatki na dobra luksusowe, dodatkowe opłaty
(np. za czynności administracyjne) → ale op
łaty wyrównawcze zabronione przez WTO
2)ograniczenia administracyjne
3)ograniczenia ilościowe, normy techniczne, subsydia eksportu itp.
Ograniczenia ilościowe ma charakter kontyngentu ilościowego – np. bierzemy tylko 20ton towaru
Techniczne ograniczenia → np. licencje importowe , umożliwia uniknięcie konfliktu, który jest
możliwy do zaistnienia przy ograniczeniach ilościowych.
Przez wprowadzanie kontyngentu rosną ceny w kraju, przez co produkcja krajowa też rośnie.
Powstaje wtedy renta kontyngentowa. - trafia do eksporterów, importerów, państwa (przez
sprzedaż licencji.) Generalnie , ograniczenia ilościowe są mało efektywne, powodują napięcia,
straty. Dlatego takie ograniczenia są w większości usuwane.
Dobrowolne ograniczenia eksportu – chce kraj importujący w celu np. ochrony własnego
przemysłu. Czemu eksporter się na to godzi? Bo rośnie cena i dostaje to zajebiste pole na
wykresie (co przy cłach dostawało państwo). Inicjatorem tego był przemysł samochodowy w
Stanach, a Japończycy podnieśli ceny i przygotowali Lexusa specjalnie na rynek amerykański.
Inne ograniczenia: techniczne i sanitarne – czasem absurd → likier ma 18% francuski a nie 25% i
już do Niemiec nie mógł wjechać
Inne bariery: zamówienia publiczne (Niemcy kupują Airbusa), wymóg składnika krajowego
(wymagamy od producenta żeby np. część komponentów w Polsce lub kupowania części dóbr
finalnych w kraju) - > generalnie pojebane, bo może być tak, że jest fabryka japońska w Polsce i
produkuje z komponentów z Japonii i Czech – i co kurwa teraz tu jest składnikiem krajowym?
Dlatego jest reguła pochodzenia – coś musi być gdzieś wyprodukowane lub poddane zajebistej
obróbce, przez co tworzy wyraźną wartość dodaną.
Subsydia produkcji krajowej – przez to zwiększa się produkcja krajowa (przesuwa się linia podaży
krajowej), i maleje udział importu w relacji do popytu. Unia tak subsydiowała rolnictwo, że podaż
przewyższyła popyt i były mocne możliwości eksportu.
Subsydium eksportowe – rośnie cena, produkcja i ilość przeznaczana na ekport
Subsydia to nie tylko kasa: mogą to być ulgi, tanie kredyty, ubezpieczenia tych kredytów –
generalnie chodzi o zwiększenie konkurencyjności na rynku światowym, bo np. jak wojsko robi
zakupy za 50mld na samoloty, to ważne są nie tylko walory techniczne, ale również warunku
kredytowania!
Dumping – sprzedaż dobra za granicą po cenie niższej, niż tak uzyskiwana w kraju.
Dumping sporadyczny – chwilowo jest więcej dóbr, producent musi się wyzbyć, więc za granicą
robi wyprzedaż
Dumping łupieżczy – trzymamy cenę nawet poniżej kosztów wytwarzania w celu całkowitej
eliminacji konkurencji w danym kraju
Dumping stały – międzynarodowa dyskryminacja cenowa – przedsiębiorstwo jest prawie
monopolem i leci se w chuja ze wszystkimi (na rynku zagranicznym jest popyt np. bardziej
elastyczny) – jest działaniem zakłócającym teorię kosztów komparatywnych.
Dumping jest suabo widziany, dlatego wprowadza się cła antydumpingowe, które mają niwelować
różnicę. Prawda jest taka, że o dumping oskarża się często wtedy, kiedy ekporter ma po prostu
przewagę.
X.WOLNY HANDEL A PROTEKCJONIZM
Argumenty niesłuszne za protekcjonizmem:
a)zwiększanie zatrudnienia i produkcji – w rzeczywistości prowadzi się do zwiększenia ceł i
ograniczenia konsumpcji przy stosunkowo niewielkim wzroście produkcji krajowej
b)konieczna ochrona pracy przed fizolami – błąd, nawet droga praca może być konurencyjna przy
odpowiednim wykorzystaniu i optymalizacji, poza tym praca nie jest jedynym czynnikiem, można
mieć tańszy kapitał lub ziemie
c)poprawa bilansu handlowego – błąd → nawrót do idei merkantylizmu
d)cło naukowe – różnice w kosztach produkcji mają służyć określeniu kierunków przepływów
czynników produkcji
Argumenty słuszne za protekcjonizmem:
Integracja ekonomiczna – proces scalania gospodarek poszczególnych krajów i tworzenia z nich
jednego organizmu gospodarczego. Integracja realna – czyli praktyka, bez ustawodawczych ram,
e.g. USA i Kanada współpracowały długo przed NAFTA
Formy integracji: strefa wolnego handlu (EFTA,CEFTA), unia celna (Niemiecki Związek Celny),
← nazywa je si
ę preferencyjnymi porozumieniami handlowymi
wspólny rynek, unia ekonomiczna, unia walutowa, unia polityczna
Korzyści i straty z integracji:
a)efekt kreacji handlu – przez znoszenie ceł (w przypadku gdy cena krajowych producentów jest
zawyżona w stosunku do światowej) zwiększa się import i konsumpcja, przy spadku udziału
krajowych przedsiębiorstw. - działa odwrotnie do cła
b)efekt przesunięcia handlu – różnica taka, że początkowo źródłem importu jest kraj, który nie
będzie uwzględiony w unii celnej, ale zasada podobna. Na skalę sukcesu ma wpływ: rozmiar ceł
przed unią, cenowa elastyczność podaży i popytu – im większa, tym większa korzyść
konsumentów.
Trudno ocenić czy pozytywne efekty kreacji handlu przeważą nad ewentualnymi stratami z efektu
przesunięcia handlu. Uniom celnym sprzyja wysoki poziom rozwinięcia, wtedy konkurencja
wymusza rozwój. Gdy poziom rozwoju jest mocno zróźnicowany jest lipa.
Długookresowe efekty unii : wpływ powiększenia rynku na skalę produkcji, wzrost efektywności
pod wpływem konkurencji, wpływ na wielkość przedsiębiorstw, krzywa uczenia się (?)
Free trade vs cła : rozszerzanie zasięgu dóbr+liberalizacja handlu=korzyść globalna – w tym
rozdziale jest wykres zjebanych ścieżek, nic z tego generalnie nie wynika, generalnie chodzi o to,
że w integracji ważna jest konsekwencja, plan, i stałe, realne zacieśnianie współpracy i
liberalizacja
Zasady liberalizacji : zasada wzajemności (ułatwienie za ułatwienie), System Powszechnych
Preferencji Celnych (to akurat było jednostronne ustępstwo wobec krajów rozwijających się),
zasada niedyskryminacji, klauzula największego uprzywilejowania (KNU) → czyli wszystkim
powinniśmy dawać takie same warunki celne na określone towary, klauzula narodowa → czyli
towary zagraniczne traktujemy tak samo dobrze jak własne.
XII.BILANS PŁATNICZY
Bilans płatniczy – zestawienie wszystkich transakcji dokonywanych między rezydentami kraju a
zagranicą w danym okresie (roku). W bilinsie saldo ma postać rezerw w walutach wymienialnych.
Zasada podwójnego zapisu – jak w księgowości – zapis po stronie debetowej (-) i kredytowej (+)
Struktura bilansu płatniczego:
1)Bilans obrotów bieżących – uwzględnia międzynarodowe przepływy towarami i usługami,
dochody z kapitału i transferów jednorodnych („bieżących” bo nie powodują zoobowiązań na
przyszłość)
a)bilans handlowy – jasna sprawa, export-import (saldo obrotów towarowych)
b)bilans usług – też raczej jasne, chodzi głównie o usługi transportowe, turystyczne, bankowe,
ubezpieczeniowe itp. (saldo usług)
c)bilans procentów i dywidend – zestawienie wpływów i wydatków z tytułu obsługi kapitału i
pracy. (saldo dochodów) , czyli np. dywidendy od inwestycji bezpośrednich i odsetki od kredytów
i zarobki uzyskane za granicą
d)bilans transferów jednorodnych – jednostronny przepływ dóbr, usług, środków finansowych
(saldo transferów bieżących)
2)Bilans obrotów kapitałowych - zestawienie zakupów i sprzedaży aktywów, zarówno przez
sektor prywatny jak i bank centralny → tu już przewidywane są przyszłe zobowiązania
a)rachunek kapitałowy – bezzwrotne transfery kapitałowe na finansowanie środkół trwałych,
umorzenia długu i zbywanie aktywów niefinansowych (np. praw autorskich)
b)rachunek finansowy – trzy grupy aktywów i pasywów → inwestycje bezpo
średnie, inwestycje
portfelowe oraz inne inwestycje (np. kredyty zagraniczne uzyskane przez rezydentów kraju). Są
jeszcze pochodne instrumenty finansowe (transakcje futures, forward, swap i opcje)
3)Bilans obrotów wyrównawczych – (oficjalne aktywa rezerwowe) – uwzględnia zmiany stanów
rezerw dewizowych i takie tam rzeczy.
Transakcje autonomiczne – zawierane bez względu na stan bilansu płatniczego, motyw tylko
ekonomicznych
Transakcje wyrównawcze – mają wyrównać stan bilansu
Równowaga Bilansu Płatniczego – kiedy autonomiczne równoważą się, a wyrównawczych nie ma
Równowaga rzeczywista – przez dłuższy czas utrzymywana bez ingerencji państwa
XII.KURS WALUTOWY I RYNEK WALUTOWY
Kurs walutowy – cena jednej waluty w drugiej walucie
Kurs efektywny – kurs średni ważony w stosunku do głównych innych walut (jeżeli chodzi o
udział eksporu i importu)
Rynek walutowy – międzynarodowy rynek, gdzie dokonywane są przepływy walut między krajami
Transakcje spekulacyjne – zakup/sprzedaż waluty w celu ugrania czegoś na spreadzie
Transakcje hedingowe – celem jest uniknięcie ryzyka
Aprecjacja/Deprecjacja ble ble pierdu śmierdu
Kurs bieżący (spot exchange rate) Kurs terminowy (forward exchange rate) – ceny dwóch
rynków: transakcji bieżących i transakcji terminowych
Rynek transakcji bieżących (spot market) – kupno/sprzedaż z myślą o natychmiastowej dostawie
- w praktyce strony stawiają do dyspozycji waluty w terminie max. 2 dni
Rynek transakcji terminowych (forward market) – termin na ogół 30, 90 lub 180 dni, różnica
między kursami spot i forward to dyskonto (jeżeli kurs forward jest niższy od bieżącego) lub
premia (jeżeli jest wyższy)
premia(dystkonto)=(kurs terminowy-kurs bieżący)/kurs bieżący * 100%
Transakcje arbitrażu procentowego – transakcje zakupu i sprzedaży aktywów z zamiarem
osiągnięcia zysku z różnic w stopie procentowej, występującej między poszczególnymi krajami
ubezpieczony – gdy ubezpieczymy się również odpowiednią transakcją na rynku transakcji
terminowych
Transakcje spekulacyjne – głównie na rynku forward, wyróżniamy
spekulację stabilizującą (zakupy waluty, której kurs spada, spekulacyjna sprzedaż waluty, której
kurs rośnie) lub spekulację destabilizującą (analogicznie – np. zakup waluty, której kurs rośnie)
XIV.USTALANIE POZIOMU KURSU WALUTOWEGO
Poziom kursu ustalany jest przez mechanizm popytu i podaży – te z kolei zależą od bieżacego
stanu gospodarki (zmiana cen, PKB i stóp procentowych) i oczekiwań kursowych (tych
spekulacyjnych i wynikających z długookresowych tendencji gospodarczych:zmiany wydajności
pracy,stanu bilansu obrotów bieżących,postępu technicznego itp.)
e)ogólne spekulacje na temat zmiany kursów
XV.AUTOMATYCZNY MECHANIZM DOSTOSOWAWCZY
Mechanizm dostosowawczy – deficyt/nadwyżka bilansu płatniczego nie może być utrzymywany w
nieskończoność, jest mechanizm przywracający równowagę (ekonomiczny). Państwo natomiast
stosuje politykę dostosowawczą.
Cenowy mechanizm dostowawczy (w warunkach stałych kursów) – odnosi się do systemu waluty
złotej, więc kurs określony jest przez relację walut do złota, ilość hajsu jest wynikiem ilości złota,
deficyt bilansu płatniczego pokrywany jest transferem złota.
Następuje następująca sekwencja w przypadku deficytu bilansu:
1)Jest deficyt – złoto odpływa → zmniejsza si
ę ilość pieniędzy → spadaj
ą ceny krajowe (deflacja)
→ wzrost eksportu i spadek importu → bilans si
ę wyrównuje
2)Anlagicznie w przypadku gdy nadwyżka jest stanem wyjściowym
Ilościowa teoria pieniądza jest ściśle związana z tym mechanizmem, dyskredytująca merkantylizm
(gdyż wzrost ilości złota prowadzi do ciągłego wzrostu cen) Równanie:
MV=PQ M-podaż hajsu V-współczynnik cyrkulacji P-indeks cen Q-wielkość produkcji
Cenowy mechanizm dostosowawczy (w warunkach kursów płynnych) – w wyniku deficytu bilansu
cena waluty krajowej deprecjonuje, więc poprawiają się warunki eksprtu. W sumie zatem sytuacja
może tak powrócić do równowagi. W wyniku nadwyżki, kurs aprecjonuje. Więc poprawiają się
możliwości importu a pogarszają eksportu. Sytuacja też powinna w ten sposób wrócić do
równowagi. - trzeba jednak w tych przypadkach pamiętać o tym, że podaż i popyt na daną walutę
wcale nie muszą reagować równomiernie. Gdy cenowa elastyczność popytu na eksport oraz
popytu na import jest mała to cięzko doprowadzić do równowagi. Gdy w punkcie wyjścia mamy
deficyt oznacza to mocną deprecjację waluty narodowej.
Warunek Marshalla-Lernera (odnoszący się do bilansu handlowego) – deprecjacja waluty kraju
może doprowadzić do przywrócenia równowagi, gdy suma cenowej elastyczności popytu na
eksport i import jest większa od 1. Gdy suma=1 to deprecjacja nie ma wpływu, gdy suma <1 to
deprecjacja prowadzi do pogorszenia deficytu. → czyli wi
ększe szanse ma kraj, którego import i
eksport zdominowane są przez towary o dużej elastyczności (bo ogólny wskaźnik elastyczności
jest sumą ważoną poszczególnych pozycji). Deprecjacja prowadzi do wzrostu cen dóbr
importowych.
Ceny wewnętrzne też rosną, bo odchodzi się od importu, więc producenci krajowi mają okazję
np. samochód przed deprecjacją kosztował 120tys, po 150tys., więc teraz oni mogą produkować
za 135 tysi.
Dochodowy mechanizm dostosowawczy – uwzględnia w rozważaniach PKB
Y=C+S, D=C+I D-wydatki więc I=S
Krańcowa skłonność do konsumpcji (współczynnik c od Pacho) – KSK=dK/dY
czyli np. KSK=0,6 , więc C(Y)=40+0,6Y ← gospodarka zamknięŧa. Występują efekty
mnożnikowe.
Mechanizm mnoźnikowe (w gospodarce zamkniętej) – wsþółczynnik określający całkowity wpływ
jednej zmiennej ekonomicznej na drugą, której jest składnikiem
np. dI=dO=k * dY k=dY/dI k-mnożnik w gospodarce zamknięte
k=dY/(dY-dC)=1/(1-dC/dY)=1/(dO/dY)
Równowaga w gospodarce otwartej – postać funkcyjna równowagi I+Ex=S+Im, czyli skoro I=S to
Ex=Im, więc Ex-Im=S-I lub Im-Ex=I-S czyli równowaga jest kiedy:
a)nadwyżka eksportu nad importem jest równa nadwyżce oszczędności nad inwestycjami
b)deficyt bilansu handlowego jest razem z nadwyżką inwestycji nad oszczędnościami
Równanie może mieć postać dI+dEx=KsSdY+KsImdY
KsS-krańcowa skłonność do oszczędzania KsIm-krańcowa skłonność do importu
gdy dEx=0 to dI=dY(KsS+KsIm), więc mnożnik dY/dI wynosi
k=1/(KsS+KsIm) lub k=1/(1-KsK+KsIm) → założeniem jest to, że mnożnik inicjucje przyrost
inwestycji. Mnożnik jest wprost proporcjonalny do skłonności do konsumpcji oraz odwrotnie
proporcjonalny do skłonności do importu. Równowaga występuje w momencie przecięcia dwóch
krzywych S-I oraz Ex-Im, przyrost dochodu (wywołany eksportem, nie inwestycjami)
uwzględniając mechanizm mnożnikowy to dY=1/(KsIm+KsO) * dEx , natomiast przyrost
mnożnikowy ze względu na wzrost inwestycji to dY=1/(KsIm+KsS) * dI
Międzynarodowe konsekwencje działania mechanizmu dochodowego
Wzrost dochodu kraju A, powoduje wzrost importu kraju A oraz wzrost eksportu kraju B – w
konsekwencji wzrost dochodu w kraju B → czyli jest to takie ko
ło np. jest wzrost dochodu w
Niemczech, wzrost importu Niemiec, wzrost eksportu Polski, wzrost dochodu w Polsce, wzrost
importu Polski, wzrost eksportu Niemiec, wzrost dochodu w Niemczech...
Monetarny mechanizm dostosowawczy – założeniem jest ścisłe połączenie sytuacji w bilansie
płatniczym z równowagą podaży i popytu na pieniądz. Popyt na pieniądz: Md=Y*P/r
Baza monetarna – pieniądze trzymane przez ludność, banki oraz depozyty w BC
Mnożnik kreakcji pieniądza - relacja między przyrostem ilości pieniądza a przyrostem bazy o
jednostkę. Równanie podaży Ms=(K+Z)*m K-krajowy składnik bazy monetarnej Z-zagraniczny
składnik m-mnożnik kreacji pieniądza
Sterylizacja – polityka władz monetarnych mająca na celu niedopuszczenie do wpływu sytuacji w
bilansie płatniczym na podaż pieniądza na rynku krajowym
Mechanizm uzyskiwania równowagi – kurs stały:
1)nadwyżka podaży pieniądza – zwiększone wydatki → wzrost wydatk
ów powoduje wzrost cen
krajowych → zwiększony import, zmniejszony eksport – powstaje deficyt bilansu → zmniejszone
rezerwy walutowe → zmniejszona baza monetarna i poda
ż pieniądza → zmiejszenie wydatk
ów →
obniżka cen krajowych → wzrost eksportu i spadek importu przywracaj
ą równowagę
Mechanizm uzyskiwania rówowagi – kursy płynne:
2)nadwyżka podaży-większe wydatki → wzrost importu-powstanie deficytu → deprecjacja waluty
→ wzrost cen → wzrost popytu na pieniądz → równowaga między popytem a podażą
przywrócona
XVI.POLITYKA DOSTOSOWAWCZA
Zarówno równowaga zewnętrzna jak i równowaga wewnętrzna są celami polityki gospodarczej
państwa. Mechanizmy dostosowawcze niczym nieskrępowane bywają bardzo niebezpieczne i
rodzą problemy – np. jak kraj ma deficyt bilansu to musi przypłacić zmniejszenie importu,
zmniejszeniem poziomu dochodu. A co jeżeli już boryka się z dużym bezrobociem? Albo jak kraj
ma nadwyżkę bilansu i musi wzmocnić eksport – co kiedy już w pełni wykorzystał swoje wolne
moce wytwórcze → przyp
łaca inflacją. Dlatego Państwo czasem może być skrępowane w kwestii
polityki pieniężnej, w przypadku ścisłemu podporządkowaniu się automatycznym mechanizmom,
państwo traci część kontroli.
Narzędzia polityki dostosowawczej
1)polityka zmiany wydatków (dochodowa)
wojna, Stany w chuj inwestowały i nie miały tyle hajsu. Ponadto była wyższa stopa procentowa w
Europie – powstało pojęcie eurodolarów – czyli wkłady bankowe w Europie denominowane w
dolarach.
Współczesny system walutowy: SDR (specjalne prawa ciągnienia) – prawo do zaciągania
specjalnego kredytu na swoim rachunku w MFW. SDR – jest średnią ważoną dolara, euro, jena i
funta brytyjskiego – w ten sposób zwiększono podaż światowego pieniądza, był to pieniądz
międzynarodowy. SDR był jakby środkiem wymiany na walutę w danej chwili potrzebną w danym
kraju – po prostu ci co mieli pożyczali tym co nie mieli za SDRy (jednostkę rozliczeniową). W
1971 poszerzono tunel +/- 1% do 2,25% (porozumienie smithoniańskie), ale kraje EWG
zdecydowały się trzymać węższe kryterium tylko wobec siebie. Zasad funkcjonowania „węża
walutowego” określał Raport Wernera. W 1976 na Jamajce zmieniono zasady działania MFW.
Powstał
system kursów walutowych płynnych kierowanych: czyli jest płynny, ale banki centralne
zachowują prawo do interwencji na rynku walutowym. Rodzaje polityki kursów:
a)brak własnej waluty – Czarnogóra, Panama
b)izba walutowa – zoobowiązanie się danego kraju do wymiany wybranej waluty obcej po
sztywnym kursie
c)kursy sztywne – cel: strabilne transakcje handlowe d)kurs płynny w paśmie wahań
e)kurs pełzający (w paśmie wahań) – co jakiś czas dokonowywane ścisle określone korekty w
stosunku do wybranych czynników
f)kurs płynny kierowany – stabilne warunki + system rynkowy
g) kursy płynne – USA, Japonia, Kanada, Brazylia → bo rola handlu zagranicznego jest niedu
ża
(taaa, szczególnie w Japonii), więc skłonność do importu też jest relatywnie niewielka – w takim
wypadku więcej szkody zrobiłby szok zewnętrzny przy stałych kursach. Poza tym kraje chciały
się ochronić przed kapitałem krótkoterminowym – przy płynnych kursach nie ponoszą kosztów
obrony kursu h)system współpracy w części krajów Unii Europejskiej: - cała wyjebana tabelka z
datami, info o kryteriach konwergencji i inne pierdoły
XVIII.HANDEL MIĘDZYNARODOWY A ROZWÓJ GOSPODARCZY KRS
Brak konkretnego kryterium – kraje nienależące do OECD, PKB na mieszkańca to wszystko jest
mało sprawiedliwe. Teoria zależności – zależność zacofania wobec stopnia uzaleźnienia
gospodarczego od krajów bogatych (co jest konsekwencją zależności politycznej.)
Teoria zubażającego wzrostu – spadek dobrobytu kraju zwiększającego eksport
Teoria Prebischa – w długim okresie następuje następuje stałe pogarszanie relacji cenowym
surowców mineralnych i artykułów rolnych w stosunku do dóbr przemysłowych. Efektem jest stałe
pogarszanie się terms of trade eksportera nisko rozwiniętego. Powstało pojęcie ekonomii rozwoju.
Teoria ta wpłynęła rzeczywiście na światową gospodarkę. Dlatego teraz np. kraje afrykańskie
chcą stabilizacji cen stosując międzynarodowe porozumienia towarowe - np. na rynku cyny,
cukru, kawy i kakao. Powstały również kwoty eksportowe – cel cenowy, którzy eksporterzy
zamierzają osiągnąć na nadchodzący okres – dzięki prognozom można oszacować konieczną
podaż.
Zapasy buforowe – przy współdziałaniu krajów eksportujących i importujących. Tworzy się
specjalny fundusz wyposażony w hajs i surowiec, który stabilizuje rynek przez np. skupy
interwencyjne.
Kontrakty wielostronne – eksporterzy wyznaczają swoją cenę minimalną, importerzy swoją cenę
maksymalną. Generalnie sukces wszystkich tych działań przytoczonych jest raczej średni, działa
krótkoterminowo – ceny nadal bardzo się wahają, reszta świata nadal dyma Afrykę na surowce.
Wskaźniki terms of trade KRS przez to bardzo fluktuują.
Strategia antyimportowa – zmniejszenie uzależnienia kraju od importu artykułów przemysłowych
przez podjęcie ich produkcji na miejscu
Strategia proeksportowa – popieranie rozwoju produkcji artykułów przemysłowych z
przeznaczeniem na eksport. Przekonanie, że odejściu od niekorzystnego eksportu surowca
powinien towrzyszyć równieź rozwój technologii.
UNCTAD – specjalna konferencja ONZ poświęcona krajom rozwijającym się
XIX.KRYZYS ZADŁUŻENIOWY I MOŻLIWOŚCI JEGO ROZWIĄZANIA
Kryzys zadłużeniowy – olbrzmi wzrost zadłużenia międzynarodowego, wzrost kosztu obsługi
długu, załamanie dopływu kapitału do krajów zadłużonych i związany z tym transferów zasobów
do krajów wierzycielskich. Mania na zadłużanie rozpoczął się w latach 1970-1980, przez KRS
oraz Kraje Socjalistyczne. Po czasie nastąpiła zmiana struktury – zadłużał się sektor publiczny,
hajs dawały banki komercyjne z zagranicy.
PRZYCZYNY: za najważniejszą przyczynę uznaje się wzrost cen ropy naftowej. Nawet kraje
eksporujące jak Nigeria dostały po dupie, bo wzrosła ich wiarygodność i też brali pożyczki na
lewo i prawo. Ponadto pogorszyła się relacja cen artykułów eksportowanych i importowanych
przez kraje dłużnicze. Inna przczyna: duże wahania stóp procentowych – realna stopa
procentowa była czasem nawet ujemna, a potem drastycznie wzrosła. Kolejna przczyna: zmiany
tempa wzrostu gospodarczego w krajach uprzemysłowionych
ZAGROŻENIA:
1)Ogromne obciążenie krajów dłużniczych kosztami obsługi długu, skutki społeczne
2)Negatywny wpływ na dynamikę wzrostu światowej gospodarki
MOŻLIWOŚCI ROZWIĄZANIA:
generalnie chodzi o możliwie łagodne, stabilne warunki spłaty i możliwość odzyskania
pożyczonego hajsu. W grę wchodzą częściowe umorzenia czasem itp. Są też transakcje konwersji
długu – sprzedaż lub zamiana długu na międzynarodowym rynku – debt for debt , debt for capital
(za udział w firmie), debt for commodity (za towary), debt for nature (za hajs na naturę)
XX.WSPÓŁCZESNE KRYZYSY FINANSOWE
PRZYCZYNY: zwiększona mobilność kapitału w skali świata, liberalizacja międzynarodowych
rynków finansowych
Główne postaci kryzysu finansowego:
KRYZYS WALUTOWY: gwałtowne i niespodziewane załamanie kursu waluty danego kraju oraz
jego rezerw walutowych, bardzo często związane ze znacznym wzrostem stopy procentowej. W
reżimach walutowych załamanie następuje po dużym wykorzystaniu rezerw dewizowych w celu
obrony kursu. W systemie całkowicie płynnym tak nie jest. Przyczyną może być atak
spekulacyjny
KRYZYS BANKOWY: system bankowy nie jest w stanie wypełnić swojej funkcji kredytowej ;
przyczyny → z
łe kredyty, spadek wartości aktywów, upolitycznienie banków, gwałtowne
załamanie kursu waluty
KRYZYS ZADŁUŻENIA ZAGRANICZNEGO: ble ble
