Komisja Edukacji Narodowej: Historia i Dorobek, Streszczenia z Edukacja

Pobierz Komisja Edukacji Narodowej: Historia i Dorobek i więcej Streszczenia w PDF z Edukacja tylko na Docsity!

Komisja Edukacji Narodowej

Materiał składa się z sekcji: "Czarna legenda jezuitów", "Kasata Towarzystwa Jezusowego", "Problemy wywołane kasatą jezuitów – Francja, Rzeczpospolita inne kraje", "Komisja Edukacja Narodowej", "Towarzystwo Ksiąg Elementarnych", "Szkoły Główne – Kraków i Wilno".

Materiał zawiera 11 ilustracji (fotografii, obrazów, rysunków), 2 filmy.

Komisja Edukacji Narodowej

Portret Wojciecha Bogusławskiego Józef Reichan, Portret Wojciecha Bogusławskiego, 1798, Olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Warszawie, domena publiczna

WodewilCud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale jest uważany za pierwszą, polską operę narodową. Jan Stefani napisał w 1794 r. muzykę do słów libretta Wojciecha Bogusławskiego. Wystawiono go tuż przed wybuchem powstania kościuszkowskiego, na premierze pojawiły się elity Warszawy, które bez trudu odczytywały niepodległościowe fragmenty tekstu.

Polecenie 1

Wyszukaj (z wykorzystaniem dowolnego źródła informacji) i wymień inne przykłady wydarzeń z życia kulturalnego, literackiego i artystycznego w Warszawie w okresie rozbiorów (np. sztuka teatralna, początki prasy, biblioteka publiczna itp.).

Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.

Kasata zakonu jezuitów. Majątek pojezuicki Kasata zakonu jezuitów. Majątek pojezuicki Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 4.0.

Czarna legenda jezuitów

Jednym z podstawowych problemów katolickich monarchii absolutnych była względna niezależność Kościoła. Problem ten został już rozwiązany w państwach protestanckich, gdzie po wprowadzeniu reformacji to właśnie władca stawał się głową miejscowego Kościoła. W katolicyzmie podporządkowanie jednostki było dwojakie: od strony świeckiej - władcy, jako członka wspólnoty religijnej – papieżowi.

Dysonans ten uwidaczniał się również w odniesieniu do wielkich międzynarodowych zakonów, których członkowie przemieszczali się między prowincjami, krajami i władcami. W przypadku zakonu jezuitów sytuacja była jeszcze bardziej skomplikowana z powodu ich roli w systemach oświatowych i znaczenia prac misyjnych oraz zgromadzonych, znacznych majątków. W dodatku od chwili powstania zakonu protestancka propaganda nie ustawała w jego dyskredytowaniu.

Czarna legenda jezuitów zdecydowała o upadku najpotężniejszego z katolickich zakonów i znaczącego osłabienia papiestwa, któremu Towarzystwo zawsze pozostawało lojalne.

Likwidacja zakonu jezuitów w 1773 roku - przedstawienie alegoryczne 1773, domena publiczna

Portret Markiza de Pombal Louis-Michel van Loo , Joseph Vernet, Portret Markiza de Pombal, 1766, Olej, Muzeum w Lizbonie, domena publiczna

Praca domowa

Polecenie 2.

W jakiej dziedzinie zakon jezuitów posiadał największy dorobek?

Polecenie 2.

Jakie przyczyny spowodowały powstanie „czarnej legendy” zakonu jezuitów?

Polecenie 2.

Dlaczego w XVIII w. system nauczania jezuitów był już przestarzały?

Kasata Towarzystwa Jezusowego

Problemy zakonu rozpoczęły się w Portugalii, w której usiłowano wprowadzić absolutyzm oświecony. Po układzie z 1750 r. część misji jezuickich w hiszpańskim Paragwaju miała zostać przejęta przez Portugalczyków. Wywołało to nierówną wojnę Indian z kolonialnymi

Dominus ac Redemptor Dominus ac Redemptor, domena publiczna

Polecenie 3

W jakich okolicznościach papież Klemens XIV zdecydował się ogłosić w 1773 r. bullęDominus Ac Redemptor?

Problemy wywołane kasatą jezuitów – Francja,

Rzeczpospolita inne kraje

Z kasatą jezuitów w Rzeczypospolitej również wiązały się duże problemy, ponieważ system oświatowy w znacznej części oparty był na sieci kolegiów jezuickich. Od XVI w. zakon został obdarowany licznymi majątkami, a jego sieć szkół zapewniała wykształcenie około 80% szlachty. W 1773 r. Towarzystwo liczyło 2362 zakonników i prowadziło 132 placówki.

W innych krajach sytuacja nie była tak dramatyczna, choć i tam likwidacja jezuitów wywołała sporo zamieszania.

Widok na jezuickie kolegium La Flèche Louis Boudan, Widok na jezuickie kolegium La Flèche, 1695, Gallica Digital Library, domena publiczna

Komisja Edukacja Narodowej

Jednym z ważniejszych osiągnięć sejmu rozbiorowego była zgoda na powołanie Komisji Edukacji Narodowej (KEN). Miała ona charakter niemal niezależnego „ministerstwa” (departamentu Rady Nieustającej). O jej znaczeniu najlepiej świadczy fakt, że gdy nastąpiła likwidacja znienawidzonej Rady Nieustającej, KEN pozostawiono i działała ona do końca istnienia niepodległego państwa.

Przyjęto zasadę, że dobra pojezuickie miały być oddawane w ręce prywatne, a ściśle określona część przynoszonych przez nie dochodów musiała być przekazywana na cele oświatowe. Dla zarządzania tymi dochodami oraz dla zorganizowania racjonalnego, kontrolowanego przez państwo systemu oświatowego powołano specjalną Komisję.

Komisja miała charakter kolegialny i składała się początkowo z 8 osób mianowanych przez króla na sześć lat. Zasiadali w niej różni ludzie, poczynając od późniejszego zdrajcy biskupa wileńskiego Ignacego Massalskiego (jako prezes KEN popełnił nadużycia finansowe, był też jednym z inicjatorów konfederacji targowickiej po uchwaleniu Konstytucji 3

aktywnie działał niemal do końca niepodległości.

Zadaniem Towarzystwa było opracowanie programów nauczania dla szkół państwowych oraz podręczników do różnych stopni i przedmiotów edukacji. W pewnym sensie Towarzystwo stało się niemal integralną częścią „ministerstwa”, jego oddziałem odpowiedzialnym za proces dydaktyczny.

Jego wielką zasługą było wydanie wielu podręczników, poczynając od wydanego w 1785 r. Elementarza dla szkół parafialnych narodowych (red. Piramowicza) doPowinności nauczyciela (1787) czyGramatyki dla szkół narodowych (1778). Zadbano też o powstanie podręczników do przedmiotów nie‐humanistycznych, np.Wstęp do fizyki dla szkół narodowych (1783).

Logarytmy dla szkół narodowych Ignacy Zaborowski, 1787, domena publiczna

Polecenie 5

Na czym polega dorobek Towarzystwa Ksiąg Elementarnych?

Grzegorz Piramowicz Grzegorz Piramowicz, przed 1801, domena publiczna

Szkoły Główne – Kraków i Wilno

Na fali zmian wywołanych reformami wymuszonymi powołaniem Komisji Edukacji Narodowej przeprowadzono także reorganizację dwóch uniwersytetów, czyli tzw. szkół wyższych. W Krakowie zrobił to Hugo Kołłątaj w latach 1777‐1780, a w Wilnie Marcin Poczobut‐Odlanicki w latach 1780‐1781. Mimo oporu środowiska akademickiego zgodnie z oświeceniowymi tendencjami rozbudowano katedry matematyczne, przyrodnicze i nauk medycznych.

Zdecydowano się także powołać seminaria kształcące kadrę dydaktyczną dla szkolnictwa podlegającego KEN. Zastąpiło ono kształcenie nauczycieli zdominowane przez placówki kościelne. Teraz odbywało się ono w duchu znacznie bardziej świeckim, co w kapitalny sposób przyspieszało proces „sekularyzacji” programów i całego systemu oświatowego.

Komisja Edukacji Narodowej działała do 1794 r.

Praca domowa

Polecenie 6.

Na czym polega dorobek Komisji Edukacji Narodowej?

Polecenie 6.

Do jakich tradycji swą nazwą nawiązuje Ministerstwo Edukacji Narodowej?