Kompletna analiza finansowa, Skrypty z Management Accounting

Pobierz Kompletna analiza finansowa i więcej Skrypty w PDF z Management Accounting tylko na Docsity!

ANALIZA FINANSOWA

1. Pojęcie, cele i zadania analizy finansowej

Najwyższym stopniem analizy ekonomicznej jest analiza finansowa , w której przedmiotem badania są rezultaty działalności gospodarczej, finansowo odzwierciedlone przez osiągnięty wynik finansowy oraz stan majątkowy i finansowy przedsiębiorstwa. Spośród innych analiz dziedzinowych analiza finansowa wyróżnia się tym, że obsługuje jednoczenie rachunek efektywności działalności gospodarczej. Analiza finansowa stanowi najstarszy historycznie dział analizy ekonomicznej. W zakres analizy finansowej, jako narzędzia do oceny kondycji finansowej firmy wchodzi badanie:  sytuacji majątkowo–finansowej przedsiębiorstwa (na podstawie analizy jego bilansu);  zdolności do generowania zysku, badanej na podstawie analizy rentowności i wyniku finansowego;  płynności finansowej przedsiębiorstwa. Rola analizy finansowej jako instrumentu zarządzania finansami przedsiębiorstwa w warunkach gospodarki rynkowej sprowadza się przede wszystkim do dostarczania informacji pozwalających na osiągniecie odpowiedniej struktury majątku i funduszów oraz racjonalne kształtowanie się rozrachunków i strumieni pieniężnych. Pozwala na stałą kontrolę kosztów, przychodów i wyniku finansowego, a także na okresową ocenę efektywności gospodarowania.

W analizie finansowej w zależności od rodzaju przyjętej podstawy odniesienia rozróżnia się następujące kierunki porównań:

• porównania ze wskaźnikami okresów ubiegłych lub przyszłych,
• porównywania ze wskaźnikami postulowanymi,
• porównania ze wskaźnikami innych jednostek gospodarczych 2. Źródła danych do analizy finansowej

Podstawowym źródeł danych do analizy finansowej jest sprawozdanie finansowe, które sporządzają wszystkie podmioty podlegające przepisom ustawy o rachunkowości.. Analiza można poddać zarówno Podstawową funkcją sprawozdawczości finansowej jest funkcja informacyjna sprawozdania jednostkowe, jak i skonsolidowane (to sprawozdania grup kapitałowych, które obejmuje dane jednostki dominującej i jednostek od niej zależnych wszystkich szczebli, bez względu na ich siedzibę (UoR art. 55 ust.1)). Sprawozdania finansowe, ze względu na podstawę prawną ich sporządzania, można od 2005 r. podzielić na dwie grupy:

• Sporządzane według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) zatwierdzonych przez Unię Europejską,
• Sporządzane według ustawy o rachunkowości (UoR) Sprawozdania finansowe według UoR sporządzają (jednostki zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych):  Spółki handlowe, spółki cywilne (osoby prawne)  Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i

• Przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych co najmniej 5 000 000 euro.

W skład sprawozdania finansowego wszystkich jednostek wchodzą:  Bilans,  Rachunek zysków i strat,  Informacje dodatkowe (w skład których wchodzą: wprowadzenie do sprawozdania finansowego i dodatkowe informacje i objaśnienia). Jednostki, które podlegają obowiązkowi badania i ogłaszania sprawozdań sporządzają również:  Rachunek przepływów pieniężnych,  Zestawienia zmian w kapitale własnym. Zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniach finansowych określa:

• dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji- załącznik nr 1 do UoR
• dla banków- załącznik nr 2 do UoR
• dla zakładów reasekuracji- załącznik nr 3 do UoR
• dla jednostek „mikro”- załącznik nr 4 do UoR
• dla jednostek „małych”- załącznik nr 5 do UoR Jednostki „małe”, z wyjątkiem banków i zakładów ubezpieczeń, - mogą sporządzić sprawozdanie finansowe w formie uproszczonej wykazując informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 1, oraz informację dodatkową, - oznaczone wyłącznie literami i cyframi „rzymskimi” (art.50 ust.2, ust.4). Do jednostek takich zalicza się te, które w roku obrotowym za który sporządza się sprawozdanie finansowe nie osiągnęły dwóch z następujących trzech wielkości:

1. średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób
2. suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekroczyła równowartości 17 000.000 zł
3. przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości 34 000.000 zł. Jednostkami mikro - w świetle art. 3 ust. 1a ustawy o rachunkowości - są:
   1. spółki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy (tj. spółki handlowe - osobowe i kapitałowe, w tym również w organizacji, spółki cywilne), inne osoby prawne, a także oddziały przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli jednostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność - w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości: a) 1.500.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, b) 3.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, c) 10 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty;
   2. stowarzyszenia, związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, fundacje, przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, społeczno-zawodowe organizacje rolników, organizacje samorządu zawodowego, organizacje samorządu gospodarczego

rzemiosła i Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej;

3. osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 1.200.000 euro i nie więcej niż 2.000.000* euro za poprzedni rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą - w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą; * Wyrażone w euro wielkości przelicza się na walutę polską po średnim kursie ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski, na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok obrotowy.
4. osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, które stosują zasady rachunkowości na podstawie art. 2 ust. 2 ww. ustawy, tzn. dobrowolnie prowadzą księgi rachunkowe, mimo że ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 1.200.000 euro

• w stosunku do których organ zatwierdzający podjął decyzję w sprawie sporządzania sprawozdania finansowego w formie uproszczonej dla jednostek mikro.

3. Analiza wstępna sprawności działania przedsiębiorstwa

Dla pierwszej oceny funkcjonowania i efektywności przedsiębiorstwa przeprowadza się analizę jego struktury majątkowo-kapitałowej. Badanie struktury majątku firmy (aktywów) i jego kapitału (pasywa), polega na porównaniu ze sobą stanów poszczególnych pozycji bilansu z końca i początku okresu objętego badaniem, w celu zorientowania się w zmianach jakie miały miejsce w majątku jednostki i źródłach jego finansowania. Proces ten, zwany analizą pionową bilansu , ma za zadanie ustalenie udziału poszczególnych pozycji aktywów i pasywów w sumie bilansowej. Ponieważ do oceny zmian, które nastąpiły w majątku i źródłach jego finansowania dane szczegółowe nie są konieczne, wygodnie jest dla celów analizy sprowadzić bilans sprawozdawczy do formy uproszczonej. W pionowej analizie aktywów przeprowadza się badanie struktury majątku trwałego i obrotowego, zwracając uwagę np. na wzrost wartości środków trwałych, który ma pozytywny charakter, jeśli są one użytkowane w procesie produkcyjnym. Zwiększa to wtedy zdolności produkcyjne przedsiębiorstwa, chociaż z kolei zbyt duży wzrost, zwłaszcza rzeczowych składników majątku, ograniczyć może płynność finansową firmy. Za to wzrost zapasów składników rzeczowych majątku obrotowego, będzie korzystny dla firmy, o ile planuje ona rozwój działalności, w przeciwnym razie świadczyć może tylko o nieracjonalnym wykorzystaniu posiadanych środków gospodarczych. Należności przedsiębiorstwa rosnąć mogą wraz ze wzrostem sprzedaży, jeśli dzieje się inaczej, firma zamraża swe środki finansowe w należnościach. Zbyt duża natomiast ilość środków pieniężnych, świadczyć będzie o nieumiejętnym gospodarowaniu nimi, na niekorzyść firmy. W badaniu pionowej struktury pasywów główny nacisk kładzie się na relacje pomiędzy kapitałem własnym i obcym w przedsiębiorstwie. Dobry dla funkcjonowania przedsiębiorstwa jest wzrost jego kapitałów własnych, oznacza bowiem wzrost wartości majątku własnego jednostki. Duży udział kapitału własnego w finansowaniu przedsiębiorstwa, jest dobrze widziany przez inwestorów, ponieważ zmniejsza ryzyko towarzyszące prowadzeniu działalności gospodarczej, obciążając nim głównie właściciela. Dobrą stroną wzrostu kapitału własnego, jest fakt, że przyczynia się on do zwiększenia

II. Rzeczowe aktywa trwałe 543 426,0 61,7 548 818,0 63,6 542 027,0 64,7 663 721,0 62,7 101,0 98,8 122,

1. Środki trwałe 474 565,0 (^) 53,9 509 885,0 (^) 59,1 453 458,0 (^) 54,1 404 632,0 38,2 (^) 107,4 88,9 89, a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu) 464,0 0,1 422,0 0,0 594,0 0,1 533,0 0,1 90,9 140,8 89,

b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej 249 307, 0 28,3 260 923,0 30,2 242 839,0 29,0 224 778,0 21,2 104,7 93,1 92, c) urządzenia techniczne i maszyny 204 000,0 23,2 229 078,0 26,5 191 099,0 22,8 164 088,0 15,5 112,3 83,4 85, d) środki transportu 14 203,0 (^) 1,6 11 839,0 (^) 1,4 9 669,0 (^) 1,2 8 052,0 0,8 (^) 83,4 81,7 83, e) inne środki trwałe 6 591,0 0,7 7 623,0 0,9 9 257,0 1,1 7 181,0 0,7 115,7 121,4 77,

2. Środki trwałe w budowie 66 007,0 7,5 36 869,0 4,3 71 808,0 8,6 251 039,0 23,7 55,9 194,8 349,
3. Zaliczki na środki trwałe w budowie 2 854,0 0,3 2 064, 0 0,2 16 761,0 2,0 8 050,0 0,8 72,3 812,1 48, III. Należności długoterminowe 239,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0^ 0,
4. Od jednostek powiązanych 239,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
5. Od pozostałych jednostek 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, IV. Inwestycje długoterminowe 7 762,0 0,9 7 976,0 0,9 9 892,0 1,2 13 803,0 1,3 102,8 124,0 139,
6. Nieruchomości 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
7. Wartości niematerialne i prawne 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
8. Długoterminowe aktywa finansowe 7 762,0 (^) 0,9 7 976,0 (^) 0,9 9 892,0 (^) 1,2 13 803,0 1,3 (^) 102,8 124,0 139, a) w jednostkach powiązanych 3 412,0 0,4 3 577,0 0,4 7 904,0 0,9 12 315,0 1,2 104,8 221,0 155,

• udziały lub akcje 3 412,0 0,4 3 577,0 0,4 7 904,0 0,9 12 315,0 1,2 104,8 221,0 155,
• inne papiery wartościowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• udzielone pożyczki 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• inne długoterminowe aktywa finansowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, b) w pozostałych jednostkach 4 350,0 0,5 4 399,0 0,5 1 988,0 0,2 1 488,0 0,1 101,1 45,2 74,
• udziały lub akcje 4 350,0 0,5 4 399,0 0,5 1 988,0 0,2 1 488,0 0,1 101,1 45,2 74,
• inne papiery wartościowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• udzielone pożyczki 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• inne długoterminowe aktywa finansowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,

4. Inne inwestycje długoterminowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 1 049,0 0,1 2 173,0 0,3 7 845,0 0,9 6 301,0 0,6 207,1 361,0 80,
5. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
6. Inne rozliczenia międzyokresowe 1 049,0 (^) 0,1 2 173,0 (^) 0,3 7 845,0 (^) 0,9 6 301,0 0,6 (^) 207,1 361,0 80, B. AKTYWA OBROTOWE 324 982,0 36,9 302 372,0 35,0 276 374,0 33,0 373 135,0 35,3 93,0 91,4 135, I. Zapasy 133 122,0 15,1 144 223,0 16,7 112 360,0 13,4 113 527,0 10,7 108,3 77,9 101,
7. Materiały 49 771,0 5,7 49 994,0 5,8 48 324,0 5,8 58 581,0 5,5 100,4 96,7 121,
8. Półprodukty i produkty w toku 7 443,0 0,8 12 443,0 1,4 12 036,0 1,4 10 599,0 1,0 167,2 96,7 88,
9. Produkty gotowe 68 342,0 7,8 78 142,0 9,1 51 634,0 6,2 44 152,0 4,2 114,3 66,1 85,
10. Towary 3 619,0 0,4 1 539,0 0,2 224,0 0,0 33,0 0,0 42,5 14,6 14,
11. Zaliczki na dostawy 3 947,0 0,4 2 105,0 0,2 142,0 0,0 162,0 0,0 53,3 6,7 114, II. Należności krótkoterminowe 160 741,0 18,3 95 633,0 11,1 134 275,0 16,0 147 284,0 13,9 59,5 140,4 109,
12. Należności od jednostek powiązanych 18,0 0,0 343,0 0,0 73,0 0,0 163,0 0,0 1 905,6 21,3 223, a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: 18,0 0,0 343,0 0,0 73,0 0,0 163,0 0,0 1 905,6 21,3 223,

• do 12 miesięcy 18,0 0,0 343,0 0,0 73,0 0,0 163,0 0,0 1 905,6 21,3 223,
• powyżej 12 miesięcy 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, b) inne 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,

2. Należności od pozostałych jednostek 160 723,0 18,3 95 290,0 11,0 134 202,0 16,0 147 121,0 13,9 59,3 140,8 109, a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: 123 214,0 14,0 70 334,0 8,1 101 892,0 12,2 102 006,0 9,6 57,1 144,9 100,

• do 12 miesięcy 123 214,0 (^) 14,0 70 334, (^0) 8,1 101 892,0 (^) 12,2 102 006,0 9,6 (^) 57,1 144,9 100,
• powyżej 12 miesięcy 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, b) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń 31 985,0 (^) 3,6 18 249,0 (^) 2,1 27 478,0 (^) 3,3 41 649, 0 3,9 (^) 57,1 150,6 151, c) inne 5 524,0 0,6 6 707,0 0,8 4 832,0 0,6 3 466,0 0,3 121,4 72,0 71, d) dochodzone na drodze sądowej 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, III. Inwestycje krótkoterminowe 10 495,0 1,2 39 965,0 4,6 6 756,0 0,8 84 550,0 8,0 380,8 16,9 1 251,

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe 10 495,0 1,2 39 965,0 4,6 6 756,0 0,8 84 550,0 8,0 380,8 16,9 1 251, a) w jednostkach powiązanych 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,

• udziały lub akcje 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• inne papiery wartościowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• udzielone pożyczki 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• inne krótkoterminowe aktywa finansowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, b) w pozostałych jednostkach 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• udziały lub akcje 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• inne papiery wartościowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• udzielone pożyczki 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• inne krótkoterminowe aktywa finansowe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne 10 495,0 1,2 39 965,0 4,6 6 756,0 0,8 84 550,0 8,0 380,8 16,9 1 251,
• środki pieniężne w kasie i na rachunkach 10 495,0 1,2 39 965,0 4,6 6 756,0 0,8 84 550,0 8,0 380,8 16,9 1 251,
• inne środki pieniężne 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,
• inne aktywa pieniężne 0,0 (^) 0,0 0,0 (^) 0,0 0,0 (^) 0,0 0,0 0,

2. Inne inwestycje krótkoterminowe 0,0 (^) 0,0 0,0 (^) 0,0 0,0 (^) 0,0 0,0 0, IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 20 624,0 2,3 22 551,0 2,6 22 983,0 2,7 27 774,0 2,6 109,3 101,9 120, AKTYWA RAZEM 880 322,0 100,0 863 362,0 100,0 837 976,0 100,0 1 057 966 100,0 98,1 97,1 126, Źródło: Opracowanie własne.

Tabela 2. Bilans majątkowy spółki „X” (pasywa)

Treść 2010 2011 2012 2013

Wskaźnik dynamiki w tys.zł % w tys.zł % w tys.zł % w tys.zł % 4:2 6:4 8: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Pasywa A. Kapitał (fundusz) własny 542 446,0 61,6 549 473,0 63,6 550 887,0 65,7 604 859,0 57,2 101,3 100,3 109, I. Kapitał (fundusz) podstawowy 136 000,0 15,4 136 000,0 15,8 136 000,0 16,2 136 000,0 12,9 100,0 100,0 100,

II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna) 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,

III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, 0 IV. Kapitał (fundusz) zapasowy 234 992,0 26,7 257 268,0 29,8 270 738,0 32,3 274 384,0 25,9 109,5 105,2 101,

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny 133 250,0 15,1 132 406,0 15,3 129 206,0 15,4 127 411,0 12,0 99,4 97,6 98,

 Podatek dochodowy. Działalność podstawowa - wszystkie koszty i przychody związane z podstawą działalnością przedsiębiorstwa (produkcja, świadczone usługi itd.). W zależności od przyjętego przez jednostkę wariantu w segmencie działalność podstawowa. W wariancie kalkulacyjnym prezentuje się przychody i wprost odpowiadające im koszty (czyli koszt wytworzenia sprzedanych produktów, następnie w oddzielnej kategorii ujmuje się koszty sprzedaży i ogólnego zarządu). W wariancie porównawczym prezentuje się wszystkie poniesione w danym okresie koszty w podziale na rodzaje, z tym że przychody są wtedy korygowane o zmianę stanu produktów. W wariancie kalkulacyjnym ustala się zysk ze sprzedaży brutto, a dopiero później zysk ze sprzedaży, w wariancie porównawczym pierwszym poziomem wyniku jest od razu zysk ze sprzedaży. Rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym zestawia przychody z danego okresu sprawozdawczego z kosztami współmiernymi do tych przychodów (dotyczące danego okresu). W wariancie porównawczym przychody zestawione są z kosztami poniesionymi w tym okresie pogrupowanie według podstawowych rodzajów.

Tabela 3. Warianty sporządzania rachunku zysków i strat (część operacyjna)

Wariant kalkulacyjny Wariant porównawczy

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów C. Zysk(strata) brutto ze sprzedaży (A-B) D. Koszty sprzedaży E. Koszty ogólnego zarządu F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)

A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi (przychody ze sprzedaży produktów, po korekcie o zmianę stanu zapasów -> zwiększenie wartość dodatnia, a zmniejszenie wartość ujemna) B. Koszty działalności operacyjnej (amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki opłaty, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne) C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B) Źródło: Opracowanie własne.

Pozostała działalność operacyjna dotyczy kosztów i przychodów:  Z działalności socjalnej,  Ze zbycia środków trwałych, wartości niematerialne i prawne (WNMiP), środków trwałych w budowie oraz nieruchomości oraz WNMiP zaliczonych do inwestycji,  Z odpisem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych,  z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw (nie związanych z operacjami finansowymi),  Z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korekt (z wyjątkiem korekt kosztów związanych ze sprzedażą produktów itd.),  Z odszkodowaniami, karami i grzywnami  Z przekazaniem bądź otrzymaniem nie odpłatnie, na drodze darowizny aktywów lub środków pieniężnych itp. Działalność finansowa - na działalność tą składa się:  Uzyskanie dywidend i udziału w zyskach,  Otrzymanie bądź zapłacenie odsetek  Zysk bądź strata ze zbycia inwestycji  Aktualizacja wartości inwestycji oraz różnic kursowych

Zdarzenia nadzwyczajne - to zyski i straty nadzwyczajne obejmujące sytuacje powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia. Analiza rachunku zysków i strat nie może się ograniczać do interpretacji i oceny bezwzględnych kwot wyniku finansowego. Analiza ta powinna obejmować także wielkości, które wyznaczają ten wynik, a zalicza , się do nich osiągnięte przychody i zyski oraz poniesione koszty i straty. Chodzi bowiem o rozpoznanie czynników wpływających na kształtowanie się wyniku finansowego. Ważnym źródłem informacji o czynnikach, które wpłynęły na wielkość osiągniętego wyniku finansowego, jest analiza struktury rachunku zysków i strat. Analiza ta może polegać na ustaleniu udziału poszczególnych elementów tego rachunku w wielkościach uznanych za wielkości agregatowe. Analiza pionowa rachunku zysków i strat ma dwa warianty:  za 100% można przyjąć przychody ze sprzedaży w stosunku do kolejnych poszczególnych pozycji,  za 100% przyjmujemy przychody w danym segmencie RZiS. W analizie dynamiki rachunku zysków i strat porównujemy wyniki roku bieżącego z uzyskanymi w analogicznym okresie roku poprzedniego. Analizę tą należy rozpocząć od szczegółowej oceny zmian w przychodach netto ze sprzedaży.

5. Analiza rachunku przepływów pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych przedstawia, z jednej strony, źródła pochodzenia środków pieniężnych, z drugiej zaś strony kierunki ich wykorzystania. Przepływy pieniężne netto mogą przybrać postać nadwyżki środków pieniężnych lub ich niedoboru. Nadwyżka środków pieniężnych wystąpi wówczas, gdy wpływy są większe od wydatków, niedobór natomiast, gdy wydatki są większe od wpływów. Informacje o charakterze memoriałowym nie przedstawiają rzeczywistej sytuacji finansowej. Przychody, które wykazywane są w rachunku zysków i strat, rejestrowane są również na podstawie wystawionych faktur, za które nie wpłynęła jeszcze gotówka, a koszty rejestrowane są w oderwaniu od wydatków ponoszonych na ich sfinansowanie. Należy zaznaczyć, że niektóre koszty nie są wydatkami (np. amortyzacja) i nie wszystkie wydatki są kosztami. Wynik finansowy przedstawiany w rachunku zysków i strat rozmija się więc z przepływami gotówkowymi. Rachunek przepływów, dzięki swej konstrukcji, przedstawia wynik finansowy netto w postaci gotówkowej w trzech obszarach działalności: operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Prezentuje on rzeczywiste strumienie wpływających i wypływających środków pieniężnych (kasa, rachunek bankowy). Głównym zadaniem cash flow jest ustalenie zmiany środków pieniężnych, która nastąpiła między początkiem a końcem okresu obrotowego. Sprawozdanie to ma na celu udzielenie odpowiedzi na pytania, z jakich źródeł pochodziły pieniądze pozostające do dyspozycji firmy i jednocześnie na co je wydano, a także czy działalność przyczyniła się do poprawy, czy do pogorszenia płynności firmy. Cash flow może być narzędziem wykorzystywanym do planowania przyszłych przepływów pieniężnych, a tym samym do tego, aby czuwać nad płynnością firmy w przyszłości. Jednostki, które nie są zobligowane do sporządzania cash flow, mogą go robić na własne potrzeby w celu uzyskania pełniejszego obrazu firmy. Rachunek przepływów pieniężnych jest odmiennym elementem sprawozdania finansowego w odniesieniu do bilansu i rachunku zysków i strat. Rachunek ten można sporządzać w dwóch metodach: bezpośredniej i pośredniej. W metodzie bezpośredniej wykazane są wszystkie wpływy i wydatki dotyczące podstawowej działalności jednostki, a w

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych można poddać analizie poziomej i pionowej oraz wskaźnikowej. Analiza pionowa (nazywana analizą struktury) przedstawia udział procentowy poszczególnych pozycji sprawozdania w ogólnej wielkości, przy czym badać można zarówno pozycje analityczne (w poszczególnych sferach), jak i syntetyczne (udział poszczególnych sfer działalności w globalnym wyniku). Analiza pozioma polega na porównaniu poszczególnych pozycji w czasie na podstawie kilku okresów porównawczych. W celu uzyskania pełnego obrazu sytuacji finansowej powinno się analizować wskaźniki procentowe co najmniej z dwóch lat. Ustala się wtedy bazę odniesienia, którą może być albo najwcześniejsze sprawozdanie albo w przypadku po- równania kilku sprawozdań każde sprawozdanie może być porównywane z bezpośrednio je poprzedzającym.

Dokonując obliczeń do analizy pionowej i poziomej należy brać pod uwagę grupy składników sprawozdania z przepływu środków pieniężnych, np.: można porównywać anali- tyczne składniki w poszczególnych sferach działalności przedsiębiorstwa lub syntetycznie - poszczególne sfery działalności przedsiębiorstwa w stosunku do siebie. Przepływy środków pieniężnych netto z działalności operacyjnej powinny zazwyczaj wykazywać dodatnie salda. Podstawowa działalność operacyjna w sprawnie funkcjonującym przedsiębiorstwie powinna bowiem generować odpowiednią nadwyżkę środków pieniężnych. Nadwyżka ta ma umożliwić pokrycie ujemnego salda przepływów pieniężnych z dwóch pozostałych rodzajów działalności (inwestycyjnej i finansowej). Ocena poziomu wygospodarowanej nadwyżki środków pieniężnych z działalności operacyjnej wymaga zatem jej odniesień do przepływów pieniężnych netto z działalności inwestycyjnej i finansowej (tabela 5).

Tabela 5. Rachunek przepływów pieniężnych (salda z działalności) Kategoria strumieni Przypadki 1 2 3 4 5 6 7 8 Operacyjny + + + + - - - - Inwestycyjny + - + - + - + - Finansowy + - - + + + - -

• nadwyżka - niedobór Źródło: Opracowanie własne.

Opis wariantów:

1. Określa przedsiębiorstwo o bardzo dużej płynności finansowej. Jest on charakterystyczny dla sytuacji, kiedy firma przygotowuje się do nowych przedsięwzięć lub do przejęcia innej firmy
2. Występuje w przedsiębiorstwach dojrzałych, których działalność jest wysoce rentowna. Wygenerowana gotówka z działalności operacyjnej pozwala na prowadzenie działalności inwestycyjnej i regulowanie zobowiązań w stosunku do właścicieli (dywidenda) oraz wierzycieli. Ujemna wartość przepływów pieniężnych z całokształtu działalności sygnalizuje trudności finansowe w danym okresie. Nowe inwestycje mogą być sposobem na przetrwanie i poprawę sytuacji.
3. Dodatnie przepływy z działalności operacyjnej i inwestycyjnej mogą wskazywać, że występuje sytuacja pozytywna, świadcząca o restrukturyzacji przedsiębiorstwa lub negatywna, gdy wpływy z bieżącej działalności nie wystarczają na spłatę zobowiązań.

4. Dodatni strumień pochodzący z działalności operacyjnej nie wystarczają na pokrycie wydatków inwestycyjnych. Niedobór ten pokrywany jest ze źródeł zewnętrznych. Jest to typowa sytuacja dla przedsiębiorstw rozwijających się.
5. Bieżąca działalność finansowana jest wpływami ze sprzedaży majątku, bądź korzyściami pochodzącymi z tytułu dokonanych inwestycji oraz kredytami bankowymi. Jednak trudności finansowe mogą być traktowane jako tymczasowe gdyż inwestorzy nie obawiają się angażować dodatkowych środków.
6. Dwa ujemne strumienie: operacyjny i inwestycyjny są finansowane ze źródeł zewnętrznych. Jest to sytuacja typowa dla młodych rozwijających się przedsiębiorstw.
7. Występuje w przedsiębiorstwach borykających się z trudnościami finansowymi. Sprzedając majątek starają się pokryć powstałe straty i zobowiązania.
8. Możliwy jest w przedsiębiorstwach, które zgromadziły w poprzednich okresach odpowiednie zasoby środków pieniężnych. Długi okres niedoborów sygnalizuje duże prawdopodobieństwo bankructw

6. Analiza wskaźnikowa

Rozwinięciem wstępnej analizy podstawowych dokumentów finansowych, dających jedynie ogólny obraz sytuacji finansowej firmy jest analiza wskaźnikowa. Przedmiotem jej badania są relacje zachodzące pomiędzy poszczególnymi elementami bilansu, w przekroju pionowym i poziomym oraz rachunku wyników. Dla tego celu konstruuje się różnego rodzaju wskaźniki posługujące się danymi opartymi na sprawozdaniach finansowych. Korzyści płynące z analizy wskaźnikowej, to nie tylko możliwość oceny sytuacji finansowej, ale także badanie jej trendów, progresji, porównania własnego przedsiębiorstwa do innych z tej samej branży. Pozwala to na wprowadzenie niezbędnych ustawień w razie pogorszenia się efektywności finansowej przedsiębiorstwa, wyjaśnia przyczyny spadku zysku i wskazuje możliwości jego wzrostu. Standardowy zestaw wskaźników obejmuje z reguły kilkanaście pozycji. Nie są one jednak w jednakowym stopniu użyteczne dla wszystkich grup odbiorców zawartych w nich informacji. Każda z tych grup: kierownictwo firmy, jej udziałowcy i kredytodawcy dokonuje własnej selekcji i hierarchizacji wskaźników w zależności od swoich zainteresowań. Zarządowi firmy, zależeć więc będzie szczególnie na szerokim wachlarzu wskaźników ekonomicznych, ze względu na konieczność podejmowania decyzji, zapewniających dobre funkcjonowanie firmy. Skoncentruje się więc na analizie wskaźników zyskowności kapitałów oraz tych, które obrazują zdolność płatniczą przedsiębiorstwa. Partnerzy firmy, tacy jak np. banki, zwracać będą uwagę na wskaźnik jej stopnia płynności finansowej, by w porę zabezpieczyć się przed ewentualną niewypłacalnością przedsiębiorstwa, w razie gdyby wielkość jej zobowiązań bieżących przekroczyła stan środków obrotowych. Pożyczkodawcy, którzy udzielili firmie kredytów krótkoterminowych, tj. banki, czy dostawcy, śledzić będą stopień płynności środków obrotowych, mianowicie jego relację do zobowiązań bieżących. W przypadku, gdyby te ostatnie przewyższyły wielkość środków obrotowych udzielenie krótkoterminowego kredytu mogłoby być ryzykowne. Wielkość kapitałów własnych przedsiębiorstwa i jego zdolność do osiągnięcia w przyszłości nadwyżki środków finansowych, to jest zysku netto i amortyzacji, znajdzie się w sferze zainteresowań kredytodawców udzielających pożyczek na dłuższy okres czasu. Z kolei udziałowcy przedsiębiorstwa, skupią się na analizie zysków netto i dywidendy, przypadających na jedną akcję, a także na relacjach pomiędzy ceną rynkową akcji i zyskiem osiągniętym przez firmę, by móc w ten sposób ocenić przyszłe zyski z tytułu posiadania udziałów tej firmy.

jednostkę poziom wskaźnika rentowności powinien być oceniony na podstawie porównań w czasie i przestrzeni. Wskaźniki rentowności są nadzwyczaj różnorodne, ponieważ zarówno w liczniku, jak i mianowniku ogólnej formuły mogą występować różne wielkości. Wynikiem finansowym, zgodnie ze strukturą obligatoryjnej postaci rachunku zysków i strat, mogą być:

1. wynik ze sprzedaży,
2. wynik z działalności operacyjnej,
3. wynik z działalności gospodarczej,
4. wynik brutto,
5. wynik netto.

 Wskaźnik rentowności Wskaźnik ten wyraża wysokość marży zysku osiąganego na sprzedaży, a jego wysokość uwarunkowana jest długością cyklu wytwarzania i sprzedaży; z reguły niższa marża zyskowności może występować przy krótkim cyklu produkcji i szybkiej rotacji, natomiast wyższa marża zyskowności jest typowa przy dłuższym cyklu obrotowym produkcji lub sprzedaży. Zwiększenie wskaźnika sprzedaży oznacza korzystną tendencję.

Wskaźnik rentowności aktywów (Return on Total Assets, RoA)

zysk netto ROA = * 100 przeciętny stan aktywów

Wskaźnik rentowności kapitału własnego (Return on Equity, RoE)

zysk netto ROE = * 100 przeciętny stan kapitału (funduszu) własnego

Wskaźnik rentowności sprzedaży

zysk netto ROS= * 100 przychody ze sprzedaży

Wskaźnik gotówkowej rentowności sprzedaży

przepływy pieniężne z działalności operacyjnej * 100 przychody ze sprzedaży

 Wskaźnik rentowności aktywów(ROA) Wyraża efektywność wykorzystania majątku jednostki gospodarczej, tzn. informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego majątku. Wzrost wskaźnika wyraża poprawę wykorzystania majątku - jest zjawiskiem pozytywnym. Im większą wartość przyjmuje wskaźnik, tym bardziej efektywnie jednostka wykorzystuje zaangażowane w działalność aktywa. Wskaźniki rentowności aktywów przybierają różne postacie w zależności od zakresu wyniku finansowego przyjętego w liczniku oraz zakresu składników aktywów w mianowniku. Wskaźnik rentowności aktywów jest nazywany wskaźnikiem rentowności ekonomicznej.

 Wskaźnik rentowności kapitałów własnych (ROE) Wzrost wskaźnika oznacza poprawę efektywności ich wykorzystania. Wskaźnik ten może być ustalany również w stosunku do kapitału akcyjnego (udziałowego), informuje wówczas o

możliwych korzyściach współwłaścicieli. Tendencja rosnąca wskaźnika świadczy o poprawie efektywności wykorzystania kapitałów, potwierdza celowość ich zaangażowania. Rentowność kapitałów własnych nazywana jest rentownością finansową.

Mówiąc o rentowności kapitału własnego należy wspomnieć o efekcie dźwigni finansowej. Efekt dźwigni finansowej (ang. financial leverage effect) to podniesienie lub obniżenie stopy zwrotu z kapitału własnego (ROE) na skutek zastosowania długu (kapitału obcego) jako źródła finansowania działalności gospodarczej, w porównaniu do wariantu finansowania opartego jedynie o kapitał własny. Może być pozytywny (dodatni), jak i negatywny (ujemny) – ten drugi przypadek często określany jest jako maczuga finansowa. Uzyskanie dodatniego efektu dźwigni finansowej, wyrażającego się wzrostem stopy zwrotu z kapitału własnego przedsiębiorstwa, dzięki wykorzystywaniu obcych źródeł kapitału.

 Wskaźnik rentowności sprzedaży (ROS) Wskaźnik rentowności sprzedaży informuje, jaka kwota wyniku finansowego jest zawarta w jednej złotówce przychodów. Im większą wartość przyjmuje ten wskaźnik, tym bardziej jest opłacalna sprzedaż. Wskaźniki rentowności sprzedaży mogą być konstruowane dla różnych zakresów działalności przedsiębiorstwa wyróżnionych w rachunku zysków i strat. Wskaźniki te są zazwyczaj obliczane dla podstawowych poziomów ustalenia wyniku finansowego, począwszy od wyniku ze sprzedaży, przez wynik z działalności operacyjnej, wynik z działalności gospodarczej i wynik brutto, a skończywszy na wyniku netto czy wyniku operacyjnym ( EBIT - zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem) Możliwe jest także obliczenie wskaźników rentowności sprzedaży dla określonych segmentów działalności przedsiębiorstwa: podstawowej działalności operacyjnej, pozostałej działalności operacyjnej i działalności finansowej.

Wskaźniki płynności finansowej Płynność finansowa jest bardzo istotnym czynnikiem kształtującym sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa, ponieważ należy do jednego z podstawowych wyznaczników efektywności ekonomicznej każdej organizacji. Zmniejszanie się płynności finansowej jest często pierwszym symptomem świadczącym o zagrożeniu upadłością. Najważniejszym zadaniem każdej jednostki gospodarczej, funkcjonującej w warunkach gospodarki rynkowej powinno być zapewnienie przedsiębiorstwu płynności finansowej, ponieważ jej utrata może prowadzić do bankructwa. Najczęściej spotykane określenia płynności finansowej to :

• pozytywny stan środków płatniczych,
• łatwość zamiany składników majątku na środki pieniężne,
• stopień pokrycia zobowiązań składnikami majątku obrotowego,
• możliwość regulowania zobowiązań przedsiębiorstwa w każdym momencie. Łatwość z jaką przedsiębiorstwo może uzyskać dodatkowe zasoby gotówki, przez sprzedaż innych aktywów stanowi o skali płynności finansowej przedsiębiorstwa (ujęcie majątkowe). Natomiast drugi sposób rozumienia płynności finansowej jest bardziej popularny i wyraża zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań bieżących (ujęcie majątkowo-kapitałowe) Wskaźniki płynności finansowej umożliwiają ocenę zdolności jednostki gospodarczej do terminowego regulowania bieżących zobowiązań.

najmniejszej wartości informacyjnej, gdyż nie istnieje jego optymalny poziom, a ocena przedsiębiorstw powinna być dokonana z uwzględnieniem charakterystycznych cech branżowych i porównań w czasie.

Wskaźniki sprawności (produktywności)

Wskaźnik produktywności aktywów

przychody ogółem

przeciętny stan aktywów ogółem

Wskaźnik produktywności zapasów

w razach (wskaźnik rotacji)

przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

przeciętny stan zapasów

w dniach (wskaźnik cyklu obrotowego)

przeciętny stan zapasów * 365

przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

Wskaźnik produktywności należności krótkoterminowych

w razach

przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów + VAT należny

przeciętny stan należności i roszczeń

w dniach

przeciętny stan należności i roszczeń * 365

przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów + VAT należny

Wskaźnik produktywności należności z tytułu dostaw i usług

w razach

przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów + VAT należny

przeciętny stan należności z tytułu dostaw i usług

w dniach

_przeciętny stan należności z tytułu dostaw i usług

• 365_

przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów + VAT należny

Wskaźnik rotacji zobowiązań krótkoterminowych

w razach

zakup materiałów, robót i usług + VAT naliczony

przeciętny stan zobowiązań krótkoterminowych

w dniach

przeciętny stan zobowiązań krótkoterminowych * liczba dni w okresie

Wskaźnik rotacji zobowiązań z tytułu dostaw i usług

w razach

wartość zakupionych materiałów, robót i usług + VAT naliczony

przeciętny stan zobowiązań z tytułu dostaw i usług

w dniach

przeciętny stan zobowiązań z tytułu dostaw i usług *

zakup materiałów, robót i usług + VAT naliczony

liczba dni w okresie

wartość zakupionych materiałów, robót i usług + VAT naliczony

 Wskaźnik obrotu (produktywności) należności Wskaźnik ten określa liczbę cykli inkasa przeciętnego stanu należności, ustaloną w stosunku do wartości sprzedaży netto. Rosnąca wartość wskaźnika oznacza zwiększenie ilości cykli w danym roku, a tym samym przyśpieszenie inkasa należności. Wskaźnik obrotu należnościami może być ustalany również w dniach i wyraża wtedy długość trwania cyklu inkasa należności. Przy tej formie wskaźnika, jego wielkość malejąca oznacza skrócenie cyklu inkasa należności i jest objawem pozytywnym.

 Wskaźnik obrotu (produktywności) zapasami. W zależności od uznania - wskaźnik ten może być ustalany odrębnie dla poszczególnych rodzajów zapasów tj. materiałów, towarów, produktów (wyrobów). Wskaźnik obrotu zapasami - ustalany w ilości cykli - wyraża ilość obrotów zapasów w ciągu roku - od nabycia lub wytworzenia, do zużycia lub sprzedaży; jego wielkość rosnąca jest zjawiskiem pozytywnym, oznacza zmniejszenie stopnia zamrożenia środków w zapasach. Wskaźnik obrotu zapasami - ustalany w dniach - określa długość trwania przeciętnego cyklu obrotu zapasów, jego wielkość malejąca jest objawem korzystnych zmian w działalności jednostki gospodarczej. Wskaźniki produktywności:  w razach (krotnościach) inaczej wskaźniki rotacji- stanowią wówczas relację odpowiednio wyrażonego obrotu do przeciętnego stanu analizowanego składnika w badanym okresie; ich wielkość informuje o ilości obrotów (wymiany) danego składnika w analizowanym okresie,  w dniach inaczej wskaźniki cyklu obrotowego- są ilorazem przeciętnego stanu analizowanego składnika pomnożonego przez czas, którego dotyczy ocena (rok, kwartał) do odpowiednio wyrażonego obrotu; w tej postaci wielkość tego wskaźnika wyraża czas przez jaki kapitał pozostaje zamrożony w danym rodzaju zasobów, a więc im czas jest krótszy, tym intensywność wykorzystania kapitału jest większa. Na podstawie wskaźników sprawności liczonych w dniach możemy określić cykl konwersji gotówki. Cykl konwersji gotówki (w dniach )- okres jaki upływa od momentu odpływu środków pieniężnych w związku z regulowaniem zobowiązań do momentu wpływu środków pieniężnych z tytułu inkasowania należności. Cykl konwersji gotówki = cykl zapasów + cykl należności – cykl zobowiązań krótkoterminowych Z pozytywną oceną mamy do czynienia wówczas, kiedy w określonym czasie analizy:

• wskaźnik cyklu zapasów i należności ulega skróceniu,
• wskaźnik cyklu zobowiązań wydłuża się. Sytuacja ta odzwierciedla prawidłowe zarządzanie zasobami jednostki: firma poprawia zarządzanie produkcją i zapasami, lepiej egzekwuje zapłatę za swoje wyroby (towary) od kontrahentów i jednocześnie posiada lepsze warunki kredytu kupieckiego (dłuższe terminy płatności) dla zamawianych środków do produkcji.