Pobierz Komentarz praktyczny z orzecznictwem i więcej Notatki w PDF z Postępowanie cywilne tylko na Docsity!
Część I
Komentarz praktyczny
z orzecznictwem
Rozdział 1. Uwagi wstępne Rozdział 2. Wymagania formalne wspólne dla środków zaskarżenia
- Uwagi wstępne
- Wymagania spełniania warunków przepisanych dla pisma procesowego
- Wymagania spełniania warunków przepisanych dla pozwu
- Wybór orzecznictwa Rozdział 3. Zwyczajne środki odwoławcze
- Zażalenie
- Apelacja
- Wybór orzecznictwa Rozdział 4. Nadzwyczajne środki zaskarżenia
- Skarga kasacyjna
- Skarga o wznowienie postępowania
- Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
- Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego
- Wybór orzecznictwa Rozdział 5. Inne środki zaskarżenia
- Sprzeciw od wyroku zaocznego
- Zarzuty od nakazu zapłaty
- Sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym
- Skarga na orzeczenie referendarza sądowego
- Odwołanie od zarządzeń przewodniczącego (art. 160 § 1 i art. 226 KPC)
- Skarga na czynności komornika
- Specjalne środki zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym
- Wybór orzecznictwa
& ] Ú Ă Ê , . R P H Q W D U ] S U D N W \ F ] Q \ ] b R U ] H F ] Q L F W Z H P
- skarga na orzeczenie referendarza sądowego (art. 398^22 –398^23 KPC);
- odwołanie strony od zarządzeń przewodniczącego (art. 160 i 226 KPC);
- skarga na czynności komornika (art. 767–768 KPC) oraz IV. Specjalne środki zaskarżenia w postępowaniu egze- kucyjnym (art. 1027 § 2, art. 870 § 1, art. 950, 997, 1064^13 § 2 i art. 986 KPC). Swoistym środkiem zaskarżenia, który nie mieści się w po- wyższej systematyce, jest skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasad- nionej zwłoki, wprowadzona do nowego systemu prawnego ustawą z 17.6.2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nad- zorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuza- sadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) ( W. Broniewicz , Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2006, s. 256). Wymienione w pkt I zwyczajne środki odwoławcze charakte- ryzują się dewolutywnością i suspensywnością. Dewolutywność środków odwoławczych (zwyczajnych) pole- ga na przeniesieniu do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy przez sąd wyższej instancji lub Sąd Najwyższy. Jednak zażalenie może w pewnych przypadkach charakteryzować się dewolutywnością względną ( W. Broniewicz , Postępowanie cywilne w zarysie, s. 256). Zgodnie bowiem z przepisem art. 395 § 2 KPC, jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnio- ne, sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, może we własnym zakresie uchylić je i w miarę potrzeby rozpoznać sprawę na nowo. Wyjątek od zasady dewolutywności zażalenia stanowi również przepis art. 394 2 KPC, zmieniony ustawą z 16.9.2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz nie- których innych ustaw (Dz.U. Nr 233, poz. 1381). Przepis ten wprowadza tzw. zażalenie poziome , które polega na możliwości zaskarżania określonych postanowień sądu drugiej instancji za- żaleniem do tego sądu, ale w innym składzie (np. w przypadku skazania na grzywnę).
'HZROXW\ZQRĂÊ
5 R ] G ] L D ï 8 Z D J L Z V W Ú S Q H
Natomiast suspensywność środków zaskarżenia polega na tym, że wniesienie środka odwoławczego powoduje wstrzymanie uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia. Prawo do zaskarżania orzeczeń sądowych zagwarantowa- ne jest w Konstytucji RP, której art. 78 stanowi, że każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Tryb zaskarżania określa ustawa, w tym przypadku Kodeks postępowania cywilnego. Z kolei przepis art. 176 ust. 1 Konstytu- cji RP statuuje zasadę, że postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Aktualnie, wskutek zmian legislacyjnych dokonanych ustawą z 22.12.2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), w Polsce ponownie obowiązuje dwuinstancyjny system sądownictwa. Ustawa ta ustanowiła bowiem skargę kasacyj- ną nadzwyczajnym środkiem odwoławczym przysługującym od pra- womocnych orzeczeń sądu drugiej instancji (art. 398^1 § 1 KPC). Tym właśnie charakteryzują się, wymienione w pkt II, nadzwyczajne środki zaskarżenia. Powołane w pkt III inne (szczególne) środki zaskarżenia po- siadają wyłącznie cechę suspensywności, gdyż nie przenoszą one rozpoznania sprawy do sądu wyższej instancji, a jedynie prowadzą do ponownego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy przez ten sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie. Jednak suspensywność tych środ- ków zaskarżenia prowadzi do wstrzymania zaskarżonego orzeczenia. Warunkami dopuszczalności wniesienia środków zaskar- żenia są:
- istnienie orzeczenia w rozumieniu prawa procesowego cy- wilnego;
- dopuszczalność środka zaskarżenia z mocy ustawy;
- wniesienie środka zaskarżenia w przepisanej formie;
- wniesienie środka zaskarżenia w przepisanym terminie;
- wniesienie środka zaskarżenia przez osobę posiadającą le- gitymację do jego wniesienia ( W. Siedlecki , W. Świeboda , Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2004, s. 298; W. Broniewicz , Postępowanie cywilne w zarysie, s. 256; J. Jodłowski , w: J. Jodłowski , Z. Resich , J. Lapierre ,
Warunki GRSXV]F]DOQRĂFL wniesienia ĂURGNöZ ]DVNDUĝHQLD
5 R ] G ] L D ï 8 Z D J L Z V W Ú S Q H
terminu. Jednak prawo procesowe łagodzi skutki niedotrzymania przez stronę terminu do wniesienia środka zaskarżenia, dopuszcza bowiem możliwość przywrócenia uchybionego terminu (art. 168 i n. KPC). Do wniesienia środka zaskarżenia konieczne jest posiadanie legitymacji przez osobę, która taki środek zaskarżenia wnosi. W tym miejscu należy zaznaczyć, że pojęcie legitymacji do wnie- sienia środka zaskarżenia nie jest tożsame z legitymacją procesową. O legitymacji tej decyduje ustawa, która określa, kto jest uprawniony do wnoszenia konkretnego środka zaskarżenia. Będzie o tym bliżej mowa przy omawianiu poszczególnych środków zaskarżenia. W doktrynie sporne jest zagadnienie, czy dopuszczalność środków odwoławczych uzależniona jest od tzw. gravamen , tj. nie- korzystnego dla strony rozstrzygnięcia , polegającego na nie- zgodności żądania z treścią orzeczenia (sentencji), inaczej zwanego pokrzywdzeniem. Po uchwaleniu Kodeksu postępowania cywilnego w 1964 r. zaczęto utożsamiać gravamen z interesem prawnym. Na- leży przyznać rację W. Siedleckiemu , że interes prawny nie stanowi przesłanki dopuszczalności ani skuteczności zaskarżenia, skoro obo- wiązujące przepisy nie przewidują możliwości odrzucenia środka od- woławczego ani innego środka zaskarżenia jedynie z braku interesu prawnego ( W. Siedlecki , w: W. Siedlecki, W. Świeboda , Postępowanie cywilne, s. 299. Odmiennie na ten temat W. Broniewicz , Postępowa- nie cywilne, s. 257 i n.). Stanowisko to wydaje się podzielać judyka- tura (por. uchw. SN z 31.5.1976 r., III CZP 30/76, OSN 1976, Nr 11, poz. 245; uchw. SN z 16.12.1971 r., III CZP 79/71, OSN 1972, Nr 6, poz. 101). Brak gravamen prowadzi jedynie do oddalenia środka odwo- ławczego. Brak chociażby jednego z warunków dopuszczalności wniesie- nia środka odwoławczego prowadzi do jego odrzucenia. Skuteczne wniesienie środka zaskarżenia wszczyna postępo- wanie właściwe do rozpoznania danego środka.
Legitymacja
Gravamen
