Pobierz Koncepcja organizacji sieciowej w firmie Symbio Polska jako przykład innowacyjnego zarządzania przedsiębiorstwem i więcej Publikacje w PDF z Economia Aziendale tylko na Docsity!
WSPÓŁCZESNE ZARZDZANIE 4/2011 131
CONTEMPORARY MANAGEMENT QUARTERLY 4/
Koncepcja organizacji sieciowej w firmie
Symbio Polska jako przykład innowacyjnego
zarzdzania przedsibiorstwem
Marzena Lemanowicz^ ∗ , Artur Krukowski^ ∗∗
Słowa kluczowe: innowacje, strategie innowacji, innowacje organizacyjne, łacuch dostaw, organiza- cja sieciowa
Key words: innovations, innovative strategies, organizational innovations, supply chain, network organization
Synopsis: W artykule omówiono teoretyczne i praktyczne aspekty procesu innowacyjnego opierajce- go si na wdroeniu nowej koncepcji zarzdzania w ramach organizacji sieciowej. Szczególn uwag zwrócono na innowacje organizacyjne, z uwzgldnieniem nowoczesnych koncepcji zarzdzania łacu- chem dostaw. Zasadnicza cz pracy koncentruje si na omówieniu innowacji organizacyjnej w przed- sibiorstwie Symbio Polska. Firma, bdca koordynatorem sieci dostaw, bezporednio realizuje jedynie kluczowe działania i procesy, realizacj pozostałych zlecajc swoim partnerom zewntrznym. Stworze- nie takiego modelu organizacji umoliwiło zarzdzanie całym łacuchem dostaw, co zapewnia firmie moliwo szybkiego reagowania na potrzeby odbiorców i przyczynia si do podnoszenia konkuren- cyjnoci firmy Symbio oraz pozostałych uczestników sieci.
Wstp
Dynamika zmian zachodzcych w otoczeniu rynkowym podmiotów oraz ewolucja za- chowa konsumentów rodz konieczno nasilenia działa innowacyjnych w przedsibior- stwach. We współczesnej gospodarce, do rozwoju przedsibiorstw i podnoszenia poziomu ich konkurencyjnoci niezbdne s innowacje. Mog one mie róny charakter i wiza si z wprowadzaniem nowych produktów, technologii, podejmowaniem nowych działa marke- tingowych czy wprowadzeniem nowych metod zarzdzania. W niniejszym artykule szcze- góln uwag zwrócono na innowacje organizacyjne, które polegaj na zastosowaniu nowej koncepcji organizacji działalnoci biznesowej i relacji z partnerami przedsibiorstwa. Celem autorów jest omówienie innowacji organizacyjnej w firmie Symbio Polska, która polega na stworzeniu nowoczesnej koncepcji zarzdzania łacuchami dostaw. Wdroenie tej innowa- cyjnej koncepcji moliwe było dziki stworzeniu modelu organizacji sieciowej. Współcze- nie tworzenie struktur sieciowych poprzez kreowanie wzajemnych zalenoci midzyorga- nizacyjnych jest jednym z głównych wyzwa zarzdzania. Tego typu powizania s nazywa- ne sieciami, gronami, konstelacjami czy korporacjami wirtualnymi [Gomes-Casseres, 1994, s. 62]. Sieci moe tworzy wiele przedsibiorstw, rónicych si wielkoci, struktur zarz- dzania, konkurencyjnoci. Sie ma struktur płask, a wic jest to odejcie od hierarchii jako sposobu rozdziału zada, podziału odpowiedzialnoci i zalenoci. Jednake nie ozna- cza to braku przywództwa. Najczciej rol przywódcy przejmuje firma, która organizuje,
∗ (^) Dr Marzena Lemanowicz, SGGW w Warszawie. ∗∗ (^) Dr Artur Krukowski, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie.
-^ -^ -^
132 M. Lemanowicz, A. Krukowski, Koncepcja organizacji sieciowej… M. Lemanowicz, A. Krukowski, Concept of network organization…
zachca i przyciga nowych partnerów, pełni funkcje organizatora i koordynatora całej sieci. Takim koordynatorem jest firma Symbio, co nie oznacza, e autonomia innych partnerów i ich wpływ na decyzje jest ograniczony.
Pojcie i rodzaje innowacji
W literaturze jest wiele rónych definicji innowacji. Najogólniej okrelaj one innowacj jako pewn zmian, nowo (absolutn lub wzgldn), postp, najczciej w znaczeniu pozy- tywnym. Na grunt ekonomii i przedsibiorczoci termin ten przeniósł J. Schumpeter, dla którego innowacja utosamiana była z: − wprowadzeniem do obrotu nowych lub udoskonalonych produktów, wprowadzeniem nowej lub udoskonalonej metody produkcji, − otwarciem nowego rynku zbytu, − zastosowaniem nowego sposobu sprzeday lub zakupów, − zastosowaniem nowych surowców lub półfabrykatów, czy wprowadzeniem nowej organizacji produkcji, − tworzeniem nowych struktur rynkowych w ramach danego rodzaju działalnoci [Schumpeter, 1960, s. 322]. Rozwój nauki zwizanej z zarzdzaniem przedsibiorstwem, organizacj procesów biz- nesowych, rozwojem marketingu itp. spowodował powstanie wielu innych definicji innowa- cji. Przykładowo P.F. Drucker [1992, s. 42] okrela innowacj jako przenikajc wszystkie sfery działalnoci przedsibiorstwa zmian wzoru produktu, metody marketingu, oferowanej ceny, usługi dla klienta, czy te zmiany w organizacji i metodach zarzdzania. Według Ph. Kotlera [1994, s. 322] innowacj jest jakiekolwiek dobro, usługa, pomysł, które s postrze- gane przez kogo jako nowe. Istotna z punktu widzenia nauki o przedsibiorstwie jest typologia innowacji zapropono- wana w „metodologii Oslo”. Metodologia ta opracowana została pod kierunkiem OECD i Eurostatu przez zespół ekspertów pochodzcych z kilkudziesiciu krajów. Metodyka ba- dawcza obejmuje cztery obszary innowacji: produktowe, procesowe, organizacyjne oraz marketingowe. Istota innowacji produktowych polega na wprowadzaniu wyrobu lub usługi zasadniczo nowych lub znaczco ulepszonych w stosunku do ich wczeniejszych charaktery- styk lub zamiaru wykorzystania. Innowacje procesowe oznaczaj zastosowanie nowych lub znaczco usprawnionych metod produkcji czy dystrybucji produktów. Innowacje organiza- cyjne dotycz implementacji nowych metod organizacji działalnoci przedsibiorstwa, miej- sca pracy czy kontaktów zewntrznych. Czwarty rodzaj innowacji to innowacje marketingo- we, które definiuje si jako wdroenie nowej metody marketingowej, obejmujcej istotne zmiany w wygldzie produktu lub opakowaniu, umieszczeniu produktu, promocji produktu czy polityce cenowej [ Podrcznik Oslo , s. 51–56]. Dla potrzeb niniejszego artykułu najwa- niejsze s innowacje organizacyjne. Nowe metody organizacyjne mog dotyczy stosunków z otoczeniem i polega na wdraaniu nowych sposobów organizacji współpracy z innymi firmami lub instytucjami publicznymi, jak np. nowe metody integracji z partnerami, nawi- zanie współpracy z placówkami badawczymi, wprowadzenie po raz pierwszy outsourcingu. Stworzenie organizacji sieciowej jest według tej typologii innowacj organizacyjn wymaga- jc wdroenia nowych koncepcji zarzdzania sieci, zasad współpracy miedzy jej uczestni- kami, przyczyniajcych si do poprawy wyników ekonomicznych całej sieci.
Sieci łacuchów dostaw
Sie łacuchów dostaw definiuje si jako zintegrowany system procesów dokonywanych przez grup organizacji współpracujcych pionowo i poziomo w zakresie zarzdzania, kon- troli i poprawy przepływu materiałów i informacji od dostawców do odbiorców finalnych
-^ [Christopher, 2005, s. 13–15]. Wane cechy sieci łacuchów dostaw to: -^ -^ -^
134 M. Lemanowicz, A. Krukowski, Koncepcja organizacji sieciowej… M. Lemanowicz, A. Krukowski, Concept of network organization…
Rys. 1. Model rozwoju sieci ( Framework for chain/network development ) ródło : opracowanie własne na podstawie [Vorst, Beulens, van Beek, 2005, s. 252].
Powyszy model składa si z czterech elementów:
- procesy biznesowe – stanowice ustrukturyzowane, mierzalne grupy działalnoci biznesowych zaprojektowanych w celu uzyskania okrelonego wyniku dla poszcze- gólnych odbiorców lub rynków;
- struktura sieci, która wyznacza granice sieci łacuchów dostaw i opisuje głównych aktorów sieci, zaakceptowane i/lub przyznane im role oraz wszystkie konfiguracje i ustalenia instytucjonalne stanowice sie. Uwag naley skupi przede wszystkim na aktorach pierwotnych, czyli tych, którzy dostarczaj warto dodan. Nastpnie w struktur sieci włczane s powizania poziome i pionowe z członkami wspiera- jcymi jej działanie, takimi jak firmy dostarczajce wiedz, kapitał i usługi;
- zarzdzanie łacuchem, które ustala sposoby koordynacji i zarzdzania w sieci, uła- twiajce ustanawianie i egzekwowanie procesów przez aktorów w sieci, wykorzy- stanie zasobów łacucha zgodnie z realizacj celów sformułowanych w ramach sie- ci łacuchów dostaw;
- zasoby łacucha, które s wykorzystywane do wytwarzania produktów i dostarcza- nia ich do odbiorców, w tym: maszyny, zasoby informacyjne, komunikacyjne, wie- dza, kapitał. Majc na uwadze zarzdzanie cał sieci łacuchów dostaw, mona wyróni trzy formy zarzdzania sieciowego [Lazzarini, Chaddad i in., 2001, s. 7–22]: − prawo do podejmowania decyzji zarzdczych: podejmowanie decyzji z zakresu za- rzdzania cał sieci przez firm koordynujc, która centralnie planuje przepływ produktów i informacji, − standaryzacja: standardowe reguły i wspólne mechanizmy organizacji transakcji, − wzajemne dostosowanie: dopasowywanie planów poprzez procesy przekazywania informacji zwrotnych, wspólne rozwizywanie problemów i wspólne podejmowanie decyzji. Powysze formy koresponduj z trzema rónymi strukturami zarzdzania zdefiniowany-
Struktura sieci
Zarzdzanie łacuchem
Łacuch pro- cesów bizne- sowych
Zasoby łacucha
Cele łacucha
Wydajno łacucha
Jakie struktury zarzdzania s wykorzystane w kadym ogniwie procesu? Jaki rodzaj umów jest wy- korzystywany?
Jakie zasoby (ludzkie, technologiczne, informa- cyjne) s wykorzystane w kadym procesie przez kadego członka sieci?
Kim s członkowie sieci i jakie s ich role? Jaka jest konfiguracja ustale?
Kto tworzy róne procesy w sieci? Jaki jest poziom integracji proce- sów?
-^ -^ -^
WSPÓŁCZESNE ZARZDZANIE 4/2011 135
CONTEMPORARY MANAGEMENT QUARTERLY 4/
mi w literaturze, a okrelanymi, jako rynkowa, hierarchiczna i hybrydowa forma organizacji. Wybór konkretnej struktury zarzdzania ma na celu zminimalizowanie wszystkich potencjal- nych form ryzyka wystpujcego pomidzy współpracujcymi partnerami, przy zachowaniu minimalizacji kosztów transakcyjnych [Williamson, 1996, s. 320].
Koncepcja funkcjonowania firmy Symbio jako przykład
sieciowego modelu rozwoju
Pocztki działalnoci firmy Symbio Polska sigaj 1998 r., kiedy to w odpowiedzi na ro- snce zapotrzebowanie konsumentów na zdrowe, nisko przetworzone produkty ekologiczne dwóch przedsibiorców postanowiło rozpocz działalno ukierunkowan na pozyskiwanie i dostarczanie surowców ekologicznych. W pierwszym okresie spółka skoncentrowała si na tworzeniu grupy producentów zainteresowanych zmian profilu działania i odejciem od produkcji konwencjonalnej na rzecz produkcji ekologicznej. W pocztkowym etapie działa- nia te ukierunkowane były głównie na gospodarstwa ogrodnicze, wyspecjalizowane w pro- dukcji owoców mikkich, tj. truskawek, malin i porzeczek. Pozyskiwane surowce ekologicz- ne były eksportowane i dostarczane jako półprodukt do duych podmiotów przetwórstwa spoywczego funkcjonujcych na rynku europejskim, głównie do producentów odywek dla dzieci. Szybki rozwój rynków przetworzonych produktów ekologicznych i rosncy popyt na t ofert spowodowały dynamiczny wzrost sprzeday firmy Symbio, zachciły j równie do podjcia działa skierowanych na dywersyfikacj produkcji. Obok pozyskiwania surowców ekologicznych firma rozpoczła, w oparciu o umowy outsourcingowe z duymi przetwórca- mi, produkcj towarów o wyszym stopniu przetworzenia, takich jak koncentraty, przeciery oraz produkty liofilizowane. Ponadto firma, obok kontynuowania działalnoci eksportowej, wprowadziła nowo powstałe produkty na rynek krajowy, współpracujc w tym zakresie z duymi podmiotami zajmujcymi si handlem detalicznym. W ramach kolejnych etapów rozwoju firma Symbio poszerzyła swój asortyment o nowe, bardziej przetworzone produkty w postaci demów, soków oraz ciastek, płatków owsianych i musli. Tym samym stała si dostawc najszerszej oferty produktów posiadajcych certyfikaty ekologicznego pochodze- nia na rynku polskim. Zmianom strategii marketingowej firmy Symbio towarzysz zmiany organizacyjne, pole- gajce na przekształceniu jej ze spółki z ograniczon odpowiedzialnoci w spółk akcyjn oraz debiucie giełdowym na rynku New Connect w grudniu 2008 r. rodki z emisji akcji spółki Symbio przeznaczone zostały na rozwój produktów sprzedawanych w kanałach deta- licznych, głównie na rynku krajowym, oraz wsparcie dla działu surowcowego firmy. Wysok efektywno modelu funkcjonowania firmy Symbio potwierdzaj zarówno wzrost sprzeday, jak i wyniki finansowe osigane przez spółk. W 2009 r. przychody ze sprzeday kształtowały si na poziomie 19 mln zł, co oznaczało 37-procentowy wzrost sprzeday w porównaniu z rokiem 2007, gdy przychody te wynosiły 14,1 mln zł. W porów- naniu do roku 2003, kiedy firma osignła przychody ze sprzeday w wysokoci 6 mln zł, oznaczało to wzrost o 320%. Funkcjonowanie firmy Symbio jest przykładem zastosowania w praktyce zarzdzania koncepcji organizacji sieciowej, w której koordynator realizuje kilka podstawowych funkcji, kierujc pozostałymi działaniami poprzez zlecanie ich wykonania partnerom, uczestnikom sieci. W tym przypadku Symbio organizuje, koordynuje i zarzdza głównymi procesami w strukturze sieciowej poprzez budowanie relacji partnerskich, jak równie stosowanie zró- nicowanych form umów handlowych zarówno z dostawcami rodków produkcji, surowców i usług, jak i z podmiotami zajmujcymi si obrotem handlowym. Szczególnie intensywne relacje łcz firm Symbio z dostawcami surowców ekologicz- nych. Główn ide stojc za powstaniem firmy oraz sposobem jej funkcjonowania i rozwo- ju było stworzenie w czystych ekologicznie regionach Polski, głównie województw lubel-
-^ -^ -^
WSPÓŁCZESNE ZARZDZANIE 4/
CONTEMPORARY MANAGEMENT QUARTERLY
zainteresowane poszerzeniem swojej oferty o produkt powierzchniowych organizowane s specjalne stoiska, wyrobów ekologicznych pochodzcych od ró sprzeday równie firma Symbio podejmuje wysiłki w celu umieszczenia w najwaniejszych sieciach sprzeday detalicznej. Zgodnie z koncepcj organizacji sieciowej Symbio przyjmuje w stworzone ordynatora procesów i działa realizowanych przez jej uczestników. Obok funkcji nia, koordynacji i kontroli funkcjonowania podmiotó łania na procesach powstawania i rozwoju nowych pro nadto uznajc kluczow rol jakoci surowców przeznaczonych do przetworzenia na ekol giczne produkty spoywcze, firma du uwag zywania wiedzy do współpracujcych z ni rolników, dotycz produkcji organicznej. Z kolei system kontroli proc czanych surowców oparty jest z jednej strony na dzi przez słuby agrotechniczne Symbio, a z drugiej cj ekologiczn, które zgodnie z przepisami prawa kontroluj etapie, od produkcji materiału szkółkarskiego, surowców, a po etap obrotu handlowego produktami ekologicznymi Ponadto ze wzgldu na specyfik produkcji ekologicznej i zapewnienia odpowiednich warunków jej przechowywania i transportu firma Symb portowych z jednej strony realizuje dostawy gospodarstw ogrodniczych, a z drugiej zapewnia odbi zwizane z fizycznym przemieszczaniem surowców ekologic miejsc ich przetworzenia, a nastpnie do dalszego obrotu handlowego. Model procesów realizowanych przez podmioty funkcjonujce w sieci koordynowanej przez firm przedstawia rys. 3.
Rys. 3. Model procesów realizowanych w siec business processes in the network coordinated by Sy ródło : opracowanie własne.
Jak zostało to wspomniane wczeniej, do głównych funkcji realizowanych przez firm Symbio w koordynowanej sieci nale działania z
CONTEMPORARY MANAGEMENT QUARTERLY 4/
zainteresowane poszerzeniem swojej oferty o produkty ekologiczne. W sklepach wielko specjalne stoiska, na których prezentowana jest oferta cych od rónych producentów. Ze wzgldu na skal firma Symbio podejmuje wysiłki w celu umieszczenia swoich produktów y detalicznej. organizacji sieciowej Symbio przyjmuje w stworzonej sieci rol ko- realizowanych przez jej uczestników. Obok funkcji zarzadza- nia, koordynacji i kontroli funkcjonowania podmiotów w sieci firma koncentruje swoje dzia- łania na procesach powstawania i rozwoju nowych produktów oraz na ich marketingu. Po- ci surowców przeznaczonych do przetworzenia na ekolo- uwag przykłada do procesów szkolenia i przeka- rolników, dotyczcej technologicznych aspektów produkcji organicznej. Z kolei system kontroli procesów technologicznych i jakoci dostar- czanych surowców oparty jest z jednej strony na działaniach kontrolnych realizowanych Symbio, a z drugiej na działaniach firm certyfikujcych produk- , które zgodnie z przepisami prawa kontroluj t produkcj na kadym jej od produkcji materiału szkółkarskiego, poprzez uprawy ekologiczne, przetwórstwo po etap obrotu handlowego produktami ekologicznymi. produkcji ekologicznej i zapewnienia odpowiednich warunków jej przechowywania i transportu firma Symbio poprzez outsourcing usług trans- portowych z jednej strony realizuje dostawy rodków produkcji do współpracujcych z ni gospodarstw ogrodniczych, a z drugiej zapewnia odbiór surowców i działania logistyczne zane z fizycznym przemieszczaniem surowców ekologicznych z miejsc wytwarzania do pnie do dalszego obrotu handlowego. Model procesów realizowanych przez podmioty funkcjonujce w sieci koordynowanej przez firm Symbio
Model procesów realizowanych w sieci koordynowanej przez Symbio ( Model of business processes in the network coordinated by Symbio )
do głównych funkcji realizowanych przez firm działania zwizane z tworzeniem nowych produktów
-^ -^ -^
138 M. Lemanowicz, A. Krukowski M. Lemanowicz, A. Krukowski, Concept of network organization…
spoywczych. Sposób pozyskiwania wiedzy, informacji i p równie działania innowacyjne realizowane we współpracy z uwzgldnienie zalece wynikajcych z nowoczesnych koncepcji podej innowacyjnych. Obecne modele opisujce proces innowacyjny zwracaj tywny charakter tego procesu, wystpowanie szeregu sprz szczególnymi etapami procesu innowacyjnego i uwzgl z rynku, jak i aktualnego stanu wiedzy. Ponadto podkre nych ródeł wiedzy i interakcji z podmiotami otoczenia, w zwikszania potencjału innowacyjnego podmiotów g nym jako zintegrowany lub sieciowy, powstawanie inn sprzenia zwrotnego midzy moliwociami technicznymi i potrzebami, a tak midzy nauk, technik a działaniami wdroeniowy 71]. Model interaktywny łczy podejcie podaowe z dawczo-rozwojowa jest integraln czci procesu innowacyjnego. W przedstawionym modelu obrazujcym działalno nej przez firm Symbio (rys. 4) wida, i korzysta ona z wielu i pomysłów na nowe oferty, jak równie zleca szereg działa zbdn wiedz, umiejtnoci i zasoby, by móc realizowa
Rys. 4. Model procesów innowacyjnych w sieci koordynowanej innovation processes in the network coordinated by Symbio ródło : opracowanie własne.
Dziki powizaniom łczcym firm Symbio z producentami i dostawc dukcji, surowców, przetwórcami oraz podmiotami hand i informacje wykorzystywane nastpnie w procesach tworzenia i rozwoju nowych produ tów. Powizania te umoliwiaj absorpcj nowych pomysłów oraz stanowi tworzenia nowych rozwiza. Obok ródeł, z którymi ł ne, firma koordynujca sie korzysta z tzw. otwartych zaliczy konferencje, seminaria i przynaleno do stowarzysze skiwania nowej wiedzy współpraca firmy Symbio z pod
, A. Krukowski, Koncepcja organizacji sieciowej… , A. Krukowski, Concept of network organization…
ywczych. Sposób pozyskiwania wiedzy, informacji i pomysłów na nowe produkty, jak działania innowacyjne realizowane we współpracy z uczestnikami sieci wskazuj na snych koncepcji podejcia do procesów ce proces innowacyjny zwracaj uwag na interak- powanie szeregu sprze zwrotnych pomidzy po- szczególnymi etapami procesu innowacyjnego i uwzgldnienie wpływu zarówno informacji z rynku, jak i aktualnego stanu wiedzy. Ponadto podkrelane jest w nich znaczenie zewntrz- ródeł wiedzy i interakcji z podmiotami otoczenia, w tym z sektorem naukowym, dla kszania potencjału innowacyjnego podmiotów gospodarczych. W modelu tym, okrela- nym jako zintegrowany lub sieciowy, powstawanie innowacji traktowane jest jako wynik ciami technicznymi i potrzebami, a take interakcji eniowymi wewntrz firmy [ ołnierski, 2006, s. owe z podejciem popytowym, a sfera ba- procesu innowacyjnego. cym działalno innowacyjn w sieci koordynowa- korzysta ona z wielu ródeł wiedzy, informacji zleca szereg działa podmiotom posiadajcym nie- by móc realizowa okrelone procesy innowacyjne.
Model procesów innowacyjnych w sieci koordynowanej przez Symbio ( Model of innovation processes in the network coordinated by Symbio )
Symbio z producentami i dostawcami rodków pro- dukcji, surowców, przetwórcami oraz podmiotami handlu koordynator pozyskuje wiedz pnie w procesach tworzenia i rozwoju nowych produk- nowych pomysłów oraz stanowi inspiracj dla ródeł, z którymi łcz Symbio powizania funkcjonal- korzysta z tzw. otwartych ródeł innowacji, do których mona do stowarzysze branowych. Oprócz pozy-
-^ skiwania nowej wiedzy współpraca firmy Symbio z podmiotami sfery badawczo-rozwojowej -^ -^ -^
140 M. Lemanowicz, A. Krukowski, Koncepcja organizacji sieciowej… M. Lemanowicz, A. Krukowski, Concept of network organization…
Concept of network organization in Symbio Polska Inc.
as an example of innovative management in the company
Summary
The paper presents theoretical and practical aspects of an innovation process based on implementation of a new concept of management within a network organization. Special attention was paid to organizational innovations, taking into account new concepts of supply chain management. The main part of paper focuses on describing an organizational innova- tion in Symbio Polska Inc., where coordinator undertakes a few core activities but manages all others through partnership and outsourcing contracts. The creation of that organizational business model enables the management of the whole supply chain, that provides the firm possibility of a quicker responsiveness for customers’ needs and it contributes to higher level of Symbio Inc. and network participants’ competitiveness. According to the concept of a network organization, the Symbio company takes over a role of a coordinator of processes and operations realized by participants of a created network. Apart from management, coor- dination and control functions, the Symbio company concentrates its operations on processes of creation and development of new products as well as their marketing. Moreover, taking into account a key role of raw materials quality allotted to processing into ecological food commodities, the company pays a lot of attention to processes of training and transferring knowledge to farmers cooperating with the company.
-^ -^ -^
